Lögberg - 09.09.1915, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. SEPTEMBER 1915

Hann kom aftur.
Sönn soga, fctrð í letur af
Allan Sullivan.
Þegar Jan Peeters kom fyrst til
Pittsburg, var hann utan viö sig í
viku tíma, tók svo til viö sína iöju,
aS blása gler. Og meS því aS hann
var staSfastur og ráSsvinnur maSur,
eins og sást í hans bláu tryggu aug-
um og hans hraustu lungu voru betri
en gerist og vandlega á valdi hans,,
iþá lagöi hann fyrir fimm þúsund
dali á fimm árunum fyrstu. Hann
hugsaöi hann til bankabókar sinnar
rósamri ánægju og eftir sjö ár til
átti hann fimtán þúsund dali til góöa.
Inst í hugskoti hans bjó alla tíö
sívakandi þrá eftir heiSlofti og slétt-
um grundum Belgíu. Nú var sv'o
komiS, aS hann át*i víst aS geta sett
upp glersmiöju í Charleroi, er hann
ætti sjálfur. Hann sá staSinn í hug-
anum rétt hjá götunni Poissoniere.
ÞaS færöust hrukkur á andlit hans
er hann hugsaSi til konu sinnar. En
hjarta hans svall, er hann hugsaöi til
barnanna; Paul og Albert mundu
vinna hjá honum, ah, gaman var aö
hugsa til þess. Og var ekki dóHir
hans, María, gift og lukkuleg í
Liége.
Jan Peterr var þvi vanur, aö taka
til framkvæmda, undir eins og hann
hafSi komiS sér niöur á eitthvaö, sv’o
aö hann tók peninga sína í ávísun á
Antwerp og fór svo og kvaddi verk-
stjórann. Sá tók illa í brottför hans,
því Jan War bezti verkmaSur í
smiöju hans.
“Nú, jæja, þaö verSur víst svo aö
v’era,” mælti hann önuglega. “ÞaS
fer svo, aS þú tapar öllum pening-
unum og kemur svo og biöur um
vinnu á ný, og hana skaltu eiga
visa.”
Sá belgiski hristi sinn stóra, úfna
koll. “Nei, þá missi eg ekki, og eg
vil veröa ánægöur og láta mér líSa
vel.”
“Jæja, faröu vel, Frísi” (“‘Dutchy”
—venjulega haft um Hollendinga,
stundum þýzka—ÞýS.J sagöi verk-
stjprinn, ófróöur í landafræöum.
“Vinnuna skaltu fá aftur, nær sem
þú vilt.”
Jan steig á skip í Boston, fór beina
leiö til Antwerp, og hálfum mánuöi
síSar fögnuSu börnin honum, Paul,
Albert og' María, föömuSu hann,
klöppuöu honum og sögöu .honum, aö
hann vSeri unglegri og hraustlegri í
útliti en áSur. SíSan fóru þau um
Liége til aS hitta bónda Maríu, og
Jan stóS viö og staröi klökkur á bæj-
arráSshöllina og trúSi börnum sínum
fyrir því, er hugsuSu sér þaS dýrö-
legan staS, þar sem glersmiöur gæti
innunniö sér 7 dali á dag, aö ekkert
væri til í Ameriku, er væri nándar
nærri eins fallegt og liún—, siöan til
Charleroi, þar gekk hann rakleiöis
til Poissiére götunnar og aS þeim
staS, þar sem hann haföi hugsaö sér
aö setja verksmiSju sina.
Margra hluta veröur aö gæta,
þegar stofna á glersmiSju, og hann
fór hægt og rólega aö öllu og naut
sent bezt þeirrar reynzlu, sem honum
haföi hlotnazt og hann haföi séö
sjálfur, er dauöar vélar voru látnar
vinna þau störf er mannshöndum
voru áöur falin. Þar af kom þaS, aö
smiöja Jan Peters var næsta vel gerS
og fullkomin aS öllu, sem meS þurfti.
Þar var stóreflis bræSsluker í miöri
smiöju, samsuSu-ofnar og deiglur,
pípur til aS leiöa loft yfir þá, sem aö
verki voru, góS birta og böö handa
verkamönnum. ÞaS tók næstum því
heilt ár, aö koma öllu þessu i kring;
en er öllu þessu var lokiö, brosM Jan
Peeters, því aö honum líkaöi vel.
Þar næst reisti hann nýtt hús á
næstu lóö og ræktaöi aldinatré í
garöi sínum.
Tímar liSu. Jan hafSi óskaö sér
gæfu og sú ósk hafSi ræzt. Paul og
Albet stjórnuSu verkum, en Jan rækt-
aöi jaröarber og stundaöi blómin sín.
ÞaS var ekki fyr en *íu árum síöar,
aö bliku dró skyndilega á heiSloft
hans. Synir hans voru kvaddir í
herinn.
