Lögberg - 16.08.1917, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. ÁGÚST 1917
i
Er það tilviljun?
Á meðan afturhaldsstjómin í Manítoba sat
að völdum var gullöld brennivíns- og ólifnaðar-
manna. pegar frjálslyndi flokkurinn komst til
valda var áfengisbölið gert útlægt.
Á meðan afturhaldsstjómin sat hér að völd-
um í fylkinu, var því harðneitað og móti því bar-
ist með hnúum og hnefum að konur fengju rétt
til þátttöku í stjómmálum landsins; þegar frjáls-
lyndi flokkurinn komst að var þeim óðar veitt
fult jafnrétti.
Á meðan afturhaldið hélt um stýrið í British
Columbia var haldið sömu sterku vemdarhend-
inni yfir brennivíni og ólifnaði og hér í Manitoba;
þegar frjálslyndir menn komust þar að var tafar-
laust skift um og vínsölubann borið undir þjóðar-
atkvæði, en því hafði altaf verið synjað af hinum.
Frjálslyndi flokkurinn í Saskatchewan hefir
samþykt og lögleitt algert vínsölubann eftir því
sem stjómarskráin leyfir.
Frjálslyndi flokkurinn í Alberta hefir gert
það sama.
Frjálslyndi flokkurinn í Ontario hefir haft
fyrir ieiðtoga sinn einhvem eldheitasta vínbanns-
mann sem þetta land á til; það er Rowell, sem
brennivínsmenn hafa gefið auknefnið “hinn of-
stækisfulli.”
í Ontario hefir afturhaldsstjómin þvemeitað
kröfum bindindis- og bannmanna og haldið ein-
dregið taum brennivínsins.
Nú á tímum neyðarinnar þegar mest á ríður
að varðveita hverja ögn af vistum landsins og
allar aðrar þjóðir leggja höft á eyðilegging koms
til eiturgerðar, neitar afturhaldið í sambands-
stjóminni að fylgja sömu reglu; en frjálslyndir
menn krefjast algers vínbanns.
Afturhaldið í British Columbia margneitáði
að veita konum atkvæðisrétt eða annan rétt;
frjálslyndi flokkurinn var ekki fyr seztur að
völdum en hann veitti konum fullan rétt í öllum
málum.
Afturhaldið í Ottawa hefir hvað eftir annað
neitað að veita konum réttindi og dómsmála-
stjórinn hefir lýst því yfir að þær geti ekki
hlotið atkvæðisrétt fyrir þá sök að þær séu ekki
“persónur” — og forsætisráðherrann kvað það
rétt vera.
Frjálslyndi flokkurinn í Canada krefst algerðs
jafnréttis fyrir konur í öllum efnum.
Frjálslyndi flokkurinn í Alberta hefir veitt
konum full réttindi.
Frjálslyndi flokkurinn í Saskatchewan hefir
gert það sama.
Er þetta alt af tilviljun? Er það af tilviljun
að svo að segja í hverju einasta fylki ríkisins hefir
frjálslyndi flokkurinn barist fyrir vínbanni og
kvennréttindum, en afturhaldsmenn á móti?
Sumir segja að sama sé hvor flokkurinn sé;
þeir hafa báðir sína góðu og sína illu menn. En
þetta er misskilningur; íslenzka máltækið segir að
“líkur sæki líkan heim” og annar málsháttur
segir: sækjast sér um líkir-------”
pegar um það er að ræða, að skipa sér undir
mismunandi merki og fyrir mismunandi málefni.
þá veljast mennirnir þangað eftir því hvort þeim
fellur betur í geð, eða hvað þeir finna í sem mestu
samræmi við sínar eigin tilfinningar.
Drykkjumaðurinn eyðir kveldinu á veitinga-
húsinu, en bindindismaðurinn á bannfundinum.
svona er það í stjómmálum; hnefaréttarmenn,
brennivínselskendur, jafnréttishatendur og auð-
valdsdýrkendur slá sér saman í pólitískt félag til
þess að vemda áhugamál sín — þetta eru aðallega
böm afturhaldsflokksins, þótt fáeinir menn af öðr-
um sauðahúsum hafi fyrir einhver óhöpp vilst
þangað inn.
