Lögberg - 06.08.1914, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. AGÚST 1914.
3
Minni íslands
oj islendinga
Flutt á Gimli 1. ágúst 1914.
Þegar mælt er fyrir minni lands-
þá er óhjákvæmilega mmst á þjóS-
ina, sem þar býr. Það er hún sem
setur blæinn á Iandið; það er und-
ir henni komiö hvernig landið er-
Öll lönd eru alt sem þau eru að
heita má, fyrir áhrif og aðgerðir
þjóðanna eða þjóðarinnar, sem þar
eiga eða á heima.
Þegar maður því talar um ætt-
jörðina sína og dregur upp af
henni mynd í huga sér, þá eru í
hana dregnir og ofnir allir þeir
litir, sem henni hafa verið veittir
af verkum og lífi þeirra manna og
kvenna, sem þar hafa lifað. ÞaS
eru minningarnar, sætar og súrar-
um alt sem þar hefir farið fram á
liðnum öldum og alt sem þar er að
gerast á yfirstandandi tíma.
Öll lönd, eða réttara sagt allar
þjóðir,, eiga sér sögu, og þar er,
Island ekki afskifta. Sögurnar
bera á sér blæ þjóðarinnar og jafn-
vel landsins sjálfs; allar að nokkru
leyti, en sumar þó fremur öðrum.
Það er til ein íslenzk saga, þar
sem mér finst að safnast haf»
saman í nokkurs konar brennidepb
öll sterkustu einkenni Islands og
Islendinga, fremur en í nokkurri
annari sögu. Öll einkenni, bæði
göfug og hið gagnstæða. Mér
finst sú saga vera nokkurskonar
nrinnismerki á gröf íslenzkrar for-
tíðar. Það er saga Harðar Hólm-
• verjakappa og Helgu jarlsdóttur
konu hans.
Eg ætla ekki að segja ykkur eða
lesa upp alla Harðar sögu; þið
kunnið hana sjálfsagt mörg miklu
betur en eg; en mig lanagr til að
minna á einstök atriði hennar.
Frá því er sagt að Guðnýju Val-
brandsdóttur dreymdi draum. Þótti
henni sem að tré mikið yxi f hvilu
hennar og Grímkels manns henn-
ar. Var tréð fagurt á að líta og
hafði rætur svo miklar að þær
tóku inn undir öll hús sem heimil-
inu tilheyrðu. En svo þótti Signýju
sem laufskrúð trésins væri minna
en hún hefði búist við og viljað
vera láta. Hún segir drauminn
Þórdísi fóstru sinni og ræður hún
hann þannig að þau Grunkell og
Signý munu eignast son, sem
verði mikill vexti og gervilegur;
en þar eð henni þótti laufskrúðið
minna en stóð til, kvað hún
þýða það að gæfa sveinsins yrði
ekki í hlutfalli við gervileikann.
Nokkru síðar elpr Signý sveinbaru
mikið og frítt. Var hann nefndur
Hörður; en mjög brugðust Signýju
vonir, því sveinninn var ekki bráð-
þroska; til marks upp á það var
hann ekki farinn að ganga einn |
saman þegar hann var þrevetur.
Nú vildi svo til að Grímkell og
fólk hans bjóst til blóta; Signý sat
á rúmi sínu og greiddi hár sitt, en
í kjöltu hennar lá men, er hún ætl-
aði að hafa við hátíðina. Menið
var dýrgripur mikill. Vill það til
þennan sama dag að Hörður stend-
ur upp og gengur einn saman.
Hann gengur að hnjám móður
sinnar og dettur þegar þangað
kemur; en menið féll við það nið-
ur og brotnaði í þrjá parta. Signý
var skapstór, reiddist hún sveinin-
um og mælti: “111 var þín hin
fyrsta ganga, margar munu illar á'
eftir fara og verst mun svo hin
síðasta verða.’’ Grímkell kom inn
í þessu bili og heyrði orð Signýjar,
reiddist hann í hljóði, mælti ekki
en þreif sveininn upp í fang sér-
fór með hann burt og kom honum
í fóstur.
