Lögberg - 12.08.1915, Side 3

LÖGBEKÖ, FIMTUDAGINN 12. ÁGÚST 1915.
3
Kvæði flutt á íslendingadag-
inn, 2. Ágúst, 1915
Kveðja til íslands-
Vor aldna, kæra fósturfold,
við frera kend sem ert,
þér heilsan sendum hlýja
í helgu nafni “Dýja”;
þú signuð jafnan sért.
Að hreifa mjúkan hörpu streng
oss hugljúft jafnan er, _
til minnis um þig, móðir,
því megir þínir góðir
æ teljast viljum vér.
Vér gleðjumst við hvert gæfuspor,
sem greiðlega þér tekst,
er þrátt í hörðum þrautum,
á þyrni stráðum brautum,
und örlöga’ oki gekst.
Á framsóknar og frama braut
nú för þín hafin er.
Þinn trúðu’ á mátt og megin,
þá munu ginhelg regin
til vegs æ vísa þér.
Vor trú og von sú örugg er,
að auðnu dýsin há
þig leiði’ um allan aldur,
svo illra norna galdur
þér fái fang ei.á.
Svo kveðjum vér þig, móðir mær,
af munar hlýjum yl.
Æ börn þín hagsæld hljóti,
í heimsins ölduróti
þeim veitist alt í vil.
S. J. Jóhannesson.
Minni Bretaveldis.
á þjóðminningardegi í Winnipeg 2. Agúst 1915
Lag: “Eg vil elska mitt land, eg vil efla mitt land’’ o.s.frv.
Syngjum einhuga lag; býður drottinn í dag^
jafnvel dvergþjóð í reifum að kveða sér liljóðs,
þegar fótskör hans sjálfs er að sökkva til hálfs
undir svellandi haföldum lifandi blóðs.
Sjáist lífshætta’ á ferð—ekkert varðar um verð,
það að vernda og sigra sé einhuga ráð:
“011 sín drengskaparorð heldur Stór-Breta storð”
verði staðfestur dómur þá sagan er skráð.
Eins og beiskustu tár eða svíðandi sár
flytja sálina’ og manneðlið himninum nær,
þannig kemur sú tíð, þegar styrjöld og stríð
verður stöðugum friði sem hraðandi blær.
Megi styrkleikans hönd yfir Stór-Bretalönd
halda stöðugu merki í réttlátri vörn.
Þegar takmarki’ er náð, megi reynslan og ráð
leiða réttkeyptan frið yfir öll þeirra börn.
Sig. Júl. Joha-nnesson.
Minni Vestur-íslendinga
AVinnipeg, 2. Ágúst 1915.
1 eðli hvers manns er öflug þrá,
er út yfir höfin stefnir;
þars vonirnar nýrri vængi fá
og vorið sín loforð efnir.—
Það var ekki’ af ástleysi, Island, til þín,
að óðulin bændurnir k\Töddu sín!
Til landsins þess, sem að Leifur fann,
menn leituðu hingað vestur.
Og ljósið blessaði landnemann,—
svo loks varð ’ann lieima-gestur,
og samtengdi störf sín, frægð og fé
við frjósömu sléttunnar Þrúðug vé!
A ógnandi tímum stríðs og strits
þarf sterklega öllu’ að hlúa.
Með samhljóða krafti vilja og vits
má vegleysur flestar brúa.
Ilver' menningar-liugsjón og hamingju-spor,
er heiður þinn, Island, og sjálfra vor!
Einar P. Jónsson.
Milli aga og ófriðar
í Serbíu.
Tveir blaöamenn voru sendir til
Serbiu, af tímaritinu Metropolitan
í New York, aS lýsa ástandinu í
þvi landi, og skal hér birt ágrip af
frásögn þeirra.
Inn á taugaveikinnar lánd.
