Lögberg - 14.01.1909, Qupperneq 2

2
iXXlKKKt;. Kl MTUUAGINN 14. JANÚAR 1909.
Almanak
1909
Almanakiö hefi eg sent til útsölu-
manna allra og er það nú til sö’u
fcjá þeim flestum, sem þaS hafa
»elt undanfarið.
Innihald.
TímataliS—Árstíðirnar—Tunglið
—PáskatímataliS — Pláneturnar—
Páskadagar — Só'.tími — VeSur-
fræSi— Ártöl nokkurra merkisviS-
burSa — Til minnis um ísland —
StærS úthafanna — Lengstur dag-
nr — Þegar kl. er 12 — Almanaks-
mánuSirnir — William Howard
Taft, meS mynd — Safn til land-
námssögu ísl. í Vesturheimi, Þáttr
ur Albe tahéraSs—Björn Sigvalda-
son, með mynd — Jón Ólafsson á
Brú, meS mynd — Abraham Linc-
oln, meS mynd — íslenzkt heljar-
menni, saga frá Nýja Skotlandi —
Helztu viðburðir og mannalát meS-
al ísl. í Vesturheimi — Uppskeru-
skýrsla — Suöur á Spáni, saga —
Stærsta brúðkaup.
104 blaSsiður lesmál.
Kostar 25 cents.
Sen-liS eftir almanakinu til mín,
sem eigi náiS til útsölumanna. —
Afsláttur gefinn þeim, sem kaupa
5 og fleiri.
Olafur S. Thorgexrsson,
678 Sherbrooke St., Winnipeg
Uppfundningar nú og
fyrrum.
Því verður eigi mótmælt, aS vér
lifum nú á uppfundningaöld. Hver
uppfundningin rekur aSra. En ef
vandlega er að hugað, þá munu
flestir komast aS raun um, aS aíar
eSa langafar vorir hafa lifað á
þeim tiirurm, er tiltölulega miklu
stórfengilegri uppfundningar geið
ust. Og víst virSist nær að halda
aö rnaSur sem t. a. m. fæddist 1775
og dó ekki fyr en 1850, hafi séö
miklu mikilfenglegri breytingar
gerast umhverfis sig í heimi vís-
indanna, en hinn sem fæddur er
1875 hefir enn heyrt eða orðið á-
skynja um. Stórfeldari vísinda-
legar framfarir hafa átt sér stað
frá i;83 til 1848, en frá 184S til
1908.
Til að athuga þetta nánar er
vert aS virða fyrir sér hvernig á-
statt var um þær rnundir er maöar
sá fæddist, er vér fyr tókum l'l
dæmis. Þá voru göturnar i
stærstu borgum voldugustu heimj-
ríkjanna, mjóar, óásjálegar, ó-
sléttar steinstéttar og lýsislampar
á strjálingi um þær, sem vitanlega
báru daufa og draugalega birtu.
Samskonar ljósfæri voru í húsum
inni eSa þá tólgarkerti. Á þeim
tímum voru það að eins forríkir
burgeisar, aðalsmenn og konungar
sem vaxkerti gátu haft til lýsing-
ar. Milli landa varS eingöngu
fariö á Seglskipum og þeim miður
hraSskreiöum oftast, og skipa-
ferSir allar óreglubundnar mjög.
Helztu flutningstækin á landi voru
fjórhjólaSir vagnar, afar þungir,
og á þeim var skrölt fram og aft-
ur um óslétta og illa lagða og oft
afar torvelda vegi yfirferöar. Þi
varS mannshöndin aS afkasta flest
um verkum. OfurlítiB raunar far-
ið að brúka vatnsafliö til aBstoðar.
Áhöld öll voru óhentug og erfiðið
því meira að fara með þau. Arð-
urinn af vinnunni var þvi lítill, svo
.smávægilegur að nú á tímum verð
«r erfitt að gera sér rétta hug-
mynd um það.
