Lögberg - 06.04.1916, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. APRIL 1916.
i
Islenzkar konur og
kvenréttindi.
Eftir Jón Jónsson frá Sleðbrjót.
Á sítSastliönum árum hefir jafn-
rétti kvenna í almenum málum
mi&aS svo mikiS áfram í he'minum,
a& ótrúlegt mundi hafa þótt, hefSi
einhver spáS þvi aS svo færi, þó
ekki hefSi veriS nema fyirr tíu ár-
um síSan.
Enginn þjóSflokkur á þar meiri
sigri aS hrósa heldur en íslending-
ar. Heima á íslandi var kvenfólki
veitt jafnrétti viS karlmenn á siS-
astliSnu ári, þegar hin nýja stjóm-
arskrá var staSfest af konungi. í
Danmörku og Noregi eru nokkrar
íslenzkar konur búsettar, og í báS-
um þeim löndum hefir nú kvenfólk-
iS fengiS jafnrétti viS karlmenn.
Eins og kunnugt er, þá hefir hin
frjálslynda og framkvæmdarsama
stjóm hér í Manitoba fylki látiS
þaS verSa eitt sitt fyrsta löggjafar-
starf, aS veita konum fult jafnrétti
viS karlmenn í almennum málum,
og í Saskatchewan og Alberta lít-
ur út fyrir aS konur nái hinum
sama rétti á þessu ári, eSa a.m.k.
áSur en langt um líSur.
Hér í Manitoba er þaB viSurkent
aS íslenzki þjóSflokkurinn hafi
byrjaS baráttuna hér fyrir jafnrétti
kvenna og aS foringi þess máls hér
hafi veriS Mrs. Margrét Benedikts-
son. AuSvitaS hafa tekiS viS af
henni aSrar sterkari hendur, til aS
hrinda því máli áfram á sigurbraut-
ina. En “miklu veldur sá er upp-
hafinu veldur”, hvort heldur er til
betra eSa verra. Og þegar óhlut-
drægt verSur skrifuS framfarasaga
Vestur-íslendinga, mun nafni Mar-
grétar Benediktssonar ekki verSa
gleymt, þótt samtíSin horfi ef til
vill yfir höfuS henni.
íslenzkar konur heima á íslandi
tóku viS þessum réttindum eins og
göfugum konum sæmir, er skilja
hlutverk sitt, er þeim er í hendur
faliS meS þessum nýju réttindum.
ÞaS hlutverk aS bygVja upp og
bæta þjóSlífiS, gjöra þaS styrkara,
hlýrra og hreinna.
Vegna fátæktar þjóSarinnar, og
þó enn þá meir vegna skilningsleysi
þings og þjóSar, hefir aldrei kom-
ist á stofn sæmilegur landsspítali
á íslandi. AfbragSs læknarnir, sem
ísland hefir eignast nú á síSustu
timum, hafa orSiS aS vinna læknis-
störf sín í húsum, sem alls ekki hafa
veriS samboSin læknislist þeirra, né
sæmilegur bústaSur sjúklinga, eftir
kröfum nútímans.
Þegar konurnar íslenzku höfSu
fengiS rétt til aS vinna jafnt karl-
mönnum aS þjóSmálum, var þaS
þeirra fyrsta verk aS stofna félag,
er berSist fyrir þvi aS safna fé til
aS reisa landsspítala, sem fullnægi
nútima kröfum þjóSarinnar.
Fyrir þessari félagsstofnun geng-
ust göfugustu konur í höfuSstaS
fslands, Reykjavík. Þær sáu þaS
fljótlega, aS þegar menn þeirra og
bræSur höfSu hlotiS þaS traust
aS standa fremstir í baráttunni fyr-
ir viSreisn lands og lýSs, þá hvildi
sú skylda á þeim, aS ganga líka í
fararbroddi, þegar þær voru komn-
ar út í þjóSmála baráttuna.
ÞaS er gleSilegt fyrir Islendinga
aS vita þaS og sjá, aS enn lifir i hug
og hjarta islenzkra kvenna, sama
göfuga stoltiS, sem hljómaSi í orS-
um Þorbjargar konu Vermundar
mjóa, þegar hann spurSi hana
meS, kaldafrekju, hvers vegna hún
hefSi gefið Gretti lif, er hann var
tekinn fastur aS ránum:
“Eg gjörSi þaS”, svaraSi Þor-
björg, “af þvi eg vissi þú mundir
þykja höfðingi at meiri, er menn
vissu þú áttir þá konu, er slíkt
!>orSi aS gera”.
