Lögberg - 04.03.1915, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FTMTUDAGINN 4. MABZ 1915.
LÖGBERG
Oefie Ct hvern fimtudag af
The Columbia Presa, Ltd.
Cor. Wllllam Ave &
Sherbrooke Street.
Winnipes. - - Manltoba.
KRISTJÁN sigurðsson
Edltor
J. J. VOPM.
Bu.sinens Manager
Utanftakrift til blaðslns:
The COLUMBIA PRE3S8, Ltd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
CJtanáskrift ritstjórans:
BBITOR LÖGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSfMI: GARRY 215«
Verð blaðsins : $2.00 mn érið
Fjárhagurínn.
1 þessu blaöi birtist yfiriit yfir
fjárhag Mantoba fylkis, sera allir
þurfa að kynna sér. Yfirlitið er
svo greinilegt, aö engum þarf að
verða skotaskuld úr, að átta sig á
því. Það er bráðnauðsynlegt fyrir
alla, sem vilja sinna borgaraskyldu
sinni, að fylgjast með þvt, hvernig
farið er með fylkisfé, og hérmeð
er lesendum vorum gefið tældfæri
til að kynnast því. I fjármálaræðu
Dr. Thorntons er gefið yfirlit yfir
tekjugreinar fylkis vors á undan-
förntim árum og sýnt hverrtig tekj-
unum hefir verið varið svo og yfir
skuldir og dgnir fylkisins. Þetta
er hverjum fylkisbúa því nauðsyn-
legra að kynna sér, sem bráðum
rekur aö því, að lagðih verði á þá
nýir skattar, og hinir gömlu þyngd-
ir, sem áður voru á lagöir. Með-
ferð lands eða fylkisratíla, fer eft-
ir þvi, hve mikið vit íbúarnir hafa
á því, hvernig þeim er stjómaði.
Því er lífsnauðsynlegt, að þdr hafi
áhuga á stjómmálum og kynni sér
þau rækilega. Meðferð RobHn-
stjórnarinnar á nunitamálum fylk-
isins og á dómsmálum, er alkunn,
hún hefir öll miðað' að því að afla
henni atkvaeða með kanskubrögð-
um og hörkutökum. En um fjár-
málin hefir stjómarinnar mönnum
lengi tekist að villa almenningi sýn.
Því hefir verið haldið á lofti, eink-
anlega i undanfömum kosnitigum,
að stjómin hafi grætt 7 miljónir
fyrir fylkið og jafnvel að fylkið
•ætti slíka upphæð í sjóðí. Sú fjar-
stæða hjaðnaði átakanlega í haust,
þegar opinberum verkuinj fylidsins
var hætt vegna fjárþurðar. Það
varð þá öllum lýðum Qóst, að
sjóður fylkisins var tómur. Það
sýnir sig tneira að segja, að fylldð
er ekki aðeins í fjárkröggum heid-
ur sökkvandí skuldum af eyðsíu-
semi og forsjáleysi stjómarinnar.
Fjármdla saga fytkisins ei rak-
in í hinni umgetnti ræðu, 'hófsamr-
lega, röksamlega og svo grdnilega,
að öllum má vera skiljanlegt, sem
lesa. Látið ekki tölumar fæla yð-
ur frá að lesa hana, því að t lienni
felst fróðleikur um þatt efni, sem
snerta ekki aðeins sjálfa oss heldtir
líka eftirkomendur vora.
reiddi mig alveg á orð hans um
þetta efni, og því mundi mótbár-
unum gegn breytingar tillögunum
ekki haldið til streitu. Eg við-
hafði þau orð, að eg reiddi mig
skilyrðislaust á orð hans. Síðan
hefir það komið fram, að menn
hefir greint mjög mikið á um
merkingu þessara oftnetnau breyt-
inga. Sjálfur mentamála ráðgjaf-
inn hefir komist í svo mikinn
vanda, að skýra þær, að hann virð-
ist ekki hafa nema eitt svar við öll-
um spumingum þar að lútandi: að
mótstöðuflokkur stjómarinnar hafi
leyft þeim fram að ganga og séð
sig síðan um hönd
“En áður Iangt leið kom nokk-
uð óvænt fyrir. Fylkiskosningar
stóðu til í Quebec og conservativar
héldu hátíð og veizlu i Winnipeg,
og vom þar boðsgestir conserva-
tive stjómmálamenn frá Quebec.”
Hér tók forsetinn fram í og kvað
þetta ekki koma málinu viö. Ræðu-
maður svaraði, kvað víst svo vera,
því að hann ætlaði sér að sýna
fram á, að breytmgar Cotdweíls
hefðu verið settar i gegn hér til að
hjálpa conservativum í kosningum
í Quebec. Þrír þingmenn fylkis-
ins, og tveir þeirra sætu enn á
þingi hér, heföu skrifað bréf
flokksbræðrum sínum í Quebec á
þessa leið:
“Nú emm við loksins búnir að
losna Við þann rangláta skatt, sem
legið hefir á oss svo þunglega og
ranglátlega. Svo er þeim manm
fyrir að þakka, er þér hafiö kom-
ið til að veita sæmd og virðing,
að hiö tnesta ranglæti hins ósann-
gjama Laurier-Greenway samnings
er af numiö.”