Aftur á móti em það menn, sem unna frjáls-
um hugsunum, fullkomnu málfrelsi, útilokun á-
fengis, jafnrétti kvenna við menn og sanngirni yf-
ir höfuð, sem koma saman til þess að efla fram-
gang sinna áhugamála.
f þessu liggur sá leyndardómur að framfarim-
ar eiga sér stað, þar sem frjálslyndi flokkurinn
ræðður lögum, en hið gagnstæða í ríkjum aftur-
halds flokksins. pað er ekki af tilviljun; það er
sannleiki íslenzka málsháttarins að “líkur sækir
líkan heim.”
Þing frjálslyndra manna.
Eins og frá hefir verið skýrt í “Lögbergi var
haldið afarf jölment þing hér í Winnipeg 7. 8. og 9.
þ. m. Voru þar samankomnir 864 fulltrúar,
kosnir úr öllum fjórum Vestur fylkjunum í Can-
ada: British Columbia, Alberta, Saskatchewan
ogManítoba. j?ar voru allir frjálslyndir fylkis
þingmenn þessara fylkja og allir þeir, er um þing-
mensku sóttu við síðustu kosningar hver í sínu
fylki; þar voru allir sambandsþingmenn og þing-
mannaefni frjálslynda flokksins og aúk þess allir
úr þeim flokki í öldungadeildinni.
Enn fremur voru þar fjölda margir gestir, auk
blaðamanna úr öllum pörtum Canada. pví hafði
verið spáð að margt mundi gerast sögulegt á þessu
þingi og þær spár rættust fyllilega.
Aðallega var álitið að þingið mundi f jalla um
hermálin, og var það gert rækilega.
pingið samþykti að gert skyldi alt sem hægt
væri af hálfu frjálslyndra manna til þes@ að
tryggja bandamönnum sigur og Canada skyldi
leggja fram það, sem hún gæti sanngjamlega bæði
Sögbetg
Gefið út hvern Fimtudag af The Cel-
umbia Preis, Ltd.,(Cor. WiHicun Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
T. J. VOPNI, Business Manauer
Utan&skríft til blaðains:
THE OOLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg.
Utanáakrift ritatjórana:
EDITOR LOCBERQ, Box 3172 Winnipog,
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um árið.
*»-27
að mönnum, vistum, fé og öðru.
Tvær stefnur höfðu verið uppi hér í hermálum;
önnur var sú að setja á herskyldu, án þess að
spyrja fólkið að og án þess að leyfa því atkvæði
um það. pessari stefnu fylgdu allir afturhalds-
menn hér vestra og allmargir frjálslyndir menn í
Manítoba. Aftur á móti fylgdi allur fjöldi frjáls-
lyndra manna þeirri stefnu að herskyldu ætti ekki
að lögleiða án þess að fólkið réði.
Einkennilegt atriði vildi til hér í Manitoba, sem
öllu hafði komið á ringulreið í þessum efnum.
Blaðið “Free Press,” sem er eða hefir verið aðal-
málgagn frjálslynda flokksins hingað til, snerist
eindregið í lið með afturhaldsmönnum í þessu máli
pað er álitið að Sir Clifford Sifton sé aðaleigandi
þess blaðs eða stærsti hluthafi; en hann er eins og
menn vita talsmaður auðvaldsins og einokunar-
innar í Canada. pað varð mönnum einna ljósast
við kosningamar 1911.
Afturhaldið og auðvaldið hefir ávalt haldist í
hendur og stefna þess var sú, að taka mennina í
stríðið nauðuga, án þess að spyrja þjóðina um
vilja hennar í því efni, en láta ósnertan auð og
annað, sem hinir ríku hefðu undir höndum.
petta töldu frjálslyndir menn, með Sir Wilfrid
Laurier í broddi fylkingar, óhæfu í þjóðstjómar
landi; fanst þeim sjálfsagt að taka tillit til þess
um þetta mál að þjóðin er og á að vera æðsti dóm-
ari í öllm efnum. peir voru eindregið á þeirri
skoðun að sjálfsagt væri að framfylgja stríðinu
af alefli, en aðferð stjómarinnar aðhyltust þeir
ekki.
