Lögberg - 12.02.1914, Blaðsíða 7

.Amötí&U. b’iMTU DAUIN
12. FEBRÚAR 1914.
T
Þáttur frá Stefáni prófasti Þor-
leifssyni.
Stefáil Lárussoii Schevings
Wansturhaldara á Munkaþvera,
hafSi fengið I’orbjargar Stefáns-
dóttur prófasts og gerS'Jst aðstoS-
arprcstur hans 7 vetrum fryir
ReykjarharSindin, og bygSi pró-
fastur honum af Presthólum.
Stefárt prestur var hóglyndur
maSur og góðlyndur, féll vel á
meS þeim mágum; voru börn séra
Stefáns og Þorbjargar mörg:
Kristín, Anna, Þórunn, Þorbjörg,
Arni, Þórdis, Steinn og Stefán;
lézt hann úr bólunni (1787), Þór-
dís vara ráðakona Stefáns pró-
fasts t'l þess hún lézt; var Gróa
dóttir hans siSan um hriö fyrir
’rúi hans og þótti heldur eySslu-
sötn, unz hennar fékk Jón Gríms-
^on Jónssonar höfuSsmanns, er
kat'aSur var; fór þá til prófasts
GuSný Jónsdóttifr bónda úr Öxar-
iiröi, Magmissonar,, Hallgríms-
^onar, og var hún góS kona; bjó
iaðir hennar á Eystralandi; var
hún fyrst griSkona ]>rófasts, tók
Gðan við búsráöum eftir Gróu, en
dðan vildi GuSný á burtu lara
nema prófastur ætti sig; sagSi
hann henni þá, aö ei mundi þaö
t:l annars veröa, en aö hún hefSi
tyrir sér í körinni og yröi aö
hjóna sér, og þótti þaö aS spá-
mæli veröa, því prófastur fékk
hennar síSan, en verið hafði hann
pá 42 vetur milli kvenna.
Hálfdán smiSur mikill bjó aS
i farðbak, er eftir hann skuröverk
mikið á Sléttu og i Núpasveit; viö
fráfall hans kvað Stefán prófast-
Pr þetta:
HrygSar sögu henna bar
Iíálfdán fór í jöröu
þessar högu hendumar
hvildar dögum náðti þar.
í’á kvað og Stefán prestur Lárus-,
■on Scheving:
Féll til jaröar happa hýr
Hálfdán snildar menni
orma láði skrýddur skýr
skjótna, fjáöi Jtessi, týr.
Jakob hét bóndi á Brekku, er
lengi lá ve'Jkur áSur liann andað-
•st. Þá prófastur heyrði lát hans,
mælti hann;
Fróntur, góður, fátækur,
fæSu svöngum bjó hann
ellimóSur ískaldur
áður löngu’ en dó ltann.
Eitt sinn á gantlárs kvel.l kvaö
prófastur:
Mig þó þjái margföld sút
meir en hófi sennir
drekk eg gamla árið út
eftir hvað sem ketnur.
jólum kvað hann eitt sihn:
Rætt mnn þessi reysan stutt
róla’ eg enn á gömlum kjól
sætt mun verSa sálin flutt
til Sólargrams um önuur jól.
Ræ eg harSan rauna sjó
rennur inn á borðin tvenn
fæ eg komist þraut úr þó
þrennur guS mér hjálpar senn.
Hafa fróöir menn sagt, aö þessar
muni hann kveSið hafa, eftir það
Þórdýs lézt, ráSakona hans, móSir
Áma Prófasts.
MaSur hét Bjami, er um hríð
hafði fóstraS bam Stefáns prests
Eárussonar Áma; varS Bjamij
síSan. öreigi í harðindunum, sem
margir aSrir og fór um, kom hann
þá að Presthólum, var sveininum
\ma vel til hans og kallaSi
‘manna smn”; varö þá Bjarni
úti einn vetur, nokkru seinna, og
^eiHdist Ama að Bjami kom ekki
fór oft aö gera sér kvæSi: “al-
órei kemur manni minn”. Pró-
tastur mæhi þá eitt simi viö
Rveininn Ama:
Flestu bamil finst það mein
fóstra aö sviftast góSum
hvar mun hann Bjami hvíla bein
hér á norður slóðum?
Hi mátt sýta Ami minn
að þó rauivr sveimi,
Þú munt ei finna hann manna þinn
meir í þessuni heimi.
Stefán prófastur átti kú þá er
i’úkolla hét, mjólkaði hún jafnan
22 merkur í mál, eftilr að hún
bar og lengi síSan. en er slátra
aÚi kúnni, reiö prófastur út aS
Hfekku, næsta bæ, og er hann kom
kvaS liami:
HugprúSann mig halda má
hvað lýst ykkur núna?
hænum hryggur flúöi eg frá
fyrir gamal kúna.