Enn tók forsetinn fram í, kvað
ekki hæfa að lesa upp bréf frá ut-
anþingsmönnum. Eftir nokkurt
orðaskifti kvaðst Mr. Johnson ekki
þurfa að lesa það upp, vegna þess;
að erkibiskupinn í St, Boniface
hefði lýst þvi hátíðlega af stól
suimudaginn þann 4. maí 1913, að
breytingartillögur Coldwells væru
fram komnar af samningum milli
katólskra og Roblin stjórnarinnar.
[Ráðgjafinn Coldwell greip fram
í og kvað slíka samninga! aldrei
hafa komið til tals.] Margsinnis
hafi þvi verið lýst i vikublaöi, sem
Hon. J. Bemier ætti yfir að ráða,
að almennings dómi, að breytingar
Coldwells væru í þvi skyni gerðar,
aö koma á sérskólum á ný. Eng-
inn vafi væri á, að þessar laga-
breytingar væru torskildar, því að
ráðgjafinn sjálfur heföi leitað
skýringar á þvi hjá Iögmanni, hvað
í þeim fddist. [Enn tók Coldwell
ráðgjafi fram í og kvað þetta
sönnu fjarri.] Mr. Johnson kvað
sig sjálfan hafa séð bréfið frá hin-
um- virðulega ráðgjafa með sJíýr-
mgarbeiðninni, svo.og þá skýringu
sern hann fékk til svars. Mdra að
segja vissi hann, að borgað hefði
verið fyrir lögskyTÍnigu þessa úr
fylkissjóði I [Ráðgjafinn Coldwdl
tók aldrd fram í eftir það.] Fram
aö þdm tíma hefði ráðgjafinn
gefið sig mikið við að skýra þess-
ar lagagrdnir, en aidrei tekizt, svo
að stjómarformaðurinn sjálfur
hefði farið aíS reyna sig við það.
Þann 7. nóv. hefði Iiann talað svo
í Minnedosa: “Eg vil taka það
fram við y'kkur, að tilgangurinn
með þessurn lagabreytingum er
þess gerðar að leyfa og gefa skó’a-
ráðinu vald til að taka að sér Jiina
katólsku skóla og stjóma þeim sem
sérskólum. Á hinn bóginn, dnsog
stjómarformaðurinn lét í veðri
vaka, var tilætlunin sú, að breyta
katólsku skólunum og gera þá að
almennum bamaskólum. En ef hið
síðamefnda var markmiðiö, hvi var
þá verið aö semja sérstakar laga-
grdnar? Skólaráðið i Winnipeg
haföi lýst því glögt og greínilega,
að það væri jafnan rdðubúiö að
sjá öllum bömum fyrir skólagöngu,
samkvæmt því sem Jög mæltu fyrir.
En það neitaöí að kananst við,
að lagagrdnir Coldwells gerðu því
að skyldu að stofna sérskóla. Um
það atriði væri beizk senna upp
komin, er ekki mundi Ijúka fyr en
hinar umræddu lagagreinar væru
teknar úr lögum. Það væri svo að
sjá, að ef stjómin hefði með þeim
ætlað að koma á sérskólum, þá
hefði henni orðiö skotaskuld úr
efndunum. En ef hitt hefði verið
tilætlunin, að gjalda pólitíska skuld
með Iátalátum. þá væru þeir til,
sem ekki tækju því með þökkum
heldur. Þeir hugsuöu, aö svo liti
út sem stjómin hefði orðið sek um
að minsta kosti að sýna tilhneig-
ing til þess að hrófla við og jafn-
vel, ef til hefði kemiö', ofurselja
skóla fyrirkomulag fylkisins, til
kosninga fylgis. Mentamála ráð-
gjafinn hefði átt erfitt aðstöðu
alla tíð; hann hefði reynt að fylgja
tvennum andstæðum stefnum í
éinu. Hann gæti ekki betra gert,
til þess að losa sig úr slæmri kl'pu,
heldur en að greiða atkvæði með1
því að þær lagagrdnir sem við
hann em kendar, væru úr lögum
teknar.
THE DOMINION BANK
Ht UIIHIND B. OMJUt, M. P.. rn* W. D. MATTHJtWS
C. A. BOGKKT. General Mnuii«er.
Fjárhagur Manitoba-
fylkis.
éFramh. frá 1. bls.).
KomhlöSur.
