Lögberg - 19.08.1909, Blaðsíða 1

22. AR.
I
WINNIPEG, MAN., Fimtudaginn 19. Ágúst 1909.
NR. 33
Fréttir
Um íyrri helgi hófu skipfermslu-
menn C. P. R. félagsins í Port
Arthur, Ont., verkfall, af því aö
félagið hafíi ekki viljaS fallast á
þær kröfur um kauphækkun, sem
verkamennirnir höfíu heimtatS.
Menn þeir, sem gegna skipfermslui
störfum þar í bænum, eru flestir
Grikkir og ítalir. Fyrstu verk-
fallsdagana var alt rólegt, en á
þriðjudag í fyrri viku fór aö
brydda á nokkrum skærum milli
verkfallsmanna og C.P.R. manna.
En á fimtudaginn tók C. P. R. fé-
lagiö í þjónustui sína hóp vara-
lögregluinanna til aö annast eftir-
litv iö skipakvíarnar. Þegar verka
menn sáu þenna viðbúnaö fó'ru
þeir aö ybba sig, og undir hádegi
á fimtudaginn hófst skothrið milli
þeirra og þessara varalögreglu-
manna félagsins. Þaö er enn tals-
veröur vafi á því, úr hvorum
flokknum fyrsta skotinu var skot-
iö. En orustan stóö í fullan fjórö
ung stundar. Sextán manns særð-
ust í þessari hviöu, en nokkrar
skemdir uröu á byggingum C. P.
R. félagsins þar sem orustan stóö.
Meöan þessu fór fram haföi borg-
arstjóri og formenn C. P. R. fé-
lagsins setið á rökstólum og er
sagt, hvaö sem hæft er í því, aö
félagiö hafi verið búið aö játa því
aö veröa viö kauiphækkunarkröf-
um verkamanna, þegar fregnin
barst um uppþotiö. En þá hafi
féiagiö gengiíý i sig aftur og neit-
að öllum frekari samningum í bili.
—Eftir aö hlé varð á orustunni,
var herliöiö kallaö til og borgar-
stjóri auglýsti herskaparlög yfir
-bænum. Hermannaflokkur bæj-
arins var siðan á vakki á götunum,
og eftir ósk borgarstjórnarinnar
var hermannaflokkur frá Winni-
peg sendur austur til aðstoöar. A
föstudaginn voru nokkrir helztu
forkólfar uppþotsins teknir fastir
og vopn tekin af tvö hundruö
manns, en bönnuö srranglega sala
skotvopna í öllum bænum. Eftir
þaö komst fullur friöur á. Á
sunnudagskveldið kallaöi borgarr
stjóri verkfallsmenn á fuind og
skoraöi fastlega á þá alla, sem ekki
væru neinar ákveönar sakir komn-
ar gegn, aö taka til starfa innan 36
klukkusturtda, þvi aö félagið byö-
ist til aö veita öllum þeim verk-
fallsmönnum vinmn, sem sintu
þessari áskorun. En miskliöin um
vinnulaunin yröi lögö i geröardóm
samkvæmt landslögum. Og þetta
varö úr; verkfallsmenn tóku aö
vinna aftur á mánudagsmorgun-
inn var og eru nú að vinna við
skipfennshma eitthvað .um fimm
hundruð manns. Launin hafa eigi
enn verið hækkuö upp í 22]/2 cent
á kl.stund og 25 cent kl.stund fyr-
ir yfirvinnu, eins og verkamenn
fóru fram á, og biður þaö geröar-
dóms. Hermennimir frá Winni-
peg héldu heimleiðis á mánudags-
kveldið, því aö liðskostur var tal-
inn nógur eystra og engin líkindi
til aö verkfallið yröi endurnýjað.
Undanfarnar vikur hafa vinir
Harry Thaw reynt alt til þess aö
leysa hann úr vistinni á geöveikra
hælinu í Matteawan. I vikunni
sem leiö kom það enn u*dir dóms-
úrskurö, hvort óhætt væri að
sleppa honum af geöveikrahælinu,
og urðui dómararnir ásáttir um aö
láta hann dvelja þar enn um óá-
kveðinn tíma. Þeim leizt svo á
heilsu hans, sem hann mundi veröa
öörum mönnum hættulegur, ef
hann færi sjálfráður.