ÞaS hafSi veiS altalaö í viku, ajj
striö milli Þýzkalands og Frakklands
stæöi til. ÞaS umtal fór dagvaxandi
og fréttir sögSu orösendingar fara
milli Belgíu og Þýzkalands. Belgía
hlustaöi á hyggjusamlega. Jan undr-
aöist og er hann afgreiddi stóra vöru-
pöntun til háskólans í Freiburg síö-
ustu dagana í Júlí, þá hló hann aö
stríöstalinu. Laugardaginn næsta
skrapp hann til Liége, aö sjá Maríu.
Þar var krökt af hermönnum á borg-
argötum og engum var leyft aS koma
nálægt hinum frægu Creusot virkj-
um, er skaut upp og fóru í hv'arf
eftir vild, og allir hugöu óvinnandi.
Hann hafSi heyrt, aS þau væru smíö-
uö af hertu. stáli og vær fet á þykt-
ina. Þau yrSu eyöilögö? DauSans
heimska; og hann sneri heimleiöis,
hálf óþolinmóöur á ameríska vísu,
' yfir því hvernig ástatt var.
Sex vikum síSar var verksmiöja
hans niannlaus og aögeröalaus. Stóra
keriö var fult af storknuöu gleri og
á gólfinu lágu sárir hermenn, eins
eins margir og fyrir komust. I noröri
og austri dunuöu fallbyssuskotin án
afláts. Creusot vigin voru brotin, þar
var ekki annaö eftir en haugur af
sprengdri steins'eypu og brota-
járni. RáShúsiö var rjúkandi rúst.
Fylking vopnaöra manna haföi þust
þar hjá, eins og tröllsleg bára. skolliö
yfir Namur og var nú komin hálfa
leiö til Antwerp. Paul og Albert
voru horfnir. Út viö sjóndeildar-
hring bar gráa reyki viö loftiö.
Charleroi, bærinn hans, var fullur af
hræddum borgurum, er voru fótgang-
andi á vesturleiö, svo og konum og
börnum, er sátu á náum rúmfata-
haugum í vögnum sínum. Kaup-
menn voru aö negla fyrir búSar-
glugga sína. Fyrir utan borgina
voru í skyndingu grafnir þrennir
vigskuröir í hálfhring, og voru þeir
fulKr hermanna í bláum herklæöum
og síöum yfirhöfnum. AÖ baki þeirra
voru vélabyssur faldar. Enn nær
borginni gullu s’órar sprengiskota-
byssur. Þrjár mílur burtu lagöi
þykka reyki upp af bóndabæ, er
brendur var til ösku, svo að fjand-
mennirnir heföu þar ekki hæli.
Austur til Namur liggur vegur meö
espitrjám á báöa bóga; langt langt
burtu sást blá svört móöa gjósa upp
á honum og í sama bili skall fyrsta
sprengikúlan á Charleroi, þar næst
önnur og síðan fleiri og fleiri. Hinu-
ntegin við brenda bæinn sáust menn
á ferö, smáir eins.og flugur fyrst, en
stækkuöu brátt, er þeir komu nær.
Jan Peeters sá þá kom nær og nær,
i þéttum fylkingum. Þeir námu staS-
ar og aö því búnu virtust þeir hværfa
ofan i jörðina. Þá kom ógurleg
hríö og skullu þá skotin ótæpt á
borgina. P'ylkingarnar komu aftur í
ljós og hurfu á ný. Þessu hélt frarn
unz fjndmannaliöiö var orSiö þriöj-
ung milú vegar á brott. Alla tiS
gusu bogadregnu vígskuröimir eldi1
og vélabyssurnar þutu meö reiöi-
raust. Gjallandinn í þeim þótti Jan
líkastur því glamri, er hýsasmiöir
keyrðu saman stálgrindur í hifnin-
skafa í Pittsburg.
Áöur en langt leið, skall fylkinga-
bylgjan á vígskuröunum og flæddi
I yfir þá; riSlar bláklæddra hermanna
hrukku undan eftir fáein ógurleg
augnablik og leituöu afdreps á götu-
hornum. Jan tók til fótanna og
reikaði ósjálfrátt til glersmiðju sinn-
ar. Hann heföi getað hlaupið lengra,
en sú bygging, sem hann elskaði af
öllum hug, mátti ekki vera mannlaus.'
Sáru hermennirnir höföu verið burtu
fluttir. Alstaöar heyröist eins og
veriö væri aö loka gluggum og
skella huröum. Rifflar gullu i
fjarska og þess á milli dundu þung-
ir skothvellir, er færöust nær og nær.
Jan gekk upp í svefnhús sitt og beið.
