Lögberg - 17.08.1916, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. ÁGÚST 1916.
Heilbrigði.
Sjúkrasamlög
NiSurlag.
1 stuttu máli hefi eg þá reynt aö
lýsa starfsemi og fyrirkomulagi
sjúkrasamlaganna í Danmörku í
öllum höfuöatriöum. Aöaláform
mitt hefir veriö, aö benda mönnum
á nytsemi þessara stofnana. nyt-
semi, sem bœöi land og lýöur, aldir
og óbomir, njóta góðs af. Ef þessi
litla ritgerö gæti vakið áhuga
manna á Islandi til aö stofna
sjúkrasamlög, þá er tilgangi mínum
náö. Mér er nú ekki fullkunnugt
um, hve mörg sjúkrasamlög eru til,
eöa hafa veriö sett á stofn, á Is-
landi; en veit, aö þau eru sárfá og
fámenn. Ahugann vantar enn þá
hjá þjóðinni, og einkum hjá stjórn-
inni, þrátt fyrir ötula framgöngu
Guömundar landlæknis Bjömsson-
ar og fleiri annara, sem bæöi í ræöu
og riti hafa starfað aö framkvæmd
þessa merkilega málefnis.
Eg hefi nú íhugað máliö á marga
vegu, og eg get ekki betur séð, en
aö sjúkrasamlög muni geta þrifist
um land alt, ef rétt er af stað farið,
og ef landstjórnin vill styöja þetta
nauðsynjamál, sem eg tel sjálfsagt.
þegar félögin fyrst eru komin á fót.
Það er nauösynlegt að íhuga all-
ar kringumstæöur, þegar um það
er aö ræöa, aö stofnsetja sjúkra-
samlög. Þaö þarf aö reikna öll út-
gjöld út nákvæmlega, þarf að taka
tillit til alls þess kostnaöar, sem
hugsanlegur er; en þetta er mjög
erfitt aö gera í byrjun, áöur en
nokkur reynsla er fengin. Þaö
verður þvi helzt aö gera kostnaðar-
áætlunina riflega í byrjun. Ef svo
seinna er hægt að lækka gjöldin, þá
er þaö ágætt. Það er langtum
betra aö þröngva heldur um rétt-
indi félagsmanna í fyrstu og gera
tillögin ríflegri. Það munar engan
um að greiða 25—50 aurum hærra
eöa lægra gjald á mánuöi, en sjúkra-
samlagið munar um þessar smá-
upphæöir, því margt smátt gerir
eitt stórt. Fleiri aðrar ráöstafanir
er og hægt að 'gera, til þess að
tryggja samlögin aö nokkru í efna-
legu tilliti. Fyrst og fremst það,
að félagsmönnum sé innrætt aö
sækja ekki lækni eöa leita læknis-
hjálpar að óþörfu; en þaö er oft
hætt viö, aö félagið veröi misbrúk-
aö þannig af sumum, því aö altaf
er misjafn sauður í mörgu fé.
Sumir hugsa sem svo: Eg þarf ekki
aö horfa í kostnaðinn viö aö leita
mér og minum læknishjálpar, því
að sjúkrasamlagið greiðir hann, og
þar sem eg geld tillög mín, á eg og
heimtingu á öllum þeim réttindum,
sem ákveöin eru í lögunum. En
þetta er slæmur hugsunarháttur, og
leiðir oft til, aö sjúkrasamlögin
fara á hausinn, þegar margir fé-
lagsmenn hugsa á líkan hátt. Menn
veröa að gæta þess, að hver félagi
er hluti af sjúkrasamlaginu, og ef
aö því vegnar vel, er það ágóði fyr-
ir hann.
Þaö riður á að vekja áhuga og
auka þekkingu almennings á stofn-
un sjúkrasamlaga og fyrirkomulagi
þeirra. Blööin ættu aö skýra málið
sem bezt fyrir mönnum, og ötulir
ungir menn í hverju félagi eða sveit
ættu aö ganga í broddi fylkingar
og ræða málið á fundum.' Væri
þaö ekki gott og sæmilegt starf fyr-
ir ungmenna- og fundafélögin, aö
verða frumherjar þessa máls'?