Hörður varð mikill maður og
vænn er hann ólst upp; er fljótt
yfir sögu að fara; hann kyntist
tiginborinni konu í Noregi — var
hún jarlsdóttir og hét Helga; gekk
hann að eiga hana og voru þau »
Noregi mörg ár. Loksins fóru
þau heim til Islands. Hörður átti
tvo vini eða fóstbræður, hét annar
Geir en hinn Helgi. Hafði því
verið spáð fyrir honum að hann
mundi hljóta ógæfu af Helga, og
trúði hann því jafnvel sjálfur, eu
vináttu brá hann þó ekki við hann-
Loks kemur þar að Helgi vegur
mann og verður Hörður að bæta
fyrir; er hann dæmdur sekur á
þingi ásamt félögum sínum. Taka
þeir sér aðsetur í hólma nokkrum
> Hvalfirði, er nú heitir Geirs-
hólmi og neyddust til að lifa á
ránum. Svo voru þeir hólmverj-
ar fræknir, að engir treystu sér til
vinna þá í hólminum; voru þeir
því gintir á land og drepnir þar.
Hörður varðist svo vel að dæma-
fátt er; flýði hann loks með Helga
fósturbróður sinn á baki sér, en er
hann sér að þeir muni komast í
óvinahendur, leggur hann Helga
niður fyrir fætur sér og heggur
hann í tvo hluti. Kvað hann
fjandmenn sina aldrei skyldu það
sér til skemtana hafa að þeir
dræpu Helga fyrir augum sér.
Enn þá varðist Hörður lengi, en
^oks fór exi hans af skaftinu og
var hann þá vopnlaus, en í því kom
a® honum Þorsteinn Gullhnappur
á Þyrs]i og hjó aftan i höfuð hon-
um, svo hann beið bana af. Hafði
Gullhnappur lofað að fremja ódæð.
isverk þetta fyrir dýran baug.
hnjám móður sinnar; það kemur
til hennar glátt og brosandi, og upp
með sér af því að geta gengið. Það
þola. þá eru fá kraftaverk til, sem
updraverðari eru en einmitt það.
annað til þess að byggja á fagra
drauma um framtíð íslands, þá er
Nú átti að lifláta báða syni | bjóst auðvitað við að sér mundi
Harðar, til þess að ætt hans væri mæta hlýtt tillit.i Svo vill til að j
gereydd, en Helga móðir þeirra dýrgripur Signýjar fellur niður og
lagðist til sunds. Lét hún annan j brotnar fyrir þá sök að sveinninn
þeirra synda við hlið sér, en synti var valtur á fótunum og datt.
með hinn á baki sér. Heitir þar
nú Helgusund, er hún fór yfir.
Hélt hún svo áfram ferð sinni
þar til hún kom til Þorbjargar
systur Harðar og hlaut þar grið.
I einum stað í sögu þessari er
þess getið að Sigurður nokkur
Torfa fóstri sem lenti í óvina
höndum var bundinn á höndum
og fótum, spymti hann af fótum
Geðílska Signýjar verður sterk-
ari í huga hennar, yfir missi skraut-
gripsins, en gleðin yfir fyrstu
sporum bamsins hennar. Og hún
spáir sveininum hrakspám. Er
þettað svo ómóðurlega að farið að
fátt er ljótara til í sögu Islend-
inga. Það er efamál, hvort nokk-
urt eitt atriði út af fyrir sig hefir
oftar orðið oss að gæfutjóni, en
að Island skuli ekki vera Iöngu það það aö of mikið auðsafn, sem
lagt i eyði, og afmáð með öllu sem venjulega leiðir af sér sællífi og
bvgt land. Til þess að hafa stað- þrektap, kjarkleysi og úrætting-
ist allar þær hörmungar, sem yfir, verður því tæplega að tjóni. Megi
landið hafa dunið. bæði af völdum j ættjörð vor halda áfram að eignast
óblíðrar veðráttu, vegna hnattstöð- marga syni í likingu við Sigurð
sér f jötrunum, en það var á þann j geðílskan. tslendingar eru yfir höf-
einn hátt mögulegt að hann spyrnti
af báðum hælbeinunum um leið.
Eins og þið skiljið er þetta ekk»
öll Harðarsaga, aðeins öHáir
drættir úr henfTi. Mér finst þessi
saga svo lærdómsrík að hún sé
heil uppspretta til íhugunar. I
henni koma fram flest þau ein-
kenni sem Islendingar eiga og sem
stimplað hafa mót þjóðarinnar á
landið sjálf*. I þessari sögu má
sjá hvað það er, sem hefir orðið
þjóðinni til ásteytingar og eins hitt
hvað hefir orðið henni til liðs og
lífs. Skulu fáein atriði þess tekin
til greina.
x. Islendingar hafa verið
draumamenn, þá hefir bæði dreymt
vakandi og sofandi og þeir hafa
einnig verið draumtrúaðir. Signýju
dreymdi draum, sein ráðinn var
fyrir hana og hún trúði, og það er
einmitt eitt af aðaleinkennum Is-
lendinga. Þá dreymir, þeir ráða-
draumana, og þeir trúa á þá; trúa
að þeir þýði eitthvað og komi
fram. Hefir þessi draumgefni
orðið þeim til böls, eða bóta? hefir
hún lyft þeim upp eða þrýst þeim
uð geðillir. Þeir reiðast oft, reiðast
illa og reiðast ósanngjarnlega.