Árið 1910 keypti stjómin kom-
hlöður fyrir rúma miljón dala, og
tapaði á þeim $143,138 fyrstu tvö
árin. Arið 1913 var afgangur af
útgjöldum $615 og næstliðiö ár
$11,038.26, svo að tapið á þdm
hefir alls orðið $131,484.74; það
hefir vaxtaborgiui og reksturs-
kostnaður farið fram úr tekjunum.
En engar tilhlýðilegar ráðstafanir
hafa verið gerðar fyrir fymingu og
endumýjun. Ef tekið væri lán
því skyni, þá yrðu vextir og alf
borgun af því, enn meiri ábaggi á
útgjöld af -þessari fylkiseign. Til
þess að telja megi að komhlöðum-
ar beri sig, verða þær að sýna ágóða
sem nægi ekki dnasta til reksturs-
kostnaðar og vaxtaborgana af
kaupverði, heldur og til viðlhalds.
Hingaðtil hafa þær verið reknar
með tapi og ekkert fengist fyrir
fymingu.
Komhlöðumar em flestar úr
tré, — sumar vom 20 ára gamlar
þegar stjómin keypti þær, ein eða
tvær 28 ára gamlar; margar hafa
staðið tómar öðm hvoru. Ekkert
hefir verið dyttað að þeim, svo að
viðgerðar kostnaður hlýtur að
vera orðinn æði nrikill. Auk þess
má geta um það, að svdtir hafa
tapað útsvörum af þeim. Kortv-
hlöðurnar eru nú fylkinu til byrði
aðeins sá, að aðstoða skólaráðið í og af þeim er einskis tekju auka
Borgaður höfuðstóll........ • • $«,00«,00®
Varasjóður og óskiftur ábati .. . • $7,300,000
SPARISJÓtlSDKILD
er ein deildin I ölium útibúum bankans. par mft ávaxta
$1.00 eöa meira. Vanalegir vextir greiddir.
paö er óhultur og þægilegur geymsluataöur fyrir spari-
skildinga yöar.
Notre Dame Brauch: W. M. HAMILTON. Manager.
mXIBK BBANCH: J. OBISDALB,
uttt háu gjöldutn, sem nú eru lögS i útgjöld sem áformuð hefðu verið.
á það, þarf alls viS, sem á þvi Stjórnin í Manitoba lét það ekki á
grœöist, sz'O að fylkissjóður á enga [ sig fá, heldur lagði út í afar kostn-
aðarsamar byggingar, svo sem
þinghúsið. Hún 'hefði vd mátt
fara að dæmi stjómarinnar í
British Columbia, er kom upp
nokkmm hluta þinghússins þar,
tekjuvon þaðan,
hurausnar lekjulindir.
Dr. Thornton skýrði þvínæst frá,
Skólalaga breytingin.
Winnipeg í tilraunum þess til að I að vœnta.
! taka að sér katólsku skólana í
I Winnipeg og stjóma þdm eftir
i skólalögtim fylkisins."’
Sami háttvirti herra hefði sagt í
; ræðu á öðrum' stað, óDoninion
Telefónar.
Stjómin réðist í talsima kaup
árið 1907 og keypti þá talsíma Beil
félagsins fyrir 3 miljónir dala, en
Þess var getið siðast, að stjómin City, 19. júní 1914J: “Eg sjálfur, s'®an hefir verið við það aiukið, svo
og hennar flokkur ‘liafnaði frum-
varpi um að nema úr lögum breyt-
ingar þær á skólalögunuin. sem
kendar em við CóldwdJ og al-
ræmdar em orðnar. Thos. H.
Johnson var flutningsmaður fmm
varpsins, og hélt ræðu um málið,
sem stjómin og forseti þingsins
létu sér ant um að trafla. Hinn
síðamefndi bægði ræðiunanni frá
að gera það, sem margoft hefir
verið og er gert á þingum, að lesa
orðrétt upp kafla úr rituðu máli,
sínum málstað til stuífnings. Það
hefir bmnnið við á Manitoba þingi,
að forsetinn hefir ekki skift jafnt
sól og vindi, og stundum hefir það
stjómin, fylkisþing og hið mikla
Orange félag hafa Jýst því opin-
lærlega, að ahnenningi væri það
hagnaður, ef skólaráðið tæki að sér
þau 4000 katólsku böm, samkvæmt
skólalögunum og þarmeð láta þau
verða aðnjótandi hinnar ágætu
mentunar sem almennu sk'Jamir
v'dttu. Lagagreinir, Coldwells. sí>m
svo rmkið er talað um, vom til þess
gerðar, að aðstoða skólanáðið í
þessu efni.”