Hann stakk höfðinu út um gluggann
og sá hóp manna með hvassa hjálm-
kamba og teppaströngul um öxl,
koma upp strætiö. Þeir-stefndu til
Poissoniére götunnar, svo sem hálfa
mílu í burtu. Hann heyröi þungt,
þrammandi fótatak, er nam staöar
úti fyrir, og í sama' bili voru verk-
smiðjudyrna sprengdar upp og strax
á eftir kom brothljóð, er farið var aö
brjóta vélarnar. Þetta gekk honum
til hjarta. Hann skalf eins og
hrisla. “SmiSjan mín!” stundi hann.
“Smiðjan mín I Hana mega þeir
ekki skemma.”
Skellir og dynkir fóru vaxandi.
Hann skildi af hljóöunum hvaö
brotnaði í hvert skifti. Nú fór kalda
lofts myllan, nú dyrnar á samsuðu-
ofninum. Hann sá í huga sér hv’ern-
ig alt fór fram. Aö lokum sá hann
gegnum gluggann, að bláan reyk tók
aö leggja út um skrifstofugluggann.
Fótatak heyröist í anddyrinu niöri er
færöust upp stigann. Jan sat á rúm-
stokknum þögull og hljóöur'og bæröi
varirnar.
Svefnhússdyrunum var hrundið upp
og geM< fyrirlitöi inn, meö tvo liðs-
menn á hælunum. í sama bili miö-
uöu þeir byssufleinunum á bringu
hans. í einu horni herbergisins stóö
peningaskápur ótraustur, af tré og
járnþynnu, og dinglaöi þar lás á
keng. Fyrirliöinn miðaöi skam-
byssu sinni, skaut af henni með ógur-
legum hvell og féll þá lásinn niður.
Augu Jans fyltust beizkum tárum.
Fyrirliöinn stakk inn hendinni og
greip 8,000 franka úr peningastokkn-
um, og mælti svo viö Jan: “Þfetta er
stríð, og þú mátt þakka þinum sæla
aö þú fyrirfanst hérna en ekki úti á
götu. Þú skalt ekki héöan hreyfa þig
í heilan sólarhring.” Hann snerist í
hring og skoðaði sig um í herberginu,
sá hvar úr hékk á uglu, greip þaö og
stakk því á sig, mælti hrottalega til
liSsmanna sinna og þrömmuöu þeir
síöan allir ofan.
Sá belgiski sat eftir hreyfingarlaus.
Fótatakiö hætti aö heyrast, því að
alstaðar gullu viS kynleg hljóö úr
Ix^ginni. Hann þóttist heyra liróp
og köll álengdar, greip hann þá
skyndileg löngun til hefndar; hann
spratt upp og hélt djarflega út. Hann
mintist þá þess, aS sex hundruö
frankar voru undir rúmdýnunni,
sneri viö og sóttti þá. Þegar seölarn-
ir skrjáfuöu i höndum hans. sveif aö
honum sú hugsun, aö hér væri allur
árangurinn af tuttugu og finim ára
striti hans. Hann þóttist sjá fyrir
sér Jean Valjean, er segir frá í “Les
Miserables”, galeiöuþrælinn, er á-
vann sér 109 frauka þau nítján ár er
hann þrælaði, bundinn jámfestum
viö aöra fanga.
Hann fór í rnarga króka þar til
hann kom í miöja borgina, þar sem
bláklæddir hermenn höföu reist varn-
argarð af götugrjóti, þriggja feta
háan. Á bak viö hann voru tólf j
vélabyssur. Einhver þekti hann og
kallaði: “Faröu í skjól, Jan Peeters,
leikurinn er aö byrja.”
Hann faldi sig i dyragætt og horföi
niöur eftir götunni. Hjálmar blik-
uöu viö svo sem mílu vegar á burt.
Eftir litla stund fjölgaSi þeim, þar
til gatan var orðin full. Sá fylking-
arveggur fór á kvik í áttina til hans.
Hann nam staðar og i sama bili
þaut kúluhríö yfir hinn lága varnar-
garö. Fylkingin fór af staö aftur,
fimtiu eöa sextíu menn i röSurn, og
svo breið, aö hún tók aö húsunum
beggja rnegin. Eins langt og auga
hans eygöi skein á kambhvassa
hjálma. Undir þeim voru höfuð,
hjörtu- sem slógu heitt í brjóstum,
blá augu—fjandmennirnir.
Alt i einu gaus upp grimmilegur
og ferlegur ágangur rétt hjá honum.
meö djöfullegu braki og brestum, —
eins og miljón púkar gerðu uppistand
fyrir hliSum helvítis. Glamrandinn
var svo átakanlegur, aö hann náöi
ekki andanum. Úr gini hverrar véla-
byssu stóö eldur, samfasHir logi og
óteljandi skothylki soguöust inn í
þær og úr þeini.
Jan horföi á fylkingarveggjnn.