Viö mökuSum okkur hátt og
lágt meS kamfóru olíu, bárum
steinolíu i háriS, fyltum vasana
meS möleitri ('mothballs), stöktum
naphtalini yfir alt sem viS höfSum
meSferSis og fórum i járnbrautar-
lest svo löSrandi í formaline, aS
okkur sveiS í augu og lvrngu, eins-
og undan óslektu kalki. Ame-
ríkuborgarar frá skrifstofu
Standard Oil Félagsins í Salonika,
komu labbandi ofan aS lestinni, til
aS kveSja.
“Ula er þetta fariS,” sagSi einn.
'Og þiS svona ungir. Á aS senda
líkin heim, eSa eigum viS aS láta
grafa ykkur þama uppi í landi?”
Þetta var undirbúningurinn und-
ir ferSina inn á Serbiu, taugaveik-
innar aSalból, þeirrar sem drepur
og háskólakennurum. Serbum
þótti þaS hugleysis vottur aS gera
ráSstafanir til varúSar. Þeir líta
á hinar óttalegu aSfarir drepsótt-
arinnar meS harmi blöndnu stór-
læti, álika og Evrópa skoSaSi drep-
sóttimar á miSöldunum.
1 grísku Macedoniu.
Gljúfrin sem Vardar rennur í
breikkuSu nú og urSu aS víSum
dal, meS' fellum eSa grjóthálsum
beggja vegna, en hærri fjöll sá eg
lengra burtu og hér og hvar gnæfSi
snævi þakinn tindur. Úr hverju
gljúfri brunaSi straumhörS á. í
þessum dal var loftiS heitt og
rakasamt; áveitu garSar vaxnir
háum viSi, lágu út frá fljótsbökkun-
um, yfir akra, alvaxna tóbaksjurt,
og mórberjatrjám og frjósöm plóg-
lönd, þarsem helzt leit út fyrir aS
ræktuS mundi bómull. Hér var
hver blettur ræktaSur. í hlíSum
og eggjum voru kindur og geitur
á beit, en þeim fylgdu skeggjaSir
menn meS krókstafi, i gæruskinns
feldum, og spunnu silki og ull á
snældu, þegar þeir sátu fyrir.
Einn smalinn sat á háum steini og
lék á tinflautu. Hér og þar var
bygSin í þorpum og hverfum, hús-
helming þeirra sem liana taka, og in meS rauSum þökum, hvítmáluS,
enginn veit hvaSa gerill veldur. I en víSa drógu smáir uxar ískrandi
Flestir læknar trúa því, aS hún} kerrur. Hér og hvar stóS bústaS-
i hafti. Fyrir neSan jarShúsin,
viS hlíSarfótinn voru hermenn á
árbakkanum og Örukku vatniS, en
ofar í dalnum stóSu viS ána mörg
þorp, þarsem taugaveikin geysaSi.
Bál var kynt á einum staS og
sátu tvennir tugir eSa svo kring-
um þaS á hækjum sínum og
horfSu á kindarkrof er stiknaSi i
loganum.
“Þessi hersveit er hingaS send
til aS vernda landamærin,” kvaS
••• . 11.® (ÍTT ' .. _—
förunautur okkar.
Bulgarar aS ráSast
um daginn og eySa
Þeir geta komiS
minst vonum varir.
‘Hér reyndu
inn á landiS
jámbrautina.
aftur þegar
Er Bulgariu
dreifist meS mannalús, en um þaS
var brezkur fyrirliSi, er meS
okkur var á lestinni, í nokkrum
vafa.
