Lögberg - 26.02.1914, Qupperneq 2

t
LOGBEKU, FIMTUDAGINN 26. FEI3RÚAR 1914.
Um vísindalíf á Islandi.
EftÍT Sigfi'ns Blöndal*).
A!f frá því í fornöld hefir það
orö farið af okkar þjóö, aö hún
væri hneigð fyrir bóknám og vís-
indi. Hvaða skoðun mentaðir
Norðmenn höföu á forfeðrum
vorum á gullöld landsins, er kunn-
ugra en frá þurfi a'ó segja, og líkt
mætti tilfæra um mer.taða Dani,
eins og sjá má af Danasögu Saxa
fróða. I’essi orðstir reis upp aft-
ur á 17. öldinni, þegar þeir Arn-
grimur lærði og Þormóður Torfa-
son og aðrir, sem í þeirra fótspor
ganga, verða íslandi og bókment-
um þess til sóma erlendis. Fram
á 19. öld sést oft getið í útlendum
ritum um fróðleiksfýsn þjóðarinn-
ar, og um ýmsa fræðimenn vora
með vðumefninu “hinn lærði ís-
iendingur”.
Hvort þjóðin í heild sinni hefir
nokkurn tíma átt skilið þetta lof.
sem starfsemi einstakra manna
menta. En um leið og velmegun
lands ns hnignar, fer þeim stöð-
ugt aö fækka; þegar komið er
fram undir siðabót, fara þau höfð-
irgjasetrin og klaustrin aö verða
teljandi, sem nokkurt andlegt líf
er í að finna að mörkum. Þáð
er eins og alt jafnist efnalega og
líka í andans riki. Einstökir menn
finnast stórauðugir og biskupsstól-
arnir standa i miklum blóma hvað
það snertir, en það er ekki að siá
að það hafi veruleg áhrif á b>k-
mentimar. En þó höfðingjaætt-
irrar smámsaman yrðu fátækar?
liélst l>ó viða í þeim Ixikiðn og ást
á skáldskap og ýmsum fræðum.
Og nú hvarf smámsaman hinn
mönnum með þá ritfimi og sálar-
þrek sem þarf, 11 að geta sint bú-
skap og ritstörfum, þegar líkt er
ástatt.
En alþýðan í bæjunttm virðist
ekki sérstaklega hneigð til fróð-
leiks og ritstarfa, og ber sjálfsagt
margt til þess, ekki sízt að þar
eiga menn völ á svo mörgum og
fiölbfeyttum skemtunum í saman-
burði við svehalifiiið, ekki sízt
mannfun 'um og samkomum. Fé-
lagslífið er oft allfjörugt i kaup-
stöðum okkar, eg þarf t. d. ekki
annað en minra á Goodtemplara-
regluna og stúkur hennar, og er
það ekki nema gott í sjálfu sér,
en eg er sannfærðtir um, að marg-
mikli m smunur á húsbændum og I ir, sem annars hefðu notað tím-
I hjúum. á rikum bændum og fátæk-
j um, sem hafði veri'ð á sögtiöldinni.
| Samlffið við alþýðuna varð irni-
legra, og af því leiddi aftur að al-
þýðan lærði meira af ymsu, sem
áður hafði verið næstum einkaeign
efnaðri stéttanna. Við þetta bætt-
ist að klaustralýður og klerkalýð-
ur aðgreindist aldrei á íslandi eins
hefir aflað henni. gæti i sjálfu sér i 1TtikiiS frá alþýðu og í öðrum ka-
verið vafasamt. En þo held eg I tolskum lördum, og olli því nokk-
inegi fullyrða. að nokkur rök eru j ug þagt aS e:nlífi presta varð al-
til bess að <"0113, að Islendngar | f]rei alment, hvernig 4em vandlæt-
hafi öðrttnt þjóðum iremur vertð j jngasarnj,- biskupar reyndti að
fúsir til að leggja sturd á bókleg
fræði, og einktim. að þesskonar
fræði hafi komist lengra tiiður i
mannfélagiS en hjá nokkurri ann-
ari þjóð.
ann til bókiðna og lesturs, eyða
honum á félagsfundum og ýmis
konar skcmttinum, og stundum
miðtir en skvldi.
I5að má finna fle:ra sem bend-
ir i sömu áttina, en eg hygg að
jtcssi atriði sén nægileg til að sýna,
að áhuga alþýðu á innlendum
fróðleik og andlegri starfsemi yf-
irle:tt, er talsvert að fara afttir.
En hcfir hann jtá vaxið að sama
skapi hjá lærðtt stéttinni? Við
skulum athuga j>að.
Við höfum ástæðu til að vera
ánægðir með þá stétt yfirleitt, eins
og hún hefír verið fram á þessa
daga. Kjör flestra embættismanna,
einkum presta og lækna, hafa ver-
koma því á. Klerkarnir héldu
áfram aö skoða sig sem alþýðu-
menn og rita á islenzku.