Hann nam staðar. Hann haföi veriö
sléttur, maöur staðið viö mann, en
var nú meö geilum og sköröum. Fyrir
framan hann voru margir komnir á
kné eöa lágu flatir. AS baki þeirra
voru aðrir, er römbuöu á fótunum
og duttu því næst. Aö baki þeirra
voru enn aörir, heilar raöir, gegnum
smognir af málmbrotum, en yfir þá
færðist svört helja, ef‘ir þvi sem
blóðiö tæmdist úr æöum þeirra. Þeir
gátu ekki falliö. Þeim var ýtt sterk-
lega áfram af þeirn, sem aÖ baki
þeim stóöu, en fram undan var valur
dauöra og dauSvona svo þykkur, aö
þeir héldust uppi. Þannig römbuöu
þeir, í kvíum milli kvikandi líka og
þeirra, sem áttu skamt eftir ólifað.
í þessari kös varö hvert skeyti mann-
skætt. Fin kúlan fór gegnum liösfor-
ingja, yfirliöa og óbreyttan liösmann
og varö öllum aö bana.
Jan þoldi ekki meira; hann tók til
fótanna ok flýði úr einu afdrepi í
annaS, á burt frá þessum hrikaleik.
LoftiS var oröiS blóörautt.
Það kveld gat hann ekki aS sér gert
aö læðast aftur á vettvang, þar sem
bardaginn stóö. Þá var strætiö hljótt
og gluggar allir tjaldalausir og ljós-
lausir, dyr harölæstar. Hvergi
heyrðist mannsmál, hvergi vottur um
manna nærveru. Broddur fylkingar-
innar lá þar sem hann haföi falliö,
nár viö ná í ýmislegum stellingum,
haugar hjálma og vopna, útdauö vél,
sem engum stóö ótti af Iengur—auð
íbúö anda, sem horfnir voru úr íbúö
sinni , leir og aska og hræ, þó fyrir
skömmu heföu veriö aösetur hug-
prýöi hláturs og ásta. Máninn helti
hvítum geislum yfir valinn og Jan
skalf af hrolli, er hann horfði á þá
sjón. Svöna var striöiö I Hann varö
þess var, að hanii stóö í bleytu,
þykkri og klísturslegri. Hann gekk
þaðan með hrolli—þetta var blóö.
Þegar morgun kom, var hann á
leiö komini) til Liége. Nöfnin Paul,
Albert, María, titruöu alla tíð á vör-
um hans. Ef til vill voru nú Paul
og Albert þeim líkir og lágpt á götum
Charleroi—Maríe—hvaö var orðið
um hana ? Hvarvetna blöstu viö her-
virki i landinu. Þorp eydd að húsum
og mönnum, manna hýbýli brend,
hross með gínandi sár í kvið eSa síðu.
akrar grafnir sundur af vígskurðum,
byssukerrur í brotum, mannabúkar
ofanjarðar. Eftir þessum vegi
höfðu svietamenn farið óttaslegnir i
stórum hópum. Alstaðar gat aö líta
vegsummerki eyöileggingar, sundruö
heimili, hrun og harm.
Þegar mikinn harm ber aö, dofnar
eyraö og tárin þorna. Sá tími kem-
ur, aö hjarta, sem ber þunga byrði,
missir kraft til kveinstafa. Jan
þrammaöi leiö sína þangað sem hug-
urinn bar hann, til Liége.
Hann kom þangað á sjötta degi, um
hádegisbilið, fram hjá Namur, sem
hann gat ekki fengið af sér að koma
í. Strætin voru full af fjandmönn-
um, hlæjandi, etandi, sofandi, en
sumir hirtu hesta sína fyrir framan
bæjarhallar rústimar, meö gleidd og
stóru státi,' við drykk, viö aS hreinsa
byssur, en sumir sátu reykjandi og
sleik'u sólskiniö eða býttuðu her-
fangi. Þeir litu ekki við Jan. Hann
sá fyrirliða slá óbreyttan liðsmann
framan i, en maöurinn lyfti hendinni
til kveðju og félagar hans spruttu
upp og settu sig í hermanna stelling-
ar. Bæjarlýöurinn gekk um niðurlút-
ur og litu varla upp. Illa skemdar
byggingar voru á hverju stræti vegg-
ir hrundir, eða meö stórum sköröum,
svo aö sá í gegn um þær. Búöir voru
opnar, en bak viö borðin stóöu konur
og töluðu í hálfum hljóöum.
Hann gekk aö húsi dóttur sinnar í
Rue de Spa. Útihuröin var á einni
löminni, gluggarnir brotnir og úr
einum þeirra blaktaði rautt glugga-
tjald, eins og blóðstraumur. Húsiö
var autt og mannlaust. í stássstof-
unni hékk mynd af honum sjálfum í
gyltum ramma. Hann horföi fast á
varir og augu sjálfs sín á myndinni.