En á æfi þess manns, sem fædd-
ist 1775 °S l’fSi i 75 ár, gerðust
nieðal annars þeir atburðir. sem
nú skal greina: Gufuvélin var
itppfundin og tvo síðustu áratugi
átjándu al'arinnar farið aS nota
hana allvíða um Evrópu. þar sem
steinkol voru til eldsneytis. Henni
var það aS þakka aS framlciðsla
ýntiskonar bráðnauðsynlegs iðnað-
ar margfaldaðist viS þaö sem áð-
' ur hafði veriS. Snemnla á nitj-
ándu öldinni var fariö aS nota gas-
ið til lýsingar, og samtímis tókst
mönnum aS bæta lampa og önmn
lýsing->ráhöld svo að þá máttt
heita að fyrir alvöru færi aS rofa til
í náttmyrkurmóðunni er áður hafði
livílt yfir stórborgunum og híbýl-
um manna annars staðar. Þjóð-
vegir voru bættir stórum, breikk-
aðar gctur stórbæjanna og stein-
lagSar og sléttaðar. Þá hug-
kvæmdist mönnum aB fara að
brúka gufuvélina til aS knýja skip-
iti áfram og tókst á þann hátt aS
koma á reglubundnum skipaferð- ■
um um höfin milli helztu heims-.
rikjanna.
Tuttugu árum eftir aB fyrsta
gufuskipið var smíðaS, var farið
aS nota gufuvélina til að knýja á-
fram flutningslestir á landi og þeg
ar maðurinn, sem fæddur var 1775
var oröinn fimtugur, gat hann
feröast á tveim klukkustunduin
| sömu vegalengdina og hann liafði
1 áSur þurft heilan dag til að kom-
ast. Og hann gat komist þá leiS
; i lokuSu húsi, er sveif áfram á
í sléttum og hálum járnteinum, svo
aS hann vissi varla af því, að hann
var á ferð, í staS þess að ltaía áður
þurft aS hristast og hnykkjast á-
fram í óþægilegum opnum vagni
á ósléttum vegi. — í stað þess að
sami maður hafði orðið að greiða
heilan dollar í burðargjald undir
bréf til kunningja síns á öðru
landshorni, gat liann nú fyrir örfá
cent sent bréfiS. Og áður en hann
andaðist var síminn farinn að
flytja skeyti landa á milli, svo að
uppfundningarnar sem siðan hafa
veriS gerðar, ern flestar ekki nema
umbætur á uppfundningum þeim,
sem til voru um 1850. Afar vorir
0g langafar lifðu á umbrotaöld vís
indanna. Aftur á móti má segja,
að það sé að eins framþróunaröhl
uppfundninganna, sem vér lifum á
nú, enn sem komiS er.
Er rafurmagnsljós ilt
fyrir augun?
Framför er ekki hættulaus. Þeg-
ar menn eru í bezta gengi að gleðj j
ast yfir umbótunum í heiminum,
sem vísindin koma til vegar, þi
| risa nýjir fræðimenn á fætur g
gera heyrin kunna ókosti á um- j
bótum þessum, er vér töldum svo
mikils virði, og sannast það sem
oftar, aS ekkert algert má finnast
hér á jörBu.
MeSal þeirra vísindamaíina, sem
orðið hafa til að benda á ókosti
einnar mikilfenglegrar umbótar í
heimi uppfundninganna, eru hinir
nafnkunnu prófessorar við fjöl-
| listaskólann í Dresden, þeir Schanz
og Stockhausen. Þeir hafa tekið
að sér aS sanna mönnum, að raf-
magnsljósið, sem nú er frægast
lýsingarefni um allan hinn ment-
aða heim, sé ilt fyrir augun. Þeir
segja, að það sé þegar kunnugt, að
í í rafmagnsljósinu sé mikið af
fjólubláum geislum, og að þeir
geislar hafi mikil áhrif á lífræna
líkami. Og með þvi að oft sé hægt
l að lækna lufus — húð«júkdóminn
1 hræðilega, með þessum geislum,
þá sé ekki aö undra þó að þeir geii I
verkaS á augnahimnur vorar. Og
þeir hal ’a þvi fram, aS þessir j
geislar skaði augun og valdi þeim
sjúkdómi, sem nefnist “rafmagns-
augnabólga,’’ og fleiri augnisjúk-
dómum.
Hver mundi þá verða afleiðing-
in af því, er rafmagnsljós er hvar-
vetna farið aö nota til lýsingar?
Schanz og Stockhausen mundu
eigi búast viS bjartri eða glæsi-
legri framtíS til handa mannkyn-
inu, ef þeim hefði eigi hepnast að
finna ráð gegn skað^emi rafmagns (
ljóssins á augu manna. Þeir segja
aS rafmagnsljósið skaði augtin ekk
ert, ef .ljósjð fari í gegn um gul-j
grænt gler. Auðvitað dragi þetta
gler ofurlítið úr birtunni fdepri
liana um 5—10 prctj, en það muni
engu. En efnafræðingur einn t
Hamborg er á öSru máli. Hann
segir svo; “‘Visindamönnunum í
Dresden skjátlast þegar þeir eru
að fárast um skaðsemi fjólttbláu
geishnna fyrir augun. í sól-
arljósinu er miklu meira af þeim
geisjttm heldur en í bjartasta raf-
magnslampa. Er sólin ekki búin
aS skína æSi lengi? Samt hefir
enginn mist sjónina við að horfa
í sólarljósið, er náttúran lætur í té
öllum mönnum. Kvcikið því á raf-
magnslömpunum yðar ókvíðnir.”