, Af hinni almennu fátækt leiddi
aitur hitt. að menn gátu ekki ve tt ; ið lik kjörum alþýðunnar, og víst
Sumir helztu r thöfundar okk- S(;.r a5rnr skcmtanir. en þær. sem \ er J>að að i j>eirra tölu hafa marg-
ar hafa verið fátækir alþýðumenn, ]íti«S kostuðu. og bókín var ódýr í ir andans menn verið, og ýmsir,
eða embættismenn með sultarkjör- ] skemtun. Samgöngulevsið og sem mætti kalla fróðleiksmenn
ttm, unandi við hag alþýðunnar og strjálbygðin gerði mönnum ó- j eða jafnvel vísindamenn. Við skul-
lifandi sama lífi og hún. Menn j h;Cgrn að hittast. og marnftmdir i um taka aumasta timabilið í sögu
eins og Gtiðmundur Bergjxírsson, til gleði tirðu sjaldnar en áður. íslands, 18. öldina og byrjun 19.
Sigttrður Bre ðfiörð og Bólu- ; JÖigar l;org:r ristt ttpp. Og þetta j aldar. Þá sjáum vér í embættis-
Hiálmar, Daði fróði og Gisli Kon- varg e'tt með öðru til að leiða gáf- mannastétt aðra eins menn og Pál
ráðsson og Einar á MæHelli, j að f^lk til ritstarfa. Og ritstörfin.
prestarnir Hallgrímur Pétursscn sem upphaflega höfðu verið iðja
og Tón Þorláksson hafa sýnt okk- mentaðra höfðingja og klerka t
ur hvað hátt má komast í andans tómstundum þeirra, urðu á endan-
riki, j>ó allskonar armeða ]>jaki um uppáhaldsskemtun margra og Jón Espólín
að. Það mun leit á fátækum fátnekra og gáfaðra alþýðumanna, ismönnum má þvkjast af. En
scm þekkja sögtt lards síns á ýms- sem ekki áttu völ á mörgum þcim hvernig er nú? Finnast nú upp til
skemtunum. sem í öðrum löndum sveita embættismenn, sem r’ti sögu
bióöarinnar eins og þeir Finnur
Vidalín, Finn Jónsson, Hannes
Finsson. Eggert Ólafsson, Biörn
Halldórsson, Magnús Stephensen
og litlu seinna þá Svein Pálsson
Svona embætt-
um sviðum eins út í æsar
geta ritað og varðveitt e:ns ímrgt í)raga huga alþýðunnar frá and
og merkilegt handa ókomnum |e,ailn efpum
kvnslóðtim e'ns og Daði fróði og j7nn cr cjtt atriðj. i»eir skölar.
F.nar á Mælifell’. Alþýðuskáldin
má benda á viöar. sumstaðar ágæt.
en eg held j>aö megi fullvröa, aö
af ftviðleiksmönntim muni tiltölu-
lega vera meira hjá okkur en öðr-
um þjóðum.
Sunrr hafa viljað' geta j>ess til,
að betta stafi nokkttð af þvt, hvað
inikið keltneskt blóð sé i íslend-
ingum. Fg verð að telia j>að al-
ve" óvíst og ósannað að þetta
ðefði getað haft nokkur áhr'f. Að
þvt er næst verður komist. hefir
fremur litið munað um keltreskt
þjóðemi á íslandi i fornöld hvað
mannf iöldann snertir, og hvort
bau fátt hundrttð manna, sem i
hæsta lagi getur verið að ræða um.
bafi getað gert alla þjóð'na hneigð-
arí til andlegra iðna ett annars, er
eft'r að sanna. Auk ]>ess first
mér jafnvel það vera ósönnuð
staðhæftng. aö Keltar séu no'-kuð
bneigðari til sliks en Gernrmir
yfirleitt.
En jx'i maður láti jtessa skoðun
liggja m'lli hluta og hvorki sim-
sinni henni uc andæf', j>i mi
Itcnda á annaö. sem áreiðanlega
hefir stuU að þvi, að alþýöa marna
á íslandi gaf sig nieira að airheg-
ttm fræðum en alþýðan annarstað-
ar víðast hvar.
Fvrst er j>á að berda i. að alt
frá þvi bókmentir l’ófust á ís-
landi, notuðu ntenr hið I fandi ntál
a’þvðunnar. islenzktt. en ekki
latfnu t:l fræð rita. eins og flestar
aðrar jijóðir. sent fengu lxákment-
ir strar o r nunningii rueð krisln-
inni frá Röm. Fn á íslandi var
iirrninnrin i
bisktip cg Jón Espólin, lýsi nátt-
úru landsins eins og þeir Eggert
og Sveinn. rannsaki -tungu vora
e’ns og Björn Halldórsson. og
attki jtekking alþýðu á öllum svið-
lega kent nema latína, og kunnátta j uttm eins og Magnús Stephensen?
fræði, listasögu o. fl. j>arf stór
visindasöfn, sem ckki er liægt að
halda ttppi nema með feyk’legum
kostnaði. Iláskólinn okkar getur
ekki um langan aldttr lagt út í
neitt slíkt. nema hvað hann gettir
veitt lærisveinum læknadeildarinn-
ar undirbúningskenslu i frumat-
riðttm ]>eim, sem J>eir J>urfa á að
halda í efrafræði. Að ]>ví er
snert'r almenna sögtt, málfræði og
fornfræði, J>á er ekki að hugsa til
að stunda slikt vísindalega, nema
maður hafi aðgang að stórum
j bókasöfnum, sem gætu fylgt með
1 á öllum j>essum sviðum. Það er
rétt með herkjum aö j>að er hægt
að gera ]>að hér í eins auðugu
landi og Danmörk er, og j>ví að-
eins, að vísindasöfnitr hér hafa
komið sér saman um allnána sam-
vinmt á ýmsum sviðum.