Fyrir þeim haföi sá .örlagaleikur út-
kljáður veriö, sem hér haföi gerzt, en
þau voru þögul og hljóö. ÞaS var
aö eins mynd hans, sem lifað hafði af
angistina og flóttann. Ff til vill var
þaö fult eins æskilegt, aö enginn var
til frásagnar um þaö sem gerzt haföi.
Honurn sortnaði fyrir augum, er
hann leitaöi um húsiö. Það var kalt
og óvistlegt og hafði engin svör við
spurningum hans. Andi þess var
horfinn með Maríu. Eftir var ekkert
nema kjarnalaus skelin.
Nú var aö eins einn kostur fyrir
hendi. Sú Belgía, er hann þekti og
elskáði var spjölluö og rúin fegurö og
}rndi, aS eins leggur blómi sviftur.
Sjálfur var hann fyrirlátinn af guSi,
iSja hans árangri svift, hjartastreng-
ir hans skornir og lamaöir. Hér t
Liége virtist hann vera á limlestu
brjósti lands síns. Þessar rjúkandi
rústir, strætin alþakin brotamálmi
sigurvegarans, fótatak vopnaðra
fjandmanna, hræöilegra brúöusveina
keisarans, ógn af sívaxandi straum-
um hjálmaöra herskara, er ávalt kom
fljótandi sína leiS, dynurinn af ótelj-
andi byssum—viS alt þetta flökuðu
sár hennar á ný og tóku aö blæða.
Var enga huggun aö fá af einveru,
jafnvel fyrir þá sigruöu?
Jan Peeters lét alt þetta sem minst
til sin taka, heldur kepti á hina víöu
braut, sem liggur yfir sandöldurnar
til Flushing. Þaö var langur gang-
ur,— en hann haföi sex hundruð
franka í vasanum og viö þá ætlaði
hann aö bjargast.
Eftir skamma göngu varö alstaöar
fyrjr honum eymd, volæöi og hungur.
Hann nam staðar, sá á og hugsaði
meS sjálfum sér. Eftir drykklanga
stund hélt hann leiöar sinnar, tíu
frönkum fátækari. Hans þreyttu
fætur báru hann frá einu mótlætinu
til annars. Brautin til Flushing virt-
ist vera volæðisbraut, ævalangt sýn-
ingarsviö þjáninga, er aldrei var
fortjaldi _huliö — ekki einu sinni
fortjald myrkursins. Á nóttunni
blöstu viö þúsund eldar, en umhverf-
is. hvern voru hvirfingar flóttafólks.
Hann varö æ feginn myrkrinu, því
aö þá sváfu börnin , of þreytt til að
gráta. Á hverri mílu bar eitthvaö
fyrir, sem sinna varö—og Jan Peet-
ers gaf gjafir, flýtti sér svo burt til
aS komast hjá þakklæti og blessunar-
óskum. Hann taldi aldrei hvaö hann
átti eftir, því að á þessu sviði virt-
ist eySilegging og hernaöur hafa náö
sinu hæsta stigi.
ViS landamæri Hollands hleyptu
verðir honum hjá án spurninga. Þeir
menn höföu horft upp á heila þjóð
skríöa inn um athvarfs hlið inn i
land þeirra, og þeir höfðu séö svo
æfa marga honum líka, rákaöa i
frarnan, uppsletta og óhreina og tóm-
henta. Hann nam staöar hjá bökun-
arhúsi og baö um brauð. Lyktin af
þvi var sæt. Hann tók upp vasabók-
ina sína. Af sex hundruð frönkum
var enginn eftir.
Tveim vikum seinna lenti hann í
Liverpool meö þrjú hundruö öörum
flóttamönnum. Þeir voru fluttir i
opinbera byggingu, er undirbúin
hafði veriö undir komu þeirra. Hann
fékk þar föt og fæSi. Daginn eftir
fór hann til yfirvaldanna. “Eg vil
Vinna,” mælti hann; “eg get ekki lif-
aö á ölmusugjöfum.”
Honum var liðlega tekið. “Þaö er
bágt, aö viö skulum ekki hafa neina
vinnu handa þér; en matur er
þér heimill og húsaskjól opiö
til loka striösins. “Viö getum ekki
gert betur en við gerum.” Hann
hneigði sig og þakkaöi þeim alvar-
lega. Þeir geröu þaö sem þeir gátu
fyrir hundruð þúsunda af landsmönn-
um hans. Hann reikaði til sjávar og
horföi á skipafjöldann, kominn af
ýmsum löndum og til ýmsra landa i
brottbúningi. Eftir vikutíma liitti
hann á skipstjóra á kaupfari, sem
ætlaði til Kingston, Jamaica.