Þessi orð væm óflókin og auð-
skilin, sagði Mr. Johnson. En
katólskir hófu nú málaleitanir við
skólaráðið, til þess að komast að
■raun um, hvemig þetta mundi
litið svo út, sem æzti ráðgjafimn reynast í framkvæmd. Fyrirspum
hafi stjómað þinginu. Slík hörku-
brögð em í sannleika örþrifaráð,
sem ekki eiga að tíðkast. —
Mr. Johnsoti sagðt frá því
hvemig Coldwells laga brejdingar
hefðu komið fram, verið bomar
upp í þinglok, án nægiíegs tíma til
íhugunar, mentamála raðgjafintt
hefði hátíðlega lýst því yfir á þingi,
að í engu atriði ætti með þdm aö
hagga við skólafyrirkomulagi fylk-
isins og jafnvel tekið svo til orða,
að markmiðið nieð þd.m væri að
skýra nokkur óljós atriði i þágild-
andi skólalögum.
“Eg spnrði”, mælti hann, “hvort
það væri eini tilgangurinn með
þeim breytingartillögum og svar-
aði ráðgjafinn því, að sá væri til-
gangurinn og enginn annar. Það
urðu talsverðar umræður iim mál-
iö, og gaf eg honum í skyn, að eg
eða umsókn þeirra, dags. 10. júní
1912. um það, að skólaráðið tæki
að sér hina katólsku skóla, svaraði
skólaraðíð á þá Idð, að ef umsaskj-
endur væm fúsir til að miða beiðni
sína við það, að skólusn þeirra væri
stjornað sarnkvæmt skólalögunum,
þá væri engin lögleg fyrirstaða
fyrir því. En skójaráðið lýsti það
ógeming fyrir sig að taka að sér
hina katólsku skóla og láta þá
halda þvi sniði, sem á þeim væri,
en af katólskra hendi hafði verið
farið fram á. að sjkólaráðið tæki
hina katólsku skóla á leigu, héldi
þeim við sem katólskum skólum og
réði til þeirra kennara, en bægði
ekki gdstlegum mönnum frá þvi
starfi.
Hér kom að ágreinings atriðinu.
A aðra hliðina var því haldið fram,
að Coldwells lagagreinar væm til
að nú standa í þvi um n miljónir
af fylkisfé. Þegar stjómin eign-
aðist talsíma kerfið, Iýsti. hún þvi,
að talsimagjöldin skyldu verða færð
stórmikið niður — jafnvd ' um
helming. Fyrst um sinn var meö-
ferð talsímakerfisins hagað á sömu
leið og áður var lýst um kom-
hlöðumar, tekjur og gjöld gerð
upp á ári hverju, og ekkert lagt
til síðu fyrir fymingu, þó að þvi
væri fastíega haldið að stjóminni.
Eftir fitnm ár sá hún, að svo btS-
ið mátti ekld standa og þá, — vom
settir menn til að rannsaka þetta
efni, er komust að þeirri niður-
stöðu, að stórmikil óþarfa eyðsla
hefði átt sér stað og árið 1912 var
sett sérstök nefnd til að stjóma
talsímunum, en fylkisstjóminni
bægt frá afskiftum af þeim, nema
sem ráðgefandi eða ldðbeinandi.
Talsima nefndin hefir síðan öll ráð
og völd, undir eftirliti “Public
Commissioner”. dnsog átt hefði að
vera fra byrjun. Eftir að hún tók
við, vom talsímagjöld hækkuð yf-
irldtt, vegna fyrirfarandi óstjóm-
ar, hún setti á stofn varasjóð, sem
orðinn er $731,514.71. Oss er öll-
um ljóst, hversu afamauðsynlegur
slíkur sjóður er, þvi að ekki þarf
nema stórviðri fyrir að koma til
að gera mikiö tjón á talsímunum.
Svo að þó þessi varasjóður sé mikill
orðinn, þá er hann ekla svo stór að
fulltryggur sé, vegna þess að
ekkert var gert fyrir fymingu um
Iangan tíma.
Talsima kerfið, jafwvel með hirv-
hvemig hagað væri stjóm almenn-
ings dgna annars stað’ar, einkum í
borgum á Skotlandi, þarsem ágóði
af rekstri opinberra fyrirtækja,
væri látinn ganga til að byrja á
nýjum fyrirtækjum i almennings
þarfir, og lýsti þamæst stuttlega
meðferð á þeim fyrirtækjum og
eignum, sem stjómin hefði haft
hönd yfir. Talsimakerfið gerði
tæplega meir en sjá fyrir sér sjálft,
kornhlöðumar væm fylkinu til
byrði, tekjur af landasölu minkuðu
óðum og hyrfu með öllu, áöur en
langt liði, eini tekjustofninn sem
vænlegur væri til aö gefa auknar
inntektir, væri 80 centa tillagið úr
landssjóði fyrir hvem fylkisbúa.