Blaðið “Free Press” gekk í lið með óvinum
hinna sönnu frjálslyndu manna, eins og frá var
skýrt; en hér er það algengt eins og annarsstaðar
að blöðin eru álitin bergmál þjóðarinnar. öll
dagblöðin: “Telegram,” “Tribune” og “Free
Press” tóku þama saman höndum og neituðu því
að fólið ætti að hafa nokkurt atkvæði í þessu máli;
að eins fáeinir menn áttu að taka völdin sér í hend-
ur og gerast ókosnir alræðismenn, sem stjómuðu
með valdboði og byssukjöftum.
Og blöðin öll þrjú héldu því fram að þjóðin í
Vesturlandinu væri eindregin með þeirri stefnu
að fara þannig að; þjóðin væri eindregin á því máli
að herskylda væri það eina sjálfsagða og um það
þyrfti engin atkvæði. pað væri jafnvel að mis-
bjóða þjóðinni að biðja hana um það.
Margir mætir menn héldu virkilega að þetta
væri satt; svo kænlega huldiú þessir úlfar sig í
suðargærum og svo fagurlega tókst þeim að
þykjast tala máli þjóðarinnar, þegar þeir í raun
rétttri voru að flytja kenningar harðstjómar og
hnefaréttar, og skoðun sem fólkið var og er ein-
dregið á móti.
“Telegram” trúði auðvitað enginn frjálshugs-
andi maður; það var ekkert tiltökumál þótt það
neitaði rétti fólksins um að greiða atkvæði; —
stefna þess hefir lengi verið sú sama.
En “Tribune,” blaðið sem altaf hefir þózt halda
taum fólksins og vera óháð, kom fram sem mál-
svari alls þess sem ófrjálst var. pað blað hafði
haldið því fram um tugi ára, að bein löggjöf, þjóð
ar atkvæði (referendum) væri eina tryggingin
fyrir því að málum væri rétt og samvizkusamlega
til lykta ráðið, og að því mikilsverðara, sem málið
væri, því sjálfsagðara væri það að fólkið væri
æðsti dómari. pessi blaðtuska kom nú fram beint
á móti sjálfu sér, beint á móti hjartapunkti þeirra
kenninga sem það hefði unnið hylli sína með.
“Tribune” hafði með öðrum orðum áunnið sér
fylgi fólksins undir fölsku yfirskyni og í sauðar-
gæru, en þegar fylgið var fengið og aflið komið
þeim megin þá fletti það af sér gærunni, sneri við
blaðinu og hamaðist af alefli á móti þeim sama
rétti fólksins, sem það hafði talið helgastan og
og sjálfsagðastan.
Og “Free Press,” sem hæst glamraði um
beina löggjöf 1913, 1914 og 1915; blaðið sem
sagði að bein löggjöf (referendum) væri a og ö og
allir stafir þar á milli í réttlætisstafrofi sannrar
þjóðstjómar; blaðið sem sagði að þó að frjálslyndi
flokkurinn gerði ekkert annað, en að koma í fram-
kvæmd beinni löggjöf, þá hefði hann samt gert
miklu meira en allir aðrir flokkar hefðu hingað
til afkastað hér í landi; já, þetta sama blað kemur
nú fram og telur það vanvirðu næst og landráð að
halda því fram að fólkið varði um það eða eigi að
hafa atkvæði um það, hvort sonum þess sé skipað
í stríð austur í Evrópu, hvort sem þeir vilji fara
eða geti farið eða ekki.
Og Kringla litla teygði tunguna út úr sér eins
langt og hún gat til þess að votta samþykki sitt
þessari frjálsu kenningu.
prjú blöð hér í bænum, öll svokölluð útlend-
inga blöð, héldu stöðugt fram annari skoðun. pað
var “Svenska Tidningen” blað Svíanna hér,
“Norröna” blað Norðanna og “Lögberg”blað hinna
sönnu íslendinga.
Og nú hófst þingið, sem átti að skera úr því
hvort það væru stóru blöðin með “Kringlóttu”
rófunni, sem töluðu hinu sanna máli fólksins eða
þessi þrj ú litlu útlendinga blöð.
