Lögberg - 06.07.1916, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. JÚLI 1916
iEöglmg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Pre**, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Mam.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
I. J. VOPNI, Business Manager
Utan&skrift til blaSsins:
THE 00LUMBII\ PRESl, Ltd., Box 3172, Winnipeg, M*1-
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, Ma»-
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um árið.
Farið varlega Islendingar.
petta er fjárhættu- og fjárglæfraöld, og sér-
staklega er það fjárglæfraland sem vér nú lifum í.
Canada og Bandaríkin eru óefað með beztu
löndum sem veröldin á til, en þjóðimar sem þau
byggja eru á æskuskeiði — svo að segja í bemsku.
Einkum þó Canadaþjóðin.
Æskunni fylgir æfintýraþrá; að reyna lukk-
una, freista hamingjunnar, tefla á tvær hættur,
vinna eða tapa. J?að er hið þögula viðurkenda alls-
herjar boðorð eða lögmál djarfrar og hugstórrar
æsku.
Og þetta er ekki eiunngis bundið við einstak-
linginn, heldur einnig er það einkenni margra
þjóða. Skipulag er þar lausara og óbundnara;
hinar óákveðnu og síkviku hugsanir einstakling-
anna hjá ungri þjóð mynda óteljandi öldur á
þjóðarhafinu; öldur sem altaf eru í hreyfingu og
því er hafið sjálft — þjóðin í heild sinni ókyrt og
óstaðfast.
petta einkenni þeirra þjóða sem í myndun eru
dregur að sér hugi hinna ungu og laðar þá; seyðir
þá til sín og heldur þeim föstum.
petta hefir verið og er eitt sterkasta innflutn-
inga-aflið í Vesturheimi.
Á þessu ókyrra, síkvika hafi rísa hér og þar
öldur, sem gnæfa yfir allar hinar, en það er eins
og hinar smærri teygi einnig upp toppa sína til
þess að reyna að vaxa líka og verða sem stærstar.
En stærð er í ýmsu fólgin, sérstaklega þegar
um mannlegar verur er að ræða.
Sannminsti maðurinn í einhverju þjóðfélagi
getur verið öllum öðrum stærri að vexti, og minsti
líkami getur verið bústaður stærstu sálar.
Hvert tímabil út af fyrir sig hefir sinn eiginn
mælikvarða eða týzku, sem ákveður í hverju virki-
leg stærð sé fólgin. Stundum er sá virtur mest
sem lærðastur er—stærðin er fólgin í lærdómi og
andlegum auði. Stundum eru það völd og háar
stöður, stundum svokallaðar tignar ættir, stund-
um líkamlegur styrkleikur og stundum fé eða pen-
ingar.
Á þessari öld í þessu landi eru svo að segja allar
stærðir miðaðar við auðæfi. Ríkur maður getur
hér svo að segja alt—hann er stór í allra augum
hversu lítill sem hann er í raun og sannleika.
“Eg vil verða stór”, “Eg ætla að gera þetta
þegar eg verð stór”, “Eg get þetta þegar eg er
orðinn stór”, eru orðtök unglinganna. Aðdáun að
öllu stóru og lotning fyrir því er einkaeinkenni
æskunnar.
Og þar sem það “stækkar” menn að ná í auð-
æfi—eða verða ríkur—þá er það eðlilegt að hugir
margra manna og framgjamra laðist og leiðist
eftir öllum fjármálabrautum.
Að verða fljótt auðugur, það er hin fyrsta og
efsta ósk margra, og til þess vilja þeir leggja fram
alla sína krafta.
pessi “stærðarþrá” hinna ungu og uppvaxandi
er í eðli sínu heilbrigð og fögur. það er göfugt
og drengilegt að vilja verða “stór”. allir heil-
brigðir ungir menn vilja verða það og keppa að
því; það er óhjákvæmilegt þroskaskilyrði að vilja
verða stór. Sá sem ekkert hefir af þeirri tilfinn-
ingu verður aldrei nýtur maður—að minsta kosti
aldrei framkvæmdamaður.
En í því efni sem öðru er lína milli hófs og
óhófs; út fyrir hana má aldrei fara; þá er hætta
á ferðum.