Askorun J>eirri er hinar islenzku
konur sendu þegar til þjóSarinnar,
hefir veriS vel tekiS. Er eg sá
seinast skýrslu um árangurinn, voru
samskotin orSin, á litlum tíma, á 4.
þúsund krcánur. Af þeirri upphæð
gaf liknarfélag kvenna í Reykjavík,
sem kent er við Albert Thorvaldsen.
iooo kr. “HálfnaS er verk þegar
hafið er”. Og þó upphæS þessi sé
lítii, miðaS viS þörfina, þá veitir
þeirra góða byrjuti sterka von um
happasælan framgang málsins.
Og vonandi verður þetta til aS
vekja og styrkja þjóSina islenzku
til aS koma upp sæmilegum land-
spitala. Og þá mun sá tími koma
aS margur sjúklingur mun fella
fagnaðartár yfir þvt að kvenrétt-
índin á íslandi urðu til þess aS
bera þetta ntannúSarmál fram til
sigurs.
Konumar á lslandi fundu það,
aS hin nýju réttindi þeirra kröfS-
ust þess aS þær hefSu hærri hug-
sjónir um hluttöku stna i almenn-
um málum en þá, aS láta smala sér
að kosningaborSintt í flokka-
rifrildi.
Þær hafa viljaS sýna að þær
vont eklci aSeins “hátt settar frúr”,
heldur einnig sannar konnr.
Þær sáu þaS að í þjóðfélagsmál-
um gátu þær tekiS að sér sama hlut-
skiftið, sem svo oft verSur hlut-
skifti þeirra í heimilismálum, að
likna og hjúkra, þegar sorg og sjúk-
dómar herja landiS.
En hvaS verður nú fyrsta verk 1
íslenzkra kvenna í Manitoba, þeg- |
ar þær hafa fengið jafnrétti við
karlmenn í fylkismálum?
Ætla þær að biða meS að hefjast
handa í stjórnmálum, þangaS til
f’.okkapólitíkin hóar þeim saman?
Konumar íslenzku heima hafa
sýnt þeim göfugu fyrirmynd.
ViS tölum oft um þaS Vestur-
íslendingar, meS dálitlum vestur-
islenzkum rembingi, hvað íslend-
ingar hafi lært og geti lært margt,
af okkur héma vestan hafs, og fyr-
ir því má líka færa góSar ástæSur.
En viS getum líka stundum lært
ýmislegt af íslendingum heima, og
sé eg ekki aS þaS sé nein niðrun,
hvorki vestur-íslenzkum konum né
körlum, því “oft er það i koti karls,
sem kóngs er ekki í ranni”. Og í
þessu umrædda máli geta vestur-
íslenzkar konur lært af dæmi alís-
lenzkra kvenna, hvað er göfug hlut-
taka t þjóSmálum.
Og hér er samskyns mál að berj-
ast fyrir. Ríka þjóSin í Canada
hefir strandað á sama skerinu og
fátæka þjóSin heima, að skilja ekki
aS ein fyrsta og stærsta skylda
þjóBfélagsins er að sjá borgið heilsu
og lifi þegnanna.
“Hvíti dauSinn”, berklaveikin,
herjar á þjóðina engu minna en
Þjóðverjinn. BlöSin segja að þetta
ár hafi “Hvíti dauðinn” lagt fleiri
að velli hér i Canada, heldur en
ÞjóSverjar. Stofnunin sem berst
við þennan óvin hér x Manitoba,
heilsuhælið í Ninteet, er látin lifa
á göfuglyndi einstakra manna. Þeg-
ar bezt lætur leggur stjórnin henni
fáeinar þúsundir. Þessi stofn-
un hefir unn:S mikið og þarft verk,
og ynni meira ef ekki bagaði fjár-
skortur. — Það væri göfugt verk
fyrir konurnar í Manitoba að byrja
þjóðmálastörf sín á því, að hefja
baráttu gegn “hvita dauðanum.
Safna fé til að fullkomna heilsu-
hælið, fá konur og karla íslenzka
og enska, og hverrar þjóðar sem
eru, til að leggja fram sinn skerf
eftir ástæSum, og vinna að því,
þegar þær fara aS beita áhrifum
sínum í stjórnmálum, aS stjórnin
fari líka að beita sér í stríðlnu við
“hvíta dauðann”, betur en hún hef-
ir gert. »
Um ednilangt Iandið verða vinir
og vandamenn að horfa grátnum
augum á eftir ástvinum sinum, sem
falla fyrir eiturörvum “hvíta dauð-
ans”. ÞaS væri göfugt verk fyrir
vestur-íslenzkar konur, að reyna að
þerra þessi tár, hnekkja valdi þessa
sídrepandi óvinar. Og varla munu
þær á nokkurn hátt betur sýna að
þær væru þjóSmálastarfinu vaxn-
ar, en meB þvi að ganga i farar-
broddi í þessum bardaga.