Eins og áöur var á minst, er af-
aráríðandi aö reikna út allan þann
kostnað, sem sjúkrasamlögin eiga
að bera. Eg vil nú koma fram meö
áætlanir um útgjöld þau, er eg
hugsa mér, að miðlungsstórt ís-
lenzkt sjúkrasamlag yröi aö greiöa
af nöndum, og síöan skýrt frá,
hvemig eg hefði hugsaö mér, aö
samsvarandi tekjur fengjust, svo
aö þaö gæti borið sig.
Setjum svo, aö í þorpi með 5—
600 íbúum væri hægt aö fá 40 fjöl-
skyldur og 60 einhleypa menn og
konur til aö ganga í félagið. Eg
tel þaö sjálfsagt, aö allir læknar á
landinu myndu vilja styöja sjúkra-
samlagahreyfinguna og vera vægir
í kröfum sínum í fyrstu; því aö það
mun áreiðanlega borga sig fyrir þá
í framtíðinni. Álít eg og sjálfsagt,
aö sjukrasamlögin á Islandi, aö
minsta kosti í kaupstöunum og öll
um smærri kauptúnum, hafi fastan
samning viö læknana. , Eg gizka
því á, að hæfileg þóknun til lækna
væri 8 kr. fyrir hverja fjölskyldu á
ári og 4 krónur fyrir hvern ein
hleyping. Sömuleiðis get eg til, að
hver hinna 140 fullorðnu félags-
manna yröi veikur og ófær til vinnu
eina viku á ári, og aö hver karlmað-
ur fái 1 krónu í dagstynk á dag, en
hver kona 50 aura. Ef jafnmargir
karlar og konur eru í samlaginu,
verða útgjöldin til dagstyrks 70X
7-|-7°X3/4 eða samtals 735 kr.
á ári. Ennfremur geri eg ráö fyrir,
að sjúkrasamlögin veröi aö greiða
kostnaö við vist félagsmanna á
heilsuhæli, geöveikrastofnun eða á
spitölum, er samsvari aö upphæð 15
mánaða veru þar árlega. Og ef
kostnaðurinn á stofnunum þessum
er talinn 2 kr. á dag, verður kostn-
aðarupphæðin til spítalanna 900 kr.
á ári. Þetta er aö minni hyggju
mjög rífleg áætlun. Loks gizka eg
á, að aukareikningar lækna fyrir
stærri skurði o. fl., laun til for-
manns, gjaldkera og innheimtu-
manna og kostnaður við útvegun á
umbúðum, gervilimum o. s. frv.
muni ekki nema hærri upphæð í svo
litlu sjúkrasamlagi en 450 kr. á ári.
Öll lyf skulu félagsmenn sjálfir
borga; þó mætti taka þaö fram í
lögunum, aö stjórnin heföi leyfi til
að veita einstökum fátækum félags-
mönnum styrk til lyfjakaupa, ef
þeir eru í nauðum staddir. Hin ár-
legu útgjöld þessa hugsaöa sjúkra-
samlags, er heföi 60 einhleypa fé-
laga og 4Z fjölskyldur, með á aö
gizka 4 börnum hver, eða samtals
300 manns, yrðu þá:
Til læknishjálpar eftir
samn., 8 X 40-1-4X60 . kr. 560.00
I dagst. til félagsm. á ári — 735-00
Til vistar til félagsm.
á spítöliun árlega . . . . —900.00
Fyrir aukaþóknun til lækna
og laun til starfsmanna
sjúkrasamlagsins .. .. —450.00
Samtals .... 'kr. 2645.00
Hvemig eiga menn nú að fara
að því, aö útvega sjúkrasamlaginu
samsvarandi árstekjur?