Og dómurinn var kveðinn upp á miðvikudag-
inn. peir fáu hér í Manítoba, sem höfðu afvega-
leiðst af falska flagginu hjá “Free Press” og
“Tribune,” sáu það að þeir voru í vonlausum
minni hluta; þeir tóku þcssu eins og allir góðir
drengir gera, þeir beygðu sig kurteislega undir
meiri hlutann eins og sjálfsagt er samkvæmt öll-
um siðaðra manna reglum.
Var það því samþykt á þinginu svo að segja í
einu hljóði að votta þeim manni traust og aðdá-
un, sem haldið hefði uppi merki fólksins hreinu
og óflekkuðu — það er Sir Wilfrid Laurier, sem
sagan í framtíðinni hlýtur að gefa auknefnið
“bjargvættur þjóðar sinnar.”
Á öðrum stað eru þýddar orðréttar samþyktir
þær sem gerðar voru bæði um stríðið og Laurier
og bera þær bezt vitni um anda þingsins.
Auk þessa máls voru fjöldamörg önnur á dag-
skrá, og var þeim þannig til lykta ráðið að slíkt
hefir aldrei þekst í sögu þessarar þjóðar. petta
er það helzta:
1. Algert jafnrétti kvenna við karlmenn í öll-
um opinberum málum.
2. Heimilisréttur fyrir konur jafnt og menn
með sömu kjörum og þeir.
3. Algert bann gegn tilbúningi, sölu, innflutn-
ingi, útflutningi og geymslu allra áfengra drykkja.
4. pjóðeign vistageymsluhúsa.
5. Afnám allra titla og nafnbóta.
6. Að land það sem auðmenn og félög eiga og
liggur óræktað, sé fengið í hendur þjóðinni með
sanngjörnum skilmálum til þess að á það geti flutt
menn sem fengnir séu til þess að flytja hingað og
uppbyggilegir megi verða.
7. Að hvert fylki fái full umráð yfir öllum
landsnytjum innan sinna eigin takmarka, svo sem
námur, skóga, fiskiveiðar o. fl.
8. Að hvert fylki fái full yfirráð yfir og eign-
arrétt á öllum skólalöndum innan takmarka sinna.
9. Að öll fylkin í sambandinu fái jafnan rétt
að öllu leyti í öllum efnum.
10. Að stofnaðir séu þjóðbankar víðsvegar um
Canada þar, sem bændur og aðrir geti fengið lán
með vægari og betri kjörum en nú á sér stað.
11. Að rannsakað sé hið háa verð á bænda-
verkfærum og ástæður þess og að því unnið að
það sé lækkað.
Að stjómin eða þjóðin noti sjálf skipasmíða-
stöðvar sem til eru í landinu og byggi fleiri ef
þarf til þess að nauðsynleg skip verði smíðuð af
þjóðinni sjálfri.
13. Að samin séu lög og þeim framfylgt, sem
komi í veg fyrir auðvaldsfélög í því skyni að
hindra frjálsa verzlun og halda einokun.
14. Að leyft sé bændum að stofna smá banka
úti um bygðir með $50,000 uppborguðum höðuð-
stóli; hafi slíkir bankar leyfi til að lána gegn veði,
en megi ekki stofna útibú og séu undir umsjón
stjómarinnar.
15. Að ólöglegt skuli vera að leggja til fé í
kosningasjóði nema með vissum skilyrðum. Skal
skyldugt að sýna hvaðan allir peningar hafa kom-
ið þangað og hvemig þeim var varið.
16. Mótmæli gegn því að þjóðin borgi Mac-
kenzie og Mann nokkra upphæð fyrir jámbraut
þeirra, með því að þeir hafi þegar fengið meira
fé frá þjóðinni en jámbrautin kosti.
17. Fordæming allra æsinga eða ósanngimi í
sambandi við mismunandi þjóðemi eða trúarbrögð.
Hér hafa menn séð upp talin aðalatriði þeirrar
stefnu, sem frjálslyndi flokkurinn í vesturfylkj-
unum hefir samþykt, og mun flestum koma sam-
an um að þar séu mörg og stór spor stigin í frjáls-
lyndu áttina.