Og það er einmitt í því tilliti sem nú er sér-
staklega þörf á að vara menn við hættunni. Af
því hinn almáttugi gullkálfur hefir aldrei átt eins
marga tilbiðjendur og nú og aldrei verið eins ein-
læglega og heitt tilbeðinn og nú, þá þarf að vara
við því að hann ekki hlaupi með menn út fyrir
takmarkalínuna.
pað er heiðarlegt og mannlegt að vilja afla f jár
á ráðvandan hátt; en aðeins á þann hátt.
Gullöskur kálfsins hefir því miður heillað
margan út á eyðimerkur sannrar óráðvendni, og
svo margir hafa að undanfömu farist á þeirri
eyðimörk hér í landi að vítin ættu að vera hinum
til varnar.
pað er því ekki óráðvendni í sambandi við auð-
fýsn og auðsöfnun, sem hér átti að verða að um-
talsefni, heldur óvarfærni og trúgirni, hugsunar-
leysi og gönuhlaup.
En hvers vegna að tala um þetta atriði nú
sérstaklega? Eru nokkrar slíkar hættur hér á
veginum fremur venju? mun margur spyrja.
Og svarið er já—ákveðið já. Nú eru margir
í f járþröng, margir sem vildu alt til vinna að geta
komist ærlega yfir peninga. Fjármálakröggur og
alls konar þröngir skór í þeim efnum kreppa að
fleirum nú en dæmi séu til. Og það er eðlilegt að
mönnum sé það áhugamál að vilja gera skóinn
rýmri og þægilegri. pað er eðlilegt að nú, fremur
venju, sé hlustað á allar raddir sem eitthvað því-
líkt hafa að bjóða.
Sjúkur maður leggur eyrað við öllu meðala-
og læknatali; sá sem í fjárkröggum er verður
næmur fyrir þeim orðum sem um gróðafyrirtæki
falla.
petta vita þeir sem hafa lagt sig eftir því að
læra fjármálafræði og sálarfræði jöfnum höndum.
Og það kemur ef til vill mörgum einkennilega
fyrir sjónir, en þó er það satt, að viðsjálustu og
áhrifamestu fjárglæframennirnir eru venjulega
nákvæmir og líttskeikulir sálarfræðingar í vissum
efnum, jafnvel þótt þeir hafi aldrei lesið þá fræði.
peir kunna að leika á og leika með mannlegar til-
finningar alveg eins og æfður spilamaður leikur
með spilin sín.
peir finna það út fyrst og fremst hvort sá sem
þeir ætla að flá sé trúgjam eða metorðagjarn eða
hégómagjam eða auðtrúa og auðleiddur. peir
taka svo að segja tilfinningar hans eða lyndis-
einkunnir og reyna þær eins og velæfður streng-
leikari sem reynir hvem strenginn fyrir sig áður
en hann leikur lagið. Og svo leika þeir “lagið”
eftir því.
pannig eru menn gintir og veiddir, laðaðir og
leiddir út í kaup sem þeir aldrei hefðu gert ef þeir
hefðu ekki verið milli svefns og vöku—hálf-
dáleiddir af gullkálfsdýrkuninni annars vegar og
fjárglæframanns glamrinu hins vegar.
Fjárglæframaðurinn situr um þann er hann
ætlar að veiða eins og fjandinn um sál eða dýra-
morðinginn um saklausan fugl. Og þegar fótur-
inn er einu sinni fastur í snörunni, er erfitt að los-
ast úr henni aftur. Áður en í snöruna var komið
var fjárglæframaðurinn heilráður vinur og bróð-
urlegur jafningi; nú er hann orðinn yfirmaður
með sterkan lagastaf í hendi sér; sem hann beitir
óspart eða lætur beita.
Mörg af þeim fyrirtækjum sem þannig er mis-
beitt af einstökum óhlutvöndum mönnum eru í
sjálfu sér góð og heiðarleg, en aðeins gerð að
hættulegu vopni í höndum óheilla manna.
Og listin sú að geta greint það í sundur hver sé
einlægur og hver ekki; hvaða fyrirtæki eða gróða-
stofnun sé skynsamleg og hver sé líkleg til að
valda tjóni, hún er ekki öllum gefin. í því er hætt-
an fólgin og vegna þess þurfa menn að fara
varlega.