Þjóðirnar eru altaf að detta um
hina sömu steina. Islendingar detta
um þennan stein oftar en flesta
aðra; að geta ekki stjórnað geöi
sínu. Heimili Grímkels og Signýj-
ar eyðilagðist fyrir geðílsku henn-
ar, og þannig hefir farið um mörg
íslenzk heimili.
Eg vildi óska að hér væri engin
kona stödd, sem fyndi ör standa í
hjarta sér af þvi hún fyndi sig
vera samseka Signýju, þegar hún
mælti hinum ómóðurlegu orðum
til Harðar. Það er einmitt geð-
ílskan sem hefir staðið þjóð og
landi fyrir þrifiun að mörgu leyti-
Hver voru áhrif þessara orða
Signýjar á framtíð Harðar? Ef
til vill varð hann ógæfumaður
þeirra vegna. Það var fyrir þessi
geðílskuorð aö Hörður varð að al-
ast upp hjá framandi fólki; hann
var sviftur þeirri gæfu sem heil-
brigt uppeldi undir hlýjum móður-
áhrifum á að veita öllum börnum.
Barn sem fætt er og alið upp í
höndum slíkra mæðra sem Signý
unnar og fyrir þrælatök annara
þjóða, sem neytt hafa aflsmuna-
legra yfirburða, varð þjóðin að
hafa á ótæmandi og ódrepandi til-
veruþreki að taka. Hafisinn hefir
bundið landið og þjóðina hörðum
stáltböndum ; hungur og drepsótt-
ir hafa lagt á þau fjötur; erlend
kúgun hefir spent að fótum þeim
harðstjórnarbogo og reynt að, iörðu vorri, sem vér höfum af
þröngva þeim til eilífrar undir- nenni í huganum, þegar vér kvödd-
gefni. Eh ekkert hefir dugað. j um hana síðast, hvort sem það var
Islendingurinn hefir spymt af sér j fyrir 5 árum eða 30. Vér höfum
Torfafóstra, en sem fæsta Gull-
hnappa.
Margar sögur hafa borist hing-
að vestur í seinni tíð um framfar-
ir á Islandi. Sumum þeirra hefir
jafnvel ekki verið trúað; þær haÍ3
þótt of glæsilegar til þess að þær
gætu verið sennilegar. Vér höf-
um skoðað sömu myndina af ætt-
niður? hefir hún gert þá að meiri var eða vetíSur að hröklast burt
mönnum eða minni? Eg held húnj fra foreldrum sínum, fyrir þá sök
hafi gert hvorttveggja. Það er
alment í Islendingseðlinu að vera
draumgefinn. og draumtrúaður, en
að stefnunni til eru þeir tvískiftir-
Suma dreymir bjarta drauma bæði
að því er þar ekki vært fremur
en Herði, hefir marga steina að
forðast og margar freistingar við
að stríða.
Friðsöm heimili eru undirstaða
1 svefni og vöku, aðra dapra- heilbrigðs þjóðlífs og það er aftur
Sumir ráða draumarúnir sínar við aðalskilyrðið fyrir sönnum fram-
ljós töfrandi vona, aörir við týru förum hvers lands.
hugsýki og svartsýni.
Signý eyðilagði heimili þeirra
Að eiga fagra og marga drauma ’ Grímkels með geðílsku sinni; hún
og hafa sterka trú á því að þeir hröklaðist loksins sjálf að heiman
muni rætast er eitt aðalskilyrðið j og dó utan heimilis. Megi ham-
fyrir heill og hamingju hvers ein- ingju Islands auðnast að fækka
staklings og hverrar þjóðar. j sem mest þeim Signýjum, er þann-
Að sjá framundan sér töfrandi ig lundarfar hafa, svo þær verði
myndir og leggja fram allá kraftajekki með geðílsku sinni þeim
til þess að nálgast þær með þeirri mönnum að gæfutjóni, sem bezt-
vissu að það megi takast, er lifs- um hæfileikum og mestum gafum
skylyrði hvers æskumanns. Það , eru gæddir og um fram aðra vel
er einkenni heilbrigðrar æsku og til þess fallnir að reisa við íslenzku
óhindraðs þroska. Hver maður þjóðina og verða ættjörðu vorri að
sem blindur verður í þeim skiln- j liði.
ingi, hann er dauðadæmdur; hon-
um eru allar bjargir bannaöar.