Allar fylkiseignir sem átt hefði að
geyma til vara, ef á hefði legið,
væru nálega upp etnar, og því ræki
að því að afla fylkissjóðnum inn-
tekta með beinum álögum á fólk-
ið. Stjómin væri allareiðu farin
að hækka þær álögur sem áður
hefðu lögboðnar verið, og bráðum
mundu nýjar bætast við. Gjöld
fyrir eignarhdmildir að löndum
hafa þegar verið hækkuð og stung-
ið upp á að leggja gjöld á bifreið-
ar. Fyrst koma gjóld á svokallað-
an óþarfa, en þau ná skamt.
Þingmaðurinn sýndi þamæst,
með tölum t reikningum fylkisins,
að í lok fjárhagsársins, þánn 30.
nóv. siðastliðinn,, var stjómin búin
að taka fyrir sig fram meir en 3
miljónir dala, upp á væntanlegt
fylkislán. Lánið er fengið, hálf
sjötta miljón k- það kostaði 25
þúsundir að fá það — en, ekki verða
nema 2 miljóntr og 300 þúsundir
af því brúkaðar til að standast út-
gjöldin í ár, því að hinu var stjóm-
in búin að eyða fyrirfram, með
bankalánum og með því að taka
hin áðumefndu “trust funds”
traustataki. Vextimir af þessu
nýja láni nerna $273,750 á ári og
til þess að borga þá, verður að
leggja nfija skatta á almenmng.
Lánið sjálft var tekið með óríf-
ari kjömm heldur en Ontario fylki
og Ottawa borg komust að um
sama leyti; þar að auki hagaði
stjómin lántökum sínum svo, a& fá
fyrst bankalán, venjulega til núss-
eris, með afföllum og borga þau
svo með nýjum lánum, er líka
fylgdu talsverð afföll.
Skuldir fylkisins.
Skuldir fylkisins eru, samkvæmt
fylkisreikningiun alls $19,960419,
eða sem næst tuttugu miljónir dala,
fyrir utan 'hið nýjasta lán, sem
nemur $5,500,000. Þó ekki væri
vextimir hærri en 4 per cent, þá
mundu þeir nema meir en einni
miljón á ári. Þetta er þungur
baggt að bera, fyrir fylki.sbúa, og
ekki séð fyrir endann á því ennþá.
Sumt af lánunum hefir gengið til
ávdtu-héraðav og þingháa, i kom-
hlöður, talsíma, og hitt til al-
mennra útgjalda fylkissjóðs, en
hins ber að gæta, að vextimir af
þessari miklu láns-upphæð, $25,-
500,000, verða að borgast af fylk-
isbúum á einhvem máta. 1 af-
veitu-héruðum og dómþinghám em
þdr teknir af sköttum þeirra sem
þar búa, komhlöðumar verða að
bera sinn part og hver sem talsíma
hefir í húsi sínu, verður aö borga
sinn hluta — til þess að borga
vextina verður aö fara í vasa fylk-
isbúa.
Ef talsímar eða komhlöð'ur bera
sig ekki, er skakkinn borgaður úr
fylkissjóði. Af hinni nefndu 25
miljón dala skuld liggja 9 miljónir
á fylkissjóði; með 4^ per cent
vöxtum er árleg rentuborgu-n af
þeirri upphæð $405,000 á ári, sem
engan stað sér, og altaf vex eftir
því sem ný lán em tekin.
Fjármála ástand fylkisins stafar
ekki af þeirri fjárþröng sem stríð-
ið olli.. Af stríðinu stafar það, að
erfitt var um lán, en ofmikil eyðslu-
senti olli því, að taka varð fé að
látti.
Forsjáleysi og eyðsla.
í meir en ár áður en stríðið skall
á, fundu allir til þess, að tregara
var um lán en vant var, og hver
hyggin stjóm hefði, þegar svo stóð
geymdi sér að bæta
það þartil seinna. Jafn-
sýndi sig, að
kosta helmingi
var af sjálfri
hún ekki þingið
en
við
vel þegar það
þinghúsið mundi
meira en áætlað
henni, þá kallaði
saman, til þess að ráðgast um hvað
gera skyldi, halda áfram eða fresta
framkvæmdum, þangað til betur
stæði á, heldur gekk hún undir all
an þann aukakostnað fyrir fylkis-
ins hönd og kvaddi svo þing saman
til að fá meira fé. Afleiðingin var
sú, að hún tók lán með afar þung-
um kostum, 5y2 per cent, í staðinn
fyrir 4 eða r\ý2, sem vel hefði mátt
fá, ef öðmvísi hefði staðiö á.