Hefir svoddan huglaust grey
heyrst í nokkrum sögum?
Mikill lialdinn mundi’ eg ei
maður á fyrri dögum.
Stefán prófastur orkti oft gam-
anvísur. um l>örp þeirra Stefvns
Pþests Iýirussonar og Þorbjargar
^úttur sinnar, er hann sat undir
l^eitn; við Stein kvaS hann;
Ungum svehti ekkert mein
óska eg til falli
skírftur af Steini skírð’ eg Ste:n
RkrýtiS J)ó menn kallil.
En þvi kvað hann svo, að sjálfur
var hann skýrður af Steini Hóla-
biskupi Jónssyni, er til stóls kom
áriS 1711 og er aS mestum lík nd-
um, aS Stefán fóstri prófasts
byggi aö Na’utabúi í Tungusvedt
fram í Skagafirðii; bjó og Þor-
leifur prestur Skaftason að Kálf-
stöSum í Hjaltadal, næsta bæ viS
Nautabú. er hann var dómkirkju-
prestur á Hólum. Og enn. kvaS
hann við Stein:
Hér ei lengur hampa’ eg nú
honum sörla mínum
le'ði drengur lízt mér þú
likur afa þínum! ^
Við Þórdísi lóttur þeirra Stefáns
prests kvað hann:
Disa mín er dávæn drós
Dísa ber af stúlkum pris
Disa heims þá dvínar ljós
Disu verðil sælan vís.
i Viö Þórunni kvaS hann:
Þiórunn er mæt mær
mátulega vel kát
> viö lestur bóka límföst'
lí’tið við tó nýt.
Þúng í lyndi þorn spong
þykir við smá vik
hún er þó sú hr'ngslín
hæglynd og geö-þæg.
Við Kristínu kvað1 hann:
Kristín er klén víst
kveituleg seni mein-geit
])etta’ er mér þ.ví leitt
aö þegir aldrei sú mey
og sem bjalla er hvcll
ærilega stórt lilær
flýgur á mig órög
artug er þó sumpart.
En um sjálfan sig kvað hann:
Gráskeggjaður gamall haus
af görpum illa ræmdur
útl'faður ærulaus,
en ekki’ aö fullu dæmdur.
Maður hét Rögnvaldur Jónsson,
úngur og hinn röskvasti, er á vist
var meö Stefáni prófasti og átti í
hannkvælum miklum í haröindun-
um, sem segir í sögu hans og köll-
uð er Rögnvaldar æfi, getur þar
gjörla um vist hans á Presthólum
og hve vel prófastur reyndist hon-
um aö mörgu; misti Rögnvaldur
þar og he'lsu sína, en fyrir því aö
])rófastur átti jafnan allþungt í
búl eftir harSindýn, þá baSst hann
meðgjafar með honum af iEr-
lækjarsveit; en þá hélt Skinna-
staði Vigfús prestur son Bjarnar
prófasts á Grenjaðarstað, mikil-
hæfur maður, sem frændur hans
fleiri, en fyrir því aS óvild var
með þeim jrrófast') og Vigfúsi út
af hvalskurðarmanni, er prófastur
liaföi sendan í hvalskurö á um-
boðsjörð prests, þá var presti um
það kcnt, að hann liefði synjað
prófasti um framfærisfé með
Rögnvaldi, svo prófastur várS
nauðugur að láta flytja hann, er
alt gre'nir gjörr í sögu Rögnvald-
ar sjálfs hins halta og svo frá því
er hann fann prófast tveim vetr-
um fyrir. dauSa hans, þá Rögn-
valdur fór vestur til Skagafjaröar.
Stefán prófastur fluttii síöast
frá Presthólum aS Brekku og lá
þar í kör áöur hann lézt, árið
1794, en Stefán prestur Lárussön 1
fékk Presthóla eftir hann; GuSný
ekkja prófasts giftist aftur E:nari
presti aS StaS i Köldukinn Hjalta-
syni Þóröarsonar frá Felli. En það
er fríi bömum Stefáns prests og j
Þorbjargar að segja, Steinn fór í
skóla á Hólum, en druknaSi í
Norðurá í Hegranesþingi, Kristín
var se:inni kona Guömundar prent-
ara Skagfjörðs Jónsspnar, var
þeirra son Stefán kallaöur líítt
grandvar.fór hann utan 1831.