/
Tóbak.
24. ár
„Sameinmgarinnar“
byrjar ntefi blafii þvi, sem ut kcm'ir
i Marzniámifti. Þeir, sem nú og
frain að |>eim tima gerast ásknf-
endnr þessa árang^ og borga fyrir
liann lnð íastákvcína verð, geta
fengið þann árgang. se tnnú er á
ferfiinni. Iiinn 23., fyrir halfvirðt,
50C., og )>ar meö skáld'öguna lien
lliir írá uppliafi.
Þeir. sem gerast vilja nýir kauo-
endur "Sain.“, niuni eitir |>e«sti og
sendi ráð'inaniii. hr. Jóni J. Vopn'i,
$1.50. Address:
SA.MEIXIXGIN,
P. O. Box 2767. Winnipeg, Man.
Til stufinings þeim, sem vilja
panta blaðið ug fá kjör þau, se-n
hér eru boðin, ]>á birtast bér mefi
nöín allra umboS«mánna blaösins:
K. S. Askdal, Minneota, Minn
Geo. Pcterson, Pentbina, N. D.
Jón Júnsson, Hall-on, X. D.
Tómas Halldórsson, Mountaia,
N. D.
J. K. Olafsson, Garðar, N. D.
llarahlur Pétursson, Milton, N.
Dak.
Skapti Sigvaldason, Ivanhoe,
Minn.
1 lclgi Thorláksson, Ilensel, N D.
S. Suntarliðason, I’.ailard, Wasi
Tr, Ingjaltlsson, Franmes, Man.
J’.j. Marteinsson, Hnausa, Man.
Scra R.Marteinsson, Giinli, Man.
Octovius Thorlaksson, Selkirk.
Man.
Jún Björnsson. Baldttr, Man.
Björn Walterson, Brú, Man.
lr. S. Frederickson, Glenboro,
Man.
stærsta íslenzka
fréttablaðið
að eins $2 um ár-
ið og 2 sögur með
Lögberg
1
Ætlið þér að kaupa range?
Fyrst þúr ætliÖ að gera það sí arn að borÖ
er be-zt aÖ kaupa rauge. sem • ndist .« filangt.
Superior Niagara Steel
Range
er raime himdit yöur.
MAn er búin til úr beztn tegund sfils. eld-
hdlfÖ er m'tule a ^ túrt og hetir tvöfaldar
grindur, OFMXX Koi>an sevir hann
inest veiÖttr-er na stuni alfuMkoininn. Allur
hiti er ieiddur í kring um hann áÖur en hann
f r ut p 1111. stror pii n Fleiri kosti heni.ar
vildi eg sýna yður sjálfur.
F.g 61(t aÖ þes«i Snperior Nia-
gara Str-el range sú sú bezta
range s«m nokkurnt<ma hr-fir
veriö húin til fyi ir þetta verÖ..
KOM'Ð V|f> OO SKOÐIf) IIAN\.
H. J. EGGERTSSON,
Baldur, Man.
v____________________________1
$41.50
Viðar- Uolasölumenn
559 NOTRE DAME'YE.
og horninu d Ellice & Aunes.
Tiilsíini 6472.
Eftirfarandi viöartegundir til
sölu:
TAMARAC
JACK PINE
POPLAR
SPRUCE
THOS. H, JOHNsON
iHienzMut 10KÍ1 wöintfUl ok UiAU.
fæiHi uinaöui
SkrilNiofHÞ- Koonn 83 Catmda LAtf
Biook Huöauntur horul Horiagt
«vhiiu4- <»k Maih hi
Utanáskri ft—P. O. Box 1656.
• ►-ih-ioi, st- wii.iiu Mao.
Dr. B J. BRAN l)>ON
Office: 650 William Ave.
Telephone: 89.
Office-tímar: 3—4 og 7—8 e. h.
Heimili; 620 McDermot Ave.
Telephone: 4300.
Winnipcg, Man.
•I-H-Id J I I -I—I—I”I—1—!■ I ■! -!—I—I--I-.I b
Dr. O, BJORNSON
Office: 650 William Ave.
Telephone: 89.
Officr-timar: 1.30—3 og 7—8 edi.