Ein tegund fjármálastofnana er sú sem íslend-
ingar í þessu landi hafa fengið að kenna á sér til
stórtjóns fremur en flestar aðrar. pað eru nám-
ur. pað er ekki nema rúmlega einn áratugur síð-
an fjöldi íslendinga tapaði fé sínu í námufélagi;
sumir miklu og sumir litlu, en afarmargir nokkru.
Park River námufélagið var það kallað.
Svo að segja hver vinnukona og hver daglauna-
maður var beðinn að leggja fé í það fyrirtæki og
fólkinu var talin trú um að þar væri um stórkost-
legt gróðafyrirtæki að ræða. Bláfátækt fólk rúði
sig inn að skyrtunni til þess að kaupa þar hluti.
Og þegar þeir voru keyptir urðu þeir eins og
þurftarfrekur ómagi—óseðjandi hít sem altaf
varð að halda við og leggja fram meira og meira.
Loksins var það af einhverjum ástæðum, sem
þeir bezt vita er því stjómuðu að félagið var látið
skifta um nafn og" samfara þeirri endurskírn var
hluthöfum tilkynt að ef þeir vildu halda áfram
að eiga sína gömlu hluti í þessu nýja félagi, þá
yrðu þeir að leggja fram enn meira fé. Sumir
gleiptu þessa flugu, fengu til láns peninga til þess
að tapa ekki þessari “verðmiklu eign” og lögðu
fram fé á ný; aðrir reiddust því gjörræði sem
framið var og þeirri óstjóm og óráðvendni sem
þeim virtist eiga sér stað og sleptu hlutum sínum
og sögðu skilið við félagið.
Litlu síðar varð félagið gjaldþrota og menn
töpuðu stórfé.
íslendingar ættu ekki að vera búnir að gleyma
þessu; þeir ættu ekki að þurfa neina áminningu
né aðvömn þegar um námur er að ræða, en í því
skyni er þó þessi stutta grein rituð að brýna fyrir
íslendingum að fara varlega og hugsa sig vel um
áður en þeir festa eignir sínar í nokkrum námum.
Hér í Winnipeg hefir verið stofnað félag sem
verzlar með hluti í námum—selur þá og kaupir.
pað er fyrsta félag hér af þeirri tegund og mun
vera með svipuðu fyrirkomulagi og komkaupa-
félagið, þótt það hljóti samkvæmt eðli sínu að
vera að sumu leyti frábragðið.
Félagið hefir skrifstofur sínar að 337 Garry
stræti; heitir formaður þess J. Harvey Porter, en
skrifarinn og féhirðirinn W. C. Craig.
Félagið hefir til sýnis prufur af alls konar
málmsteinum og sandi og gerir auðvitað alt mögu-
legt sem lög leyfa til þess að fá menn til að kaupa
hluti.
Hér er ekkert um það sagt hvort félag þetta
muni verða bænum og fylkinu til blessunar eða
hið gagnstæða; tíminn sýnir það ef til vill. Hitt
viljum vér einlæglega brýna fyrir íslendingum að
rannsaka vel og íhuga hvað þeir eru að gera þegar
þeir eru að kaupa námuhluti. Taka ekki brauðið
frá munnum barna sinna og kasta því þannig út
í óvissu.
pað má ganga út frá því sjálfsögðu að þessi
nýja stofnun starfi með ótal öflum að því að græða
fé og ná inn peningum, og þótt hún beiti ekki til
þess neinum ólöglegum—og jafnvel ekki neinum
grunsamlegum aðferðum, þá samt mætti svo fara
ac gullsótt kæmi upp meðal fólksins í sambandi við
stofnunina, sem lengra gengi en góðu hófi gegndi.
Einmitt nú er tími til að ræða þetta mál og
benda á hætturnar. pað er of seint að byrgja
brunninn, ef bamið skyldi detta ofan í hann; of
seint að vara við gálausu fjárframlagi í þetta
fyrirtæki, þegar féð hefir verið afhent.