“Eg er búinn aS vera þar upp-
frá í þrjá mánuSi,” mælti hann,
“og er hættur fyrir löngu viS allar ' nesku hofi eSa grískri kirkju.
varúSarreglur, nema aS baSa rnig’
á hverjum degi. Um lúsina er þaS
aS segja, aS eg tek mér altaf
kveld öSru hverjuj til aS týna af
mér varginn.” Hann hnussaSi viS
naphtalini okkar. “Þeim líkar öll-
ur auSugs Tyrkja, frá fyrri dög-
um, meS afar hávöxnum, gulgræn-
um víSirunnum umhverfis eSa
blómum skrýddum angandi möndlu
trjám, og yfir hrörleg húsaþök
þorpanna gnæfSu burstir á tyrk-
Mlskonar lýSur hékk umhverfis
stöSvarnar, menn meS túrbana,
rauSar skúfhúfur og loSna hatta
einsog sykurtopp í laginu, karl-
menn i tyrkneskum pokabrókum
eSa
stjórrt í sökinni, eSa gaf Austur-
ríki þeim fé til ? Um þetta er
ekki hægt aS segja hér á Balkan.”
Eftir aS kom inn fyrir landa-
mæri Serbiu sáum viS á hverjum
mílufjórSungi kofa búinn til úr
mold og trjágreinum, en úti fyrir
stóS tötralegur, kinnfiskasoginn
hermaður, skítugur og horaSur, en
hver þeirra hélt þó ’her-
mannlega byssunni. Um. alla
Serbiu má sjá þessa menn,
— siSustu leyfar af karlfólki
landsins, þeir lifa í moldinni, við
skorinn skamt og ræflalegan fatn-
aS, og gæta jámbrauta landsins.
1 Scrbalandi.
Mörg sparnaðar og um leið mörg ó-
pœginda stund geta menn umflúið
með því að nota
EDDY’S ELDSPFTUR
Það kviknar á þeim fljótt og vel ef
rétt er að farið, hver spíta er eldspíta,
og hver eldspíta hefir áreiðankgt eld-
kveikjuefni.
um viS lúsina, skal eg segja ykkur.! brókum úr rjómagulu líni, heima-
ÞaS sanna um taugaveikina | gerSu, þeir voru í leðurvestum,
(tvphus) er þaS, að enginn veit; útsaumuSum með allavega litum
Fyrst í staS var ekki mikinn
mun aS sjá á þessu landi og hinni
grísku Macedoniu, er áSur var
lýst. Sömu þorpin urSu fyrir
manni, dálítiS ver hirt, hellur
dottnar af þökum, málning flögn-
uS af húsveggjum, samskonar fólk,
en færra, og mestmegnis kvenfólk,
börn og öldungar. En ekki leið á
löngu, þar til maður fór aS sjá
munirin. Mórberjatrén voru van-
hirt, tóbaksplöntumar gular af
síðum kuflum og þröngum1 fua> voru f'rá árinu áður, korn-
stangir stóðu upp úr illgresi
ökrum, sem ekki hafSi verið hreytt
! við í tólf mánuSi eSa meir. 1
fgooslari) eða kvæðamenn, sem
áður fyrri höfðu kvæðastarfiS á
hendi meSal hinnar serbnesku
þjóðar. KvæSin gengu aS erfSum,
niann fram af manni, og geymdust
meS því móti, aS sonur kvað þau
kvæði, sem hann lærði af föður
sinum og þau sem hann sjálfur
sanidi, í ofanálag, og skemti þann-
ig á mannamótumí og á heimilum.
Flökkumenn þessir hafa engin
réttindi, engin hús né iönd, engan
samastað, nema þarsem þeir slá
tjöljium sínum um nótt eSa nokkr-
ar nætur.
/ Nish.
nokkurn skapaðan hlut um hana, blómum og fígúrum, eða i þykk-
nema að sjötti partur þjóðarinnar j um, brúnum ullarfötum, meS alla-
i Serbiu er dauður úr henni .....” vega lögSum svörtum snúrum,
Drepsóttin var nú i rónun, ’ þeir höfðu hárauSa klúta
'vegna þess að vorrigningar voru [ um mittið, og iljaskó á
grísku Macedoniu var river sma-
blettur ræktaSur, hér var varla
einn akur af tíu hirtur. Hér og
hvar var kona á akri, meS heið*-
gulan höfuðklút og skrúðlitaS pils,
hún tejmdi uxa er dróg tréplóg,
Þegar viS komum til Nish,
leigðum viS léttivagn, botninn datt
úr honum strax, tveir afsláttar
hestar gengu fyrir honum og
stýrSi þeim ránfugl meS háa loS-
húfu, viS rugguðum upp breiða
götu, flóraða með leðju og hvössu
grjóti. Alt umhverfis borgina
voru grænar hæðir meS nýút-
sprungnu laufi og ávaxta trjám í
blóma, en tumaþök á grískum
a kirkjum bar viS loftiS, upp yfir
hús meS tyrknesku lagi. Fáeinar
turnaspírur tyrkneskra mustera
bar upp úr, alsettar símavímm.