Heimili; 620 McDermot Ave.
Telephone: 4300.
Winnipeg, Man.
1—!—I—I—I—I-I--I—I-I—f-
I. M. CLEGHORN, M.D.
la’knli rtu iHrMHiuiMMAiir
Hefir keypt lyfjahúöina 4 Baldur,
og hefir hví sjálfur umsjón á- öll-
urr meöulum. /
Klluihvth St.,
HAI.IX'lt. - MAN.
P.s.—fnlenzkur tölkur vlB hen'lln*
hvenflpr «pm hHrf eerlBt
•I-I-l-I-I-I-I-H-I-l-lr-l-H-M-H-H-Þ
N. J. Maclean, M. D.
M. R. C. S. rEn„
SérfræSingur í kven-sjúkdómuro
og uppskurSi.
326 Somerset Bldg. Talsimi 135
Mórt'>kuxundir: 4—7 síöd. og
eftir samkomulagi. —
ÞaS er alkunnugt aS tóbak þekt-
ist ekki í Evrópu áður en Colum-
bus fann Ameríku og að það var
flutt frá Vesturheimí austur um
haf. Þó halda ýmsir því fram, að
löngu fyrir ]>ann tima hafi Asíu-
búar þekt tóbakið. SjómaSur einn
í landaleitarleiðangri Columbusar.
Sanclio aö nafni er talinn fynti
kristni maStirinn, er reykti tóbak.
Um þá innfæddu í Cuba er það
sagt, að ]>eir hafi “lnilið sig í tó-
baksreykskýjum” . Þeir vöfðu
blöStim af hrísgrjónajurtinni utan
um tóbak, og kveiktu svo í ööruin
Jón Halldórsson. Ltmdar, Man.
J. A. \’oi>ni, Swan River, Man
J6n Halldórsson, Sinclair Sta-
tion. Man.
SigurSur Anderson, Pine Vallev,
Mnn.
Cisli Egilsson, Lögherg, Sa«k.
Sveinbj. Loftson, Churchbridge,
Sask.
Th. Paulson. Kristnes, Sask.
FriSrík C.uSmundsson, Fishing
Lake, Sask.
Carl J. Vopni, Fdmontnn, Alta.
Gunnar lohnson. Dongola. Sask.
Gtsli Eiríksson. Markerville.AIta
endanum, alveg eins og menn nú
kveikja í vindli eöa vindlingi.
Stundum brúkuSu þeir langar
kvíslmyndaðar pípur, sem leidda
reykinn beint að nefinu. Þeim
sagðist svo frá, að sólarguðinn
sjálfur lieföi kent þeirn þessa á-
gætu nautn. Munkur einn, sein
var með Columbusi í þriðju ferS
hans vestur um haf, lýsir fyrst
tóbaksjurtinni og “tóbaksdrykkj-
unni” merkilegu. En svo nefnir
hann reykinguna.
Á 17. öld vcru reykingar orðnar
tíðar á Frakklandi, og á dögum
Lúðviks fjórtánda var farið að.
kveöa svo mikið að tóbaksbrúkun-
inni, aö menn skiftust í tvo á-
kveðna flokka, tóbaksmenn og þá,
sem voru tóbaksnautn andvigir, og
barðist hvorttveggi flokkurinn
fast fvrir sínu máli. Á ófriðartím-
um úthlutaði konungur hermönn-
um drjúgum tóbaksskerf, og geröi
það af eigin ramleik. Konur af
öllum stéttum reyktu, og karl-
mennirnir keptust um að eiga sem
fallegastar pipur. Frá Þýzkalandi
breiddist tóbaksnautnin út og til
Hollands. En sagt er að hún hafi
eigi orðið tið á NorSurlöndum fyr
en Iöngu seinna. Það er t. a. m. í
frásögur fært, aö áður en menn
kunnu að brúka tóbak í Noregi, þá
hafi strandað þar skip sem á voru
tóbaksstrangar, og hafi Norðmenn
haldið að það væri kaðalefni og
I notuðu það til að tjóðra gripi með.
Auglýsið í Lögbergi
Það borgar sig vel.
Ágrip af reglugjörð
um heimilisréttarlcnd í Canada
Norðvesturlandinu.
