Lögberg - 18.07.1907, Blaðsíða 4

LOGBERG FIMTUDAGINN 18 JÚLÍ 1907
^ögberg
•r *eflB út hvern flmtud** af Tlie
LÖKberg l'rinun* * rubllaUing Cu.,
(lögglH), a8 Cor. Wllllam Ave og
Nena St., Wlnnlpeg, Man. — Kostar
12.00 um fixlð (& lslandl 6 ki.) —
Borglst fyrlrfram. Elnetök nr. 6 cts.
Publlahed every Thursday by The
Ijögberg Printlng and Publlshlng Co.
(Incorporated), at Cor.Willlam Ave.
* Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
•erlption prlce »2.00 per year, pay-
able ln advance. Single copies B cts.
S. BJÖRNSSON, Edltor.
M. PAUESON, Bus. Manager.
Auglýslugar. — Sm&auglí'slngar I
eitt skiftl 25 cent fyrir 1 þml.. A
■uerri augiyslngum um lengri tíma,
afsláttur eftir samningi.
Bústaðasklftl kaupenda verSur a8
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandl bústaö Jafnframt.
Utan&skrift til afgreiöslust. blaös-
Ins er:
The LÖGUEBG PKTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans ér:
Editor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda & blaöi ögild nema hann
■é skuldlaus ^egar hann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er 1 skuld vlö
blaölö, flytur vistíerlum án þess aö
tilkynna helmillsskiftin. Þá er þaö
fyrir dómstólunum álitin sýnileg
sönnun fyrlr prettvlslegum tilgangi.
Horfurnar.
Þa« var engan veginn glæsilegt
útlitiö hérna í vor og margir
bjuggust víst við neybarári.
Harðindin þá voru eins dæmi i
sögu Canada á siðasta mannsaldri,
DeyfCar og doða kendi allmikiS
í starfslífinu og atvinnuskortur og
dýrtíC varð í ýmsum bæjum meB-
an harSindin stóöu yfir, eins og
títt er.
Eigi síöur en öörum þjóöflokk-
um varö íslendingum hér þessi ó-
bliöi árstími býsna tilfinnanlegur.
Þeir ræddu mikiö um hann.meö-
an hann stóö yfir og þaö geröu ís-
lenzku blööin líka. Þau sögöu af-
dráttarlaust frá ástandinu og fegr-
uöu þaö á engan veg eins og rétt
var.
Islandsblööin ræddu og um
þessar fréttir, einkanlega eftir því,
sem skýrt var frá í blöðunum héö-
an aö vestan, aö viöbættu ýmsu
skrifi “prívat” manna, sem lítiö
var.
Viðvíkjandi haröærisfréttunum
héöan aö vestan getum vér ekki
leitt hjá oss aö minnast þess, er
oss virðist næsta gleðilegt tákn
tímanna, að umsögn heimablaö-
anna sjálfra um Þetta efni var
miklum mun sanngjarnari og
ameríkukala minna en oft hefir áö-
ur verið.
Sést af því, aö forkólfar þjóöar-
legir innflytjendur, því að þeir
hafa sýnt sig hér sem framtaks-
sama og góöa borgara, en þaö
hafa margir aörir þjóöflokkar,
sem inn hafa flust, sömuleiöis
gert. En innflutningur íslend-
inga hingaö hefir veriö svo lítill í
eru einna ljósasta dæmiö. Aldrei,
hvorki fyr né síðar sjáum vér eins
glöggar verkanir og vegsummerki
fegurðar dýrkunarinnar eins og
hjá þeirri þjóð. Fyrir nálægt tvö
sé að beizla heljaraflið, og láta
það taka til starfa i þjónustu
mannkynsins.
ar einhuga um, að veita konum
fylstu réttindi í landsmálum. Síð-
an hafa farið fram kosningar til
Vitanlega dettur oss ekki í hug þings, og hlutu þá 19 konur sæti
að neita gildi nytsemisstefnunnar.