Anna átti Björn prest Vigfússon
á EySum, Þórunn átti Hákon
Þorsteinsson á Grjótnesi á Mel-
rakkasléttu. Þorbjörg átti fyrr
Eirík Grimsson á Skhina-Lóni á
Melrakkasléttu, eru l>eirra böm
talin; Magnús, Stefán, Jón, Sig-
urSur og Hildur, en böm Bjarnar
prests á EySum og Gnnu: Stefán,
Margrét, Guðlaug og Anna; Þór-
dís var miðkona Páls prests Áma- ,
sonar biskups Þórarinssonar í j
Felli og síðast aö Bæsá, voru |
þeirra börn Helga, Steinunn, Jó-1
hann, Arni, Anna, Þorbjörg og I
SigríSur. Arni Stefánsson bjó aS
Hrísey í Hróarstungu, átti fyrst
Kristínu GuSmundsdóttur, þeirra
son SigurSur; en þau eru talin
semni konu böm Áma: Helga,
Páll og Ste'fán. <— Ámi prófastur,
er fvrri um getur. aS væri son
Stefáns prófasts Þorleifssonar,
var prestur að Hofi í VopnafirSi
og prófastur í Múlaþingi 1789,
hann átti Björgu Pétursdóttir j
sýslumanns Þorsteinssosar lög- i
sagnara Vídalíns Sigurðarsonar;
hafði Björg fvrri átta Guttormur !
’ögsagnari Hjörleifsson prestur á
Þvottá og voru þeirra dætur:
Þórunn, seinni kona GuSmundar
sýslumanns hins atiSga Pétursson-
ar Þorsteinssonar, voru þe:rra
Körn : Guttormnr gulbm’Sur, O 1'-
ur. Þorstemn hinn sterki, er átti
rtuS'"íSi dóttnr SigurSar prests á
Háls' í Fnjóskad">l Árnasonar á
Sighinesi. María átti Áma Gutt-
ormsson prófast, Ehsabet og Sig-
ríSur, er átti S’gfús p est skáld
Arnason, Oddný Guttormdóttir
j lögsagnara átti Guttorm prest
j Þorsteinsson, vom þeirra böm:
j Árni stúdent, er áður tehir að átti
Maríu, Hjörleifur prestur, Gutt-
ormur prestur og Björg; en þau
voru börn þeirra Árna prófasts
og Bjargar: Stefán prestur á Val-
þíófsstað er átti Sigríði Vigfús-
dóttur prests á Valþjófsstað, voru
]>eirra l>örn : Arnibjörn, Vigfús,
Sigfús, Páll, Björg, Þórunn,
Bergljót og Elísabet. S:gfús var
annar son þeirra Árna prófasts og
Bjargar, nam hann undir skóla
hjá Pétri prófasti Péturssyni á
M:jklabæ í Blönduh'ið,- Sigfús var
skáld gott og gáfumaður mikill,
hann átti launson þann er Halldór
hét, meö mær þeirri er S’gríður
Einars lóttir hét; siðan fékk Sig-
fús SigríSar Guðmundsdóttur
sýslumanns er fvrri getur, voru
þau barnlaus; varö hann prestur
á Dvergasteini,
Lagarfljóti 1823.
fréttabréfi:
Sigfús dáinn sæmd er
sonur Árna, prestur,
gre nd er háu gæddur var
gáfumaSur beztur.
Skáld var fíriígt skarpvitur
skálda læztra nóti
lóka dýri Dresvargur
dmknaði í Lagarfljóti.
gild eika le'.Ssl. þráðanna þannig. j ekki er hætt v S aö bili, en þar sem
aö orkutap 8 í þeim í he ld sinni meira er hugsaS um fjár.-parnaS
en druknaði
sem kveöiið er
bar
veröi ekki nema viss hluti, t. d.
~c/o eöa 10% af allri þeirrí orku,
sem afbtöðin framl.iðir MeS því
að lega stöðvarinnar venjulega er
kveSin af staðháttum, geta menn
vitaS lengd leiSsluþráðanna fyr r-
fram, og eft:r lengd og g'ldléika
má síðan reikna út þyngrl þeirra,
en eríir þvngdinni fer verðiS;
verS koparþráða er mismunandi,
en leikur veniulega á 1,50 til 2,00
kr. fyrir hvert kg.
Le:Ssluþræð'rnir eru fest:r á
staura, svo liátt frá jörS, að ekki
sé hætt við að menn snerti þá, þvi
þeir eru hættulegir viðkomu ])eg-
ar rafmagrsstraumur er í þe’m.
Geta menn beSið bana af aS snerta
þá, einkum ef spenna straumsins
er mikil. Þaö þarf að varna því
vandlega, aö straumurinn komist
út úr þráSunum, og þess vegna eru
þræðirnir festir á postulínsklukk
ur á staurunum, eins og síma-
])ræðir. Þegar kemur inn að hús-
vegg og inn fyrir hann, eru not-
aðir einangraðir leiSsluþræöir, þ.
e. koparþræðir, sem eru vafðir eSa
vafnir meö efnum (gúmmí, bóm-
ullarþráSum o. ]>. h.J, sem raf-
magniS kemst ekki í gegnum.