Gatan lá að stóru torgi, sem var
eitt leðjuhaf, um þaS ösluSu
mjaðmámiklar konur aS stórum
brunni, er stóS á því miðju, mcS
leirbrúsa á kollinum, allavega lita.
hættar og hitinn byrjaSur, ogífótum, sólarnir voru saum- ________ _ _____ ,________
mesta heiftin úr sóttinni. Nú láu'aðir í tákappa og bundnir upp!sm‘Sa®an ur boginni eikargrein, gkamt frá lá naut á bakinu, vom
aðeins tvö hundruS þúsund á sótt-jum legginn meS leðurþvéngjum, hermaður stýrSi plógnum, vanalega fætumir bundnir upp viS slá
arsæng í Serbíu, og aSeins um eitt; er náðu uppað hné.
Kvenfólkið
þúsund dóu á dag — fyrir utan þá [ var sumt búiS á tyrkneska vísu
sem börSust viS drep í holdinu,1 eSa í leSur- og ullar treyjur, fall-
sem taugaveikinni fylgdi. Á þorr-. ega útsaumaðar, upphluti úr silki
anum var verra viS aS eiga; þá því er ofiS er þar í hverju þorpi,
veltust dauðvona sjúklingar meS í bróderuðum millipilsun; úr líni,
óráði í leSjunni'á borgagötum, því'meS svartar svuntur, útsaumaðar a jámbrautum.
a& ekki var nægilegt rúm i spítul- með blómum, þyklri utanyfirpils, beyrðum Austurríkismenn úr
um.
Hjúkrunar kvenna
sveitir frá útlöndum,
með byssu á baki sér.
Förunautur okkar benti á og
mælti: “Allir karlmenn í Serbiu
eru í hernum — eða dauðir; og
alla uxa tók stjómin til þess aS
láta þá draga fallbyssur og lestir sta*ar Iausir- an a8e*alu-
En frá því aS viS [óku v°gnum> aSrir grófu skurSi og
landi ! morg hundruS héngu til og frá aS
meðan slegið var undir þá stórum
járnplötum, álíka og tiðkast hefir
í þessu landi um margar aldir.
Austurrískir fangar gengu al-
Sumir
marglit, röndótt, tekin upp aS aft- íyrir jóiin- hafa engir
og lækna' an- en á höfSinu hafa þær gula eða i orSiS’ svo a5 stjórnin sendir
Ameríku, I hvrita klúta. Margar báru svarta! mennina °g uxana út um
bardao-ar! gerðarlausir’ Við fenguni aS vita>
jier_ I aS meS því aS greiða
fimtíu
alla
Bretlandi, Rússlandi og Hollandi
og öSrum löndum, höfðu beðið
mikinn hnekki af veikinni, sumt
dáiS, sumt veikst og orðiS hræSi-
lega eftir sig. Um 50 prestar, er
stunduðu aS gefa dauSvona fólki
sakramentiS, urSu veikinni aS bráS.
Af 400 læknum, er hinn serb-
neski her byrjaði stríSiS meS,
voru aSeins tvö hundruS eftir. Og
ekki tfar taugaveikin ein um hituna.