Maöur sem ekki hefir trú á því
að hann muni sigra og að draum-
ár sýnir rnuni rætast, hann getur
ekki sigrað, og draumar hans gcta
ekki ræzt. Þetta getur hver mað-
ur reynt sjálfur og sannfærst um-
Sjálfstraustið og trúin á sigur er
að miklu leyti sigurinn sjálfur.
Reyndu að stökkva yfir læk og
3. Það er önnur kona i sögu
Harðar, sem einnig er þess verð
að hennar sé minst. . $>em betur
fer er hún alls ekki einstæð í sögu
íslendinga, hvort heldur er að
fornu eða nýju. Þessi kona er
Helga jarlsdóttir. Hún er alin
upp i allsnægtum, og meira en það.
en hún fylgir manni sínum út til
Islands; fylgir honum frá öllum
þægindum lífsins út á eyðimörk
láttu annan reyna það líka; trúðu J ofsókna og • einstæðingsskapar.
því fastlega, vertu sannfærður um Hún fylgir honum gegi um þykt
það — vertu viss um það — að
þú komist yfir á bakkann hinum
megin. Sjáðu sjálfan þig í draumi
þegar þú ert kominn yfir, og
reynslan sýnir þér að þú kemst
það, ef mannlegur kröftum er það
ekki gersamlega ómögulegt. Láttu
hinn manninn, sem reynir það
sama, vera hughálfan eða huglaus-
an; láttu hann hafa þá fóstu trú
að hann kornist ekki hálfa leið;
láttu hann í vökudraumi horfa á
sjálfan sig í miðjum læknum, og
reynslan sýnir þér að hann kemst
ekki yfir á bakkann.
Svona er því varið meö einstak-
lingana og svona er því variö með
þjóðirnar. Hefðu íslenzku þjóðina
ekki dreymt fagra drauma og haft
trú á því að þeir mundu rætast-
þá væri hún fyrir löngu liðin und-
ir lok og þá væri . landið fyrir
löngu komið i eyði; það eru fram-
tíðar og sjálfstæðisdraumar þjóð-
arinnar sem það er að þakka að
haldin er hátíð í dag, til þess að
minnast íslenzkrar ættjarðar-
Signýju dreymdi að tré mikið yxi
í hvílu hennar með breiðum rótum
en laufskrúðið var minna en hún
bjóst við. Hörður sonur henriar
var ekki að sama skapi gæfusam-
sem hann var ^gerfilegur —
þannig hefir það verið um islend-
inga til skamms tíma.
Hamingjan gefi að fríður og
fagur meiður megi vaxa í skauti
fósturjarðar vorrar, sem ekki ein-
ungis liafa víðtækar rætur, þroska
og heilbrigðis, heldur einnig víð-
áttumikið laufskrúð gæfu og geng-
is, sem auðga megi landið, breyta
því og bæta það.
2. Annað aðaleinkenni Islend-
inga, sem glögglega kemur fram »
Harðar sögu, stefnir í aðra átt-
Það er geðilska Signýjar.
Saklaust bamið hennar sem í
fyrsta sinn öðlast hug og þrótt og
styrkleik, til þess að sleppa sér og
ganga óstutt. stefnir eðlilega aö
og þunt með hugprýði og án mögl-
unar. Hún gerir heimili þeirra að
paradís, jafnvel úti í Geirshólma-
Þegar maður hennar er fallinn.
sýnir hún það dæmafáa hugrekki
og þrek, sem sagan getur um, og
mynd hennar greipist í huga les-
endans, fögur, stór, lyftandi og ó-
afmáanleg. Mæðurnar i hverju
landi eru forlagagyðjur þjóðarinn-
ar og landsins; áhrif góðra mæðra
fylgja sonum þeirra frá vöggunni
til grafarinnar, eins og verndandi
englar; veita þeim' hugrekki, trú-
mensku, þrek og dáð. Löndin og
þjóðimar eiga engum eins mikið
að þakka og góðum mæðmm. Eins
og það er vist að Hörður gat rak-
ið ógæfu sína til geðílsku móöur
sinnar, þannig er það víst að Bjöm
sonur hans átti móður sinni Helgu
jarlsdóttur gæfu sína að þakka.