Eg geri nú fyrst ráö fyrir, að það
verði að setja tillögin nokkru hærri
á Islandi en í Danmörku, þannig að
hver fjölskyldufaðir borgi i tillag
2 kr. á mánuði og hver einnleyping-
ur 1 kr. Ennfremur geri eg ráð
fyrir, að ef sjúkrasamlög myndast
almenn á íslandi, muni alþingi veita
álíka háan styrk til þeirra úr lands-
sjóöi, eins og veitt er til danskra
sjúkrasamlaga úr ríkissjóði, eöa
með öörum orðum tvær krónur fyr-
ir hvern félagsmann á ári og
hluta af öllum ársútgjöldum sam-
laganna.
Tekjur samlagsins yröu þá þess-
ar:
Tillög frá 40 fjölskyldum,
2X12X40...............kr. 960.00
Tillög frá 60 einhleyping-
um, iX^^X^o...........—720.00
Styrkur úr landssjóði,
2XI40-I-J4 af 2645=
280-1-660.............—940.00
Samtals .. .. kr.2720.00
Samkvæmt þessum útrejknmgi
yrðu aflögurnar 75 kr., er ásamt
upptökugjaldinu ættu aö ganga í
viölagasjóöinn, sem hvert einasta
sjúkrasamlag þarf að eiga, til þess
að geta staðist ófyrirsjáanleg út-
gjöld, sem altaf geta skolliö á og
altaf má búast við.
Margir sem lesa þennan útreikn
ing munu nú sjálfsagt spyrja sem
svo: Er máðurinn alveg bandvit-
laus? Hvemig dettur honum í hug
aö alþingi vilji punga út með alla
þessa miklu styrkveitingu til
sjúkrasamlaga? En látum oss nú
í ró og næði íhuga málið, og skygn
ast eftir, hve há útgjöld landssjóðs
veröa eftir þessari áætlun. Eg
geri þá fyrst ráö fyrir, að sjúkra
samlög á Islandi nái jafnmikilli út-
breiðslu eins og í Danmörku, eöa
aö 45% allra íbúa landsins gerðust
félagsmenn; yröu það þá hér um
bil 40,000 manna, sem í samlögin
gengju. Samkvæmt útreikningi
mínum er kostnaöur landssjóös til
að tryggja 300 manns 940 kr. á ári;
til þess að veita 40,000 sama styrk
þyrftu þá hérumbil 122,200 ár. ár-
lega. Þetta er auðvitað allmikil
fjárupphæö, en aö mínu áliti ætti
hún ekki að vaxa mönnum í augum
Skattarnir á Islandi eru ótrúlega
lágir i samanburöi viö skattana í
útlöndum. Manni næslum blöskrar
að lesa um, hve lítið útsvar menn í
Reykjavík, með 5000 króna árstekj-
um, greiða. Það er 3—4 sinnum
minna en útsvar það, er hvílir á
álíka háum tekjum í kaupstööum á
Jótlandi! Þáð er enginn vafi á því,
að efnamenn á íslandi greiða altof
lágan skatt til sveitarsjóða og lands-
sjóðs, og meö því að hækka hina
beinu skatta Htið eitt, væri óefað
hægt að ná afar miklum hluta af
útgjöldunum til sjúkrasamlaganna
inn í landssjóð. En setjum nú svo
að alþingi fengist ekki til að veita
meira en helming af ofannefndn
fjárupphæö—og þaö ætti ekki aö
vera landssjóði ofvaxið, að greiða
60 þús. kr. á ári til jafnnauðsyn-
legra stofnana og sjúkrasamlög eru
fyrir land og lýð —, þá ættu menn
ekki að láta árar falla í bát fyrir
þaö eöa hætta við að stofna sjúkra-
samlög um land alt. Eg tel sjálf-
sagt að sveitarsjóðir mundu sjá
hagnað sinn i því aö styrkja sam-
lögin á ýmsan hátt, t. d. með einnar
krónu styrkveitingu á ári fyrir