ÞaS eru búsettar í Winnipeg
margar íslenzkar konur, sem standa
jafn “hátt í hlíð” í þjóSfélaginu, og
konurnar í Reykjavik, sem berjast
fyrir landspitalanum. Eg vildi óska
íslenzku þjóðinni þess aS konum-
ar i Winnipeg ættu nú það þrek að
verða forgöngumenn í baráttunni,
gegn hinum ægilega óvin, “hvíta
dauðanum”. Þá mundi framtíðin
blessa minningu þeirra, og samtiS
in álíta menn þeirra “at meiri
höfSingja, er hún vissi þeir ættu
þær konur”, er þyrSu að segja jafn
ægilegum óvin stríð á hendur.
----------------■»—♦-----
♦ + +++++♦+♦ +++++•♦+•* + ♦ + ♦+
í Glaðar stundir |
í t
I.
Stúkurnar Skuld og Hekla héldu J
sértsaka skemtifundi vikuna eftir |
atkvæSagreiðsluna. í Skuld höfðu j
sySturnar staðið fyrir undirbún- í
ingnunx, enda var hann svo full-
kominn að ekkert varS út á sett.
Carolina Dalmann, sem verið
hefir ritstj. stúkublaðsins “Stjarn-
an” í 14 ár svo að segja samflevtt,
hafði skrifað vandaða útgáfu af
því, meS fögrum sigurvegara orð-
um og útfarar minningu gamla
Bakkusar.
Það er dæmafátt, ef ekki dæma-
laust, að jafngöinul kona sem Mrs.
Carolina er að áratali, sé eisn atid-
lega ung og hún er; lýsir það sér í
daglegri umgengni og starfsemi, en
hvergi eins vel og í blaðinu hennar.
Það er mörgum undrunarefni að
hún skuli altaf hafa nóg af til-
breytilegu efni, sem öllum þykir
skemtilegt að hlusta á. Það er þó
ekki lítill vandi. Menn eru farnir
að hafa orS á því að hún hljóti aS
vera andlega skyld Matthíasi Joch-
umssyni. Þessi sifelda spirklandi
gelði og eldf jör, sem strýkur í burtu
öll ytri ellimörk. Það er öfunds-
vert.
Jónas Stefánsson söng hiS fagra
kvæði Jónasar Hallgrimssonar
‘‘Fífilbrekka gróin grund”, og fór
svo vel með það, að mörgum fanst
sem þeir væru aftur ungir og lægju
hrifin í brekkunni sinni heima. Var
hann kallaður fram aftur með svo
ákveðnu lófaklappi að hann varð
aS hlýða.
Þá Iéku þeir á fiðlu, Vilhjálmur
Einarsson, Magnús Magnússon og
Frank Frederickson, en SigríSur
Frederickson lék á slaghörpu. Ekki
nægSi mönnum að heyra þau emu
sinni og voru þau kölluS fram aft-
Söngl á sveitargötu.
*♦++++++++++++++++++++++++++++++++4r++++++++++++++++++++4-+++++++++++++++++ ++■++++J
t
*
♦
i
t
t
■*•
+
*
4-
*
*
+
♦
♦
+
♦
♦
+
♦
+
♦
*
♦
*•
+
4-
t
+
I
Í
•f
t
+
|
l
+
+
♦
t
t
•*
♦
*
•f
f
4<
f
+
f
+
♦
*
♦
+
+
+
•f
+
•f
+
♦
+
♦
++-++++++++++++++++++++++-++++•+++•+++•++-++++++++++++++++++++ ++♦+♦+♦+++++♦+++♦+++♦■+++
Leysvng.
Veit sitt fall á vígin rudd
Veturinn, allur sviBInn.
Sól, á fjalla-stafinn studd
Stingur upp gjall-fryst hliðin.
Leysir mjöll, svo leggja á stig
Lækja-föll af tindum.
O’naf fjöllum flytur sig
Fönnin öll í lindum.
Trúnaðarmál.
Mig hafa aldrei vinir verst
Veitt með keri höllu.
Líka trúi eg langtum-bezt
LjóSunum fyrir öllu.