Eg vil ekki nc'ta því, að fyrir
geti komið að einhver stórgáfað-
ur maður hafi svo mikinn tíma af-
lögum og svo mikil peningaráð,
að hann sjái sér fært að stunda
einhverja af jæssurn greinum eða
fánhverja aðra alþjóðlega visinda-
gre'n, þó hann sé búsettur á ís-
landi. En líklegt er að ]>eir verði
fáir fvrst um sinn, sem slikt geta
leyft sér,
Þær námsgr°inir, sem eru kend-
ar við háskólann í Reykjavík
standa auðvitað betur að vigi.
Lakast er útlitið að því er snert-
j ir læknisfræðina, því að til j>ess
aö stunda hana vísindalega þarf
svo margar dýrar sérstofnanir. ef
vel á að vera, sem okkur er ókleift
að fá fyrst um sinn. Þó má telja
víst að einstöku lærðir lækna^r
muni framvegis eins og hingað til
auðga alheimsvísindin með fróð-
le'k um ýmsa sjúkdóma, sem eru
einkennilegir fyrir ísland en fá-
gætir annarstaðar i Norðuríflfunni,
| t. d. sullaveiki. Visindaleg rann-
i sókn á sögu lænisfræðinnar á Is-
j landi og sögu heilbrigðisástands-
j ins á íslandí ætti að geta j>rifist.
| Ekki sizt er J>örf á að rannsaka alt
i í ]>jóðtrúnni sem lýtur að lækning-
! ttm, og j>á má einkurn benda á 1
ekki að vera ókleyft Landsbóka-
safnintt að útvega J>að sem j>arf
af þess konar ritum til notkunar
fyrir sérfræöinga i sögu íslands.
Hvað mikið er eftir að rannsaka
í íslandssögu er kunnugra en frá
þurfi að segja. Að vísu er mikiö
af heim'ldarritum til í útlendum
söfnum, en j>að ætti samt ekki að
gera svo mikið til, aðalefnið fyrir
sögu siðari tima er heima, og það
sem erlendis er, má smámsaman
afrita og gefa út eftir }>örfum.
Eg hefi þá von, að hið nýstofnaða
íslenzka Fræðafélag i Kaup-
mannahöfn muni verða t’! þess að
fylla hér skarö, og geti gert vís-
indaiðkunum heima á íslandi tals-
verðan greiða, þegar fram líða
stundir.
—Skírnir.
1 sem mátti fá æöri mentun i, voru
! öldum samar fremur lélegir, í
j rauninni var ]>ar ekkert almenni-
i málum er í sjálfn sér tkki ment-
un, heldur aðeins lykill að ment-
j un. Og hér við bætist, að útlend-
i ar bækur vortt dýrar og óaðgengi-
i legar. en j>ekking á útlendum mál-
unt lit'l hiá alþýðtt. Og latínu-
F.n cg held svarið hljóti að verða.
að fröðum embættismönnum til
sveita er heldur að fækka, þeir eru
að vísu til og j>að góðir. en eru
fáir. Aftur á mót' er auðvitað
ekki lítið af fróðleiks- og visinda-
; galdrakvertn gomltt, sem talsvert „ . . . v
* 1 , . . að nokkru, cr það,
I er til af enn ; j>ar er cinmitt ekkt 1
i svo lítið af þess konar lækningar- j
i kreddum.
Horfurnar eru betri að j>ví er
| lögfræði snertir. Löggjöf hvers
Að vestan.
Fréf til Lögb. frá fréttaritara.
Eigi veit eg hvort nýmæla er
vant hér aö vestan. Stöku sintt-
um sjást þess þó nterki i blöðttn-
um yðar í Winnipeg, að hér á
ströndinni séu íslendingar; en
stöku sinnttm aðeins. Þó ske j>cir
hlut'r hér sem annarstaðar aö vert
er að minnast — }>ó eigi væri nema
dauðsföll þatt, er Islendinga
snerta. Sumra þeirra hefir getið
verið. ináske allra. jx> eg ekki
minnist að ltafa séð það. I haust
með skömmtt millibili, létuzt hér
íslenzk hjón, öldruð, Seselja og
Magnús Eoarson; ættuð af Suð-
ttrlandi, er mér sagt. Fyr mundi
eg hafa getið þessa greinilegar
hefði mér verið unt að fá meiiri
I upplýsingar ttm j>au. Sagt var 1
j mér jx>, að þau mtindu hafa verið
i hópi þeim, er fluttist til Nova
Scotia frá íslandi og þaðan tii
Nýja íslands. Vona eg að þetta,
svo óljóst sem }>að er, nægi til ]>ess
að ættingjar þeirra og vtnir, ein-
hverjir, geti áttað sig hver j>au
liafa verið. önntir dauðsföll hafa
siðan skeð hér, en ef mig minnir
rétt, værið áður getiið.