Cérhver manneskja, sem fjölskyjdu
k-' hefir fvrir að sjá, og sérhver karlmaö
ur, sem orðinu tr 18 ára, hefir heimilisrétt
til fjorðunus úr ..section'’ af ótekuu stjórn-
arlandi í 'lauitoba, Saskatchewan eða Al-
berta. UmsækjaDdinn verður sjáliur að
að koma á landskrifstofu stjóruarinnar eða I
undirskrifstofu í því héraði. Samkvæmt I
umbeði og með sérstökum skilyrðum má
taðir mi ðir, sonur, dóttir, brúðir eða syst-
ir umsaekjandans, sækja um landið tyrir
haDS hönd á hvaða skrilstofu sera er
bkyldur. — Sex mánaða ábúð á ári og
ræktuD á landinu í þrjú ár, Landnemi
r.iá þ') búa á landi, innan 9 mílna frá heim-
ilisréttarlandinu, og ekki er minna en 80
ekrur og er eignar og ábúáarjörð hans eða
fcður, móður, sonar, dottur bróður efa
systur bans.
f vissum héruðum hefir lananeminn, sem
fullnægt hefir landtóku skyldum sínum,
forkaupsrétt (pre emtion) að sectionarfj irð-
UDgi átóstum viölai d sitt. Verð «3ekraD.
Skyldur: - Verður að sitja 6 manuði af ári
á landinu í 6 ár frá því er heimilisréttar-
landið var tekið (að þeim tíma meðtoldum
er tii þess þarf að na eignarbréfl a heimilis-
réttarlandinu, og 50 ekrur verður að yrkja
aukreins.
Landtökumaður, sem hefir þegar notað
heimilisrétt sinn og getur ekki náð foi-
kaupsrétti (pre emption) á landi, getur
keypt heimilisréttarland í sérstökum Nhér
uðum. Verð -3 ekran Skyldur: Verður
að sitja 6 mánuði á landinu á ári í þrjú ár,
rækta 50 ekrur og reisa hús, $300.00 vírði.
w. VV. CORY,
Deputy of the Minister of thelnterior.
N. H. — Þeir sem birta anglýsingu þessa í
eyfisleysi fá euga borgun fyrir það.
Taka á móti kolapönturmm.
Heimatalsimi 112.
Lögmaður á Gimli.
Mr. F. Heap, sem er f lög-
mannafélaginu Heap & Strattoii
f Winnipeg og Heap & Heap í
Selkirk, helir opnaö skriístofu aö
Giinli. Mr. F. Heap eöa Björn
Benson veröa á Gimli íyrsta og
> 1 i 1 t' 1' 1 ’ : ■ i inlnaöar
/ í .c i.v i > crifjcafu 1 ni.
HLÍBBARD, HANXESSUN &
ROSS
lögfræðingar og m; Jafærslumenu
> 0 Bank of llamilton Cb-mbers
WIN.MPEO.
TALSÍ.Ml 378
A. 5. Bardal
I 2 I NENA STREET,
*?elur Ifkkistur og annast
jm útfarir. Allur útbún-
AÖur sá bezti. Knnfrem-
ur selur hann allskonar
miunisvaröa og legsteina
Stefán Guttormsson,
MÆLINGAMAÐUR,
663 AGNES ST.. W’PEG.
S. K. HALL
P I A N 1 S T
with Winnipex School of Music.
Kensla byriar x. Sepfember.
Studio TOl Victo St. ok MaINSt.
V’ I N N I 1» K <s .
* G. L. STEPHEKSON.
118 Nena Street.-Winnpeg.
Noröan við fyrstu lút kirkju
J. C. Snædal
tannlœknír.
Lækningastofa: Main & Bannatyne
DUEFIN BLOCK. Tel. 5302
Chamoi’s vesti
ern föt, sem allir ættn aö vera í á
vetrum. Sérstök kjörkaup á
stökum númerum.
Vanaverö $2. 50 og $2.00
nú aö eins 1.25 og 1.00
E. Nesbitt
LYFSALI
Tals 3218 Cor. Sargent & Sherbrook
Bréfapantanir fljótt og vel afgreiddar.
Á V A L T,
ALLSTAÐAR I CANADA,
BIÐJIÐ UM
EDDY'S ELDSPÍTIK
Eddy’s eldspítur hafa veriö búnartil í Hull sföan 1851.
Stööugar endurbætur á þeim í 57 ár hefir oröiö til. þess aö
þær hafa náö meiri fullkomnun en nokkrar aörar.
Seldar ogbrúkaöar um alla Canada.
LACER.
CROWlSr BEEWEEY CCJ.,
-ÖL,-
VILJUM VÉK SÉRSTAKLEGA MÆLA MFÐ
-------------------------PORXBR
TALsf'T 3960
-A- Gr -Hí JR
-LLVDAR VATN.
396 STELLA -A.'VE., WUZZÞTIÞTiIFnPGk