Veglega standmynd á aö reisa
Kitchener lávaröi í Calcutta. Her-
inn er því mjög fylgjandi.
Simskeyti hefir nýskeö borist
frá Tromsö i Noregi, og er þess
getið í því, að Walter Wellman
hafi lagt þann dag á stað i heim-
skautaleiðangur sinn á loftfari,
svo sem til var ætlast.
Til Chamouix á Frakklandi ber-
ast fregnir um þaö, aö tveim
mönnum hafi hepnast aö komast
yfir Alpafjöllin á loftfari sem Sir-
ius heitir. Þeir lentu í grend viö
Locarno ítalíu megin, 5,400 fet
yfir sjávarmál. Þeir fóru yfir
Montblanc. Hæst komust þeir
5,600 metra yfir sjávarmál, eöa
18,373 fet. Italir tveir höföu áöur
komist á loftfari yfir Alpafjöllin.
Þaö var áriö 1906. Þeir komust
20,500 feta hátt yfir sjávarflöt.
Hæst telja menn foftbátinn Alba-
tros hafa komist í loft upp. Hann
lagöi upp frá Milano á ítalíu 11. þ.
m. og komst rúmar sjö mílur frá
yfirboröi sjávar.
Nýr konungur bætist væntan-
Iega við í Evrópu á næsta ári. Þaö
er Nikulás prinz af Montenegró.
Hann hefir lýst yfir því, aö hann
ætli að taka sér konungsnafn 14.
Ágúst 1910, en það er fimtugasti
afmælisdagur stjórnar hans. Ekki
heyrist annað en að stórveldin
muni láta sér þetta vel lika.
Játvarður konuingur var stadd-
ur í Calais á Frakklandi um miðja
fyrri viku. Hann var á leið til
Marienbad sér til heilsubótar.
Nýskeö hefir kunnugt orðið um
kostnaöinn viö suöurheimskauts-
ferö ShackLetonS, og þykir "háníT
býsna mikill, eitthvað $215,000.
Dominionstjórnin hefir hafiö
mórannsóknir og komiö- á stofn
tilraunastöö í því skyni austur í
Ottawa. Stööin er í útjaðri borg-
arinnar og umdir umsjón Dr.
Haanels, yfirumsjónarmanns meö
námum fyrir stjórnina. Tilhögun-
in svipuö og á stöövum, sem stofn
aöar hafa verið i samskonar augna
miöi í Noregi og Svíþjóö. Á að
rannsaka þarna hvilíkt eldsneyti
muni vera i hérlendum mó, fyrst
og fremst til heimilisþarfa og síö-
an til annarskonar hitunar og jafn
vel málmbræöslu. Sérfróöir menn
halda því fram, aö kolabirgöirnar
i Canada séu ekki óuppvinnanleg-
ar, en mótekjan muni aftur á móti
vera það. Haanel gerir sér mikl-
ar vonir um mikinn og góöan á-
rangur af þessum rannsóknum,
því aö þær hafa hepnast mjög vel
á Norðurlöndum.
Ellefu manns brunnu inni i gisti
húsi í Vemon, B. C., í vikunni
sem leiö. Það er haldiö, að eitr-
aðar lofttegundir hafi aöallega
valdiö þessum mikla manndauöa,
en þær hafi myndast er olíudúkur
brann, því aö herbergi vorui fóör-
uð með þesskonar dúk og þynnur
oliudúka á gólfum í öllu húsinu.
Sambandsþingiö á aö koma sam
an í öndverðum Nóvembemiánuði
næstkomandi, liklega kring um 4.
þess mánaðar.
Fylkjasambandið brezka í Suö-
ur Afríku á að ganga i gildi 31.
Mai 1910. Erui þá nákvæmlega
átta ár liðin frá þvi aö friðarsamn-
ingar eftir Búastríöiö voru undir-
ritaöir árið 1902.
eru að taka til vinnu aftur. Þrátt
fyrir styrktarféö, sem greitt er úr
verkamannasjóðinum, kváðu ýms-
ir flokkar verkamanna hafa verið
orönir svo aöþrengdir sakir vista-
skorts, aö þeir neyddust til að taka
til starfa sinna aftur. Alt er nú
oröið friösamlegt í Stokkhólmi og
verkfallsóeirðum slotað. .