Stofnun þessi er að sjálfsögðu lögleg í alla
staði og verður væntanlega heiðarlega stjórnað,
en í námukaupum er oftast rent blint í sjóinn,
þeir sem selja vita oft ekki hvers virði hlutimir
eru eða náman sem þeir eru seldir í.
Dr. Frank Crane segir að flest hlutakaup í
námum séu fjárhættuspil, sem oftar leiði til fjár-
tjóns en fjárgróða og hafi mörgum mönnum á
kaldan klaka komið. Mun hann þar hafa á réttu
að standa.
Og sökum þess að vér erum sömu skoðunar,
teljum vér oss það skylt að rita þessi orð og end-
urtaka byrjunarorð greinarinnar.
FARIÐ VARLEGA ÍSLENDINGAR!
V ínbannslögin.
Eins og við mátti búast hafa allskonar krókar
og svik verið fundin í því skyni að fara í kring
um vínbannslögin; og ef þau hefðu verið til fram-
kvæmda og eftirlits í höndum þeirra manna sem
andstæðir hefðu verið lögunum, þá er það auðsætt
að þau hefðu orðið að litlu liði. En bæði hefir
stjórnin sýnt það í verki að hún verndar lögin og
eins hefir aðalumsjónarmaður laganna séra Mc-
Lean verið stöðugt á verði síðan þau komu í gildi.
Drykkjuskapur hefir minkað svo að engan
hefir dreymt um aðra eins breytingu; en þrátt
fyrir það hefir komið fram maður og maður sem
sekur hefir orðið um brot og hafa allir slíkir menn
verið hlífðarlaust sektaðir, flestir um $200, en
sumir meira. pegar þannig er í strengi tekið, þá
heldur það þei’m í skefjum sem annars nota öll
tækifæri. til lögbrota ef hagnaður er í aðra hönd
og lögunum linlega fylgt.
Nýlega kom það í Ijós að hin svokölluðu heilsu-
vín voru svo mikið seld eftir að lögin öðluðust
gildi að menn urðu draknir af; voru t. d. tvær kon-
ur teknar fastar fyrir drykkjuskap og höfðu þær
báðar oröu ölvaðar af heilsuvíni, sem selt var
eins og meðal.
Séra McLean fór að rannsaka málið og fann
það út að heljarmikil verzlun hafði verið með þessi
vin síðan 1. júní. Maður einn var að byrja verzl-
un með þess konar vín á Logan Ave. og ætlaði að
hafa í þjónustu sinni stúlkur í rauða kross bún-
ingi til þess að selja það.
En séra LeLean lét rannsaka þessi vín og
reyndust þau þannig að í þeim flestum var frá
12% upp í 22% áfengi. Hann hefir nú tilkynt
lyfjasölum að þeir megi ekki hér eftir selja þessi
heilsuvín nema eftir læknisávísan. 2>4% áfengi
er það sterkasta sem selja má. Hefir lyfsölum
verið gefin ein vika til þess að selja það sem þeir
hafi af þessum vínum, en eftir þann tíma verða
þeir lögsóttir hvenær sem þeir selja sterkari drvkk
en lög leyfa.
pegar þetta var ákveðið var það með samþykki
dómsmálastjórans, og var frá því skýrt um leið
að sama ákvæði yrði gert viðvíkjandi einkaleyfis-
meðulum; verður því innan skamms bannað að
selja öll einkaleyfis meðul sem hafa meira áfengi
en 2yí%.
Vínsölumenn eru að undirbúa heilmikla heim-
sókn til stjórnarinnar í því skyni að biðja um
breyting á vínbannslögunum þannig að selja megi
drykki sem hafi 4þ£% áfengi í stað 2>4%. En
óhætt mun vera að fullyrða að því verði neitað,
enda væri sjálfsagt fyrir bindindismenn að mót-
msðS því harðlega, slíkt er fyrst og fremst alveg
þarflaust með öllu og í öðru lagi auðsýnilega til
þess eins gert að geta hálfónýtt lögin þegar í
byrjun. Nú er sigurinn fenginn og honum verður
að halda framvegis, sleppa engu og gefa ekkert
eftir, heldur kæra hlífðarlaust alla þá er lögbrot
vilja gera atvinnu sinni og vinna jafnframt að
algerðu vínsölubanni í allri Canada, og hætta ekki
fyr en það er fengið. Starfsemi í þá átt hefir
byrjað og látlausri hríð þarf að halda áfram
þangað til það fæst.