Eftirsjáin.
HeiSló, sem um sumardaginn
Söngst við hlustarlausan bæinn,
Stiltir hljóðin há og lá:
Þegar heljur haustsins blakka
Hljóma þína slá í dá,
Þögnin, sem að þá legst á,
Kennir sönginn þinn að þakka.
Dagdraumar.
Rómar yndi ræðanna
Rannsókn blind af litnum,
Fylt af vindi fræðanna,
Fermd af hindurvitnum.
Apríldagar.
í brú til sumar-batans fer
Af boSstól apríldagur hver,
Og gleymdur þegar genginn er
I gullöld vorsins týnir sér —
Og hver einn sonur sannleikans
Fer sömu leið í þessum heimi manns.
Framþróun.
I.
ÞaS get eg þér sagt meS sanni:
—Sagan þessi út má berast—
VerS eg fyrst aS verSa að manni
VængjaSur engill til að gerast.
II.
Þeir mig sneypa, aS ei á
ASra heima sníki,
Sem á jörð v.l feginn fá
Fyrsta himnariki.
Morgun við hafsbrún.
Hvítum armi heiSbláinn
Hringar barm á legi.
Austrið hvarminn opnar sinn,
Uppi er bjarmi af degi.
"I þriðja og fjórða lið”.
Þú mátt bera, unga öld,
Og meS stun og tárum,
FeSra heimsku hrópleg gjöld
Og heimaland í sárurn.
Yfirgefin barnagull.
Raun mér stilar stefin,
Stúlkan mín!
Er eg yfirgefin
ÖIl sé barnagullin þín —
Vaxirðu aldrei uppúr því
Úr eigum smáum
Hallir byggja, að búa í —
Svo breyttist þá um:
Þér væru harSir harmar vissir
Og heimurinn af skáldi missir.
Stephan G. Stephansson.
ur.
Séra Rúnólfur Marteinsson flutti
því næst ræðu um sigur þann er
hlotnast hafði. Mintist hann á hina
liðnu erfiSu tíma. alla þá baráttu
og einlægu staðfestu sem bindind-
ismenn hefSu sýnt í síðastleðin 15
ár. Hvernig vonir þeirra hefSu oft
verið sviknar og hversu vonbrigða-
skýin hefSu hulið sigursólina hvað
eftir annaS. En aldrei hefðu þeir
látið.hugfallast, og fyrir hina miklu
trú, hina björtu von og hinn ósér-
plægna kærleika væri nú markinu
náS.
Hann bar saman alla þá steina,
sem gamla stjórnin hafði sett á veg
bindindismálisns, viS þá sanngirni,
sem sýnd hefði veriS síðan þeir
komust til valda, sem nú ráða mál-
um. Þakkaði hann öllum fyrir vel
unnið starf og hvatti til þess aS
vera vel á verði. Var góður rómur
gerður að . máli hans, sem vænta
mátti.
Mrs. P. Dalman söng þá hið gull-
fagra kvæði Steingríms “Við sjó-
inn fram eg lengur ei mér undi”.
Söng hún þaS einstaklega vel og
flutti íslenzka hugi á vængjum tón-
anna heim að gilinu sem kvæðið
lýsir svo vel. Var hún kölluð fram
aftur og söng þá annað kvæði. ÞaS
var herhvöt og stakk mjög í stúf
við hitt; en hún söng það jafn vel.
Frank Frederickson söng því
næst íslenzku þýðinguna á kvæð-
inu “Tipperary” og þótti fólki þaS
skemtilegt. VarS hann að endur-
taka síSasta erindiS, eftir óskum
manna. Frederickson er fæddur
hér í landi og uppalinn, og hefir
hlotið alal sína mentun á enskri
tungu; kveðst hann sjálfur ekki
kunna íslenzkt mál, en það var þó
skemtilegt að heyra hversu skýrt
og snjalt hann bar fram orðin í
þessum islenzka söng; og sýnir það
glögglega að hægt er að festa ís-
lenzkuna á tungum og vörum
hinna ungu að minsta kosti—jafn-
vel í huga þeirra og hjarta líka; en
til þess verða ljóðin hentugust og
notadrýgst, þegar hægt er að fá þau
sungin.
AS síSustu var stuttur gleðileik-
ur, og er ekki annað hægt að segja,
en að fundurinn hafi verið bæði
skemtilegur og uppbyggilegur. End-
aSi hann með því að veitingar voru
fram bornar, og þótti vist öllum
betur farið en heima setiS.
II.