\ ;ð bráSabirgSaráætlanir um
kostnaS við utanhúsleiSslur má
j hafa not af þessari töflu:
fyrir <00 metra:
Halldór son
sama vaöi, er
að taka vigslu.
hans
hann
druknaði á
ætlaöi suður
Rafmagn úr vatnsafli.
Eftir -Jón borláksíon.
Skyldi samt sem áður álítast til-
tækilegt að brúka vatnshjól ein-
hversstaðar, þá verður þvermál
])ess jafnstórt eða stærra en fall-
hæöin. og er þá ekki um það að
ræða, að taka vatniö í pipu niður
brekkuna, heldur fer þaS inn í
hjólið við brekkubrúnina og úr ■,
því fyrir neSan brekkuna. Spar- j
ast þann'g pípurnar. En þar sem j
fallhæðin er svona litil, má hafa
sömu tilhögim ]m') túrbína sé notuð
og þarf þá ekki heldur neinar
pípur að henni. En hvort sem
þannig er notað vatnshjól eða túr-
bína án pípna, þá þarf aS veita
vatninu að í lokuðum farvegi eða
lokaðri rennu, helzt með svo mik-
illi jarðfyllingu ofan á, aS vatnið
verjist frosti, þvi ar.nars er svo
hætt við krapi í vatninu og ]>ar af
leiöandi truflun á rekstri stöðvar-
Innar ]>egar mest á ríður, en þaS
er í vetrarhörkum.
Það er þvi eindreg’S ráðlegra
aö rota túrbínur heldur en vatns-
hjól. Ekki þýðir aS fara að lýsa
gerð túrbínanna, en geta skal þess,
að þegar fallhæðin er töluvert
mikil, 15 til 20 metrar eða þar yf-
ir, er hentugt aS nota vatnsvélar,
sem líkjast dálitiö vatnshjólum aS
útliti, en hafa nr'kinn snúnings-
hraða; þau hjól eru fund:n upp í
Ameríku, og nefnd peltonhjól, en
vér getum máske nefnt þatt bunu
hjól, því að vatniö á að koma inn
á þau í mjóum bunum út úr neöri
enda aSfærslupípunnar.
Verð á túrbínum er mjög mis-
munandi eftir hestaflatölu, fallhæS
m. m. Áætla má aö:
3 hesta túrbina kosti 350—500 kr.
5 hesta túrbina kosti 400—610 kr.
8 hesta túrbína kosti 450—700 kr.
Fyrir utan þetta verö eru reima-
hjól, ef þeirra þarf meS, og ann-
að þar til heyrandi.
VerS rafmagnara er nrsmtin-
andi eftir hestaflatölu og snún-
ingshraða. Áætla ntá aö:
3 hestafla rafm. kosti 350—650 kr.
5 hestafla rafm. kosti 450—500 kr.
4 hestafla rafm. kosti 550—900 kr.
eftir snúningshraða.
VI.
Leiðslurnar.
Frá aflstööinni er rafmagniö
leitt heim1 til bæjarhúsa eftir
leiSsluþráSum, venjulega kopar-
þráöum, en þó er einnig á siSustu
árum farið aö nota alúminínm-
]>ræSi. RafmagniS strejrmir eftir
þráSunum likt og vatn efth- plpu,
og eins og nokktir hluti fallhæSar
'nnar fer forgörðum til þess aö
vfirvinna núningsmótstöSu í (
Vorð leiSslmTni: i í k
a S i 1 Fjftr 1. Ptí ifcv.
H S II
II ioo; 2001 300
3, |l 50 I 50 1 65
5 !! 50 1 65 1 85
• 8 | j 65 ] 85 j 120
T ofluna má ÍIO
uni að 5 liesta fla
400 metra frá' bæ.
frá bœ í metrum
65
85
500 j
85 |
120!
7001
85 I
800
120
I línutini aftur
undan hestaflatölunni 5 og í dálk
inum niSur undan fjarlægSinni
400 finnum vér töluna 85, sem
þýöir ]>að. að efni á hverjti 100
metra af þessari leiöslu kostar 85
kr. (þ. e. þráður staurar og klukk-
| ur),. Þá kostar efni i alla leiðsl-
una. 400 metra, 4x85=340 kr.
Menn mega ekki ýniinda sér aS
tafla ]>essi. sé nákvæm, eSa að eft-
ir henn' megi reikr.a verSið í
öllum tilfellum: þvi fer f jarri,
sökum þess, að bæði er verSið á
efninu sjálfti talsvert breytilegt,
og svo er gildleiki Jiráða kominn
undir spennu, orkutapi m. m„ sem
getur verið ntjög nr'smunandi eft-
ir staðháttum. E11 taflan c\i' sett
hér til þess að gefa mönnttm of-
urlitla hugmynd um hverja þýö-
ingtt það hefir, ef fjarlægð stöSv-
arinnar frá bænum er mikil. Til
dæmis kostar fyrir 8 hestafla stöð :
100 metra leiösla.............65 kr.