Þess er getið i fréttum frá Pét-
ursborg, aö Mohamed Ali' Persíu-
soldán fyrverandi, fari af landi
brott 17. þ. m. og sonur hans, sem
til ríkis var tekinn, tólf ára aö
aldri, sé mjög hryggur yfir því aö
skilja viö foreldra sína og óánægö
ur meö völdin. Hann á aö kvæn-
ast þessa dagana, þó þvernauöugt
sé, og er þegar búið aö safna
fjölda ungra drósa í kvennabúr
hans. .
Nú er ekki annað sýnna en að
Grikkjum og Tyrkjum ætli aö
lenda sarnan i ófriði út af Krít-
eyjarmálinu. Tyrkir heimta að
Grikkir lýsi þvi yfir skírt og skor-
inort, að þeim komi alls ekki til
hugar að ná yfirráöum á Krítey,
eða innlima hana Grikklandi.
Tyrkir hafa sent hersveitir fjöl-
mennar til landamæranna og þykir
viðbúiö að þeir ráöi á Grikki, ef
svariö veröur ekki á þá leið, sem
þeir kjósa. — Fyr eða siðar þykir
þó sennilegt, að Kríteyingar kom-
ist undir grísk yfirxáö því aö þorri
þeirra er grískuir orðinn, en Mú-
hame östrúarmönnum tyrkneskum
fer sífækkandi á ejmni.
Nefndin, sem skipuð var af
Bretastjórn til að rannsaka ákærur
þær, sem Charles Beresford lá-
varður bar á flotamálastjórnina.
hefir nú lokið störfum sínum, o.g
gerir fremur litið úr ákærum lá-
varöarins og telur þær hafa við
lítil eða engin rök að styðjast.
Hinsvegar getmr nefndin þess, að
bæði flotamálastjórnardeildin og
Berésford lávarður eigi sök á því
sameiginlega, hve samvinna hefir
verið óþýð með þeim, og hafi það
orðiö til miklls tjóns og óhags í
hermálunum.
W. J. Clifford, formaöur mæl-
ingamanna flokksins, sem hefir
verið að mæla fyrir Hudsonsílóa-
brautinni til Chuirchill, er nýkom-
inn að norðan til Winnipeg. Flokk
ur hans lagði upp frá þeim bæ í
ferðina norður i Septembermán-
uði í fyrra og byrjaði mælingarn-
ar við Split Lake 1. Nóvember.
Vegalengdin þaðan til Churchill
er 200 mílur, og hefir Mr. Clif-
ford lýst yfir þvi við blaðamenn
í Winnipeg, að hann telji eigi erf-
itt eða mjög kostnaðarsamt aö
brautina yfir þetta svæði.
Landið, sein brautarlínan liggur
um, er ýmist flóar, leirjörö eða
grciöir greniskógar. Sextíu til
sjötíu mílna svæöi suöur af
Churchill er skóglaus slétta, og
nær æöi langt noröur og suiöur
fvrir Churchill. Áþví svæði segir
Mr. Clifford auðvelt að leggja
járnbrautim án tiltakanlega mikils
kostnaðar. Höfnin segir hann að
sé fremur lítil enn þá, en auðvelt
sé að dýpka hana og stækka svo
aö þar komist fyrir floti stórra
skipa. — Þeir félagar voru aö
mæla höfnina frá því um miöjao
Apríl og þangað til 13. Júlí. ls-
rek kom í Churchill ána 7. Júní
og daginn eftir var hún alveg búin
að ryöja sig. En ís rak ekki af
flóanum fyr en 1. Júlí, því að
norðanstormur hélt honum aö
landi. Formlaður mælingamann-
anna hefir nú fuillgerða skýrslu
sína og sendi'r hana stjórninni til
íbúar í nítján þorpum í Albaníu
hafa gert upphlaup og neita að
gjalda skatt. Tyrknesku stjórninni
þykja þetta ill tíðindi og er ekki
laust viö aö hún gruni að erlend-
ar þjóðir liafi róiö undir aö koma
á uppþoti þessu.