Byggingar þær sem stjómin hef-
ir ráðist í em afar dýrar. Búnaö
arskólinn nýi hefir kostað $3,837,
730, og kostar meira áður lýkur;
til þinghússins er búið að verja
$1,676,984, en það kemur til að
kosta hálfa fimtu miljón. að sögn
ráðgjafa opinberra verka. og má
mikið vera ef það nægir. Til sam-
anburðar má geta þess, að þinghús
ið i Oontario fylki (með hálfa
þriðju miljón íbúa) kostaði tæpar
3 miljónir, þinghús beggja hinna
sléttufylkjanna (með samtals 867,-
000 ibúum) kostuðu til samans 4
miljónir og 440 þús., þinghús
Minnesota ríkis, dtt hið fegursta
í þessari álfu, kostaði 4,500,000
með öllum búnaði, en ibúar þess
ríkis era yfir 2 miljónir. Mani-
toba hefir 455 þús. ibúa, en þó á
þinghús fylkisins að kosta hálfa
fimtu miljón dala, að frásögn
stjómarinnar. Ennfremur má geta
þess að búnaðarskóli Qntario fylk-
is i Guelph, kostaði aðleins $981,-
593.40, eða nálega tvdm miljónum
minna en þegar er búið að eyðaj í
búnaðarskóla Manitoba fylkis hinn
nýja.
Abyrgð á jámbrautar skuldunt.
Auk skuldanna sem taldar voru,
stendur fylkissjóður í ábyrgð fyrir
skuldabréfum C. N. R. jámbraut-
arinnar. Sú upphæð nemur líka
25y2 míljón dala og hálfa sjöundu
miljón til af skuldabréfum þeirrar
jámbrautar hefir stjórnin lofað að
ábyrgjast, þó elcki hafi komið til
cnnþá, með þvi að félagíð hefir
ekki unnið til hennar með þvi að
leggja brautir sem því nemur.
Hudsons Bay og Manitoba aind
Northwestem jámbrautar félög
fóm bæði um koll, og fylkissjóður
varð að borga þá upphæð* sem
ábyrgst var af hhitum þeirra. Ef
C. N. R. skyldi fara um koll, þá
verður fylkið að taka að sér að
borga upphæð og vexti hlutabréfa
þess jámbfautarfélags, sem nemur
25^2 miljón dala. Næga trygging
fyrir þdrri upphæð hefir fylkis-
sjóður ekki fengið. Ársvextir af
25y2 mHljón meði 4%, gera $1,020,-
000.00. Eftir því, hvernig hagur
C. N. R. stendur nú, mfi vel hafa
áhygSIÍur þessari ábyrgð fylkis-
sjóðs.
Tekju afgangur — svokallaður.
Stjómin hefir gersamlega lagt
að velli þá skoðrm, að hún hafi
tekju afgang að sýna, með því að
hætta skyndilega við öll verk í
ágústmánuði síðastHönum, og valda
með þvi áhyggjum svo mikhrm að
nærri stappaði verzlunarhruni. Það
varð þá lýðum ljóst, að tekju, af-
gangur stjómarinnar var ekki ann-
að en hugmynda smíð. Satt er
það að vísu, að í siðhstu fimtán ár
•hefir stjómin varið vissum upp-
hæðum árlega til bygginga og ef
það fé hefði verið afgangur af
venjulegum tekjum fylkisins, að
öllum venjulegum gjöldum grddd-
um, þá heföi mátt þakka stjóminni
fyrir að fara sparlega með fylkis-
fé og verja því i varanlegar dgnir,
svo sem þarflegar byggingar.
En engar þakkir hefir hún og
hennar menn tjáð fyrirrennara sín-
um i stjómarsessinum, er varði
álitlegri upphæð til bygginga —•
800,000 dölum —, þó að tekjumar
væru þá af mjög svo skomutn
skamti. Eín byggingin, sem Green-
way stjómin lét reisa, er Dauf-
dttmbra hælið ,á homi Portage Ave.
á, hikað við að leggja út í öll þatt j og Sherbrooke stræti. Með þeim
tf/iVfyjlVfyj1:V*-'J.V*L’Af/.’A*<3.Vf *.VjMj.Vf.,:,Af.MV9F>•'.‘XVJ • ’.Vf1
NORTHERN CROWN BANK
ADALSKRIPSTOKA t WINNIPBG
Höfnðstóll (löggittnr) - - - $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) - - - $2,850.000
STJÓRNKNDUR :
t\irmaður - -- -- -- - Sir D. 11. McMLLLAN, K.O.M.II.
Vara-íormaðnr - -- - - -- -- Capt, WM. ROBINSON
Slr D. C. CAMBRON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIK, A. McTAVISH CAMPBBLL, JOHN STOVKL
Allskonar bankastörí afgreidd. — Vér byrjum reikninga við eta-
Htaklinga eða félög og sanngjamir skilm&lar veittlr. — Avfsanir seldar
tU hvaða staðar sem er á íslandi. — Sérstaknr gaumur gefinn spari-
sjöðs innlögum, sem byrja má með einum doUar. Rentur lagðar vlð
á livcrjum sex mánuðum.
T. E. THORSTEINSSON, RálhmaSm
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.