Bólan, skarlatsótt, barnaveiki og
ennfleiri sóttir geysuðu meSfram
öllum þjóSvegum) og jafnvel í af-
skektum bygðum, kólera fór aS
sýna sig líka og mátti búast viS aS
hún mundi magnast er sumarhit-
inn gengi yfir hiS eydda land, þar-
sem nályktina lagSi af líkunum er
grunt voru grafin á vígvöllum, en
ámar voru saurgaðar af manna-
búkum og hrossahræjum.
Hinn brezki fyrirliSi var úr
læknadeild hers síns, sendur til aS
berjast viS kóleruna. Hann var í
öllum herklæSum meS! stóreflis
sverS við hliS, er jafnan var fyrir
honum og flæktist milli fóta hans.
“Ekki veit eg hvað eg á að gera
viS þennan ólukka,” mælti hann og
þeytti því út í horn. “ViS berumi
ekki sverS framat
en hér má eg til,
Serbar ekki trúa því, aS eg væri
í fyrirliða stétt.”
MeSan viS skriSum hægt og bít-
andi upp gróSurlausa hálsa meS-
fram hinni morauSu Vardar elfu,
sagði hann okkur sögur af því,
hvern hug Serbar bœru til þeirra
hjúkrunar sveita, er sendar voru
frá útlömdum. Englendingar höfðu
fengið' stjórnina í Serbiu til aS
stöðva allan lestagang i mánuS,
til þess aS hefta útbreiðslu sóttar-
innar, gengu síSan hart eftir holl-
ustu ráðstöfunum í bæjunum, sem
mjög voru óhreinir, þvinguSu fram
bólusetning við kóleru og tóku til
aS sótthreinsa fólkið. Sá hermað-
ur sem réSi fyrir hinu enska hjálp-
arliSi fékk ekki dválarstaS sem
honum likaSi fyrir sig og sína
menn og liótaði aS fara sína leiS,
ef nokkur hans manna jdæi af
taugaveiki, þá varS hann at at-
hlægi: Þessi fyrirliSi væri sjálf-
sagt huglaus. Og ameríska
hjúkrunarsveitin var vafalaust
huglaus líka, þegar hún yfirgaf
staðinn Gievgieli, er helmingur
hennar var uppistandamdi. Eessi
brigzl heyrSum viS alstaðar í
Serbiu, frá læknum, herforingjum
klúta, eina
staðar voru
lýður, sem
veröld —
strók á höfSi,
kvenfólkið meS
skjögrandi eftir sóttina — og al-
staSar austurrískir fangar. Stjórn-
ar embættismenn, fóru snúðugt,
meS möppur í hanclarkrikanum.
Digrir JúSar er gert höfðú. samn-
inga um aS selja stjórninni vörur
til hersins, fleðuðu sig upp við
pólitíska snata, yfir óhreinum
borSadúkum kaffi- og vínsölustaS-
anna. Stúlkur úr skrifstofum
stjómarinnar, konur og fylgikon-
ur herforingja, fínar konur frá
Belgrade, tróSust innanum bænda-
konur, er voru uppstyttar aS aftan,
svo aS þeirra litfögru sokkar blik-
uðu við sól. Stjómin hafSi flutt
sig frá Belgrade og 'hreiSrað um
sig í Nish, sem var bær í fjalla-
kvos, meS 20 þús. íbúum, eq uröu
skyndilega 120 þúsund,— aS ó-
töldum þeim sem dauSir vom, þvi
aS taugaveikin hafði geysað í bæn-
um, þar var svo þröngt, aS sex og
sjö hnöppuðust i sömu stofu, þac-
til svarta fánadulan blakti hvar-
vetna yfir dyrum og gluggarnir á
vín- og vistasölustöSum voru al-
þaktir auglýsingum um dauSsföll.
ViS fómm yfir Nishava elfu,
eftir þeirri brú, sem liggur að hliði
hins foma tyrkneska kastala, sem
er frá Rómverja dögum; þar var
Constantin mikli fæddur. Á gras-
flötunum undir hinum miklu
kastalamúram lágu og sátu mörg
hundruð soldátar, sumir eváfu,
sumir klóruðu sér, sumir leituðu
[ sér lúsa, sumir veltu sér á alla
kanta í óráði. Hvarsem grasgeiri
fanst umhverfis borgina, þar mátti
sjá vesalings fólkiS í hópum, tína
lúsina hvert af öðru.