Kinverjar og Japanar eru komn
ir í hár saman út af dálitluan járn-
brautarstúf, — Antung- Mukden-
brautinni svo nefndu í Manchúríu.
Japanar bygöu braut þessa sér til
hægri verka í ófriðnum viö Rússa.
Þegar ófriönum var lokið voru
samningar geröir við Kínastjórn,
þar sem ákveðiö var aö Japönum
yröi- leyft að enöuirbæta brautina
og brúka hana í fimtán ár, en síð-
an selja hana í hendur Kínastjórn.
En þegar Japanar ætluðu aö byrja
endurbætur þessar, kom ýmislegt
til greina, er sýndi að stjómirnar
gátu ekki komiö sér saman. Aðal-
ágreiningsatriöið var þó þaö, aö
Kínverjar vildu liafa lögregluum-
sjón á brautinni, en því neituöu
Japanar og þar við sat um hrið.
Nú nýverið tilkynti Japanastjóm
stórveldunum, að hún ætlaöi aö
byrja á endurbótum á jámbraut-
inni þrátt fyrir mótmæli Kínverja,
með því aö þar væri ekki um sam-
komulag aö ræöa. Járnbrautin,
sem þrætan er út af, er að eins 150
mílur á lengd, en hún liggur um
land, sem er gnægtamikið og ef
braut þessi verður fullger, verður
komið á beinu járnbrautarsam-
bandi milli Fusan á sunnanverðri
Korea og Pétursborgar og annara
höfuöborga Evrópu. Milli Fusan
og Japanier aö eins átta klukku-
stumda sigling, svo að Japönum
er mjög áríöandi aö fá lagt braut
þessa svo sem þeim líkar, en
hversu Kinverjar taka þvi, er enn.
ekki séð.
Ur bænum.
og grendinni.
Milli sjötíu og áttatíu menn úr
herliði Winnipegbæjar voru send-
ir á föstudaginn var austur til
Port Arthur til aö aöstoða her-
deildina þar í verkfallsóeiröunum.
Dr. B. J. Brandson fór suöur til
Dakota fyrir helgina. Hann kom
aftur á mánudagskveld.
Mrs. H. Thordarson frá Chica-
go kom hingað til bæjarins nýskeð
snögga ferö og dvaldi hjá Mr. og
Mrs. G. Thomas, William ave.
Mrs. Thordarson bjóst viö að
leggja á stað suður aftur um
miðja þessa viku.
Sérstök guðsþjónusta verður í
Fyrstu ensku lútersku kirkju
næsta sunnudag; kirkjan stendur
á horni Ellice og Beverley stræta.
\riiö morgunguðsþjónustuna verö-
ur Rev. P. E. Baisler settur fastur
prestur safnaöarins. Hann hefir
þjónað þar seinustu 8 mánuöina.
Rev. A. C. Anda frá Chicago og
Rev.A. J. Reichert frá Red Wing,
Minn., setja hann í embætti. Hinn
fyrnefndi er “District Superinten-
dent of English Home Missions of
the General Council of thé Luth-
eran Church in North America”,
en hinn siöarnefndi “President of
the English ■ Lutheran Synod of
the North-West.” Rev. Reichert
talar aö kvöldinu. — Tala ensk-
lúterskra manna hér í bænum er
að aukast, og söfnuöurinn þarf aö
koma sér upp kirkju, sem sé nær
miöjum bænum. í því skyni hef-
ir hann keypt lóð á horni Ellice og
Furby stræta, 100x100 fet, og ætl-
ar aö reisa þar nýja kirkju. Gamla
lóðin er líka rooxioo fet með
kirkju, sem rúmar um 300 manns.
Sú eign er .nú til sölu. -
Jón Jónsson smiður, að 790
Notre Dame ave., gerir viö alls-
konar húsmuni og annaö bæöi
fljótt og vel, fyrir lág t gjald, og
ættu menn því aö leita til hans er
þeir þurfa aö láta gera við eitt-
hvað.