þúsund árum siðan voru þar uppi Hún er manninum sérlega nauð-
þeir snillingar, sem heimurinn ennj synleg í baráttunni fyrir tilver-
samanburði viö aðra þjóðflokka er 1 í dag litur upp til meö lotningu.
lagt hafa leið sína hingað, aö til| Hjá Grikkjum var fegurðartil-
þess aö ná Því takmarki að
byggja landið, eru þeir eins og
dropi i hafinu.
Nei, það er ekki Canadastjórn,
sem hefir þótt vænst um innflutn-
ing landanna aö heiman. Það er
okkur Vestur-Islendingum sjálf-
um, okkur, sem viljum fá Þá í
hópinn til þess að hjálpa okkur til
að halda viö þjóðerni okkar og
til þess að setjast aö hér með okk-
ur og færa sér í nyt Þá kosti, sem
þetta land hefir fram yfir gamla
landiö, — eöa hverfa heim aftur
með auð verkhyggindanna og afl
þeirra hluta, sem gera skal, ef
þeir kjósa ekki að ífengjast hjá
okkur fyrir vestan hafiö.
Þrátt fyrir Það hve óefnilega á-
horfðist í vor, eru nú samt líkindi
til, aö hér í landi verði alt aö því
meðalár, verði hausttíðin góö, og
horfur eru á því, að mjög hátt
verð fáist fyrir hveiti.
í vesturfylkjunum er útlit með
hveiti dágott eftir því, sem þaðan
hefir frézt nú síðast. Vætur hafa
verið þar nægar víða og tið yfir
höfuð hin æskilegasta eftir aö
sumarbatinn kom. Sömuleiðis hér
i Manitoba, einkum þó norðan til.
nema vætur veriö heldur miklar.
Sumstaðar hér í fylkinu sunnan
veröu hafa aftur ofmikilir þurkar
staðið hveiti fyrir þrifum, svo aö
bráö þörf er talin þar á regni, sem
allra fyrst, og má samt búast við
rýrri uppskeru þar sumstaöar, aö
því er sagt er.
Heyfengur verður væntanlega
dágóður. Grasið hefir þotið upp
á ótrúlega skömmum tíma, svo að
búist er viö að heyannir byrji viða
hér í fylki á venjulegum tíma, þar
sem vatn er ekki til hindrunar.
Viðskiftalíf er óöum að lifna
aftur, og atvinna aö aukast í bæj-
unum.
Óveðurskýið er liðið hjá.
Það er komið skin eftir skúr.
Fegurð og nytsemi.
í brjósti hvers einasta manns
býr sú kend, er vér nefnum feg-
urðartilfinning.
Hún telst til kenda þeirra, er
vér einu nafni nefnum unaðar-
kendir og vaknar hjá oss viö sam-
ræmi tóna eða samsvörun hluta
finningin fyrir öllu.
Látbragð, klæðabnrður og yfir
höfuð alt útlit, sem sjálfrátt gat
verið, varð að lúta hinu knýjandi
afli fegurðarinnar. Unglingunum
var þegar í æsku kendur fagur
limaburður og innrættur þrifnað-
ur og hreinlæti. Þeim var kent að
meta, virða og unna hinu fagra
formi í hvívetna. Formfegurðin
varð því eitt af hinum skýrustu
einkennum Forn-Grikkja.
Borgir sínar prýddu þeir með
ásjálegustu skrauthýsum, likn-
eskjum og öðrum snildar-fögrum
listaverkum, sem yndi var og er
að líta. Stjórnirnar þar vörðu ár-
lega ærnu fé til þess að borgar-
arnir hefðu alt af eitthvað fagurt
fyrir augum.
En hver varð svo árangurinn af
þessari fegurðardýrkun hjá
Grikkjum? Hann varð sá meðal
annars, að hjá þeirri þjóð hófst
mjög snemma á öldum svo fjör-
ugt og auðugt bókmentalíf, aö í
sumum greinum hefir engin þjóö
komist þar til jafns við þá síðan,
og um langt skeið var Aþena
vagga heimsmenningarinnar og
fagurra lista, er fóstraði hvern
snillinginn á fætur öðrum.