Öþefurinn í borginni var sbækur.
hliSargötum rann óþverrinn of-
denars til stjórnarinnar, gat hver
sorgarmerkiS. All- [ Þemui, nvar sem a þart að halda, se.’T1 vikli feUt,ið einn at þessum ' anjarðar í “rennusteinum”. Holl-
‘gipsies’ eða flökku-; hl i>ess að híalPa tl! aS P'*gja-’' ' j . ^ ^ndi^rra deilchr ustu raöstafanir höfSu veriS gerS-
þektur er um yíða Stundum þegar svona atvik bar! „g konsúla hús voru " full af ar’ SVO sem aÖ loka matsölu'
karlmenn með háanjfyrir, flaug í huga okkar hvemig á | siikum bjónum Otr fan^amir stö8um 1 fíóra tima a da&’ ti! að
allavega
eyrnagull
allavega litar tuskur fyrir fatnað
og prýði, allar berfættar; þetta fólk
drógst áfram meS lestum sínum
eða hékk kringum tjöld sín er öll
voru svört.
Nú kom hár maður, svartklædd*
ur, alskeggjaður til okkar í lestinni,
ávarpaði okkur á frönsku, kvaðst
vera í leynilöggæzlu sveit serb-
nesku stjórnarinnar ogj ætti aS
hafa gát á okktir. Skömmu síðar
kom herforingi í lestlna og talaði
við þann skeggjaða, og-Ieit á okk-
ur. Hinn svaraði.
“Dobra!” sagði foringinn og sló
saman sporunum og fór sína leiS.
“Hér voru landamærin,” sagði
Iöggæzlumaðurinn, “viS erum nú á
serbneskri lóS.”
ViS sáum nokkra stórvaxna,
menn
og i landi: ÆskulýSur þess hafði sóp-
að ast burtu í tvennum grimmum
litan, | stoS fyrir þessu dauðra manna gengu glaðlega undir þjónustu, þvi
aS þeir höfðu ekkert
lítilfjörlegt viSurværi
athvarf
hjá stjórn-
sótthreinsa þá. ÞaS var nógu lík- ■
í legt, aS við hefSum orðiS veikir, ef
°“ j viS h’efSum orðiS að leita til gist-
ingastaða á hótelum, en til þess
kom ekki, því að ameríski konsúll-
inn 1>auð okkur til sín og sóttum
. j viS matborð aS ráSi hans í sendi-
e ir’; herra klúbbinn, er svo var nefndur
[ að gamni. Til þess aS komast upp
1 í matsal klúbbsins, varð aS ganga
opinn
na-
horaSa raenn hanga þar, með um við °& horfSum inn; viS
byssur um öxl og fleinunum á, en|le?a hverjar húsdyr var svartur
engin herklæði höfðu þeir nema, fani’ merki Þess a® dauðsfall hcfði
snúrulausar húfur.
"ViS hverju er að b.úast?” sagði
st\ 1 jöldum, þamæst kom tveggjajjnnj yjg 0g vjg fonl austurrískir
manaða snörp herferti gegn her- fyrírliSár hjá, í öllum herklæSum,
skaum fjallamonnum, þar á ofan me8 sver« við hlið. Okkur þótti
þessi ógurlega viSureign viS hiS [ þetta kynlegt og spurSum ef
mesta herveldi heimsins og skæS j hVort ekki mundu þeir strjúka.