Fundur sá er Hekla hélt var
nokkuð með öðru móti, en ágætur
í alla staSi. Var þess minst með
viSeigandi orðum að stríSið væri
úti og sigurinn unninn. Hekla er
elzta goodtemplara stúkan í Mani-
toba og stærsta íslenzk stúka í
heimi; má hún kallast móðir Regl-
unnar hér i fylki og hefir borið hita
og þunga dagsins í fyllri mæli, en
flestar aðrar deildir; enda á hún
marga dugandi liðsmenn, bæði menn
og konur, sem aldrei hafa horfið af
hólmi, hvað sem á hefir gengið.
Fyrir þennan sérstaka fund hafði
prófessor J. G. Jóhannsson verið
fenginn til þess að halda fyrirlest-
ur og var umræSuefni hans fram-
þróun. Atti það einstaklega vel við
tímann, þvi hafi nokkurn tima
framþróun átt sér stað i nokkru
landi, þá hefir það veriS i Manitoba
nú í ár í flestum skilningi. Fyrir-
lestur Jóhannssons var skipulega
saminn og sköruelga fluttur, og skal
hans ekki frekar minst hér sökum
þess að hann verður, ef til vill flutt-
ur í Lögbergi síðar með góðu leyfi
höfundarins.
III.
BáSar þær stundir sem hér eru
nefndar að ofan, voru sannarlega
glaðar, en glaðasta stundin var þó
sú er upp rann á mánudaginn 27.
marz. Þá var haldin almenn fagn-
aðarhátíð meSal íslendinga hér í
bæ í tilefni af bindindissigrinum.
Hófst sú stund með því aS séra
Rúnólfur Marieinsson, sem fyrrum
var Stórtemplar goodtemplararegl-
; unnar hér, bauS menn velkomna og
flutti stuttorða, en kjarnmikla ræðu
| um fagnaSarefnið sem fyrir lá.
Mintist hann þeirra þungu spora,
sem orðið hefðu á leiS vorri að sig-
urmarkinu, sem nú væri náð; allra
dökku skýjanna sem skygt hefSu
oft og lengi á sigttrsólina, sem nú
! skini hátt á lofti.
Hann mintist þess þreks
og þeirrar staðfestu, er ein-
stakir menn og konur hefðu
sýnt og hversu bjart hlyti að
vera í hugum þeirra er hér væru
staddir og altaf hefðu staðiS undir
sama fánanum um tugi ára, þangað
til þessu takmarki hefði verið náð.
Hann talaði einnig um þaS hversu
I yfirgrips mikil blessun þaS væri,
1 sem vínbanniS hlyti aS hafa í för
með sér hér, eins og það hefði haft
annars staðar.
Thorsteinn Johnson kom þá fram
með hljómleikaflokk sinn; voru þar
um 12 manns, og er ekki ofsögum
sagt að vel var leikið. Johnston
hefir vel æfðan flokk og á miklar
þakkir skyldar fyrir alla þá skemt-
un, sem hann veitir bæjarmönnum.
Það er ekki sjaldan, sem hann
kemur fram endurgjaldslaust með
j>au lög, sem mörgum stundum hef- I
ir verið variS til að æfa og mikla I
fyrirhöfn hefir kostað.
Mrs. P. Dalman söng “KveSj- j
una” úr FriSþjófi, og var þaS j
ágæt skemtun; varS hún aS koma
fram í annað sinn. Þá sungu þeir
fjórsöng David Jónasson, Björn
Metúsalemsson, Jónas .Stefánsson j
og Th. Clemens. Þeir eru orSnir!
svo þektir að ekki þarf frá því að
greina aS þeir sungu ágætlega vel.
Sig. Júl. Jóhannesson flutti ræðu
um starf Goodtemplara í bindind-
isbaráttunni; mintist stuttlega á 1
sögu þeirra og útbreiðslu; mintist
Björns sál. Pálssonaf, þess er
stofnaði stórstúku Islands og bað
blessunar yfir gröf hans, þar sem
hann nú lægi nýlátinn heima á ælt-1
jörðu vorri. Hann mintist þeirra
erfiðleika sem Reglan hefði átt viS
að búa heima upphaflega, hvernig
hún hefði þar smám saman fest
rætur og boriS um síðir fullan sig-
ur úr bítum. Hann mintist þess
bindindisarfs, er vér hefðum flutt
meS oss hingað vestur; hversu vel
hér hefði veriS barist og hversu
mikinn þátt íslendingar ættu í þess-
um nýhlotna sigri. Hann mintist
hinna miklu og góSu áhrifa kvenna
í í bindindismáli og þess að good-
i templarareglan er fyrsta félag i
heimi, til þess að veita konum jafn-
rétti viS menn; þá mintist hann á-
hrifa hinna ungu, gat þess sérstak-
lega að á samkomunni væru stödd
30 börn í hóp, undir forustu hins
ötula leiðtoga Mrs. G. Búason:
höfðu þau börn gengið svo vel fram
áð safna fé fyrir atkvæSagreiðsl-
una að undrum sætti.