Leyndarráð Breta.
f blaðinu “Tribune” birtist nýlega ritstjórnar-
grein þar sem því er haldið fram að æðsti dóm-
stóll Canada ætti að vera innanlands, en ekki
þyrfti að senda mál vor til úrskurðar austur um
haf. Er í þessu sambandi vitnað í það að tvenn
lög sem afgreidd voru frá Manitobaþinginu í ár
verði að fara til Englands, til þess annaðhvort að
samþykkjast eða vera ógilt. Leyndarráðsdómarn-
ir virðast sumir í fyrsta lagi vera óeðlilegii og
ónauðsynlegir og í öðru lagi ekki sem réttlátastir
stundum. Er í því tilliti bent á dóminn sem dæmd-
ur var ekki alls fyrir löngu gegn Winnipegbæ og
dóma þá sem ákveðið hafa undanþágu járnbraut-
arfélaganna frá því að greiða skatta af eignum
sínum.
pað virðist einkennilegt að ekki skyldi vera
leyfilegt að afgreiða vínbannslög hér í fylkinu, án
hess að fá staðfestingu þeirra austur í Evrópu
og eiga það jafnvel á hættu að þau yrðu feld þar.
Að mega ekki hætta að drekka brennivín nema fá
leyfi til þess fyrir austan Atlanzhaf. Eða að ckki
skuli mega innleiða beina löggjöf án þess að það
sé þar leyft; að stjórnin skuli ekki hafa vald til
þess að leyfa borgurum fylkisins, kjósendum sín-
um, að greiða atkvæði um sín eigin lög eða biðja
stjórnina um að lögleiða viss atriði.
Canadamenn eru engin flón né skrælingjar,
sem verði að vera undir strangasta andlega eftir-
liti einhverrar annarar þjóðar og ekki megi sleppa
af hendinni við lagasmíðar né réttarfar. Canada-
menn eru eins færir um að dæma dóma af sann-
gimi eins og nokkur önnur þjóð.
pað er ekkert óvináttu merki við England og
ekkert sundrungar merki í ríkinu þótt fram sé
haldið að skilnaði í þessu atriði—skilnaði í dóms-
málum þannig að vér höfum frelsi til þess að ráða
vorum eigin málum til lykta.
Eigi vinsamlegt samband að haldast milli
Canada og Englands þá verður að haga svo til að
ekki sé öðru landinu misboðið; en Canada er stór-
kostlega misboðið með því ef mál þess geti ekki
orðið útkljáð heima fyrir.
petta er meira alvörumál en margur athugar
í fljótu bragði. pað er sannarlega ekki lítilfjör-
legt atriði hvort ein þjóð hefir heimild til þess að
útkljá sjálf sín einkamál eða hún verður að hlíta
úrskurði annarar þjóðar um það sem engum virð-
ist koma við nema henni sjálfri.
m
i
THE DOMINION BANK
I
■DWVXD B. WLIB, M. P„ Pna W. D. MA’
C. A. BOGEBT. Gencnl Maoa«er.
Höíuðstóll borgaður og varasjóður . . $13.000,000
Allar eigiiir..................... $87.000,000
Bankastörf öll fljótt og samvizkusamlega af hendi leyst. Dg
áherzla lögS á aS gera skiftavinum sem þægilegust viSskiftin.
Sparisjóðsdeild,
Vextir borgaSir eSa þeim bætt viS innstæður frá $1.00 eSa meira.
tvisvar á ári—30. Júni og 31. Desember. „ 384
Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON, Manager.
Selkirk Branch—M. S. BURGEK, Mana«er.
Og það má ganga út frá því
sem sjálfsögðu að hvenær sem
Canadaþjóðin krefst þess að
leyndarráð Breta hafi ekkert
með mál hennar að gera, þá
muni England fúslega gefa það
eftir. pað er álits- og sjálfstæð-
is skylda vor að fara fram á þao.
32. ársþing kirkjufé-
lagsins.