Eftir því sem eitthvert land á fleiri
Sígnýjar í þessum skilningi, eftir
því er það ver statt að því er gæfu
þjóðarinnar snertir. Eftir því serr»
það á fleiri Helgur í sama skiln-
ingi, eftir því er hamingja þess
meiri og sonn framför þess vísari-
Þess vildum vér biðja gæfudís
Islands hér i dag að hún eyddi
Signýjarandanum í brjóstí allra ís-
lenzkra mæðra, en gæfi þeim í
lians stað geðprýði og hugprýði
Helgu. Yrði sú bæn veitt mætti
með sanni snúa við setningu
Signýjar og segja við unga Island'-
“Góð er þín fyrsta ganga, margar
munu þær fleiri góðar verða og sú
ávalt bezt er síðust verður.”
4. Eg gat þess að Harðarsaga
sagði frá því, að Sigurður Torfa-
fóstri spyrnti fjötmm af fótum séd
en gat það aðeins með því móti að
hann spyrnti af sér báðum hæl-
beinunum með.
Sigurður þessi er í mínum aug-
um persónugervi eða ímynd ís-
lenzku þjóðarinnar. Þegar yfir-
vegaðar eru allar þær hörmungar,
sem þjóöin og landið hafa orðið að
fjötrunum, og þótt hann, stundum
hafi verið haltur og sár eftir átök-
in, þegar hann varð jafnvel að
spyrna af sér hælbeinunum til þess
að losna, þá hefir hann sjaldan
legið lengi í sárum; hann hefir
náð sér furðu fljótt aftur eins og
Sigurður Torfafóstri.
Þess vildum vér öll óska ætt-
jörðu vorri í dag, að hún ætti
marga Torfafóstra; marga sonu,
sem til þess væm fúsir að spyma i
af alefli, þangað til allrir fjötrar.
— innlendir og útlendir — brystu
sem brunnin þráður af fótum
þeirra þótt það yrði að kosta það
að þeim sámuðu hælar.
Það eru menn með kjarki og
einþeittum vilja, sem landið þarf-.
í réttu hlutfalli við fjölgun þeirra
f jölgar frjóblettum landsins;
megi þeir verða sem flestir og sem
stærstir.
5. Eitt atriöi er pað í sögu
Harðar Hólmverjakappa, sem ekki
má ganga fram hjá. Nöfnin eru
þar svo aðdáanlega líkingarfull-
Væri þetta skáldsaga, mundi eg
halda að til þess hefði verið hylst,
að smíða nöfnin í sambandi við
efni og athafnir.
Þegar Hörður er aðfram kom-
inn af þreytu og rétt í því sem exi
hans brotnar af skafti, læðist Þor-
steinn Gullhnappur á Þyrli aftan
að honum og leggur hann bana-
högg i höfuðið.
Gullhnappur á Fyrli — Það eru
likingarfull orð, og honum hafði
verið heitið verðmætum baug fyrir
verkið — heitið gulli fyrir það.
Það má svo að orði kveða, að hver
öld eigi sitt einkanafn,. sem hún
fær af því sem helzt einkennir
hana frá öðrum öldum eða öðrum
tímum. Sú öld sem vér nú lifum
á er réttnefnd gullöld, eða öllu
heldur gulldýrkunaröld. Það er
gullkálfurinn, sem allra kálfa þyk-
ir fegurstur nú á dögum; honum
eru menn fúsir að fóma öllu sem
þeir virkilega em; fórna þjóð
sinni, landi sínu og sjálfum sér.
Á máli þessara tíma þekkist tæp-
ast manngildi á aðra vog lagt en
gullvog. Þegar um það er spurt,
hversu mikils virSi einhver sé, þá
þýðir það ekki í hugum manna
hversu mikla hæfileika hann hafi •-
eða hversu kærleiksrikur hann sé;
eða hversu ósérplæginn o. s. frv. •-
með öðrum orðum það á alls ekki
við það hversu miklum mannkost-
um eða hæfileikum hann sé gædd-
ur. Það á alls ekki viö hans sann-
arlega manngildi, heldur þýðir það
hversu marga dali hann eigi. MaS-
urinn er jafn mikils vii&i sjálfur
og hann á marga dali. Jón Sig-
urðsson var einskis virði, af þv»
hann átti enga dali. Edison hefði
verið einskis virði, hefði hann ekki
grætt á uppfyndningum sínum.
Þegar þér þarfnist einhvers
þá ættuð þér að verzla hér
Builders Harðvöru
Finishing Harðvöru
Mál
Construction Harðvöru
Smíðatól og Handiðnar
Verkfœri
Olia Varnish
séð hana beinabera ems og fyr-
Og surnir hafa glott með efa-
blendni, þegar framfarafréttirnar
hafa borist hingað vestur. Menn
hafa ekki neitað því að framfarir
væru þar mentalega, ogl bóklega.
en verklega? Þeir hafa ypt öxl-
um, þegar þaö hefir verið nefnt.