Næst, af j>vi er frásagnavert er
að ízlenzka
söngfólkið hér, “Mínerva”, hélt
söngsamkomu á bezta samkomu-
búsi bæjarins, 28. Des. siðastl.
Var samkoma sú allvel sótt. 24
sönglög voru sungin, íslenzk og
hina þurru hlið. I síðustu kosn-
ingu var ttndir niðri barátta milli
þessa flokks, og galt Daníelsson
án efa þess, hvar hann stóð i ]>ví
mál:i og svo hins, að hann var ís-
lendingur, því enn ber ei mikið á
lsl. í ensku þjóðlífi. Þó er það að
smá lagast, sérstaklega nú, er
nokkttr ísl- ungmenni eru largt
kornin gegnum háskólann og vænta
menn góðs af j>vi, sem annarstað-
ar.
Vellíðan manna alment lík og
vanalega. en íremur ertt daufir
tímar. Eru það engin nýmæli.
Telja mætti og það með tíðind-
um í andlcga átt, að enskur Únít-
araprestur messar hér stöku sinn-
utn. Eru messttr hans ntun bettir
sóttar af isl. en enskttm, hvað sem
til kemur.
Eg var í þann veginn að slá
Ixttninn í bréf þetta, þegar eg
beyrð:i glamrið i sleðabjöllum, er
ekið var fram hjá kofa minum.
Eru ]>að svo mikil tíðindi, að ekkii
tjáir vfir að þegja. Það er i öðru
sinni á j>essutn vetri; i fyrra skift-
ið fyrir j>rem eða fjórum dögum
síðan. Er það fyrsti snjór, sem
fest hef-'r hér stundu lengur á
bessttm vetri. t alt haust hefir
tiðin verið einmuna góð. með
fjögra til sex daga rigningar köfl-
um. nokkrum sinnum; þartil nú
siðustu tvær vikur. að tíðin hefir
veriö rosasöm. með allmiklum úr-
komum og snió, sem j>ó lief’r ekki'
staðið sólarhring t senn. Dálítið
frost hefir og verið með köflttm,
en þó þvtt á milli.
Blaine. 3. Feb. 1914.
skólamir gátu alls ekki tek ð á j mönnum meðal skólagenginna
móti nema litlum hluta ]>eirra marna í bæjtim. En hvort þeir i
manna, sem vildu afla sér æðri j heild sinni starfa aö vísindum á
mentunar. j við fvr'rrennara sína. mrn verða
Fn af j>vi. hvað fáir gengti á í ál tamál.
skóla og tömdu sér útlend mál, Það er nú alveg áreiðanlegt, að
leiddi aftttr hitt. að tiltölulega I 11111 lauean aldur vcrður þjóð i’or
miklu fle:r' óskólagengnir ntentt j svo sctt. að andlegar iðnir geta
urðu fræðimenn en nú á flögum. orðið ódýrasta og aðgcngilcgasta
og ttnt leið ]>að, að j>eirra fróð- skemtunin fyrir lcika og hcrða.
lei’kur aðallega hélt fram [>eim j og'j>að skemtuun, sent, jægar rétt
fræðum. sent j>eir höfðu að erfð- i er að íarið. getur orðið m>klu
ttnt tekið <>g þeim stóð næst, setn meira en (lægrastvttingin e n. Að
beir ekki þúrftu að sækja til út- j santta þýðingu bóklesturs og and-
lendra þjóða. ett j>að voru íslenzk j legra iðna ætla eg mér ekki. Og
lands verður altaf j>joðleg vts-- , .. , T, ..
. , . TT. r r ; ensk. Styrði herra Jon Magnus-
tndagre n. Her er afarmtkiö starf |____ ri_________ i : i
fyrir hendi fyrir kernara lög-
fræðideildarinnar, og þeir hafa
og hefir síöan hann kom
son Jónssonar frá FialliHJ
Skagafirði söngnum. Jón stýrir |
, . . öllum sörg hér í Blaine, nteðal Is- j
hka þegar fartð tnjog vel a stað, I lendi
bæði hvað það snertir að átvega ! vcstur ilaldi« "samán" ^Tngflökk' '
landtnu íslenzkar kenslukækur . misjafnl margtnennum. Nú !
lögutn, og e.ns htmt að fannsaka mun hann vm hvaö marRmenn. |
íslerzk lög og rettárfarssogu v.s- astur __ tdnr 28 meSl mT aö s5ng. j
tndalega. Fra fyrr;; oldttm eru t,l | stjóra meStö]dum. Söngflokkur :
ýms merktlcg tslenzk logfræðtsnt, ])essj er ís|endingum mjög til i
; sem enn ertt óútgef.n, og er hk | gerði a8 þessu sinni mjög )
j legt að einhverjtr verð, t,l j.ess, yd Qeta mættj hér stvkkjai scm I
j ]>egar timar liða. að rannsaka j>att von, sérstaklega vcl sungin, eins
>g t. d. tvisörgttr á hinu alkunna
fræði. saga. ættfræðk lrg cg mál-
fræði.
En alt jietta er að brevtast.