“Eg skal flytja þig þangað fyrir
ekki neitt, þaS er þér velkomiö,”
mælti hann og gætti Vandlega að
skuggunum í augum Jans.
Jan hugsaði aö Kingston væri nær
Pittsburg en Liverpool. “Þakka þér
fyrir. Þetta er vel boöið af þér.”
Hann hékk yfir handriði þilfarsins
svo dögum skifti og staröi út í sjón-
deildarhring. Skipstjóri sá hvaö í
skapi hans bjó og lét hann eiga sig.
Þessi sjór, meö sínu undirdjúpi
minti Jan á eilífðina. Hér var djúp
að finna, er í mátti drekkja öllu vol-
æði veraldarinnar. Það var óróa-
laust, oröalaust, ókannandi. En hve-
nær sem sjórinn breiddi út sinn
græna faðm og bauð honum heim til
sín, flaug Jan í hug þaö land, þar
sem hann gat gengið uppréttur og
horfst í augu við hvern sem vera
vildi. Hann geröi sér jafnan i hug
glersmiöjuna í Pittsburg, öskriö i
aflinum, er hver var öörum nærri, og
hið skæra gler til blásturs búiö.
Þeir komu til Kingston eftir sext-
án daga ferö. Skipstjórinn kv'addi
Jan með handabandi, fékk honum tíu
dali og árnaði honum góös.. HiS
góða fólk í Kingston fékk aö vita,
hvaö á daga hans hefði drifið og út-
vegaði honum vinnu, þangaö til svo
bar viö, ein daginn, að snekkja brun-
aöi inn á leguna, snjóhvít á lit meö
Stjörnu og Randamerkiö í Siglutoppi,
Jan horföi á, er akkeri hennar
sukku í sjó niöur aö kóralrifinu.
Vegir drottýis eru órekjandi, og
svo bar viS, aö eigandi skemtisnekkj-
unnar hvítu fékk aö heyra söguna af
Jan Peeters, sem margur kunni í
Kingston, og hann fann Jan aö máli
og hughreysti hann, tók hann með
sér á skip sitt og skaut honum á land
í Key West meö annari tíu dala gjöf.
Tveim vikum síðar leit v'erkstjór-
inn í glersmiöjunni í Pittsburg upp
frá vinnu sinni og sá mann standa í
dyrum skrifstofu sinnar. Hann þótt-
ist þekkja manninn og horföi á hann
forvitnisaugum. Loks kannaðist
hann viö hann—en ekki var Jan grá-
hæröur þegar hann skildi viö hann
síöast.
“Hana nú.—Er þetta þú, Jan?
Eg ætlaði varla að þekkja þig. Fáöu
þér sæti.”
Flóttamaðurinn lét fallast á stól.
Verkstjórinn tók eftir því, hve lotinn
hann var og hrukkóttur orðinn i
framan. Alt í einu fann hann aö
hann staröi djúpt í augu Jans, og
varö þeirrar kvalar var, sem hann
næstum klöknaði viö.
“Viltu fá aftur gamla verkið þitt?
Þaö bíður etir þér,” mælti hann vin-
gjarnlega.
Jan Peeters kinkaði kolli. “Já,
þakka þér fyrir; eg þarf þess nú
með.” Þar næst studdi hann höfði á
skrifborð verkstjórans og gekk upp
og niöur af ekka.
Skógur á sléttum
vesturlands.
Á sléttunum hefir hingaötil lít-
iö vaxiö er til eldiviöar mátti hafa,
annaS en hveitistrá, en strá er
betra eldsneyti í brennur, heldur
en til beimabrúkunar ,einsog- allir
vita. En þetta er nú óöum aö |
breytast, því aö bændur eru farnir
aS rækta tré á jöröum sínum, er|
meö tíö og tíma veitir eldiviö og er
til skjóls og prýði.
Þaö era nú fjortán ár síöan
stjórnin í Canada tók til aö gefaj
bændum trjáplöntur til útsæöis, og
á þeim tíma hefir 'húnl útbýtt um
25 miljónum slíkra planta meðal
bænda í Manitoba, Saskatchewan |
og Alberta og er sagt aö níutíu
per cent af þeim þrífist og vaxi
vel. Sumt af því sem fyrst var
sáö, er fariö aS nota til eldsneytis.
ÁSur langt um líður, hafast af því
fleiri not, giröingastólpar og ýmis-
legt annaö er búi hentar.