Eg var heima í fyrra sumar og sá
það með minum eigin augum.
hvernig breytt var orðið frá því
sem áður var. Og það var á þessa
leið: Þar sem áður voru lélegir
torfbæir, dimmir og hrörlegir,
voru nú komin tvílyft steinsteypu-
hús, reisuleg og vel gerð. Mold-
arhúsin, sem áður voru höfð fyr-
ir búpening, höfðu einnig tekifý
stakkaskiftum; einnig þau voru
horfin og í stað þeirra komin stein-
steypuhús með jámþaki. Þannig
voru sauðfjárhús, hesthús og fjós-
Tóftirnar, sem heyið var látið í,
og torf rist upp á árlega og jörð-
in þannig eyðilögð, voru einnig
horfnar, en í þeirra stað risnar
upp rambygðar hlöður úr stein-
steypu. Jafnvel heilar fjárréttir-
eins og til dæmis Þverárrétt, hafa
verið rifnar niður og bygðar upp
aftur úr steinsteypu, bæöi dilkar
og almenningur. Nú þurfa ekki
að teppast ferðir manna þótt vatna-
vextir séu; þar sem áður varð að
stofna mönnum og málleysingjum
í hættu í djúpar, helkaldar og
straumharðar ár. Nú eru þær
brúaðar, ýmist með steinbogabrúm
eða járnbrúm, og margar þeirra
víðar en á einum stað. Þar sem
áður voru lítt færir götuskoming-
ar, eru nú komnir sléttir og beinir
akvegir þvert og endilangt yfi'r
heil héruðin. Tún, engjar og heil-
ar landareignir — jafnvel heilir
afréttir, hafa verið girt með fjór-
földum vír. Túnum scm áður voru
kargaþýfð og marga menn þurfti
til að vinna svo vikum og jafnvel
mánuðum skifti, hefir verið breytt
í sléttan völl. Móar og mýrar, sem
út frá túnunum lágu og særðu auga
hvers hugsandi manns, hafa^ nú
verið plægð og sléttuð og í þau|
sáð grasfræi, svo þar breiðast út
fyrir auganu blómleg engi eða töðu-1
frjó tún. Þetta er aðeins örfátt af
þeim umbótum, sem í búnaði hafa
orðið á ættjörðu vorri í seinni tíð,
og að sama skapi em framfarirn-
ar í öllu öðm. í sjávarútvegum
eru þær enn þá meiri.
En svo sýnist mér eins og sum-
ir hugsi á þessa leið: “Já, þetta
er nú alt gott og blessað; þetta
getur alt verið satt; en ætli skuld-
irnar hafi þá ekki vaxið að sáma
skapi eða meira og líðanin versn-1
að?” Þvi fer fjarri að svo sé; og!
til þess að færa, orðum (mínum j
stað, skal eg benda á verzlunar-
skýrslur landsins.
Eitt öruggasta ráðið til þess að |
Það að hann fann þær allar upp komast að sönnum efnahag þjóð-
Prufuherbergin okkar eru bezt útbúin allra prufuherbergja í bæn-
um. Það er því auðvelt fyrir ykkur að velja úr.
Aikenhead Clark Hartíware Co, Ltd.
Stórsölu og smásölu járnvöru kaupmenn.
BOYD BUILDING Hoor;i;odr,ra«n.ton TALSÍMAR: Main 7150-1
Skrifið oss ávalt á
ycfar eigin máli.
pegar þér sendið oss
pöntun, þá skrifið hana á,-
valt á yðar eigin máli, og
vér munum svara yður á
sama hátt, þvl vér höfum
1 þjónustu vorri’ menn er
skilja og skrifa öll tungu-
mál sem töluð eru I Vest-
ur-Canada.
AuÖvitaÖ verðiö þér aö hafa eintak af veröskrá vorri
áöur en þér pantið. Ef þér hafið ekki þegar komist yfir ein-
tak af henni, þá skrifið oss tafarlaust og skulum vér ÖÖar
senda hana með næsta pösti. J>aö er lika bók. sem er þess
viröi að eiga, þvt þar fræðlst þér um hluti meö lægra veröi
eftir gæöum en þér hafið nokkurn tlma vitaö um áöur. -—
Veröskrá vor er ekki eins stór og sumar aörar, en þegar þér
lesiö hana, þá sannfærist þér um, aö þér finnið þar einmitt
þaö, sem þér hafið þarfnast. pað er veröskrá, sem bendir yð-
ur eitimitt á þá hluti, sem þér þurfiö, með þvl verði sem þér
viljið borga.