Þegar Grikkir síöarmeir komust
undir yfirráð Rómverja urðu
þaö í andlegum skilningi þeir, sem
hertóku sigurvegaran’a. Grísk
menning og grískar bókmentir
ruddu sér fljótlega til rúms á ít-
alíu, og þó aö síðar myndaöist þar
sérstök rómversk stefna, þá var
gríska menningin þó fyrirmyndin.
Hvaö eftir annað sjáum vér
þess dæmi í veraldarsögunni, að
feguröarþrá mannsandans brýtur
nær því öll bönd, svo að upp koma
nýjar stefnur í ýmsum stárfsgrein-
um, svo sem bygginga-, málara-
og myndhöggvara-list, og sam-
hliða Iifnar jafnan yfir öllu and-j
legu lífi þjóöanna. Þaö er eins!
og anda þeirra opnist nýjar svala!
lindir, er endurnæra, hvetja og
unni, en það, sem athugaverðast
við hana er, er hættan á því, að
hún sljófgi um of fegurðartilfinn-
inguna og byggi henni út með
tímanum.
Það er alvarlegt íhugunarefni
fyrir alla frömuöi nytsemisstefn-
unnar og yfir höfuð mikinn hluta
nútíðarkynslóðarinnar. Og Þar
sem gerð hefir verið grein fyrir
gildi fegurðarkendarinnar hér að
framan, er auösætt hve mikils
menn missa í sé hún lömuð eöa
veikt um of með hinni stefnunni.
Þetta eru' menn nú farnir að
finna, og ýmsar raddir farnar að
heyrast í þá átt, og má Það gleði-
legt heita. Reyndar eru fegurðin
og nytsemin í eðli sínu svo gagn-
ólíkar að mjög er erfitt að sam-
rima Þær. En þótt ástæðum
manna sé oft og tíðum þannig
varið, að lítið sé hægt aö leggja af
mörkum til að glæða fegurðar-
smekkinn, þá er Þó sérhver tilraun
í Þá átt æskileg og heillavænleg,
því að vér verðum að hafa það
hugfast, að andinn verður eitt-
hvaö aö hafa og að vér lifum ekki
á einu saman brauði.
á þinginu.
Þessar atgerðir Finnanna hafa
vakið athygli manna um heim all-
an og um leið verið hvatning fyrir
kvenfrelsiskonur að hefjast handa
hver í sínu landi, og krefjast hins
sania og systur Þeirra á Finnlandi.
Á Englandi hafa konur þegar
tekið til óspiltra málanna og hafa
sent til þingsins beiðnir um kjör-
rétt; og hafa gengið með fylktu
liöi til þinghallarinnar svo lög-
gjafarnir sæju að þeim væri al-
vara. Urðu við þetta tækifæri
töluverðar róstur og var nokkrum
konum varpað í fangelsi. Svo
mikla eftirtekt hefir
Thc DOMINIONBANK
SELKIRK CtIUL’ið.
Alls konar bankastórf af hendi leyst.
Sparisjóösdeildiu.
Tekið við innlöeum, frá $1.00 að upphæð
og þar yfir. Hæstu vextir borgaðir fjórum
sinnumáári. Viðskiftum bænda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumurlgefinn.
Bréfleg innlegg og úttektir afgreiddar. Ósk-
að eftir bréfaviðskiftum.
Nótur innkallaðar fyrir bændur fyrir
sanngjórn umboðslaun.
Við skifti við kaupmenn, sveitarfélög,
kólahéruð og einstaklinga með hagfeldum
kjörum.
d. GRISDALE,
bankastjórl.
fylgja kviöi og hert svo að rétti
Transvaalbúa, að þeir ættu sér
ekki viðreisnarvon, að minsta kosti
um langan aldur. En Englend-
ingar eru hygnari stjórnmálamenn
Kvenfrelsismálið.
Á síðari helming aldarinnar sem
leið tóku konur að berjast fyrir
jafnrétti við karlmenn. Þó aö
baráttan hafi ekki staöið nema svo
skamma stund, verður ekki annað
sagt en að mikið hafi því máli
miðað áfram. í mentaheiminum
mun nú varla nokkurt land eöa
þjóð vera, að hreyfing þessi hafi
ekki borist Þangað og fest þar
rætur að meiru eða minna leyti.