200 metra leiSsla 2x85=170 kr.
300 metra le:ösla 3x120=360 kr.
400 metra leiSsla’ 4x155=620 kr.
ef notuö er sama spenna og leyft
sama orkutap í leiSsltt]>ráSumim i
öllum tilfellunum.
Ef fjarlægð stöSvarinnar frá
bæmun þarf aS vera meiri en tafl-
an gerir ráð fyrir, eSa svo mikil,
aö leiöslan yröi óhæfilega dýr eft-
ir töflunni, ]>arf ]x> ekki af þeirri
ástæöu að gefast upp við byggingu
stöSvar að óreyndu. Þá getur
komið til álita, hvort afl líekjarins
en útl.tsfegurö er þó vtnju ega
látiS dnga að leggja eina. graöa
þræði, lesta á postulínsinappa,
svo hátt uppi á veggjunum, a5
ekki verði rekist á þræS na í ó-
gáti. Þar sem álmur þurta aS
ganga niöur úr þessum þráðum
(t. d. í lampa, sem eiga að vera
neöant'l á veggj verður aö nota
pípur.
Kostnaður við innanhú le Ssl r
verður mjög mismunandi, eftir
stærö húsa og herbergja, f j ilda
lampanna m. m. Til þess þó að
gefa einhverja hugmynd um þsnn-
an kostnað, má geta þess, aS í
kaupstööum er oft áætlaö að'inn-
anhússleiöslur meö efni og ’ pp-
setmngu og öllu tilheyrandi kosti
um 10 kr. fvrir hvern lampa.
Rafmagnsstraumrum, sem k”m- [
ur frá rafmagnaranum í aflstöð- ;
inni, er svo háttaS. að hann f r|
eftir leiSsluþræði heim að hús: og
inn i hús, eiv svo veröur hann aö
komast til baka aftur út í raf-
magnarann, óg til ]>ess þarf ann-
an le'Ssluþráð, frá* húsinu og út
til aflstöSvar; straumurinn verður
ávalt að komast i hr:ng, alla leiö
heim til sín aftur, og ef leiðslu-
þráöur slitqar eöa leiðslum er
þannig hagað, aö straumurinn
kemst ekki til baka í rafmagnar-
ann aftur — ]>á, mvndast blátt
áfram enginn straumur. Ef vér
viljum likja rafmagnsstraum í
þræöi við vatnsstraum í pípu, • þá
verSum vér að líkja rafmagnaran-
um viS dælu, sem dælir úr sér raf-
magni út i annan leiðsluþráöinn.
líf um vatnsdadu væri að ræða, og
vatnspípur, ]>á skiljum vér, aö svo
framarlega sem pípan er óslitinog
óstýfluS, og liggur til baka aftur
til dælunnar, ]>á verður stanzlaus
vatnsstraumur i henm ijieSan dæl-
an er í gangi. En ef vér lokum
pípunni einhversstaðar meö stopp-
hana, þá hættir straumurinn. Raf-
magnsle:ðslunni verður nú ekki
"lokaö'' fyrir rafmagni með öSm !
móti en því að slita hana sundur,
en sé þaS gert, þá stöSvast raf-
magnsstraumurinn.
Það útheimast því ávalt a. m.
k. tveir leiSsluþræðir milli afþ
stöövar og bæjar. Nú skulum vér
hugsa oss aS nota eigi rafmagns-
strauminn aSeins til þess aS tendra
eisn lamjia. Þá er lampínn sjálf-
'ur. eSa réttara sagt “kveykurinrí’
i lionum, ]>að sem logar á. ekki
annaS en lítill bútur af leiSslu-
þræSi, meö sérstakri gerS, og
þessí bútur er fcstur á báðum
endum við leiðsluþræSina. sem
liggia frá aöalstöð inn aS lampa.
Rafniagnsstraumurinn gengur þá
eftir öðniin þræðinum frá aflstöS
heim í bæ, gegnuni lampaþráðinn
og svo til baka eftir hinum þræS-
inum út í aflstöö.