Margt virðist benda á að íslenzk
aljtýða sé að verða IxSkiðh og fróð-
leik fráb’tin eða að m:nsta kosti
fiarri j>ví að vilja leggia stund á
bað öðrn frennir. ()g }>etta er ekki
Völilegt. ]>egar l'tið er á orask:r
hær. sent eg hefi be»'t á að liggi
til ]>ess. að húi’ fram á okkar daga
"nt orð’ð fróð'eiksfúsari en al-
tnenf geríst í likttm stéttum erl n '-
is. Sameöngnhæturnar og baraf-
Iciðnndi fíjótar’ mannfundir og
marghreyttar' sketntanir ciga‘sinn
forttutn sið ekki 1ít’ð : bátt i bessu. Skólarnir draga ltópa
eg mun hér ekki líta á hina niíklu
og vfðtæku starfsemi andans, sent
kcmtir fratn í skáldskap: hnnn
mttn geta þrifist og blómgast
frantvegis engu síðttr en rú. En
e" vildi hafa athugað aðra tegund
andlegrar starfsemi. vísindin.
Nú vi 1 eg b:ðja nienti að hafa
]>að hugfast. að eg kalla j>að ekki
vísindaiðkun, j>ó menn læri svo
mikið i einhverri grein. að menn
geti haft not af henni í daglega
lífintt. Maður getur kunnað tiu
m'tl o" þó ekk: verið málf æð ng-
ur. Maður getur haft gagn og
'raman af j>eim. lesið bækttr a
beint. talað j>au til útlendinga.
og gefa út.
Aö því er guðfræði snertir eru
' ekki heldur tæki á að stnnda ann-
í að vís ndale?a svo i lagi sé en
| Lrkjiisögu íslands. Það er svið,
sent aö vistt hefir verið talsvert
kannað af ágætum vísindatnönn-
tttn, einkttm jteint biskupunum
! iMttni Jónssyni og Pétri Péturs-
j syni. en j>ar er ]x> ntjög margt
eftir að gera. Þá eru ýntsar hlið-
i ar gtiðf ræðinnar lítt eða alls ekki
ágæta lagi “Darling [ am growing
old", sungið af ungfrft Fr. S’jg-
ttrðsson (frá Argyle) og söng-
stjóranum. Annaö ágætis stykki
var og einsöngur sunginn af söng-
stjóranunt j. M. J. Lag j>að er
enskt að vístt, en var íyrir þetta
tækifæri snúið á íslenzkt, af
skáldinti Hirti Leo. Sendi eg hér
með islenzktt jiýðitigtttia. Fleiri
| etnsöngvar voru sungnir og tók-
kannaðar hvað íslattd snertir. t. ; (]st vel Afi síðasta stykkinu lilótt
d. sálmafræðM (hymnologia). )>ar j nienn akaft< en þa8 var “Skóla-
■ vantar t. d. góða skrá yfir islenzka
| s'tlma og þöfunda þeima. í lík-
: ingtt við ]>ess konar rit hjá ntörg-
um öðrum þjóðttm. I»á j>arf að
rita ttm sögtt íslenzkra kirkjusiða;
i )>að er ýmislegt i {>eitn. l æði i
trieistarinn". sent allir kannast við. |
\ ar sérlega vel tneð hann farið. :
Jólatrés samkoma var og hald-
itt hér á jóladags kveldið; var hún
t’jölsótt mjög. — Messnr eru hér
nú tíðar, og virðist, sem söfnttð- 1
á lcið komin ' g h n tnlkla grægð
sem fvrir var af Ijóðttm og goða-
sögt'tn. lifandi hjá aljiýðiinni og
"evnvl har ntann frant af nnnni,
gerði eðlilegt að liald ð var áfram
á sama máli. jægar menn fórti að
seti;i slíkt í hækur. Auk j>ess
vil 'i svo v.-l til, að sttntir fyrstu og
lteztu r'thöfundar okkar vortt ver-
akllegir höfðingjar. og |x’> sttm’r
jæirra kyntn, latinu vel og enda
liefðti tekið vtgslur. varð }>eitn ís-
lenzkan kærari og tamari. þegar
nnt þatt efni var að rita, <0111
snerti hug og hjörtit allrar alþýðtt.
Þeir rituðn stnndutu á htítvt j>að
sem |>e:r ætluðu öðrt’nt þjóðum til
fróðle’ks. sögttr heilagra ntarna.
landfræðisrit o. fl„ en hitt alt á
islettzkti.
Bókiuentir vorar koma fvrst
fratn hjá æðri og efnaðri stéttun-
nm. o" af því leiðir aftur að bær
hafa höfðingjabrag á sér. T»að er
við hirðir komtnganna og jarlarna
i náírraunalöndiiniint. að niörg
t’oniskáld okkar vinra >ér frægð
og’ fratna. Snorri og Sturla vortt
ntenn af söttitt tegtind og hiiv'r
fröfi'vn frönsku riddarar. sem rit-
uðit tttn afrek sinna tima. |xá þeir
r rj öðn'visi. Það vorn Itöfðingia-
setvhi i Odrla. Haukadal. Revk-
Ixdti. bisknnssetrin og klaustrin.