Ef þér finnið ekki I verðskrá vorri það sem þér þarínist,
þá skrifiö* oss og skulum vér þá útvega þaö ef mögulegt er,
og þaö með lægsta verði sem um er aö gera. það er oss
áhugamál, aö þér finnið og skiljið að vér viljum veröa yður
aö sem mestu liöi.
Skrifið eftir verðskrá vorri I dag, og þegar þér fáiö hana,
þá pantið vörur frá oss til þess aö þér getið sannfærst um það
hversu fljótt og vel vér afgreiðum.
Auk þess sem venjulega er auglýst I verölistanum, höfum
vér einnig vindla, tóbak og áhöld handa þeim, sem reykja, og
seljum vér þaö viö svo lágu verði, að stór sparnaður er að
þvl aö kaupa hjá oss. Alt þetta finnið þér 1 veröskrá vorri,
og þér getið þvl verið vissir um, aö alt sem þér pantið, kemur
yöur í hendur óskemt og óbrotið.
Christie Grant Co. LimitedI
WlNNIPEG
Canada
Óskum yðar sint fljótt og vel
nógu sterka trú á þeim.
Það var "siður landnámsmann-
anna að kasta fyrir borð öndveg-
issúlum sínum, og þeir höfðu þá
trú —- þá föstu vissu — að; guð-
imir létu þær bera þar að landi
sem gæfan biði þeirra. Það var
sjálfsagt að, setjast þar að. Ekki
var það æfinlega frjóasti blettur-
inn eða fegursti; en þarna kom
Minni íslands.
Vér lieilsum þér föðurland frítt
á fagnaðar degi,
og sendum þér hug-leiftur hlýtt
um heiðbláa vegi;
því aldrei vér getum þér gleymt,
þó glaumur sé mætur,
sem okkur svo oft hefir dreymt
í einveru nætur.
súlan á land; þama haföi fingur|IT , , ,
hins allsráðanda bent þeim til ból- HvortJiuSur voj hlær eða gratur
festu og þeirri bending var sjálf- hann heim 1,1 Þin berast S1« lætur'
Vér óskum, þin ættstóra þjóð,
þér erfðaskuld gjaldi
sagt að hlýða.
Tökum til dæmis Ingólf Arna-
son. Hann hafði þegar búið um
og etji með eldlegum móð
og afhenti heiminum þær til eilífra anna er það talið að skoða verzl-, s’^ ^ búsælum bletti á landinu, en! gegn andstæðu valdi.
unarskýrslurnar; og sé það örugt,
ráð hér í Vesturheimi eða annars-
staðar, þá gilda sömu lög i því
atriði að því er Island snertir.
Fyrir 20 árum var öll verzlun Is-
lands 15,000,000 króna; þar af
voru útfluttar vörur fyrir 7,000,-
lögum ræður, að láta það heldur 000 og innfluttar 8,000,000. Með
lifa um aldur og æfi í þeirri fá-j öðrum oröum, landið vantaði eina
tækt, sem það nú á við að búa, en miljón króna á ári til þess að geta
taka upp þann sið frá álfu vorri | borgað mcð framleiddum vörum í
og öðrum þjóðum að mæla menn J landinu, þœr vörur scm það varð
í dölum. Það særir mann ekki að að kaupa að. Nú er þessu þannig
afnota var einskisviröi, en hitt aS
hann græddi á þeim nokkur hundr-
uð þúsund dali, það gerði hann
jafnmörgum hundruðum þúsunda-
dala virði. Það er vandratað með-
alhófið. Island brestur fé, en þess
vildi eg biðja þann sem öllum ör-
naut eða asni sé talin hundrað dala
virði, en að vita gildi manna mælt
á sömu vog, hamingjan forði Is-
landi frá þeirri ógæfu.
Meðan þjóðirnar hafa orðið aS
berjast og reyna á sig; meðan ekki
hefir myndast þar óheilbrigt auð-
•safn, hefir þeim haldið áfram
vöxtur, þrek og þroski; en þegar
hlaðist hefir upp auðlegð, er eins
og ofhylgun hafi komiö i þjóðar-
líkamann; deyfö, framkvæmdar-
leysi, sællífi og ofmetnaöur hefir
þá orðið þeim að tjóni. Þá hafa
þær brotið hina hvasseggjuðu ex» uni-
viljaþreks og einbeittni, og þá hef-
ir Gullhnappur á Þyrli ofmetnað-
arins komið aftan að þeim og
höggvið þær banahöggi. Þannig
fór það meö Mediumenn og Persa.