Víðast hvar er nú eignarréttur
konunnar betur trygður, en áöur
var og stórmikið gert til aö bæta
en svo. Reynslan hefir kent þeim,
hreyfing ag SVQ sú þejm ag r4ga ný_
Þessi vakið Þar í landi, aö taliö er; lendum sinum aS íbúunum sjálf_
líklegt að löggjöfin hljóti aö ^ um sé J>aí5 ljúft. Þess vegna kom
verða við kröfum Þessum áður Englendingum ekki til hugar aS
Iangt um liður. | fara meg Búana eins og hertekna
I Noregi hefir málið fengið góö- þjó8> heldur g4fu þeim frelsi líkt
an byr. Norðmenn hafa farið að |
dæmi Finna og veitt nú í sumar
konum kosningarrétt til stórþings-
og öðrum nýlendum sínum, aö
vísu nokkuð takmarkaðra, en all-
vel viðunandi samt. Framkoma
hjá Finnum, en góö bót má hann
heita samt.
ins. Atkvæðisrétturinn þar er aö ( Breta j þessu máli hefir boris
visujaundinn meiri skilyröum en [ skjótan og góSan árangur. Botha
stjórnarformaður í Transvaal, sem
. . áöur var einn af aöalforingjum
Þ.egar greitt var atkvæöi um i Búanna, var fyrir skemstu í Lon-
Það 1 hi« e« fyrra, hvort Þjóðin don> og tj4ci þá Bretum marg_
vddi skilnaö viö Svíþjóð, báðu ^ sinnis j ræSum> aS Búar væru nú
konur þingið um að fá að greiða; orðnir- jafnkonunghollir, sem aörir
atkvæöi líka, en var neitaö um
Þaö. Þá tóku þær til sinna ráða
og söfnuðu sér í lagi atkvæöum
sínum og uröu 300,000 með skiln-
aði. Það var um 80,000 atkv.
minna en karlmenn greiddu. Þetta
Þótti þinginu svo röggsamlega
gert, að það er talið að miklu
leyti því aö Þakka, aö kjörréttur-
inn fékst.
í Svíþjóö er máliö líka komið á
góðan rekspöl, Þó að enn sé ekki
fenginn atkvæðisréttur í pólitísk-
um málum. Sama er aö segja um
fleiri lönd.
Á íslandi hefir kvenfrelsismál-
. inu veriö tekiö vel, og er óhætt aö
* . „ ... fullyröa aö íslenzkir karlmenn
verið veittur aðgangur að skólum , ( , . ,,
_ , f s hafa veriö fusari flest
til jafns viö karlmenn. Vist er um I
það, að mikið má hér um bæta enn j
þá, en telja má þó árangur kven-1
frelsishreyfingarinnar allvel við-1
undandi í þessu efni.
um öðrum
aö veita konum aukin réttindi,
enda þær oft og tíðum fengiö
ýmsar réttarbætur, sem systur
þeirra á Norðurlöndum hafa orðið
innar heima, blaðamennirnir, eru þeirraj er ver fáum skynjað með
farnir að láta sér minkunn i
Þykja, aö ófrægja land þetta um
skör fram, eöa aö byggja skoðanir
sínar um það á kviksögitm einunt.
Þeir eru farnir að sjá haginn, sem
frama. En er fegurðartilfinning
in dofnar og þær fara aö gefa list-
unum minni gaum og hætta að
meta Þær og virða, þá hefir sú
reynd á orðið, að þjóö hverri hef-
ir farið að hnigna og aftur farar
-0 . aö bíöa svo lengi eftir. Og enn
knýja Þær fram til frægöar og fJOr' °& kjörgengis-rétt hef- þann dag í dag eiga konumar öfl-
ir konum gengiö miklu mun stirö-
ara aö fá og má heita, aö þeim
hafi lítið sem ekkert oröið ágengt
meö það fyr en á síðastliðnum
áratug. Reyndar hafa þær víða
fengið kjörrétt í ýmsum minni
auganu.