sem ern aðaTból okkar forntt bók-
mönnt’tn vfir i lærðu stéttina, notað ]>au ;t ferðuiu, skrifast a ttm
einmitt oft j>á menn. sem líkleg-
astir hefðit verið til að lialda á-
fram starfi c>skólageug*nra fræði-
manna. ef þeir hefðu verið áfram
! i alþvðustétt. Vaxandi áhttgi á
t stjórnmálum hefir og vafalaust
dregið ltttga margra frá fróðleik
' og vísindum. Vaxandi þekking
i alþvðttt'nar á útlendi'm máltnn.
einktim dö-sktt og enskti. hefir
heint huga manna að ýtnsutn ;d-
bióðlegnm. útlendnm cfmuu. og
uer;,- p.i eðl'lega oft t’arið svo, að
vinsir hafa gef ð sig að j>e'tn sent
hefðn sti'ndað irnlend frpði e:n-
■’i'tigu. ef ]>cir het’ðu ekki annað
]>ekt.
Enn er eitt atriði. sem hefir
talsverða |>ýðingtt; vinnttfólksekl-
an og fánnntið i ->611111111111; at’
|>vi le’ðir aftttr að l ændttr }>ar
verða alment að leggja á sig svo
niiklti nteiri likamlega vtnntt en
áðttr tíðkaðist. og eiga |>ess vegna
ó’uegra með að
ritstörfum. Jx>
hjá sér lil |>ess.
sagt. idenzkri alþýðtt til lofs. að
enn crtt j>é> j>ess dænv. að jafnvel
einvrkjar á okkar eigitt dögum
hafa fengið tima til ritstarfa. eins
og Gttðiuundur Friðjónsson tiianna
l-ezt hefir sýnt. en því niiðtir er
og liKntr altaf að vera leitnn á
sinna bóklestri og
|>eir fvndu löngtin
Reyndar skal |>ið
I
, verzhirarmálcfni <>. s. frv. En
1 vísindaleg j'ekking og rannsókn a
málunum og bókmentum jieirra
þarf ekki að vera jtessii samfara.
( )g jx'i maður læri svo tnikið i 1 g-
t’ræði. læktvsfræði. guðfræði. nátt-
úrufræði eða hverju sem er. að
tnaðttr geti kent það frá sér og
notað j>að til að vinra fyrir sér.
j>á er maðttr ekki vísindamaðttr
! fvir l>að. f»á cr fvrst að tala um
, vísindastarfscmi. þcgar maður not-
iir bað sciii iuaðiUi' vcit til að auka
hckkiiiiiu maniikynsins. annað-
livort á þann hátt. að maður noti
• það scin aðrir hafa safnað og at-
| iiugað til að lciða citttivaði nýtt i
liós. cða komi frain tneð athngan-
ir frá cigin brjósti til að skýra ci't-
livað hctur cn óðitr hcfir verið
gcrt. cða þá safni atlmgunuin sín-
inii og annara uin citthvert efni.og
biii þanniti i haginn fyrir sjálfam
sit/ og (iih'a síðar meir. og ma til
j>ess telja að safna ritum annara
fræðimaiina og gefa |>att út.
lin eru nú iiokkur líkiiidi til að
vísindi gcti þrifist á fslandif Og
sc svo. hvaða vísiitdagrcinir cru
það þá .‘
Alt sem' ntikils kostnaðar Jxirf
við, cr ekki liklegt að geti j>rifist
til nntna. T:1 að geta stumlað
eðlisfræði, efnafneði. t’jöllista-
götnlum s’ð og nýjuni. sent er eit’- (]r 1/eo’s prests. sé á góðttm fram-
j kennilegt fyrir okkar latid. faravegi. Er tíðrætt um kirkju-
[ le ntspekisdeild ltáskolans ; bvggrgu og jægar byrjað á sant-
stcndur bez.t að vígi. Sjóður j skotllm. Sagt að þau gangi vel.
I fannesar Árnasonar sér fyrir ; 'l'ilfimtanlegur hnekkir var tslend-
. !>'í. að eiginleg heimspeki verður íngum að missi samkomusals Eor-
stundtið af íslendingum erlcndis. esters-manna. er brann i haust.
Og ef j>eir menn geta kevpt nóg ;tf f[afa fsl. sfgan or5i* að sækja
| Ixíkuni til að fvlgjast mcð og ertt húsláti fvrir messtir. sam’comur
•mnars tpifaðir og skarpir menn. j og fundarhölfl sm til enskra. Eru
bá má húast við ýmsu góðu úr luts j>au, sem til þess ent hæf. dýr.
| jæirri átt. Reyndar er gert ráð K+rkju hafa fsl. að láni frá Metho-
| fvr r. að fyrirlestrar jæirra séu , distnm. Hefi lieyrt. að við
aðgengilcgir allri alþýðu. en það hruua Foresters samkomusals’ms,
eiiðir ekki fyrir hitt. að efnið sé hafi prestur ]>ess safnaðar. l>oðið
Siguríur Magnússon.
ftcddur 23. Nóv. [893. Dáinn 11.
Jan. 1914.
Hvað? Æ, faðir mætt winn
mér ]>ú sýnist gráta,
tárin væta vanga þinn
vilja ei stöðvast láta.
Tregar móðir, tár á brá
titra systur minni.