Þegar stjórnin byrjaöi á þessu,
var ekki trútt um aö brosað væri
aS því uppátæki, og gerðist marg-
ur til aö segja, aö úr því að ekki
hefðu vaxiö tré á sléttunum, allan
þann óratíma sem liðinn var, frá
því þær urSu til, þá væri þýöing-,
arlítiö aö reyna aö rækta þau. En
hin fyrsta tilraun hepnaöist furö-
anlega vel og var þá haldið áfram
af kappi. Nú á landiö gróörar-
stöð viö Indian Head, Sask. og eru
þaöan sendar um 5 miljónir af
trjáplöntum árlega, til bænda víös-
vegar um slétturnar. Þeim fylgir
leiöarvísir um ræktun og meðferð
þeirra, og er 'þetta alt gefins og
skilmálalaust, nema aö trjáplöntu
reitunum verður aö halda viö.
Þær, tegundir, sem helzt eru
ræktaðar, er askviöur, Manitoba
maple, Russian poplar, cotton-
wood, willow, tamarack og Scotch
pine. Um fimtíu þúsund slíkir
gróðrarreitir finnast nú á víö og
dreif um slétturnar, og bætast
margar nýjar viö á ári hverju.
Nautaveiðar á sœ úti.
Einu sinni sem oftar voru menn
sendir út á eina af éyjunum í Ytlre
Söndfjord i Noregi til aö sækja
nokkur naut, er var haldiö þar í
haga til aö fita þau áöur en þeim
yrði slátraö, eins og víSar er siður.
En nautin voru engin lömb viö aö
eiga, Þau höföu engan mann séö í
margar viknr og voru oröin svo vilt
aö þeim v'arö með engu móti komiö
i réttina, sem bygö haföi veriö á
eynni í því augnamiöi. Þau urðu
því styggari, sem þau voru lengur
elt og loks lögöu sex á sund út á
fjörðinn. Ylgja var talsverð í sjó-
inn, svo bátum var þegar hrint á
flot til að elta þau, því menn óttuö-
ust, aö þau kynnu aö drukna. Tvö
þeirra sáust komast upp á eyju í
mílu fjarlægö, en fjórum varö snúið
aftur til lands. En jafnskjótt og
bátarnir komu aö landi, lögðust
nautin aftur til sunds. Uröu sendi-
menn því að koma múl á þau á
sundi og draga þau til lands. En nú
voru þau svo hamslaus af reiði, að
ekki var hættulaust viö þau aö fást,
og svo var hiö stærsta skapilt, aö
því varö að stytta stundir samstund-
is. Einu nautinu týndu smalarnir, og
meö iþví aö dimt var orðið uröu þeir
aö halda heimleiöis viö svo búiö.
Daginn eftir fanst þaö á eyju skamt
í burtu og var þá svo hamslaust, aö
leitarmenn uröu aö senda því kúlu í
höfuðið.
Nútíðar eldspýtur
eru afleiðingar af 60 ára reynslu í eldspýtna tilbún-
ingi á heimsmarkaðinum.
EDDY’S “Silent Parlor”
Eldspýtur ef rétt er haldið á og þeim strokið yfir
hrufótt efni, er ábyrgst að gefi stöðugt og bjart ljós.
The E. B. Eddy Company,
Limited,
HULL, CANADA
i
Miss Halldóra Bjarnason.
Fœdd 7. Maí 1898.-Dáin 19. Júní þ. á.
Hér eg sit og harma
hjartans Dóru mína.
Gegnum þoku þétta
þiöir geislar skína.—
Hugsa’ um heljar grimmu
hret, sem koma á vorin.
Hugsa’ um hana eina
og hennar síðstu sporin.
Hún er frá mér horfin,
hjartans góöa barnið,
ungum anda sv'ifin
yfir kulda’ og hjarnið.
Ei má framar æðrast,
er sá hlutur skeöur,
en alt, sem á hana’ minnir,
angrar mig og gleður.
Breiöa auðnan blasir
biturt nú við augum,
er því fátt, sem ylar
innstu hjartans taugum.
Sól og sunnan blærinn
sungu’ mér fyrrum betur;
kulda kraminn andi
kveöið ekki getur.
Fagur fugla hópur
flaug nær opnum glugga;
ó, þeir ættu’ aö syngja
og eyða dimmum skugga.
Eg bað alla’ aö kveöa
óö um Dóru látna;
liélt þaö mætti hugga
hjartað tárum grátna.
Einn úr hópnum heyrði,—
hjartans bæn gat metiö.
Hann var hennar vinur
og haföi oft hér setið;
átti unga fjóra
efst í toppi grænum;
Eikin væna vildi
vagga þeim í blænum.
Þú, sem þarna unir
þéttum uppí greinum,
heyröu. hörpuvinur,
hygðu’ að sárum meinum:
Láttu lága’ og þíöa
ljóöa strengi titra;
—helgir söngv'a hljómar
harminn sefa bitra.