Hann þakkaSi öllum nær og fjær
i nafni Goodtemplara fyrir vel
unnið starf, en gat þess að enn
þyrfti að vaka og vera á verði.
Umhyggja manna fyrir félögum
væri svipuð móðurástinni; karl-
tnenn hefðu tilfininngu lika sem
henni líktist og kæmi hún í ljós í
félagsstarfi þeirra. MeSan bömin
væru ósjálfbjarga, væru móSur-
augun sívakandi og móðurhönd'n
altaf til taks og verndar. þegar
börnin stálpuðust breyttist þaS að
nokkru leyti, því þá væri ekki eins
mikillar verndar þörf. MeSan fé-
lögin væru ung og veik, kæmi þessi
sama tiflinning i ljós hjá þeim er
félagsskapinn styrktu.
Nú kvað hann bindindið, sem
hefSi veriS barn Goodtemplara vera
komið svo á legg, að þaS þyrfti ekki
einfe nákvæmrar gæzlu, en nú væri
þeim fætt annað bam—vínbannið
—þaS væri nú fengið, og þess
þyrfti aS gæta ekki siður, því alls
konar drepsóttir væru á vegi þess
og alls konar hættur. Nú þyrftu
Goodtemplarar að sýna eins mikla
árvekni og dugnaS við uppeldt
þessa síðara barns og þeir hefðu
gert viS uppeldi hins fyrra.
Séra Björn B. Jónsson flutti
ræðu um bindinidsmálið og kirkj-
una. KvaS hann kirkjuna — því
miSttr — hafa vanrækt þá köllun
sína í fyrri daga, en fyrir löngu
væri þaS nú breytt. ASalstyrkur
þess máls væri einmitt frá kirkj-
unrti og mönnum hennar; þannig
hefSu svo að segja allat* kirkjur
þessa lands tekiS saman höndum í
þessari síSustu hríS og svo hefði
vcrið um langan tima að undan-
förnu. Aðal forstöðumaður í vín-
bannsfylkingunum hér i Manitoba
hefði veriS prestur—séra McLean.
íslenzku prestarnir hér mundu all-
ir hafa lagt fram sinn skerf, hver í
sínum söfnuði og sumir ferðast í
fyrirlestra erindum út á meðal
fólksins. Hann kvað kirkjunni
vera aS skiljast það betur og betur
aS alls konar líknarstörf krefðust
þess að hún rétti þeim hjálparhönd,
enda væru grundvallar kenningar
hennar slikar, aS þaS væfi skylda
hennar. Að Iækna sjúka, hugga
hrygga, reisa fallna,' styrkja veika,
græða særða: þetta væri köllun
hennar; hún hefði þegar gert sér
grein fyrir þeirri köllun og gerði
sér enn ljósari grein fyrir henni
með ári hverju. Og sökum þess að
áfengið væri orsök í flestu böli, þá
væri kirkjan skylcl að beita þar á-
hrifum sínum.
AS endingu talaði W. H. Paul-
son þignmaður frá Saskatchewan.
Skýrði hann frá gerðum þeirra þar
vestra i bindindismálinu og lýsti
gleði sinni yfir þvi hvað hér væri
að gerast.
Paulson er, eins og allir vita,
einhver skemtilegasti ræðumaður
sem íslendingar eiga völ á. Fjör-
ið og fyndnin renna af vörum hans
KAUPMANNAHAFNAR
Vér ábyrgj-
umst það að
vera algjörlega
hreint, og það
bezta tóbak í
heimi.
Ljúffengt og
-índingar gott
af því það er
búið til úr safa-
mikluenmildu
tóbakslaufi.
MUNNTÓBAK
í stöðugum straumi og er þá orBið
framorSið og órótt ef Paulson fær
ekki hljóS; enda linti fólkið ekki á
hlátri frá því hann steig upp á
ræSupallinn og þangað til hann
slepti síSasta orSinu. Samkoman
var fjölsótt, eins og vænta mátti.