avern félagsmann. Engum sveit-
arsjóði mundi ofvaxið, að leggja út
einar 100—150 kr. á ári í þessar
þarfir. En jafnvel þótt hvorki al-
þingi né sveitarsjóðir vildu leggja
neitt fé fram til sjúkrasamlaganna,
þá ætti þó frumherjum þeirra ekki
aö fallast hugur fyrir það. Það
er hægt að auka tekjurnar og lækka
útgjöldin á margvíslegan hátt, ef
félagsmenn eru vel samhuga. Það
altaf fá nokkrar aukatekjur
með því, að halda skemtisamkomur,
hlutaveltur eða þvi um líkt einu
sinni eða tvisvar á ári. Og útgjöld-
in má lækka með því, að allir efn-
aðri" félagsmenn gæfu sjúkrasam-
laginu eftir dagstyrkinn, þegar
sjúkdómur þeirra’er ekki langvar-
andi og þvi skaðar þá litið í efna-
legu tilliti. Slíkt gera margir fé-
lagar sjúkrasamlaga í Danmörku,
einkum þegar þröngt er í búi hjá
samlögunum. Hér viö bætist enn,
að eg tel sjálfsagt að eg hafi gert
kostnaðaráætlunina til spítala og
heilsuhælis alt of háa, enda er hún
miklu hærri en gjald þaö, er sjúkra-
samlögin í Danmörku greiða til
slíks. Aftur á móti getur það vel
veriö, aö stótarbræðrum mínum
finnist, aö eg skari slælega eldinn
aö þeirra köku; en eg vil þá aö-
eins geta þess, að samkvæmt áætl-
un minni yrðu laun allra sjúkrasam-
laganna til allra lækna landsins hér-
umbil 93,000 kr., og með því aö
gera ráö fyrir, að 45—50 starfandi
læknar séu í landinu, mundu þeir
fá aö meöaltali hérumbil 2000 kr.
livér frá sjúkrasamlögunum. Og
þar sem flestir læknar á Islandi eru
embættislæknar meö föstum laun-
um, 1500 kr. á ári, og þeir þar að
auki fá laun fyrir læknisstörf sín
frá þeim helmingi þjóöarinnar, sem
ekki er gert ráð fyrir að gangi í
sjúkrasamlögin, þá sé eg ekki bet
ur, en aö hagur lækna á íslandi
mundi batna aö miklum mun, ef al-
menn sjúkrasamlög kæmust á stofn,
með því fyrirkomulagi, sem eg hefi
bent á, og þeir ættu því að gerast
frumherjar hreyfingarinnar. Mik-
ið er undir því komið, aö stjórnin
beri málið upp fyrir alþingi, og það
fái þar góöar undirtektir. Og þar
sem hér er um eitthvert mesta vel-
ferðarmál þjóðarinnar að ræöa, ætti
alþingi ekki að daufheyrast viö
íjárframlögum i þessa átt; en
stjómin ætti að leggja fram laga-
frumvarp um viðurkend sjúkra-
samlög á næsta þingi og fyrirkomu-
lag þeirra. Stjórn og þing vcrður
að gœta þess, að um leið og lands-
sjóður geldur rúmlega 100,000 kr.
til sjúkrasamlaganna, sparar þjóðin
saman ríflega 200,000 kr. á ári, til
þess að tryggja heilsu sína og efna-
hag, þegar sjúkdóm ber að hönd-
um. Sjúkrasamlögin má skoða sem
einskonar sparisjóð, og það spari-
sjóð, sem gefur afarháa vöxtu. Við
þekkjum allir, hvilík hörmung það
er fyrir efnalítið fólk, þegar alvar-
legan og langvinnan sjúkdóm ber
aö höndum. Hversu margir fátæk-
lingar fara ekki alveg á höfuðið og
ná sér aldrei aftur vegna veikinda,
fara vanalegast á sveitina og eiga
sér þá sjaldnast viðreisnar von.