Mr. Björn Sigvaldasom, sem
kent hefir á barnaskóla í Thing-
valla, Sask., síðastl. hálft annaö
ár, kom til bæjarins á mánudag-
inn. Hann sagöi fallegt útlit meö
hveiti, en bleytur miklar » dældum
svo erfitt mundi veröa meö hey-
skap. Hann hélt áleiðis til Nýja
íslands, og býst viö aö dvelja þar.
Verkamenn svo þúsundum skift
ir hafa verið að koma þessa dag-
ana að austan til aö leita sér at-
vinuui við þreskingu, og farið um
hér í Winnipeg.
H. R. Soot, ráösmaöur North
Star Grain félagsins hér í bænum,
hefir verið skipaöur norskur kon-
súll hér í staö C. F. Hendricksen,
sem nýlega er fluttur til Portland.
Oregon.
Pugsley, ráðgjafS opinberra
verka , var hér á ferö á leið vest-
ur í land og ætlaði að vera nærri
tvo mánuði í því ferðalagi. Hann
er að líta eftir helztu verklegum
framkvæmdum, sem Dominion-
stjórnin hefir með höndum í vest-
urfylkjunum fjórum.
Síðastliöinn föstudag kom ó-
venjumikil rignirig svo að vatn
hljóp víða í kjallara hér í bænum.
Síðan hefir verið hitatíð.
Vér viljum leiða athygli manna
aö þvi, að næstu viku ætlar félag-
ið “The British Association for
the Advancement of Science” ,að
halda samkonui hér í bænum. Fé-
lag þetta hefir starfaö aö út-
breiðslu visinda í þrjá aldarfjórö-
unga og í því hafa verið merkustu
visindamenn Breta og annara
þjóöa. Winnipegbær hafði boðið
félaginu að halda hér sjötugasta
og níunda ársmót sitt. Boðinu var
tekiö og er nú von á um sex humdr
uð gestum eftir helgina. Móttöku
nefndin hér í bænum hefir haft
allan nauösymlegan viðbúnað til
að fagna sem bezt þessum merku
gestum. Nokkrir meðlinúr þessa
félags eru hér í bænum og hefir
borgarstjórinn hér bent á það,
að tilhlýðilegt væri, aö sem flestir
notuðu þetaa tækifæri til þess aö
ganga í félagiö. Þaö kostar $5.00
og eiga menn þá frían aðgang að
öllum samkomum, sem félagið
heldur hér næstui yiku. Beiönir
um upptöku í félagið verða að
vera komnar til Honorary Local
Secretaris University of Manitoba
fyrir næstkomandi laugardag.
Menn ættu að fjölmenna á fyrir-
lestra þá, sem félagið lætur halda
í Walker leikhúsinu; þeir veröa
mjög fræöandi og merkilegir og
þangaö mega allir koma ókeypis.
Frá Seattle Wash.
8. Ágúst 1909.
íslendingadag héldum viö land-
ar hér í Seattle 2. Ágúst, undir for
stöðu félagsins “Vestri” í Wood-
land Park, sem Iiggur r.étt austan
viö bæinn Ballard.
Veðrið var hiö ákjósanlegasta,
sólskin og svalur norðanvindur. Á
fjórða hundrað Islendingar vorui
þar saman konnnir frá næstum öll-
um bygðum þeirra hér á Kyrra-
hafsströndinni. Mætti eg þar mörg
um fornkunningjum, er eg hafði
ekki séð í frá 25—30 ár. Eg skal
að eins geta fárra aökominna
landa: Mr. og Mrs. A. Friðriks-
son og Mr. og Mrs. E. Gíslason,
Vancouver; Sig. Mýrdal, Point
Roberts; E. H. Johnson, Utah;
Mr. og Mrs. J. H. Frost og Mr.
og Mrs. Danielsson, Blaine; aust-
an úr Manitoba vora þeir séra
R. Marteinsson og Ari Egilsson.
Um kl. 10 byrjaði prógram meö
drengja og stúlkna kapphlaupi, og
hélt áfram til kl. 12, og hlupu þar
allir, sem hlaupið gátui, giftir og
ógiftir, konur og menn, feitar
konur og menn yfir fertugt. Svo
voru einnig stökk og “tug-of-war”
meöal utanbæjar og bæjarmanna,
og unnu utanbæjarmenn. Verö-
laun voru gefin öllum vinnendum,
og vora hæstu verölaun $10 úr.