Lítill, ljúfur vinur
leit hér innum gluggann,
sá í sálu minni
sorgar dimma skuggann,
auön og ógnar þunga,
endir bjartra vona;
kvaö hann kvæöi’ um Dóru,
en kvæöið hans er svona:
“Andans sjónum opnast
ómælandi vegir,
hátt í lofti heyrast
hljómar undarlegir,
eins og einhver væri
uppi lengstt aö hringja,—
eöa máske er þar
elsku-Dóra’ aö syngja?
Eg sé hana’ í anda,
eins og vildi’ hún segja:
‘Gráttu' ei. góöa mamma,
gott er aö fá aö deyja;
sástu mig ei sofa
sætt á köldum fjölum,
bjarta’ og blíða á svipinn,
bitrum leysta’ af kvölum?’
Kom þú, elsku andi,
oft í draumi niöur;
hevröu, hjartaö góöa,
hv'ers þig mamma biöur:
Legöu litla hendi
Ijúft að pabba hjarta,
svo hann fái’ aö sjá þig
sæla’ og engilbjarta.
Man eg lítinn lófa
löngum fyltan brauði,
mér og ungum mínum
miöla’ af smáum auði;
hér var hlýtt aö lifa
og hlýða’ á blíða sönginn,
fagra tónaflóðiö
fylti skógargöngin.
Margan fagran morgun
man eg, herra góður,
yfir ungum mínum
æ þá grúfði’ eg hljóður,
og er genginn geisli
gylti skýja tjöldin,
oft viö saman sátum
síöla hér á kvöldin.
Hún mér sínar sögur
sagöi þá í næöi,
og um ým.sa hluti
orkti lítil kvæöi;
og þó eitthvaö brynni
innra sárt í taugum,
fjör og glettni glóöi,
gráum þar í augum.
Fegurö, æskuyndi
innri’ af rótum sprottin,
gáfum gæddur andi
gaf æ sama vottinn.
Bygö var brú úr vonum
bratta yfir strauma;
—seytján ára aldurv
elur fagra drauma.
Hinsta kvöldiö höfuö
hneigði’ aö lágum beöi.
Einatt angri veldur
eitthvaö það, sem skeði.
Um það eg í tómi
alt af getum leiddi,
hv'að hana myndi hryggja
og hvers hún aftur beiddi.
Eitt sinn orðin heyröi,
er hún baö sinn drottin:
sér i hjarta senda
sanna kærleiks vottinn,
sæl, í sátt viö alla
síösta stríöiö hevja,
ung meö æsku bjarta
að hún fengi’ að deyja.
Blóm og bernskustöðvar
brostu hjarta móti,
eins og fögur eyja
öldu vafin róti.
Bamsins anda blíöum
björt þar mundi töfin,
en skýld i skugga dimmum
skein viö opin gröfin.
Aö hverfa heims úr glaumi
hjartaö unga þráði;
hún fékk hæga’ og blíða
hvíld aö drottins ráöi.
sælu sanna veitir
svala’ og kyrra húmiö.
Beztu bróður hendur
bjuggu’ upp siðsta rúmið.
Hinstu hjartans kveöju
henni vinur gefur.
Hér er hlýtt aö una.
Hérna Dóra sefur.
Hennar hv'ita rúmiö
t hnausar moldar þekja.
Haföu hljótt, minn vinur,
hana má ei vekja.
Þegar stríður stynur
stormur hér um nætur.
eg skal yrkja kvæöi
um ástar djúpar rætur.
alt, sem fegurst á eg,
i þann leggja sjóöinn,
og um hana’ eina kveöa
öll mín sólarljóðin.
Og hjá lágu leiði
löngum skal eg vaka;
,aörir æskuvinir
undir munu taka
og syngja þar hún sefur
sæl en andarvana,
bera þangaö blöðin
og breiöa ofan á hana.”

Illa leikinn.
Stúlka var á gangi i skemtigaröi
ein síns liös og tók efitr því, aö
rnaður hafði elt hana góöa stund.
Hún nam því staöar og þegar
maöurinn nálgaðist hana, spuröi
hún;
“Hvers vegna ertu aö elta mig?”
“Af þvi eg- elska þig,” sagöi
maöurinn.
“Jæja,” .sagöi stúlkan. “En eg
skal segja þér nokkuð: systir mín
er héma rétt á eftir mér og hún
er miklu fríöari en eg. Játaðu
henni ást þína.”
Maöurinn snéri viö og mætti
stúlku, sem var mjög frið. Gekik
hann þegjandi fram hjá henni og
hljóp þversum yfir grasflötinn til
aö ná aftur sem fyrst tali af hinni
stúlkunni.
“Þvi skrökvaöiröu aö mér?”
spurði hann.
“Þú sagöir mér heldur ekki
satt,” mælti stúlkan, “því ef þú
heföir elskaö' mig, hefðirðu ekki
hlaupiö eins léttilega frá mér og
þú gerðir, þó þú heföir átt von á
aö hitta fríöa stúlku á næstu grös-
um.”