A8 framan var um ]>aö getið, að
jafnan eyöist nokkuð af orku raf-
magnsins til þess aö yfirvinna
mótstöSu leiSsluþráöanna gegn
rafmagnsstraumnum, og að þessi
orka, sem þannig eyðist verSur aö
hita i leiSsluþráðunum. Munur-
inn á venjulegum leiSsluþræSi og
ljósþræðinum í lampanhim er nú
sá, að leiSsluþráSurinn er geröur
ALLAN LINE
Konuuglcg l*óstt»utuMkip
VETRAR-FERDIR
Frá St. John og Halifax Frá Portland
til tU
Liverpool og Glasgow. Glasgow
FARGJOLD
4 FYItSTA KAKKVMl SHU.OU o« up>
4 OOKl' PAKItVMI $47.M
4 pK<*>J \ FAKKÝMI #81.25
Fargj.ild frá Nlandi
(Emigration rate)
Fyrir 12 ára og eldri ..... $56. 1.
“ 5 til 12 ára........... 28 05
“ 2 til 5 ára ............ <8,95
“ 1 til 2 ára .... .... 13-55
“ börn á 1. ári .. ...... 2 70
Allar frekari upplýsingar um gufuskipaferðirnar, far-
bréf og t’argjöld gefur umboðsmaður vor, H. S. BARDAL,
horui Sherlirooke og Elgin, Winnipeg, sem annast um far-
gjalda sendihgar til Islands fyrir þá sem til hans leita.
W. R. ALLAN
884 Maln St„ Wlnnipeg. • Aðaiumboðsmatlnr restanlanda
sé ekki þaS riflegt. aS stöSin geti úr svo góSti leiSslnefni og svo
verið dálitiS stærri, svo aö þola ; gildur, svo rúmgóSur fyrir raf-
fegi me'ra orkutap i leiSsluþráö- 1 magnsstrauminn, aS sem minst af
unum, en taflan er miöuð viö, — j orkunni þurfi aS breytast í hita í
en sé svo, ]>á mega leiösluþræöirn- honum, en ljósþráSurinn cr gerS-
ir líka vera grennri en ella —. Ef ur úr svo slæmu leiösluefni og svo
þetta þykir ekki tiltækilegt. þá i granntir, eöa ineð öSrum orSum
kemur einnig til athugunar hvort svo þröngur fyrrr rafmagns-
e'gi megi fá ódýrari leiðslu meS I strauminn, aö ncegilec/a mikið af
breyttu fyrirkomulagi á spennu 1 orku raffnagnsins ]>urfi til þess aS
rafmagnsins. ÞaS yrSi oflangt I yfirvinna mótstöSuna í Ito'num,
hliðina á hinum, festtim á sama
hátt viS báða rafmagnsþræðina,
]>á kemst annar eins straumur
gegnum hann, eða nú verður
straumurinn i leiösluþráðunum
tvöfalt meiri en áStir.
FyrirkomulagiS á lömptim, ofn-
utn og suSutækjum cr nú þetta:
Frá aflstöðinni liggja báðir þræS-
irnir, aSfærsluþráður og útfærslu-
]>ráöur, samsíSa hean að húsi, og
siðan halda 'þeir áfram samsíSa,
aöeins' með litlu millibili — vér
getum lntgsaS oss það fáeina
þtimlunga-—um alt húsiö, sérstak-
lega þannig að þeir komi við all-
staðar ]>ar sem lampar eöa hitttn-
arfæri eiga aS vera. iáftir mikla
krókaleiö ttm húsiS enda þeir
loksins báSir og cndar þcirra cru
ckki skcyttir saman, heldttr endar
hver þeirra út af fyrir sig. Þar
sem lampi á aS koma, þá er ljós-
þráöur lampans lagöur þvers yfir
frá öörum leiðsluþræSinum yfir á
hinn, þó þannig, aS meö litlum
snerli má hvenær sem vill losa
annan enda ljós]>ráSarins frá sír-
ttm leiSsluþræSi. Sama er gert
þar sem ofn eöa suðutæki á aS
koma; þar er kyndiþráöurinn fest-
ur viö báSa leiðsluþræSina, þó
|>annig aö meS snerli má tðngsla
annan enda hans frá leiSsluþræS-
inum eða viS hann eftir vild.
Þannig er öllum ljósþráöum og
kyndiþráöum i húsintt komiS fvrir.
Framh.
upp bryggjur, vörugeymsluhús og
stakkstæði og kolagaröa handa botn-
vörpungum sínunt, því aS þaS rak
i fiskiveiöar bæSi meö gufu-og segl-
j skipum. Var fjöldi manna í vinnu
j hjá því, bæði á sjó og landi. Verzlan-
' ir mun félagiö hafa rekiö í Hafnar-
firði og á vesturland.
mál aö fara aS gera grein fyrir
þessum atriSum hér, enda mun
sjaldan til þess koma aS stöövar
fyrir einstök heimili veröi lengra
frá bæ en taflan gerir ráö fyrir,
og ef staShættir útheimta meiri
fjarlægS á einhverjttm staS, verö-
ur aS bera máliS undir verkfræðing
og aniiaShvort láta honum í té
njegilegar upplýsingar um staö-
háttu, eða fá hann til aS skoöa þá.