Þrjú œfintýri
Eftir /. Magnús Bjarnason.
I.
AuSkýfingurinn og auminginn
urðu einu sinni samferða um fjöl-
farna götu í stórborg nokkurri.
“Eg vildi aS eg væri dauBurl”
sagSi auminginn. Hann var hungr-
aður, kaldur, tötrum klæddur, og
kaunum hlaðinn frá hvirfli og alt
til ilja.
“Áf hverju vildurðu vera dauð-
ur?” spurSi auðkýfingurinn.
“Af því eg veit, að mér liBi þá
vel”, sagði auminginn.
“SkritiS nokkuð!” sagSi auð-
kýfingurinn hryssingslega.
“En langar þig ekki líka til aö
cleyja?” spurSi auminginn í hjart-
ans einlægni.
Auðkýfingurinn varð hugsi.
“Nei”, sagði hann eftir stundar-
þögn; “nei, ekki langar mig til að
deyja. En hitt er það, að eg hefði
viljað gefa alt, sem eg á, til þess,
að hafa aldrei verið til”.
Og auminginn fór líka aS hugsa.
Honum fanst þetta vera næsta
barnalegt svar.
II. !
Frumbýlingarnir í skóginum
vildu út af lífinu fá umbótamann
til að ferðast um á meðal þeirra,
líta á verk þeirra og gefa þeim
þarflegar leiSbeiningar.
Og umbótamaðurinn kom til
þeirra einn góSan veðurdag, þegar
þá minst varði. Hann var hógvær
og hispurslaus, eins og allir sann-
ir umbótamenn eru vanir að vera,
og sagSi blátt áfram það sem hon-
um bjó í brjósti. — Hann leit á
handaverk frumbýlinganna í skóg-
inum, sá fátæklegu bjálkakofana
þeirra, litlu rjóðrin, sem þeir höfðu
gert.
“Alt þetta höfum við gert hjálp-
arlaust”, sögSu frumbýlingamir og
brostu eins og saklaus börn.
Umbótamaðurinn brosti líka eins
og saklaust barn.
“Hvað er langt síðan þiS tókuð
ykkur hér bólfestu?” sagði hann.
“AS eins tíu ár”, sögðu frumbýl-
ingarnir einum rþmi; “við höfum
gert alt þetta á einum tiu árum”.
UmbótamaSurinn tók annari
hendinni um hökuskeggiö, sem var
bæSi sitt og grátt, og fór aS hugsa.
“Hvað viljiS þið annars aS eg
geri fyrir ykkur?” sagði hann eftir
nokkra stund.
Frumbýlingarnir stungu saman
nefjum.
“ViS viljum”, sögðu þeir eftir
langt hljóSskraf, “viS viljum að þú
segir okkur, hvað af þessu þrennu
viS eigum fyrst að reisa: skóla,
kirkju, eða sjúkrahús”.
Umbótamaðurinn velti vöngum
og dró annað augaö i pung.
“Ekkert af þessu þrennu ættuS
þiS að reisa, að svo stöddu”, sagði
hann. “Ykkur ríður meira á hinu:
aS brúa lækina, skera fram mýr-
arnar, rifa upp trjástofnana í
rjóSrunum, sem þiS hafiS rutt, og
bæta húsakynnin heima fyrir”.
Frumbýlingarnir stungu saman
nef jum á ný og töluðu lengi hljóð-
lega.
Og árið eftir reistu þéir ram-
byggilegt hæli fyrir vitstola menn.
III.
í einni stórborg í Ameríku var
einu sinni islenzkur drengur, sem
alt af var að gráta. Fólkið var
undur gott viS hann og reyndi að
gera alt, sem það gat, fyrir hannt
En hann vildi ekki huggast láta.
“ÞaS er móðursýki, sem að hon-
um gengur”, sagði fólkið, “og sá
sjúkdómur er ólæknandi”.
En svo bar þaS við einn dagS að
þrír heimsfrægir læknar komu til
þessaarr borgar og voru þar nær-
staddir. Einn þeirra var Svertingi,
annar GySingur, og hinn þriðji
Arabi. FóIkiS i borginni tók þeim
vel, og baS þá að líta á íslenzka
drenginn grátgjama og vita, hvort
þeir gætu ekki læknað hann. Lækn-
amir voru fúsir til þess, þvi þeir
vom menn ósérhlífnir og raungóö-
ir. Og gengu þeir alllr saman þang-
að, sem drengurinn sat.
“Af hverju grætur þú?” sagði
svertinginn.