undraverðu framförum sem Winni-
peg borg hefir tekið, er sö eign
oröin stórmikils virði, ef til vill
nálægt einni miljón dala. Green-
way stjóminni má þakka fyrir
þessa auðseldu eign, rétt að segja
þá einu eign fylkisins sem eftir er
og unt er að korna í peninga.
Stjómin hrósar sér af þvi, að
hafa varið 7 miljónum dala af
fylkistekjum til bygginga. Hins-
vegar em lönd fylkisms seld fyrir
5 miljón dali og þamæst ber að
telja tillag landssjóðs með landauk-
anum um 2 miljónir dala — em tyr-
ir það vora Dominion stjóm feng-
in fylkislönd —, báðar þessar upp-
hæðir rannu inn í fylldssjóö, svo
að niðurstaðan verður sú, að lönd
fylkisins hafa verið seld burtu fyr-
ir 7 miljónir og þeirri sömu upp-
hæð varið til opinberra bygginga.
Þær byggingar hafa ekki verið
reistar allar að nýju, heldur teist
með í þessari upphæð það sem var-
ið hefir verið til aðgerða, til að
endumýja áhöfn, sem föngu er
undir lok liðin, til að kaupa hús-
muni, sem löngu eru brotnir og
brendir, til að kaupa vélar sem nú
eru löngu dottnar úr sögunni, til að
breyta byggingum, þó ekkert hafi
þær orðið verðmætari fyrir það.
Ef fyrir öllu þessu er gert, er það
ekki fjarri lagi að gera fjórða part
af þessum sjö miljónum fyrir
þessu. Vér höfum selt 7 miljón
dala virði af fylldslöndum og
stungið þeirri upphæð í byggingar
og tapað álitlegri upphæð á býtt-
unum.
Yfirlit yfir fjárhagsástandið.
Niðurstaðan af ítarlegri íhugun
og rannsókn á fjárhag fylkisins er
í stuttu máli þessi:
1. Að fylkið á í vændum að út-
gjöldin hækki strax um 200,000
dali eða vel það, til vaxtaborgana
af láni og aukins viðhalds.
2. Að í þeim tekjustofnum, sem
fylkið nú hefir, finst ekkert til að
vega uþp á móti þessum útgjalda
auka. 1
3. Að tekjwr af fylkislöndum
þverra óðum og að nýjan tekju-
stofn verður að finna, til að vega
upþ á móti þeirri þurð.
4. Að gamla skatta vcrður að
hœkka, einsog þcgar hefir sýnt sig,
og að leggja verður á nýja.
5. Að pewngar í sjóði 30. nóv.
1914 voru aðcins $150,529.00, þó
að “trust funds’ væru hálf önnur
miljón, samkvæmt reibtingum.
6. Að þann 30. nóv. 1914, var
ekki fé fyrirliggjandi til almennra
útgjalda og kröfur vofandi yfir
fylkissjóði. er námu 3 miljó>ium
dala.
7. Að fylkið tekur lán með af-
ar óhagstæðum kjörum.
8. Að vér höfum bætt hálfri
sjöttu miljön dala við skuld fylk-
issjöðs. .;
9. Að skuldir fylbsins, er vexti
þarf af að borga, nema nú nálega
26 miljónum dala.
10. Að þessi vaxtaborgun nem-
ur $2.25 á ári á hvern fylkisbúa,
karla, konur of börn.
11. Að ný lán þarf að taka til
þess að Ijúka %úð þau fyrirtæki,
sem stjómin hefir ráðist í, en af
þcim nýju lánum stafa ný útgjöld
til vaxtaborgana og viðhalds.
12. Að auk þessara miklu beinu
skulda hefir fylkisstjórnin ábyrgst
skilvisa greiðslu á tuttugu og fimm
miljónum .dala. . er . fylkissjáður
verður að svara, ef til kemur.
Ástandið er svo ískyggilegt að
hver hugsandi borgari þessa fylkis
má vel fá áhyggjur þar af. Eg
fel það, án frekari ummæla., til
íhugunar fulltrúum ,4 þessu þingi
og almenningi alls fylkisins.
Ferðapistlar.
Eftir Sig. Júl. Jóhannesson, M.D.
(Pramh.)
Flestar bygðir Vestur-íslendinga
eiga einhvem mann, sem þær eru
soltar af; einhvem, sem er nokkurs
stoltar af; einhvem, sem er nokkurs
sem saknað er, þegar hann sést ekki
eða heyrist ekki á mannamótum;
einhvern, sem er sjálfsagður leið-
togi, þegar um einhv’erjar verulegar
hreyfingar er að ræða t andlegum
efnum. Einn slíkan mann á Narr-
ow’s bygð; það er Jón frá Sltíð-
brjót. Það leynir sér ekkí, að tnarg-
ir bygðarmenn eru stoltir af honutn;
og það alveg eins þeir, sem and
stæðir eru honum i stjómmálum.