Fyrir utan aukinn kostnaö viö
leiöslu hefir og niikil fjarlægö
stöðvarinnar frá bæ þann ókost,
aS öll gæzla stöövarinnar veröur
mikltt erfiöari, og meiri liætta á aS
gæzlan verði svo ófullkomin, að
skemdir og b'lanir hljótist a"f.
■ Inni í húsinu. má ekkr' leggja
vatnspípunum, svo fer og nokkur i ldgslur úr óvörðum málmþráBum,
liluti af spetmu rafmagnsins for-1 þv; aö ]>aö væri alt of hættulegt.
görStim til ]>ess að > firvinna mót- Þar verSur að innibyrgja raf-
stöSu leiSsluþráðanna gegn raf-
magnsstraumnum. Nokkur hluti
af orku rafmagnsins veröur eftir
í leiösluþráSunum, breytist þar í
lrta og missist.
Þetta orkutap er mísmunandi,
magnsstrauminn svo i leiSsluþráS-
unum, aS liann komist ekki út,
komist t. d. ekki út i líkama
manns, þó le’Ssluþráöurinn sé
]>annig aö sú orka rægi til þess aö
gera liann glóandi og þá unt leiö
lýsandi. Svo er livllst til aö velja
i ljósþræðina þaö efni, sem þarf
sem minst af orktinni. til þess aS
gefa frá sér sem mest ljós, en ein-
mitt í því atriöi hafa gerst stór-
kostlegar framfarir á seinni ár-
ttm.
Ef vér viljum láta rafmagns-
strauminn kynda ofn i staS þess
aö tendra lampa, þá verSur aö-
feröin nákvæmlega sú sama. “Eld-
færiS” í ofninum er ekki annaö en
leiösluþráSur, sem er festur bæSi
viö aöfærsluþráö og útfærsluþráð
rafmagnsins, og er svo grannur og
tregur til aö hleypa rafmagns-
straumnum i gegnttm sig, aö raf-
magniS verSttr aö neyta allrar
sinnar orktt til ]>ess aö komast þar
í gegn, og þessi orka breytist i
hita i sjálfttm kyndiþræðinum, og
sá lii'ti dreyfir sér út frá honum.
LjósþræSir í lömpum og kyndi-
þræðir í ofnum og suSutækjum
Miijónafélagið fjaldþrola.
snertur. Þetta er gert meö því að , eru nú svo geröir, aS þeir hleypa
nota einangraöa þræSi, þ. e. þræði j ekki nema því tiltekna af raf-
t_____ v..........,___________ __ sem vaföir ertt efni, sem rafmagn- 1 magni gegnum sig. sem þarf til
lengri, því meira sem leiðsluþræð- j iö kenrst ekki í gegntim. ÞaS er þess að þeir lýsi eöa hitni. Sé nú
irnir eru mjórri, og því me:ra sem. hættulaust aö snerta slika þræöi, aðeins festur einn lampi m lli aö-
rafmagnsstraumurinn. er meiri. | meðan einangrunin er óskrm ’, * n færsluþráðar og útfærsluþráöar
Ff aflstöö'n er ríflega stór, gerir I ef þeir verða fvrir linjaski, getur rafmagnsins í hús’nu, þá getur
minna til þó nokkt’S tapist af ork-1 einangmn’n bilaö, og há eru þ?ir hvergi i leiSsluþráSttnum oröið
unni, og má hún þá vera ríng-a • ekki 1en>rtir trvgrir. Þess vrg’a rneiri straumur, heldur en sem
frá bænnm, en sé stöðin lítil, má eru bess:r e:nanrrmS’i ’nr',nhúss- svarar þeim straum, er kemst
lit ö ni’ssast. þræS:r stundnm fa1d:r í pinum — pepnnm þerman eina lamna. En
ÞaS er nú vani aö reikna út úr iárni eöa öömm efrum — s m sé bætt v:S öörum IjósþræSi \^i8
Hið mikla hluta félag, scm stoínað j
var fyrir fám árum undir nafninu P.!
J. Thorsteinon i-r Co.. er oröiö gjald- ‘
þrota, eftir því sem dönsk blöö hernta. j
Höfuðstóil þess var um ein tniljón I
króna og verkefni ]>ess var að reka |
verzlun á íslandi og fiskiveiðar í!
stórum stíl. Pétur kattpmaður1
Thorsteinsson á Bildudal seldi því j
sínar verzlanir og skipastól. Thor ■
Jansen kaupmaSur sömtileiðis og itrSu ■
?eir aðal-stjórnendur félagsins á ís-
landi, að kunnugra sögn. Auk ]>eirra j
áttu danskir menn mikiS fé í félagi
]>esstt og aöalsetur stjómarinnar mun j
hafa veriS í Kattpmannahöfn. A8
danskra blaöa frásögn keypti félagið
vörur af verzlunar félaginu
Adolphs Enke, fyrir 290 þúsund j
krónur og var sú uppliæö nálega borg-
uö að fullu. Hinir ntunu hafa tekið
mestmegnis hlutabréf upp í þær eignir
scm þeir lögöu í félagið. Skuld-
heimtumenn eru mestinegnis danskir.