"Af því eg er íselnzkur”, sagði
drengurinn.
“Þykir þér þá minkun að þvi aO
vera íslendingur?”
“Nei”, sagði drengurinn, “held-
ur hryggir þaS mig, af því að allir,
sem eg tala viö, halda aö Islending-
ar séu Eskimóar”.
“Eg veit, hvaS að drengnum
gengur”, sagöi hinn heimsfrægi
svarti læknir og snéri sér að fólk-
inu; “það er konunga-blóð í æðum
hans, og hjartað er alt af stórt fyr-
ir svona lítinn líkama. — Gerið
hann að þræli og hneppiB hann í
ánauðar-vist, og mun hann þá hætta
skælum þessum”.
“En það er á móti lögum þessa
lands, að hneppa mann í þrældóm”,
sagði fólkið, því það var kristið og
réttlátt.
Þá gekk Gyðingurinn fram.
“Af hverju grætur þú, vesling-
ur?” sagði hann við drenginn.
“Af því aö eg er íslenzkur”, sagði
drengurinn.
“Þykir þér þá IítiS til föðurlands
þöns koma?”
“Nei”, sagði drengurinn, „en
það hryggir mig sárlega, aS allir,
sem eg tala við, skuli halda að þaS
sé jafnvel kaldara og verra land en
Grænland”.
“Eg sé, í hverju sjúkleiki drengs-
ins er fólginn”, sagSi hinn stórvitrí
Gyðinga-læknir og leit til fólksins.
Hann skortir algerlega þann dýr-
mæta sálar-eiginleika, sem vér
nefnum ættjarðar-ást. Takiö því
frá honum föðurland hans, og þá
verður hann alheill.
“ÞaS er okkur allsendis ómögu-
Iegt”, sagði fólkiS.
Þar riæst kom Arabinn fram og
lagði hönd á koll derngsins.
“SegSu mér t trúnaði, drengur
minn”, sagði hann, “af hverju græt-
ttr þú?”
“Af því eg er íslenzkur”, sagði
drengurinn.
“Er nafnið þitt líka íslenzkt?”
“Já, há-íslenzkt”, sagði drengur-
inn með grátstafinn í hálsinum.
“Og þykir þér vanvirða I þvi aö
heita íslenzku nafni?”
“Nei”, sagði drengurinn, “en
mér þykir það svo átakanlega
hörmulegt, að enginn hér í Ame-
ríku skuli geta boriS það fram, án
þess að misþyrma þvi”.
“Stór er drottinn)” sagði hinn
djúpsæi arabiski spekingur og
hneigSi sig fyrir fólkinu. “Eg hefi
þegar fundið hina sönnu orsök
sjúkdómsins, og eg þekki lyf þaB,
sem læknað getur hann að fullu”.
“Heyr! heyr!” sagöi fólkið.
Orsök sjúkdómsins er hin líf-
seiga sóttkveikjuögn, sem vísindin
nefna fáfræði”, sagði arabiski lækn-
irinn og setti á sig lærdóms-svip;
“en meöaliö, það er hinn seinvirki
en óbrigðuli heilsudrykkur, sem
alment er kallaður mentun. — Gef-
ið því drengnum vænan skamt af
drykk þessum, og mun hann veröa
albata, þegar frá líður”.
“Þetta er dásamlegt!” sagði
fólkiS.
Og íslenzki drengurinn er nú á
háskólanum og er löngu hættur að
gráta.
—Óðinn.
Ritstjóra einkenni.
Ritstjórar hafa stn sérstöku ein-
kenni, eins og annaö fólk. Þeir æfa
sig í því að vera stuttoröir og er
þaS kostur, en þeir eru stundum
annars hugar og þaö er aftur á móti
ókostur undir vissum kringumstæB-
um.
Það er þvi ekkert undarlegt þótt
ritstjóri nokkur sendi svohljóðandi
bréf til stúlku sem hann var skot-
inn í: “Elskan mín. Eg hefi ná-
kvæmlega íhugað tilfinningar mín-
ar gagnvart þér, og hefi eg í stuttu
máli komist að þessari niSurstööu:
Eg elska þig. Viltu verða konan
mín? SvaraSu.”
Svo hugsaSi hann sig um augna-
blik og bætti við, eins og I draumi,
eða annars hugar: “SkrifaSu aS-
eins öðru megin á blaSið. SkrifaSu
skýrt og gefSu rétt nafn, ekki endi-
lega til þess aö prenta það, heldur
aðeins sem tryggingu.”
Þýtt úr ‘‘Free Press”.