Það er ekki aðeins stórt og mikið
verk aö vinna hér frá hagfræðilegu
sjónarmiöi þjóðarinnar, heldur
einnig frá spamaöarmiði mannúðar
og mannkærleika. Það er sárt til
þess að vita að margir fátæklingar
geta ekki einu sinni haft von um
að fá hjálp meina sinna, að þeim er
ekki mögulegt að leita sér þeirrar
hjálpar og aðhlynningar gegn
versta óvininum, sjúkdómi og
þrautum. En þessi hjálp ætti
hverjum borgara í þjóðfélaginu aö
geta hlotnast. Hver höndin ætti
hér að hjálpa annari, og efnin eru
nægileg, ef þeim er rétt stjórnaö
og réttilega niður raöað. Björn-
stjerne Björnsson hafði rétt fyrir
sér, er hann kvað:
“Der er Sommersol nok,
der er Sædejord nok,
bara vi, bara vi,
havde Kærlighed nok.”
Þýðing:
Hér af sólskini er nóg,
hér af sáðlandi er nóg
hefðum vér, hefðum vér
bara af kærleika nóg.
. Stofnun sjúkrasam-
laga er eitthvert hiö nytsamlegasta
og fegursta fyrirtæki, sem miðar
að þvi, að efla mannúöartilfinningu,
velliðan og efnahag þjóðarinnar.
Eg haföi hugsaö mér að minnast
litið eitt á slysa- og sjúkravátrygg-
ingar, en verð að hætta við það i
þetta skifti og bíða betri tíma. Aö-
eins vil eg geta þess, aö þesskonar
vátryggingar em nú orönar mjög
tíðar og hafa náð mikilli fótfestu í
öllitm siöuöum löndum nema á Is-
landi. Islendingar eru mjög mikl-
ir eftirbátar annara þjóða í þess-
um efnum. Mér vitanlega starfar
aðeins eitt slysatryggingarfélag á
Islandi, en það er hiö alkunna sviss-
neska félag Winterthúr. Aftur á
móti hefir til þessa tima ekkert
sjúkravátryggingarfélag fengist til
að tryggja menn i viekindum með
dagstyrk. En fyrir skömmu hefi
eg fengið vitneskju um, aö hið a!
kunna og stóra slysa- og sjúkdóma
vátryggingarfélag ’Haand a Haand’
í Kaupmannahöfn hafi gengið að
því, að vátryggja alla íslenzka lækna
gegn almennum iðgjöldum, eins og
gerist í Danmörku. Hefir þetta
gerst fyrir ötula framgöngu Stein-
gríms héraðslæknis Matthíassonar
á Akureyri. Eg hefi nýlega haft
tal af einum stjórnarmanna
“Haand i Haand”, og tjáði hann
mér, að félagið vildi fyrst gera til-
raun með að tryggja læknana, en
mundi að öllum líkindum síðar
rýmka verkahring sinn á Islandi
svo, að hann næði til fleiri stétta,
ef tilraunin með læknana gæti boriö
sig. Dr. Beyer, formaður Odd-
Fellow-reglunnar í Danmörku, er
einn áf stjómarfulltrúum í “Haand
i Haand”, og kvað ann vera málinu
hlyntur.
—Eimreiðin.
Minni Canada.
— Gimli 2. ágúst 1916. -
Sem gjafvaxta mær engum manni kær
hún mændi fram á leið,
með villimanns skart og metfé margt
hún mannsins hvíta beið
með augunum blá um síðir sá
að siglandi kom hans skip.
Og það var sem glans upp af höfði hans
og hátigparblær á hans svip.
Og hæversk og stilt hún var, en vilt,
í vináttu föst og heil,
að var hennar ást svo einlæg, sást,
en aldrei hálf né veil.
Hún faðmaði hann, sinn hvíta mann,
fann hjörtun saman slá
Hún opnaði barm og hug og hvarm
og heiminn allan sá.