Nationalbankinn í Kaupmannahöfn
tjáist hafa átt hjá því hálfa miljón
króna. Handelsbankinn heila miljón,
en íslandsbanki í Reykjavík 800,000
krónur. Fyrir þeirri skuld er þó sagt
aö hann hafi gott veö og hinir bank-
anir sömuleiSis aö miklu leyti. Banka-
skuldir félagsins ncma tilsamans
tveim miljónum og þrjú hundruö
]>úsundum, en hvort eöa hve mikinn
halla af gjaldþroti þessu einstakir
ntenn bíða, höfuin vér ekki áreiöanleg-
ar fregnir um. Geta má þess þó aS
heyrzt hefur um menn á íslandi, er
skaða munu ,bíða viS fjárþrot þessi.
ASalstöðvar fyrir fiski úthald fél-
agsins voru í Viöey. Hana keypti
þaö af bóndaniim, sem þar rak búskap
I í stórum stíl, hr. Eggert Briem, setti
Hagstofa íslands var sett á
j laggimar eins og til stóS, nú um
! áramótin. Skrifstofijstjóri er þar
; ski]>aSur Þorsteinn Þorsteinsson,
cand. pol.t., er ver ð hefir að und-
j anförnti aSstoSarmaður á 3ju
skrifstoiu í stjómarráSinu,, en aö-
stoSari.iaSur Georg Ólarsson cand.
polit. Húsnæöi hefir hagstofan
fengiö i hinti nýja og mikla stein-
húsi þeirra kaupm. Sturlu og
FriSriks Jónssonar viö Hverfis-
götu.
GuSmundur Magnússon skáM
cr nú orðinn aöstoSarmaður á 3jn
skrifstofu í stjómarráSinu, hefir
]>ar fasta ]»riggja tima virnu á
<lag og 50 kr. i latin á inánuði.
1 • “NjörSur’’ heitir nýtt félag, sem
myndaö er hér i bænum t'l botn-
vörpunga-útgerSar, og fær þaS
fyrsta skip sitt hingaS í næsta
mámuði. FormaSur félagsins er
Elías Stefánsson, en meS tjóm-
endur Finnttr Finnsson og GuSm.
Guðnason.
SnjóaS hefir nókkuS tindan-
fama daga. En siöari hluta dags
t gær og i dag gott veSur og hlýtt.
—Lögrctta.
Umboðsmenn
Lögbergs.
Hér meö er skrá vfir umboSsmenn
Lögbcrgs, í hinum ýmsu bygöum Is-
lendinga t Vesturheimi. Lögberg
óskár ]>ess, aS kaupendur blaösins
kypni sér listann og geri umboSs-
mönnunum eins létta innheimtu á
sktildunum og unt er; og greiöi þa8,
er þeir kunna aS skulda, hiS allra
bráðasta.
Olafttr Einarsson, Milton, N. D.
J. S. Bergmann, Gardar, N. D.
Jón Jónsson, Svold, N. D.
K. S. Askdal, Minneota, Minn.
J. S. Víum, Upham, N. D.
Jón Pétursson, Gimli, Man-
S. S. Anderson, Candahar, Sask.
Jón Ólafsson, Leslie, Sask.
G. J. Budal, Mozart, Sask.
Paul Bjarnason, VVynyard, Sask.
Jónas Samson, Kristnes, Sask.
Svb. Loptsson. Churchbridge, Sask.
Olgeir Friöriksson, Glenboro, Man.
Jón Ólafsson, Bra, Man.
Jón Bjömsson, Baldur, Man.
Ragnar Smith, Brandon, Man.
Gillis Leifur, Pembina, N-D.
J. A. Skagfeld, Hove. Man.
Dav. Valdimarsson, Wild Oak, Man
S. Einarsson, Lundar, Man.
Kr. Pétursson. Siglunes, Man.
Oliver Johnson, Winnipegosis. Man
Cbr. paulson, Tantallon, Sask.
Sig. Mýrdal, Victoria, B. C.
Thorg. Símonarson, Blaine, Wash.
Óf. SigurSsson, Burnt Lake, Alta.
Tóhann Sisfússon, Selkirk.
G F. Gíslason, Elfros, Sask.