Jón er ákveðinn fylgjandi frana
sóknarflokkksins, en þó svo sann-
gjam í þvt sem öðru, að hánn sér
kosti og lesti hvorra tim sig. Það
var okkur mikil ánægja að heimseekja
Jón; hann er fróður maöur ®g
“fjölkunnugur” og Islendingur i húð
og hár. Hann kom of seint til
þessa lands — fyrst hann kom á
annað borð —, of seint til þess að
geta gert tungu þessarar þjóðar að
sinni eigin, en hún er aðalvopnið
hér í landi; of seint til þess að geta
notiö fullkomlega sinna miklu hæfi-
leika og góðu gáfna; of seint til
þess að geta áunnið íslendingum hér
í álfu það álit, sem hannn að sjálf-
sögðu hefði gert, ef hann heföi kom
ið yngri. Það er um hann eins og
alla aðra, sem hingað koma ftril-
orðnir, að íslenzkar hugsanir, Is-
lenzkar óskir, íslenzkar þrár og »-
lenzkur söknuður skipa öndvegi í
þeirra innra manni. Það er etns
og einhver þögul rödd innan frá
kveði sífelt vtsupartinn hans Kristj-
áns Jónssonar:
“Nú er mér horfið Norðuriand,
nú á eg hvergi heima.”
Jón frá Sleðbrjót var þingmaður
á íslandi um 14 ára skeið, ef mig
minnir rétt, og lét hann raikiö til
stn taka um landsmál. Sá, sem svt>
lengi hefir unnið að trúnaðarmálum
þjóðar sinnar, hlýtur að taka það
nærri sér, að yfirgefa átthaga sina
og flytja í aðra hehnsálfn; enda
sést það bezt og heyrist á viðtali við
Jón, hversu “traust við Íslaíid hann
tengja bönd.” Það er eins ög ein-
hver saknaðsblandinn ánægjuUær
færist í svip háns og rödd þegar
minst er á eitthvað “heima.”
Samt sem áður fylgist hann svo
vel með máhtm hér, að furðu gegnir.
Hann var fulltrúi bændanna heima á
íslandi, enda eru það bændamálin,
sem hann lætur sig mestu varða hér.
Þar er hann með lífi og sáL Hon-
um þykir faíleg visan hans Stephans
G.: “Eg er bóndi, og alt mitt á
undir sól og regn.”; en hontim finst,
að hún hefði heldur átt að vera
sv'ona: “Eg er bótídi og ah mitt á
undir samtökunum.” Jón finnur til
þess sárt og djúpt, hversu mikið afl
basndurnir eiga, ef þcir nytu þess og
tækju höndufn saman, og hvílíkt tjón
það er velferðarmálttm þeirra, að
þeir skuli véra éíns dréifðir og þeir
eru í baráttunni fyrir málum sínum;
en hann hefir á því tröllatrú, að
bændaflokkurinn verði samt það
aflið, sem bjargi þjóðinnl
Hörðum orðum og maklegum fór
Jón um mútur þær og sannfæring-
ar-sölu, er því miður tíðkast hér of
oft. Kvaðst hann geta sagt eitt
sjálfum sér til hróss, og það væri
það, að öll þatt ár„ sem hann hefði
setið á þingi heima, hefði hann
verið þar án þess að ein einasta
króna hefði verið borguð í þvt skyni
að afla sér atkvæða. Hversu margir
ætli þeir séu hér, sem sagt geta það
sama cftir jafnlanga þingsetu? Jón
var aldrei spakur flokksfylgismaður
heima, þótt hann fylgdi eindregiö
aðalstefnum ákveðins flokkks; og
hann er alveg eins hér; sami einlægi,
ærlegi, óháði, sjálfstæði foringinn
og málsvari allsl þess, er hontun
finst réttt, hvaðan sem það kemur.
Narrows-búar mega yera stoltir
af Jóni frá Sleðbrjót; slíkir menn
eru hverri sveit til sóma og álits-
auki.
Talsvert víða var minst á síðustu
kosningar; var það auðheytrt, að
Skúli Sigfússen er sérlega vel kynt-
ur maður þar í kjördæminu; ekki
einungis meðal landa sinna heltjur
einnig hjá öðrum þjóðflokkum Ef
það er satt, að sjaldan ljúgi almanna
rómur, þá hefir Taylor verið kosinn
á móti hinum sanna vilja og óhindr-
aðri sannfæringtt meiri hluta kjós-
endanna; það er að segja, ef hann
á i alvöru að vera kallaður kosinn,
sem er talsvert vafamál. Þegar tveir
menn glima, þá er það i raun og
veru ekki rétt að telja þann sigur-
vegara, sem að eins hepnast að
koma andstæðingi sínum á kné með
þeim tökum, sem andstæð eru sann-