Hann batt henni krans úr kornstanga fans,
en kórónu úr lárvið sér,
því kongsson var hann sem þar kongsdótt-
—þar kongsríki síðan er. [ur fann
pau framleiða auð og blóm og brauð
og brúa dauðans hyl
og þeirra höll er um víðan völl,
með vorblíðu, ljós og yl.
pau ala upp böm sín áframgjöm,
með einkunn tigins manns,
en þeirra trygð er á bjargi bygð
við bræður og móður hans,
sé vopni beitt, þau öll eru eitt,
þau erfðu hetjumóð
úr föðurætt sem aldrei rætt
skal upp, þó fjari blóð.
Og kær er hún oss sem kærast hnoss
hún Canada, móðir vor,
og lífsins dyr verða luktar fyr
, en liggi á burt vor spor.
pað sýnum við böm, í sókn og vörn
að séum af stofni grein!
pó greini oss mál oss sameinar sál
sem söm er jafnan og ein.
Gutt- J. Guttormsson.
Skotfæraflutningur bannaður.
Umboðsmenn frá borginni New
Jersey hafa bannað öllum járn-
brauttum aö flytja nokkur skot-
færi og banna öllum félögum aö
geyma þar skotfæri. Þetta var á-
kveðið eftir sprenginguna miklu.
Joseph Maw látinn.
Einn af frumbyggjum Winnipeg-
borgar, Joseph Maw, bifreiöasali,
lézt snögglega í Los Angeles fyrra
miðvikudag úr hjartaslagi. Hann
var fæddur í Peel héraði í Ontario
1854.
Hiti.
Enn er svælan okkur hjá,
enn þá brælist maður;
enn er kælu ekki að fá —
en sá sælustaður.
Jónas Daníelsson.
SÓLSEIN
Eg leit undan, henti frá mér hríf-
unni og gekk burt.
Fyrst kvíaði eg ærnar mínar, svo
ráfaöi eg upp í grösuga laut skamt
fyrir ofan túniö. Þar fleygði eg
mér niður og fór að hugsa um
raunir mínar.
“Eg á þaö víst skilið að þú
breytir svona viö mig”. Þessi orö
hljómuöu látlaust fyrir eyrum mér.
“Jú, þú átt það vist skilið, eöa hitt
þó heldur, elsku mamma min, aö eg
geri með hangaudi hendi það sem
þú biður mig um”.
Mér þótti svo sárgrætilegt, aö eg
skyldi verða til þess aö gera
mömmu minni gramt í geði. Oft
hafði eg strengt þess heit með
sjálfum mér, aö launa henni alla
blíöu hennar og ástríki meö þvi, að
vera henni góöur og hlýðinn son-
ur, og gera henni aldrei neitt á móti
skapi; en svona fór nú þessi drengi-
legi ásetningur minn út um þúfur.
Þaö var kominn háttatími þegar
eg kom heim. Eg tók skálina mína
af boröinu og settist með hana á
rúmið mitt. Mörg höfug tár hrundu
niður í spóninn meðan eg var að
boröa, og þótti mér þau æöi beisk
á bragðiö.
Alt í einu varö mér litið á hund-
sem lá fram á lappir sínar á gólf-
inu, þá hugsaöi eg með mér:
“Þarna liggur þú, greiið. Eg held
þaö sél bezt aö eg liggi á gólfinu
líka. Eg á víst ekki betra skilið
fyrst eg er svona vondur við hana
mömmu mína.”
Eg lagðist endilangur á gólfið og
ætlaöi aö láta þar fyrirberast um
nóttina. Að vísu fékk eg ákúrur hjá
fólkinu fyrir þessar kenjar, en mér
var alveg sama.
Nú kom mamma inn í baðstof-
una. Hún laut niður aö mér og
spurði mig, hvort eg ætlaði ekki aö
fara að hátta.
“Það er ekki til neins”, svaraöi
eg í hálfum hljóðum, “Eg get hvort
sem er ekki sofnað, meðan þú ert
ósátt viö mig.”
“Þaö skal vera gleymt”, sagöi
mamma.