Síðast var kappróöur á vatninu.
Kl. 2 byrjuöu ræðuhöld. Séra J.
A. Sigurösson, forseti samkom-
unnar, talaöi fyrir minni íslands,
og orti kvæöi, sem hann af góö-
kunningsskap gaf mér til aö senda
Lögbergi*J. Minni íslendinga í
Ameríku: séra R. Marteinsson;
kvæöi: Th. M. Borgfjörö flofaði
að senda mér þaö til birtingar í
Lögb., en er ókomiö enn); Sig.
Christopherson átti aö tala fyrir
minni Vesturheims, en var ekki
viðstaddur, svo hr. E. Gislason tal-
aöi í hans staö. íslenzki söng-
flokkurinn undir forstööu S. H.
Helgasonar, söng þjóösöngva.
Prógram dagsins endaði meö
dansi og ræöúhöldum í samkomu-
húsi “Vestra” um kyöldið.
Eg ætla ekki, hr. ritstjóri, aö
takast þaö í fang aö gefa þér út-
drátt úr ræöum manna. Það yröi
of langt mál og eg alt of penna-
latur til þess. Eg skal aö eins geta
þess, að allar ræðimiar lýstu
sterkri ættjaröarást. öllum kom
saman um, að viðhalda islenzkri
tungu og g«yma og viröa það bezta
í þjóðerni voru. Kvæöi séra J. A.
Siguirðssonar lýsir einna bezt anda
þeim, sem rikti á þessari íslend-
ingadags samkomu.
Mér datt í hug, þegar kapphlaup-
in fóru fram meðal vor, aö ef að
séra Friörik J. Bergmann væri nú
kominn og sæi landa sína hlaupa
og stökkva, konur og karla um og
yfir fimtugt jafnvel taka þátt í
þyi, þá mundi honum ekki hafa
sýnst “deyföarmók” á okkur.
Það er annars undarlegt hvaö
misjafnt menn líta á, og hvaö
fljótir sumir menn eru til aö gera
ályktanir og slá þeim föstum, sem
sannleika. • Einn merkur maður
sagöi nýlega í viræöum viö
fréttaritara blaösins Seattle Daily
Times, aö íbúar Seattle væru þaö
fjörlegasta, hreinlegasta og starfs-
mesta fbusiestj fólk, sem hann
heföi séð í nokkrum bæ í Amer-
iku eða í Norðurálfunni.
Nú kemur feröalangur í Heims-
kringlu, Jónas Jónasson aö nafni,
og segir atvinnu litla í Ballard en
langt aö sækja hana inn í Seattle.
Við, sem hér búum, getum ekki
hlegið að svona staöhæfingum.
Sögunarmylnur og þakspónaverk-
stæði ein veita á 4. þúsund manns
atvinnu fyrir utan mörg önnur
verkstæði byggingavinnu og bæj-
arvinnu. Og svo er nú Ballard
ejnn partur af Seattle.
Eg heyri sagt, aö hr. Ari Egils-
son hafi ritaö um sýninguna, svo
eg geri þaö ekki í þetta sinn. Eg
hefi gaman af aö sjá hvaö hann
segir fyrst.
5. Björnsson.
*) Kvæðið komst ekki í þetta
blað sakir rúmleysis. Þ’að verður
birt í næsta blaði. — Ritstj.
Verkfallinu mikla í Svíþjóö er
aö létta af aftu-r, og verkamenn athugunar.
Alfatnaöur, hattar og karlmaiina klæönaöur viö lægsta
veröi í bænum. Gæöin, tízkan og nytsemin fara sam-
an í öllum hlutum, sem vér seljnm.
Geriö yönr aö rana aö fara til
WHITE & MAN AHAN, 500 Matn St., Winnipeg.
BÚÐIN, SEM
ALDREI BREGZTI
D. E. ADAM3 COAL CO
uApn nr. I IN Kni Allar teg»»Ær «tóviBar. Vér höfum geymslupláss
nur\.u \jy~X LIIN INWL alUn bæ og ábyrgjumst áreiöanleg viöskiíti.

um