Hún getur verið og er á mis-
munandi stigi bæði hjá einstak-
lingunum og þjóðunum yfirleitt,
j en fegurðarneistann finnum vér
gamla landiö sjálft hefir af vestur j alstaSar> jafnvel
með þeim kyn-
flutmngi íslendinga, er færa Því flokkum jar8arinnar>
sem lægst
he.m aftur fé og framkvæmda- standa aS menningu
hyggjuvit.
tekið aö kenna hjá henni í flestum háttar málUm’ SVO Sem sveitarstÍ--
_ , , ,. , ,. j og bæjarmálum. Sumstaðar hefir
greinum. Það hefir færst yfir
hana nokkurs konar dauðamók.
uga formælendur á alþingi, t. d.
Skúla Thóroddsen, sem um mörg
ár hefir boriö fram frumvörp um
rýmkun á réttindum kvenna.
Þ'essi nýja hreyfing, sem komst
á málið viö að finskar konur
fengu fult jafnrétti við karlmenn
Þótt brenna v», aí kvenf jó«-' '*br !‘ka “ lsl“ds'
- , , in færBi sér Þessi réttindi eigi eins' k''“ret"”d1IslsS stofna6 i
Einbver snarpasti fjörkippnr nyt og sk ldi Af þv. W[ „01 Reykjav.k a s,5astl. vetri, og i
Iistannnar, sem vér og búum aS | kitti a5 frómutiir kvenfreisismáls- Ws,,,faíi
ins hafa átt miklu ver aöstöðu um
ná þeim til handa nýjum rétt-
indum.
þegnar Bretakonungs, svo vel
heföu þeir kunnaö aö meta fram-
komu stjórnarinnar. Á fyrsta lög-
gjafarþinginu þar syðra hafa
margar umbætur veriö samþ. er
miða aö því, að efla samgöngur,
jarðrækt og búnað allan; hefir
stjórnin þar orðið aö taka stórt
lán til að standast straum af því.
Mest um vert eru þó aðgreðir
stjórnarinnar í atvinnumálunum.
Svo sem kunnugt er, er Transvaal
námaauðugt land, einkum eru þó
demantanámarnir viö Kimberley
alkunnir. Nú um nokkuð mörg ár
hafa Kínverjar verið fluttir til
landsins og látnir vinna í námun-
um, og hefir verið strangt eftirlit
meö þeim haft. Mátti svo heita,
sem meöferöin sú væri tómur
Þrældómur. Mörgum brezkum
mönnum hefir þótt þaö ilt til
afspurnar að slíkt viðgengist enn í
löndum þeirra, og tóku ýmsir aö
mæla á móti þessari meðferð á
Kínverjum. Nú hefir Transvaal-
stjórnin gert gangskör að því að
fá þrælahaldi Þessu, svo nefndu,
aflétt, og á nú að flytja mörg
þúsund Kínverja austur aftur til
átthaga þeirra.
enn í dag, var endurreisnar tíma-
bilið á miðöldunum svo nfefnda'ag
("Renaissanceý, en sú hreyfing var!
Þó gríska listin í endurfæddri og
uppyngdri mynd. En nú um lang-
an aldur má segja að engar hríf-
c.. , x , Hins vegar er fegurðarkendin
Somuleiðis virðist su ramm- ,, ° , ----- ---- .
i i i t. j • nkust og næmust með þeim þjóð- f , , v
skakka hugmynd, sem um eitt , . 1 j neiminum. I þess stað
skeið var svo mjög ríkjandi á fs-
landi, vera að hverfa, að stjórn-
inni hér sé svo afar-áríðandi að fá
Nú upp á síðkastið viröist áhugi
kvenfólksins vera aö vakna og
n , .. , aldrei hafa horfurnar veriö væn-1. . „ ,
andi hstastefnur hafi veriö uppi í ... . . Iangt a® biða, aö gagnger breyting
_!, . . „ legri til sigurs en einmitt nú. Aö1 J 5
í bænum
samþykt ályktun um að gefa
skyldi konum almennan kosning-
arrétt um leið og karlmenn fengju
hann.
Þjóðin íslenzka stendur nú á
vegamótum. Varla mun þess
um, sem lengst eru á veg komnar
í vísmdum og mentun, og það er|komis til
mál manna að marka megi sið-
. . „ , , .. I menningu lands I.vers á því, hve
liingaö sem allra flesta íslendinga, I ., ...