“Og aldrei bera við oftar”, bætti
eg viöi í huganum.
Eg spratt á fætur og háttaði i
snatri. Mamma bauð/ mér góða
nótt með kossi, eins og hún var
vön, og eg hjúfraði mig upp aö
henni. Hún kysti ekki aö eins burt
tárin af vanga mínum, heldur og
samvizkubitið og allar dapurlegar
hugsanir úr huga minum.
Nú gat eg sofnað rólegur. Eg
efaðist ekki um það, að góður guð
piundi láta englana sína vaka yfir
rúminu minu.
8ÓLSEIN
Húsið hans Nonna litla.
('Þýtt úr ensku).
Þið munið eftir aö talað var um
húsið hans Nonna litla í Sólskini
fyrir nokkuð löngu síöan. Þið
munið eftir aö húsið hans var
líkaminn. Ykkur var sagt hyernig
húsiö var bygt og hvernig átti að
halda því hreinu.
Nú á aö segja ykkur frá því
hvemig hann Nonni litli fer aö því
að fá hreint loft í húsiö sitt.
Ef sá sem smíðaði húsiö hans
Nonna litla hefði gleymt aö útbúa
það svo að hreint loft kæmist inn í
þaö, þá heföi hann aldrei getað
bygt það. Því miður er mönnun-
um stundum liðiö að byggja hús án
þess aö leyfa nógu af lí fslofti aö
streyma í gegn um það, því húsiö
hans Nonna litla verður aö vera svo
oft og lengi inni i húsum sem menn
hafa bygt, og ef þau hafa ekki
hreint loft, þá spillist líka loftiö í
ihúsinu hans Nonna.
Húsiö hans Nonna litla þarf
hreint loft, til þess að allir hinir
mörgu þjónar hans geti andað.
Ef vér segðum brent í staðinn
fyrir aö segja andað, þá hefði það
veriö alveg eins rétt; því vér getum
skoðað húsiö hans Nonna litla eins
og undraverðan ofn, sem þarf að
hafa loftstraum ef eldurinn í hon-
um á ekki að dteyjá.
Eldiviöurinn sem látinn er í
þennan ofn og sem efnafræðingar
hans sjóða og blanda svo haglega,
væri til einskis gagns fyrir Nonna,
ef hann hefði ekki nóg loft til þess
aö geta brent hann.
Það aö brenna er sama sem að
blanda saman við loft, og slík
blöndun á sér stað í öllu húsinu
hans Nonna litla og í húsum allra
lifandi dýra og jurta, hvort sem þau
eru á jörðinni teða í sjónum.
Þess vegna verður alt sem lifir
aö hafa loftstraumstæki eöa öndun-
arfæri.
Miðstöðin fyrir þennan loft-
sfraum í húsinu hans Nonna litla
er á miðgólfinu. Þar hefir hann
dælu (pumpu), sem altaf vinnur
dag og nótt; en loftið kemur inn í
húsiö hans í gegn um pípur rétt
fyrir ofan íramdyrnar.
Loftið leikur meira og minna um
alt húsiö hans Nonna litla að utan,
en þaö kemst ekki inn um þakið
eða Veggina fskinnið). Hús sumra
lifandi vera ná inn í sig lofti í gegn
um veggina; jurtir t.d. anda með
öllum likamanum og froskar anda
að nokíkru leyti í gegn um skinnið;
en Nonni litli fær ekkert loft ann-
að en það, sem kemur í, gegn um
loftpipurnar. Þær eru tvær aö ut-
an, svo renna þær saman í eina sem
liggur innan í hálsinum og lengst
niður í brjóst; og <ef hann getur
ékki fengið nóg loft í gegn um þá
pípu, þá deyr hann.
Loftið kemur inn í þessa pipu
bæði í gegn um forstofuna, sem við
köllum munn og í gegn um loft-
holurnar rétt fyrir ofan forsjofuna ;
þær köllum viö nasir.