ÞaS var haldiS í Fyrstu lútersku
kitkjunni í Winnipeg 22.—27. júní
1916.
Nöfn fulltrúanna voru prentuð í
síðasta blaði.
Þessir voru embættismenn og
allir endurkosnir: Séra B. B.
Jónsson forseti, séra Friðrik Hall-
grímsson skrifari; herra Jón J.
Vopni féhirðir, séra K. K. Ólafsson
varaforseti, séra Jóhann Bjarnason
varaskrifari; herra Jón J. Bíldfell
varaféhirðir.
Sex söfnuðir sóttu um inngöngu
í félagið; þeir voru þessir: Péturs-
söfnuður í Norður Dakota, Sléttu-
söfnuður í Vatnabygðum, Elfros
söfnuður í Vatnabygðum, Poplar
Park söfnuður við Poplar Park í
Manitoba; Herðubreið söfnuður
vestanvert við Manitobavatn, Tríni-
tatis söfnuður einnig við Manitoba-
vatn, eru nú söfnuðirnir 55, en voru
réttir 50 í fyrra, einn hætti að
starfa. I félaginu eru 6176 manns
og er það 381 fleiri en í fyrra.
Skuldlausar kirkjueignir félags-
ins eru $130,992 eða $5,803 meiri
en í fyrra.
Ýms mál voru rædd á þinginu og
ráðið til lykta, en með því að 'kirkju-
þingstíðindin eru þegar prentuð og
til sölu, þá hafa menn aðgang að
því þar öllu í heild sinni.
Þó skal frá því skýrt að í einu
atriði var lögum Dr. Jóns Bjarna-
sonar skóla breytt. Var það þann-
ig að skólastjóra var gefin heimild
til þess eftir ós'k nemenda eða for-
eldra þeirra, séu þeir ekki myndug-
ir, að veita þeim undanþágu frá því
að verða að læra ísfenzku. íslenzk-
an er því héreftir skyldunámsgrein
eins og fyr, en með þessari undan-
þágu.
Ákveðið var að gefa út æfisögu
Lúthers að ári í minningu um hina
miklu afmælishátíð sem þá verður
haldin meðal mótmælenda. Sömu-
leiðis var samþykt að koma á eins
mikilli kirkjulegri og þjóðlegri
samvinnu milli Vestur- og Austur-
íslendinga og mögulegt væri, ekki
einungis í sambandi við þetta há-
tíðahald, heldur einnig yfir höfuð;
og ráðgert var að fá mann heiman
af íslandi til þess að kenna íslenzku
við skólann að vetri.
Víðförlir og fróðir
Landar.
Tveir gestir komu á skrifstofu
Lögbergs á föstudaginn var. Björn
Jónsson frá Leslie hafði mætt þeim
niðri í bæ og leiðbeint þeim hingað.
Þeir voru sunnan frá Haywood í
Wisconsin i Bandarikjunum, en
hafa ferðast um ýms lönd Evrópu.
Annar þeirra lieitir Thorsteinn
S. Hólm ættaður frá Norðfirði á
fslandi. Er hann nú bóndi í Wis-
consin, á þar 40 ekrur af ágætis
landi, en kom hingað norður í þeim
tilgangi að skoða hér heimilisréttar
lönd; hugsaði hann sér að nema
land hér ef honum litist svo á og
stunda búskap á báðum stöðum
jöfnum höndum. Thorsteinn hefir
verið í förum svo árum skiftir og
talar margar tungur; þar á meðal
Ens'ku, Norsku, Dönsku, Svensku
og Þýzku. Heyrist það á mæli hans
að hann hefir tekið keim af Norsk-
unni sérstaklega, en tálar þó aðdá-
anlega vel íslenzku, þegar þess er
gætt að hann hefir ekkert verið með
íslendingum í langan tima.
Hinn maðurinn heitir Johann G.
Androwson, ættaður á Skagafirði,
en á nú heima að Haywood i
Wisconsin eins og' Thorsteinn.
Hann er gull- og silfursmiður.
Jóhann var staddur á Englandi
þegar stríðið hófst og hafði frá
mörgu að segja í sambandi við það.