Þannig fór það með Grikki og
Rómverja. Þannig lítur út fyrir
aS það ætli að fara með Vestur-
heimsmenn.
Hamingjunni sé lof aö á IslandV
ættlandi voru, er tæplega hætt viS
þeim afdrifum. Þótt ekkert væri
breytt að verzlun landsins er orð
in 30,000,000 kr. Þar af eru 14,-
000.000 innfluttar vörur. en 16,-
000.000 útfluttar. Mcð öðrum
orSum, ■ 11 ú hefir landið tvœr mil-
jónir króna afgangs fyrir þœr vör-
ur sem í landinu eru framleiddar.
þcgar það hefir borgað allar vörur.
sem inn cru fluttar.. Þetta þætti
líta býsna vel út, ef þaö væru
skýrslur frá einhverju öSru landi
en Islandi Mér finst það vera há-
talandi vottur þess að þjóöinni hafi
stórkostlega farið fram í búskapn-
þegar hann varð þess vís að önd-
vegissúlur hans hefðu rekið í eyöi-
vik, þar sem alt var eins óbjörgu-
legt og vera mátti, þá var þaö
sjálfsagt að taka sig upp og flytja
þangað. A því var engin hætta aS
guðimir hefðu ekki sent súlurnar
hans þangaö sem þær áttu að vera-
Og hann settist • að í Reykjavik
með sterkri framtíðartrú.
Hver hafa áhrifin orðiö? Nú
er Reykjavík höfuðstaður landsins.
ekki í einum skilningi, heldur öll-
um. Reykjavík er meira að segja
að verða einn frjósamasti blettur! 1 gllIlal<lar'ro®a-
landsins og fjölskrúðugasti að því I °S f j°rölnn °g fl°a hvern troöa
er jarðargróður snertir. Hver | Þá flotl mun skinandi gno«a-
Vér biðjum, af hjartnæmum hug
þig hefji sá slagur.
Vér vonum, nú færist á flug
þinn framtíðar hagur,
og roðaskær, rósamur, fagur,
þér runninn sé farsældardagur.
Þá blómgast þitt fullveldi fyrst.
Þá fríkkar í landi.
Þá vaknar hver viðleitni mist.
Þá vængjast hver andi.
Þá titrar hvert fossstrauma-fall.
Við fagnaðarboða.
Þá glitrar hvert gnæfandi fjall
Ótal margt fleira mætti telja
þvi til sönnunar að Island er á
framfaraskeiði, ekki í einu atriði.
heldur í öllum efnum.
Það er aðallega eitt, sem Is-
lendingar hafa verið fátækastir af;
það er trú á gæSi landsins og
möguleikana heima fyrir. Þá hefir
ekki dreymt nógu fagra drauma
um framtiS þess og fyijirta^ki;
eSa þeir hafa ekki ráðið draum-
ana rétt; eða þeir hafa ekki haft
hefði trúað því um óræktarflóana
og ber og hrjóstrug holtin og mel-
ana? Þaö var trúin á möguleik-
ana sem framkallaði starfskrafta
mannsins og þeir breyttu hrjóstr-
ugum melum í blómleg tún og jafn-
vel aldingarða. Þegar trúin á sig-
ur fylgir starfinu og stríðinu, þá
er sigurinn oftast vís.
Trúin á framtíö Islands og
möguleika þess, er að vaxa og
þroskast heima,* og böm landsins
eru farin aS sýna þaS í verki. MeS
þeirri ósk og von og vissu að sú
trú dafni með öllum þeim ávöxt-
um, sem henni æfinlega fylgja, biö
eg ykkur aS taka undir með mér
°g segja: lengi lifi ættjörð vor Is-
land.
Eg bið ykkur ekki að taka undir
Því leggist nú allir á eitt
þínir ástmegir hæfu,
að fá þinum forlögum breytt
til fremdar 0g gæfu.
Þeim sannlega meira’ er en mál
þig minningu krýna
og alla, — hverja einustu sál —
til atorku brýna.
Hver göfugleiks gneisti’ er þeir
sýna
er gimsteinn í kórónu þína.
Þó fjarlægð þinn feli hvem tind
í faSminum köldum.
Vér enn þína merkta’ eigum mynd
á minningar-spjöldum;
þó alt fari í veSur og vind
þeim venzlagrip höldum.
Af hjarta vors ljúfustu lind
þér lífsþökk vér gjöldum.
þá ósk með neinum hávaöa, held- j nútíma’ og framtíma földum.
ur með þögulli alvöm.
Lengi lifi ættjörð vor Island!
Vér felum þig hamingjuvöldum.
Þorskabítur.