Hölda gráta helju frá
liægt nitin engu snni.
Æ, eg ]>oli ekki að sjá
aðra gráta og sýta.
Ilarnta él er hjörtun j>já
hryggir mig að líta.
Hyggiö að því, heimi í
Itarmar flestir beygja;
en sá er maður sorgtt frí
sem fær snemma að deyja.
GcVð ]>ví ertt umskiftin
ttndan fargi kífsins
æðra hljóta hlutskitfti
í höfuðbóli lífsins.
Þar sem dauði enginn er
eða skilnaðs stundir.
Þar sem lifið leikur sér
lifsins trénu ttndir.
Far vel heimttr harma sær
helið nteð og kífið.
evðilagt J>að aldrei fær
ástgjöf drottins. lífið.
Far vel æsktt fagra tið
fult af vona draumunt.
við mér önnttr brosir blíð
björtum lífs hjá straumum.
Hrindið burtu hrygð úr lund
hafnið sorga vegt,
skilnaður varir skamma stund
við skiljunt siðar eigi.
Dimman löndum líður af
ljós eg fagurt eygi.
sé eg fvrir handan haf
berðttm Ijóma af degi.
Kveð því alla kæra tnér
kærleik meður hlýjum.
Glaður nú eg fagna fer
frelsisdegi nýjum.
Sofðu i sælum friði
svarðar hjúpi ttndir
j>iit er jtjáning liðin
jirauta hættar stundir.
Ast til allra hnrstu
æfi stutta daga.
Hreinn í hjarta varstu.
Hér j>in endar saga.
/. /. D.
rc caniikið. <>g vel og vísindalega
ii’eð j>að farið.
f’ er enn við háskólann ve’tt
tilsögn i islenzkri tungti og bók-
mentunt <>g sögtt tslands. Hér
frant kirkju sína fyrir messugerð
ís). lút. safnaðarins. meðan j>eir
væm húsnæðislausir. Var J>að
drengilega 1x>ð alúðlega þegið.
ICitt atriði skeði hér i haust. er
, Fréttabréf.
Point Roberts ró. Feh. 1914.
[Tcrra ritstjóri!
stötidittii við betitr að vigi ett ttokk- 1 eigi hefir verið getið. en það var, j f»að er langt siðan að eg lot’aði
’tr önnttr j>ióð i Iteimi. erda er hér að landi vor, verzlunarstjóri Au l- senda |KT 1)réf en cg llefi a|drd
rés Daríelsson. sótti ttnt bæjar
stjórnarembættið, gagnvart
ttnt mantti — jafnvel þó hann tap- | sal"a". <>g tná |>að heita ótrúlegt.
aði. Dantelsson er framgjarn og
svo ntikið <Vrert. að meðan málið
helzt og jijóðin lifir. verður á
jiessttnt sviðtim óþrjótandi vinnu-
eftti fvrir íslenzka vísindamenn.
Uatxlsbókasafniru er innan hand-
ar að sjá tim að J>að sé keypt at’
lx>kuin. setn myð |>arf. Rcvndar
er sá hængur enn á. að meðan ckki
er komið á keiisht i samanburðar-
málfræði og germönskuin tnilutn
vfirleitt, verður að vanrækja að
kappsamttr maðttr i öllum tnálum.
Ilann er og sterkttr bin<lindis-
maður; vann vel að }>ví að útrýma
vinimi í Blaine. Sjálfur ltefir hamt
setift tv<"> tímabil i bæjarráðinu og
cutsk ! *,a1t næ8a" tima til að setja það
saman
En satt er það samt. Að söttntt er
nft ekki mjög mikið til að skrifa
ttm, úr jiessari bygft. en æfinlega
vancli að skrifa fréttir, og stund-
uin — jafnvel (Wi'nsælt. T',11 el’
enginn skrifar, |>á fær uniheimitr-
látið }>ar ti! srn taka, svo að óvin
ir hans sögðu. aft iiann befði verið iiiti ekki að vita bveniig tuanni lið-
nokkrit leyti )>ær hliðar íslenzkrar ! alt I>æjarráði'ð. En flestnm ber þó j ur og |>a gctur farift eins og mað-
tn'ilfneði. sem þar að lúta. Líkt , satnan um. að hann hafi ráðið vel. , urinil sagAi. -paS h]ítlir af> vera
lér er sífeld barátta við öl! tæki- . . , v, . , ,
j tjorlttrð 1 j>ctrri bygo, ut* j>vt eng-
má segja ttm sögu Islands; litm
sk'Ist ekki til ltlitar án |>ekkingar j færi milli flokka þe’rra er teljast
á almennri sögu <>g samtíma sögu I þurrir og blautir. ITefir Daníel. : :nn
nágrannaþjóðanna. en jtað ætti ) sent sagi. þeitt sér ríxsklega fvrir j blöðin
ki'far j>aðan orð í íslenzkti
Jæja. |>aft vantar ekk-
ert á, að hér sé lifað fjörugu lífi.