Kvað hann menn hafa verið sann-
færða um að það mundi ekki standa
lengur yfir en 2—3 vikur í mesta
lagi-
Eftir nokkurn tíma á Englandi
fór hann til Noregs og kom þaðan
fyrir rúmum tveimur mánuðum.
Hann hefir einnig verið í förum
og farið víða og er því um margt
fróður. Ekki var hann að Ieita að
landi né atvinnu; finst honum
Bandaríkin vera bezta land sem sól-
in skín upp á, en leizt miður á
Canada. Hafði hann aðallega sleg-
ist í förina með Thorsteini, þar sem
þeir voru einu íslendingarnir þar
syðra. Þeir eru báðir einhleypir.
Þeir félagar höfðu á orði að fara
vestur til Vatnabygða, þekkja þeir
þar ýmsa menn, svo sem W. H.
Paulson þingmann, Grim Laxdal,
Friðrik Kristjánsson og fleiri.
Ýmsir erfiöleikar sagði Jóhann
að væru í Noregi vegna stríðsins.
Norðmenn verða að fá ýmsar vör-
ur frá Englandi, t.d. blikk, en af
því nota þeir afar mikið vegna
hinnar miklu niðursuðu sem þar er.
En nú getur þar enginn fengið
blikk nema lofa því og leggja við
drengskap sinn að Ckkert af því
komist til Þýzkalands. Kvað hann
16 félög af 45 sem með þá vöru
verzla hafa verið svift þeim rétt-
indum að fá blikk sökum þess að
þau væru grunuð um að flytja það
til Þjóðverja á laun. Þetta kvað
hann valda miklum óþægindum;
auk þess sagði hann að alt væri nú
afardýrt í Noregi.
Allan fjölda Norðmanna kvað
hann vera bandamanna megin í
stríðinu, en Svía flesta Þjóðverja
megin.
Það var auðséð að þessir við-
förlu Landar höfðu ferðast með
opnum augum og fullum skilningi
á því sem fyrir þá bar; og gátu þeir
gert fulla grein fyrir skoðunum sín-
um á ýmsum málum. Margt mættu
stjórnimar hér læra af stjórninni í
Noregi eftir þvi sem þeir sög’ðu.
Þar á meðal þótti oss eitt atriðið
mjög einkennilegt og mikilsvert.
Thorsteinn kvað stjórnina þar
taka peningalán fyrir 2l/2% og lána
það aftur til bænda fyrir 3jú%
með góðum og þægilegum kjörum.
Er það allólíkt því sem hér tiðkast;
en vonandi er að það lagist með tið
og tima.
Þegar stríðið byrjaði sögðu þeir
,að svo mikil breyting hefði orðið á
ýmsu i Evrópulöndunum að tæpast
væri hægt að trúa. I Noregi hefðu
vörur hækkað svo í v.erði að rúg-
tunnan hefði um tíma komist upp
í 60 kr. Straumurinn í bankana að
reyna áð ná út fé sínu var svo mik-
ill að við ekkert varö ráðið. Gull
eða silfur var ófáanlegt og seðlar
gátu naumast heitið gjaldgildir því
»allir reyndu að koma þeim i málm-
peninga.
Blaðið Aftenposten” í Staf-
angri gat þess að aldrei hefði það
borgast eins og nú, sökum þess að
tneð þvi að borga hefði fólk fundið
veg til þess að skifta seðlum ; var
straumurinn af viðskiftavinum
blaðsins inn á skrifstofu þess; allir
að borga og fá á þaun hátt skift
5 kr. eða 10 kr. seðlum. Var þetta
þungt vatn á mylnu blaðsins.
Þá sögðu þeir aö hundruð manna
hefðu streymt inn í allar búðir þar
sem verzlað var með gull- og silfur-
muni og keypt upp alt af því tagi
fyrir seðla. Á Englandi voru menn
langtum hygnari; þar var öllum
bönkum lokað í fyrstu 3—4 dag-
ana á meðan fólkið var að átta sig
og fá jafnvægi eftir þetta óvænta
tilfelli.
Afar margar uppfundingar sögðu
þeir félagar að þegar væru komnar
fram sem bein afleiðing af stríðinu.