drepsótt ofan á alt saman. Eigi I ' . ... '
aS siður eru famar aS spretta úy ^1’ 111 Þess reyna Þeir ekki
rústum allrar þjóSarinnar djarfarUar ?kkur svarað- “vegirnir eru [ gegnum svinastíu og yfir
vonir um glæsilega framtíS, er[ofænr’ bíeir mannlausir [ rennustein, en þegar upp var,kom-
með timanum kunna aS verða ,a matarlausir °£ slegnir^ drep- iS og við opnuðum dymar, blöstu
hættulegar fyrir sjálfstæSi SuSur- Sott’ Þeir vita- að Þafi er ómögu- við lx>rð með snjóhvitum dúkum og
" ’ 1 legt aS flýja um landið á fæti og j silfurbúnaSi, og þjónn gekk um
landamærin eru vel aSgætt af her- j beina, prúðbúinn; sá var austur-
veröi-” | rískur fangi, hafSi veriS þjónn á
ViS fómm hjá spítala, þar sem finu Lóteli í London, fyrir stríðiS.
föileitir fangar hölluðu sér út um
glugga, meS óhreinum rekkvoðum
var há girðing, því I utan_ um si&- drógust út og inn, en
í sóttkvi. ViS stóð1-1 stímir Iá&u 1 sólinni, á leSjuhaug-
um, er þomaSir voru. Þetta vom
þeir sem eftir lifSu ; af sextíu þús-
und föngum, sem teknir vom af
Austurríki í þessu striSi, vom tólf
þúsundir dauSar af taugaveiki
Evrópu.
Seinni part dagsins komum viS
til Gievgieli, sem er versta sóttar-
bælið í Serbiu, næst Valievo; þar
voru bæði tré og hús og hvaS ann-
að löSrandi í kalkvatni, en um-
hverfis hann
aS hann
var
í enska hernum, j leiSsögumaðurinn. “ViS' Serbar
annars mundu höfum háS fjögur stríð í, þj-jú ár
— fyrsta og annað Balkan stríðlS,
uppreisnina í Albaníu og nú þetta.
Hermenn vorir hafa engin her-
klæði, — þeir hafa ekki einu*sinni
skift um föt í þrjú ár.”
Nú fórum viS fram hjá reit, al-
settum smáum krossmörkum úr
tré, meS þriggja feta millibili;
lestin var í þrjár mínútur aS fara
framhjá honum.
“Þetta er taugaveikra grafreit-
urinn í Gievgieli,” sagSí hann
stuttlega. Krossmorkin skiftu
mörgum þúsundum og undir
hverju var leiði!
Hermenn á verVi.
Við sáum nú hvar afarstórt
svæSi i fjallshlíð var svart af
troSningi, og láu þar göng inn í
svartar þttstir um alt svæðiS;
menrt skriðu út og inn þessi göng,
afar óhreinir og ræflalega til fara,
en þó búnir á hermanna vísu höfðu
skotfæra belti um báSar axlir,
einsog þeir gera í Mexico. Byss-
ur stóSu þar mjög margar og fall-
byssur með fornfálegum umbún-
aðl, kermr vorú þar í langri röS
og voru uxarnir, sem ætlað var aS
draga þær, á beit skamt frá, allir
borið þar aS.
Kvœðamenn.
AS horfa upp á brezka sendiherr-
ann koma tígulegan og sneiða var-
lega hjá svinunum. á leiS til matar
síns, var skemtileg sjón.
Svona var borgin Nish, þegar
við sáum ’hana fyrst.
Tveim vikum síSar komum við
þangaS aftur, þegar rigninga tíSin
[ var úti og sólin var búin að þurka
Digur náungi, ekki vel hreinn
stóð á stöSvarstéttinni og stóðu
margir soldátar í kringum hann.
Þessi maSur ávarpaði okkur meS
undanlegu móti, og lét dæluna
ganga um gróður og loftslag og
ferðir sinar í Ameríku, meS1 áköf-
um orðaköstum og lézt vera í
þjónustu stjórnarinnar. ViS spurS-
um förunaut okkar eftir á, hvort
hann þekti þennan stjómarþjón,
er svo mikinn fróðleik sýndi? —
“Þekki hann! ÞaS ætti að vera,
það em hafðar góðar gætur á hon-
um, hann er grunaður um að selja
austurrísku stjórninni leyndarmál
viðvíkjandi herstjóm þessa lands.”