Eg hygg að j>að jx>Ii, fullan sam-
anburð við hvaöa sveit sem er,
eða sveitalíf í Ameríku, eftir
þeirri merkittgu sem eg legg í orð-
ið: “fjörugt lff”. Eins og kunn-
ugt er, búum við hér, á norðvest-
ttr ltorni Bandarikjar.ua; nokkuð
afskekt r að sönnu og út úr, en
fáum j>j að vita um j>að sem við
bcr í heiminum, rétt cins og hinir
mennirnir. Bjart veður og hreint
veður höfum við i ríkulegtim mæli
og er almenn hcilbrigði hér a.leið-
ir.g af því. önclvegis tíð hefir
verið hér J>cnnan vetur, og síðast-
liðið sumar var gott. Grasspretta
var góö og heyfengur mikill, cn
heyjærririnn kcnt helzt til seint.
Urðu heyin j>ví ekki c ns vel verk-
uð og æskilegt var. Samt sýnist
það ekki sjá á nú, j>ví hvergi sjást
ncma fallegir gripir og ntikið er
sclt héðan af mjólk og rjótna.
Annars hefir efnahagur fólks
aukist að ntun, siðan eg kcnt hing-
að fyrir rúmitnt 6 árunt. En ekki
eykst lífsgleð'n að sama skapi.
Samt get eg ekki annað sagt en hér
sé fremur glaðvært fólk, og betra
fólki hef eg aldrei kynst, en þeim,
sem voru hér, )>egar eg kom hing-
að. Síðan hafa sest að hér marg-
ir og eru það alt mætir menn. Fé-
lagsskapur hefir talsvert aukist i
seinni tíð. Lestrarfélagið “Haf-
stjarnan’’ mutLvera það clsta. Það
lifir nú mcð meiri blóma en áður,
og á orðið mikið af læ ilegum
bókum. í fyrra sumar safnaði
l>að talsverðn af j>eningum og gaf
öldruðunt og fátækum barnamanni
til j>ess að hann gæti bygt yfir sig.
Það var mannlega gert. Þá er
bændafélagið — “Grange" Það
er nú ungt og mannfátt hér, en
j>að má ]x> j>akka j>vi, að nú getnr
niaður gettgið þurrum fó'tum i
kaupstaðinn og sótt póstinn. V011-
andi að það geri sveitinni eitthvað
fleira til nytsemdar. ()g loks er
safnaðarfélagið. E11 það er nú
j>að vngsta. Heldur hefir }>að
fjölgað meðlimum, j>ó litið sé, sið-
an það var myndað. í J>vi hefir
verið samúð og samræmi. Iíigi
ertt það allfá'r, sem fyrir utan það
standa ~af TathlöhdlTm VCFltm' bér.
Nokkrir af j>eim hafa lagt fé til,
en vilja ekki vera “meðlimir safn-
aðarins”. Messað er hér þriðja
! hvern sunnudag. í skólahúsi bygð-
! arinnar, og cr j>að vanalega vel
sótt, j>ví öllum likar að hlýða á
j séra Leo. Hræddur ttm að dofni
I vfir söfnuðimtm. ef við missum
; hann, því hann er okkur innilega
kær og nú et* svo kotnið, að okk-
ur finst að við getum ekki mist
jhann.
24. Desentber siðastl.. gaf séra
l,e<> samatt í hjónaband j>att Mr.
Kolbe'n Sæmundson og Miss Gróu
T'borsteinson að lteimili foreldra
brúðurinnar. Nálega öllunt ísl.
hjónum i bygðinni var boðið þang-
að við j>að tækifæri. Eftir vígsltt
| athöfnina var færður fram kveld-
i verður, af mikilli rausn. og öllum
viðstöddum boðið til lx>rðs. Stóð
| þá einn af veisltigestumint upp og
■ sagöi að í kveld væru liðin 25 ár,
síðan Helgi Thorsteinsoti c>g Dag-
björt Dagbjartardóttir hefðtt ver-
I ið gift. Ekki var mönnttm jtað
ljost aftur, aft þau Thorsteinsons
ltjónin ætluðu að minnast 25 ára
giftingar afmælis síns, en þó kom-
! ntenn á snoðit* 11111 að svo væri.
Var þeitit færðttr vandaðnr silfur
borðbúnaðttr af ýmsti tagi. En að
|>au leyndu jiesstt. þangað til aft
all r vorn sestir nn:l,’r borð, mun
hafa verið af |>ví, að |jatt vilchi
ekki láta t’æra sér gjafir. Kn sætt
hefir jæim verift aft gefa, þvi að
j>aft hafa j>att oft gert. Nágranni
]>eirra. herra Páll Thorsteinson,
afhenti þeim tttjög vandaðan silf-
ur borftbúnaft frá sjálfnm sér og
nokkrnm viinmi þeirra og talafti
nokkur orft i jx*it*ra garft, ntjög vel
vift eigatxli <>g einlæglega. Hamt
mintist a aft |>eir værtt búnir að
búa saman, ýmist í sattta húst eða
vift hliftina hvor a öftrnm, unt 20
ár, og heffti aldrei nein misklift
orftift á ntilli |>eirra. Altaf verift
eitts og bræður, og bann sagftist
oska og voita aft ltann tnætti njóta
nágrennis Itans meftan ltann lifði.
Mótift var hift skemtilegasta og
höfftn víst allir viftstaddir árægjn
af j > v í.
/ ngvar (ioodnian.