Ef Nonni litli hleypur hart eöa
syndir hart eöa ef hann hefir kvef,
þá verður hann aö opna forstofu-
dyrnar og fá hreint loft í gegn um
þær. En undir venjultegum kring-
umstæðum ætti ekki að hléypa lofti
þar inn.
Forstofudyrnar ættu altaf að
vera aftur nema þegar Nonni litli
þarf að borða, drekka eöa tala.
Það er vel sagt í bíbliunni að guð
hafi blásið lífsanda í nasir manns-
ins en ekki í munn hans; og Nonni
litli ætti aö muna eftir þeirri góðu
reglu að hafa aftur munninn og
vernda líf sitt og heilsu.
Það er satt að manni finst hægra
að anda með munninum en nefinu,
og hvers vegna er þaö þá að maður
á eklki að nota munninn til þess?
Hvers vegna á ekki áltaf að hafa
forstofudymar opnar og láta loftið
streyma inn um þær?
Það er hættulegt vegna margs,
og ein ástæðan er aö minsta kosti
auðskilin, því þaö er sama ástæöan
sem ei* fyrir því stundum aö við
viljum ekki og eigum ekki aö opna
framdyrnar á húsunum okkar.
Ræningjar geta komist inn; og það
er eins með húsið hans Nonna litla
—ræningjar geta komist þangað
inn; þeir rænmgjar heita gerlar og
bakteríur og geta eyöilagt alt húsið
hans. *
Vöxtur félagsrjóma-
búanna
I SASKATCHEWAN
Hin fimtán félags rjómabú, sem rekin eru af
búnaðardeildinni, sjá um sölu fyrir allan rjóma, sem
bændumir í Saskatchewan geta fram leitt.
Með því að starfrækja þessi rjómabú undir einni
stjórn, er framleiðslukostnaður lækkaður eins og mest
má verða og allra hæsta verð fengið fyrir rjóma.
þessi rjómabú eru á ýmsum stöðum fylkisins, og
er það þess vegna vinnandi vegur svo að segja fyrir
hvern einasta bónda að flytja á samvinnu rjómabú.
Rjóminn er allur aðgreindur eftir gæðum og
borgað fyrir hann eftir því. Sætur rjómi og bragð-
góður er borgaður 5 centum hærra verði fyrir pundið
af smjörfitunni en súr rjómi og bragðslæmur; það
borgar sig því að hirða vel um rjómann.
Tölur þær, sem hér fara á eftir, sýna vöxt og við-
gang samvinnu rjómabúanna í Saktachewan um síð-
astliðin 8 ár.
Ár Tala rjómab. Tala notenda Smjörpund
1907 .. 4 213 66,246
1910 .. 7 1,166 507,820
1913 .. 2,681 962,869
1914 .. 3,625 1,398,730
1915 .. 5,979 2,012,410
Áritun á allar rjómasendingar: “THE GOVERN-
MENT CREAMERY” til einhvers af eftirfylgjandi
stöðum, sem næstur er þægilegustu járnbrautarstöð
fyrir yður:
Birch Hills Lanigan Regina
Cudworth Lloydminster Shellbrooke
Canora Melville Tantallon
Fiske Melfort Unity
Kerrobert Moosomin Wadena.
Langenburg Oxbow
Upplýsingar um verð, flokkun smjörs, flutnings-
skýringar eða annað fást hjá rjómabússtjóra þeim,
sem næstur yður er, eða frá aðal umboðsmanni rjóma-
búanna.
W. A. WILSON,
Dairy Commissioner.
SEXTlU og FIMM ÁRA LJÓSIN
Sextíu og fimm ára Ijósin vinna enn
þar sem er að rœða um
EDDY’S ELDSPÝTUR
Fyrir sextíu og fimm árum voru fyrstu eldspýt-
ur í Canada búnar til í Hull af Eddy og síðan hafa
þær verið viðurkendar þær beztu sem kveikiefni.
Þegar þér kaupið eldspýtur þá biðjið um
EDDY’S