Skömmu siðar vorum viS látnir
bíða á hliðarspori, meðan lest fór
hjá, tólf flatir jámbrautarvagnar
alsettir hermönnum í margvísleg-
um herklæSa plöggum, meS marg-
lit brekán utan um sig. Hver her-
sveit hefir sina hljóðfærasveit,
tvo eSa fleirí flakkara fgipsiesj,
er leika á fiSIur eSa pípur söngva
þá, sem jafnan koma upp meðal
dátanna, ástavísur, sigurhrós og
omstusöngva. Þessir flækingar
era spilamenn og KvæSakelar um
alt landiS, þeir finnast alstaSar. og
hafa komiS í staSinn fyrir þá þuli
Hinumegin viS brunntorgiS, tók í strætin. ÞaS var um Jórinsmessu
sig gatan upp á ný og lá að öðra [ Ieytis> en meS' þeim degi byrjar
torgi, sem mikla háreysti lagSi frá,; vori® 1 Serbiu. Þann morgun fara
af almúgafóll^i er þar var að selja j ■’"" A 1------'L"“J—
og kaupa; það var sundurleitur
hópur. í margvíslegum búningum.
en allir töluðu hátt og hvelt; svín
hrinu, hænsni gullu: öldungsiegir
skeggkarlar í gærakuflum fetuSu
hátíðlega innan um eggjakörfur og
garSamat, með lömb í fanginu.
Hér var sölutorgið og miðpunktur
borgarinnar. Umhverfis voru
tveir eða þrír matsölustaSir. ófin-
ir aS sjá, eitt hótel, skóbúð með
amerískum skófatnaSi, og aðrar
smábúðir, en innanum voru búðar-
gluggar uppljómaðr af gimsteina-
skarti og óhóflegum kvenhöttum.
Eftir gangstéttunum tróðst
skrítin þvaga, flökkumenn, fátæk-
legir bændamenn, löggæzlumenn
með stór sverð við hlið, skatt-
heirritumenn í hershöfSSngja
skrúða, líka með sverS, vasklegir
herforingjar, meS margar medalí-
ur, hermenn í tötrum meS tuskur
um fæturná, í skóa stað — her-
menn, haltir og vanaSir_ á hækjum,
handleggslausir, fótalausir, ný-
komnir út af spítölum, þarsem
ekki var lengur rúm fyrir jþá, grá-
bláir á hömnd og skjálfandi og
allir á fætur þrem stundum fyrir
miSjan morgun, ganga til skóga og
akra fyrir dögun og tína blóm,
syngja. og dansa og halda hátíS all-
an daginn. Og jafnvel i læssari
óhreinu, þröngbýlu borg, þaYsem
hvert hús var slegiS harmi af hem-
aði og drepsótt, var prýðilegt aS
sjá borgarstrætin. Karlmenn af
leendastétt höfðu lagt niSur vetrar
úlpur og kufla af ull eSa skinni, og
farið í sumarbúning af bródemSu
líni. Alt kvenfólkiS var í nýjum
fötum meS nýja silkiklúta, og
hnýtt í böndum, blómum og laufi
— jafnvel uxa-okin voru prýdd
laufguðum trjágreinum. Um stræt-
in stukku ungar stúlkur í algleym-
ingi, í tyrkneskum brókurn, marg-
litum og litprúSum, upphlutimir
glitrandi af gullprýSi, en úr eyrun-
um héngu gullpeningar. Og eg
minnist meðal annars sem fyrir
mig bar, fimrn stórvaxinna, þrótt-
legra kvenna, er fbru syngjandi
eftir miSri götunni, með haka um
öxl — konumar í Serbiu hafa tek-
ið viS verkum sinna föllnu manna,
á ökrum og engjum.
Niðurl. ncest.