6 ’, nukill g:
og var líka tími til Þess kominn. ,
%, , I um listum.
Lanadastjorn vill vitanlega aö
innflutningur hingað 'haldi áfram
gaumur sé Þar gefinn fögr-
stefna hafi
en þaö
—eins og hann gerir, en henni er» 1
íslendingar alls ekkert kærkomn-
ur segja, að önnur
sögunnar,
nytsemisstefnan.
A siðustu áratugum hafa hugir
manna mjög hneigst að náttúru-
visindunum og öllu því, er aukið
^ geti framleiðsluþol jarðarinnar.
| Nútíðarmanninum verður það t. a.
m. ekki fyrst fyrir, er hann sér
náttúru
Saga heimsþjóðanna ber líka
ljósastan vottinn urn það.
Ef vér lítum aftur í tímann til!
ari innflytjendur, en menn af öör-í for"Þjo6anna sÍánm vén gerla, að | tignarlegar hrikam’ndir iiawuiu_
um þjóðflokkum, sem flytja hing-|Þjo ir Þær’ sem mestan ?óma hafa! aflanna, eins og t. d. Niagarafoss
að svo hundr. Þúsunda skift á synt fogrum listum, hafa mestar aS cio. fPrT„rXr,rt;c ■ •
ári hverju. menta og framfarahjóðir orðið J flf ^ I því margar hverjar hneftar
I.lendingar ,ru a„5v,,a5 ,i« J sinum tima, I ‘ f °h'”s 1 eía rekna,
kendir fyrir aS vera mjög »ski- Töknm t, d. Fom-GrikU Þeir heilann I ba. h.er™ hatgís.
mætti aít-^ kvenfrelsismálið er nú svo ofar-
lega á dagskrá meðal heimsþjóö-
er' anna, er einkum aö Þakka því, að
i hinni nýju stjórnarskrá Finna
(1906) var finskum konum veitt
fult jafnrétti á við karla.
Þær hlutu svo skjóta áheyrn þar
sakir þess hve vel þær gengu fram
í því að verjast lögleysum og yfir-
gangi Rússa. Þær látu eigi ógn-
anir eða píslir hræða sig frá aö
halda fast við sjálfstæði sitt og
Síberíu. Þegar
í útlegð til
svo Finnar
veröi á stjórnarfari hennar, hvort
sem hún þá ber gæfu til að verða
alfrjáls eða ekki. En hér er fag-
urt hlutverk fyrir íslenzku kven-
þjóðina, að taka öfluglega í
strenginn með karlmönnum í frels-
isbaráttu landsins og hljóta svo
verðskuldaða umbun að launt.m,
fult jafnrétti, eins og systur þeirra
á Finnlandi og í Noregi.
Vér höfum verið beðnir að selja
eitt mjög vandað nýtízkuhús á
var góöum stað í borginni 5 hundruð
dollurum lægra en hús af sömu
gerð seljast. Finniö okkur að
máli ef þér viljið eignast gott og
ódýrt heimili.
Vér höfum sex herbergja hús
til sölu frá $1700 til $2100 meö
$100 til $250 niðurborgun og af-
gangurinn borgist mánaðarlega,
jafnt og húsiö rentast fyrir.
Transvaal.
Vér höfum mjög vandað hús á
góöum stað sem eigandinn vill
skifta fyrir bújörð nálægt Dog
Creek P. O. og fáeina gripi. Sá
sem hefir svoleiðis aö bjóða gerði
vel aö skrifa okkur fáeinar línur.
Landar góðir finnið okkur að
máli, ef Þið viljið selja eignir ykk-
ar eða viljið víxla þeim.
Tlie Manitoba Reaity Co.
Þegar Búastríðinu lauk og Eng- í Þil#,ie | Koom 505 ffleflreavy Blk
lendingar höfðu borið hærra hlut j House Phoiie 324 — 258i 1’ortageAve
fengu sjálfstjórn voru allir flokk-
yfir Búunum, mundu margar þjóð
B. Pétursson, Manager.
ir i Þeirra sporum hafa látið kné K. B. Skagfjord, agent.