Sumir segja ef til vill að eitt sé að samþykkja
og annað að framkvæma; eitt að lofa og annað
að efna. pað er satt, og meira en satt; en hver
er reynslan að undanfömu? Hvemig hafa þess-
ar sömu stjómir sem nú sitja að völdum í öllum
vesturfylkjunum efnt loforð sín?
Aðallega unnust kosningamar í öllum þessum
fylkjum á þeim loforðum að flokkurinn—frjáls-
lyndi flokkurinn—skyldi veita algert vínbann og
konum jafnrétti ef hann kæmist til valda og fólk-
ið óskaði.
Flokkurinn komst til valda í öllum þessum
fylkjum og fólkið óskaði eftir þessum breytingum
1 öllum fylkjunum. Og saga þjóðarinnar sýnir það
um komandi aldir að allar þessar stjómir efndu
loforð sín. British Columbia, Alberta, Saskat-
chewan og Manitoba hafa öll fengið þessum mál-
um framgengt að svo miklu leyti sem það stend-
ur í valdi stjómanna að veita þau.
pjóðin hefir því fulla tryggingu fyrir því að
þau loforð sem hér voru gefin verði efnd ef flokk-
urinn kemst til valda, sem enginn þarf að efa.
Hvert þessara 17 atriða, sem upp voru talin er
nægilegt efni í heila ritgerð, svo miklar réttarbæt-
ur eru í þeim fólgnar. Og ef einhver efast um
þýðingu einhvers þessa atriðis, þá getur hann
skrifað Lögbergi og skal sýnt fram á hversu mikil
þýðing þess er.
petta þing myndar tímamót í sögu landsins
fyrir tvær ástæður: fyrst vegna hinna stóru fram-
faraspora sem þar vom stigin að því er loforð
snerti og í öðm lagi vegna þess að flokkurinn er
viss um sigur og málin komast í framkvæmd inn-
an skamms.
Til kvenfélagsins „Fraekorn”
flutt á samkomu þess í Grunnavatns-bygð
20. júlí 1917.
Aldrei þið lærðuð að hreykja ykkur hátt,
né heldur að biðja um lof;
En á æfileið þeirra, sem átt hafa bátt,
þar eigið þið minninga hof.
pví þið hafið fátækum hjálpandi hönd,
í harðindum fúslega rétt;
Og er þrautimar reyrt hafa hin blýþungu bönd,
þá byrðina hafið þið létt.
Með eining og staðfestu starfið þið vel,
og stefnunni haldið þið beint;
og samtíðin vekur það vonanna þel,
sem vinnur alt göfugt og hreint;
og einingin ykkar er leiðsagnar Ijós,
er lýsir upp sundrunga braut.
Og mest á það skilið í heiminum hrós,
er heft getur mannfélags þraut.
pið stríði og erfiði oft hafið mætt
Og aðfinslum göfugt við starf;
en götuna hafið þið þrautseigar þrætt,
sem þjóðheilla byggir upp arf.
pið vissuð að starfið var göfugt og gott,
og genguð því hiklaust á leið;
og margoft við finnum í verkum þess vott,
að vegljós þið eruð í neyð.
Eg veit að í framtíð þið fetið þau spor,
sem framfarir glæða hjá lýð;
og eg veit ykkur brestur ei þolgæði og þor,
að þreyta við baráttu og stríð.
Eg óska að hamingjan brosí ykkur blíð,
og blessað sé hvert ykkar verk;
og strá megi veg ykkar vonablóm þýð,
og vinabönd fögur og sterk.
Bergþór E. Johnson.
THE DOMINION BANK
SIR EDMUND B. OsLER, M.P.
Prcsident
W. D. MATTHEWS.
Vice-President
Hagsýni hjálpar til að vinna stríðið
Byrjið sparisjóða reikning og bætið við hann reglulega
Notre Dame Brmncb—W. M. HAMH/TON, Manacer.
Selkirk Brsncb—M. 8. BURGER, Menejrr

NORTHERN CROWN BANK
Höfuð.tóll löggiltur $6,000,000 HöfuSatólI gr.iddur $1.431.200
Varasjóðu...... $ 846,554
formaSur.................. - Capt. WM. ROBINSON
Vice-President - JAS. H. ASHDOWN
Sir D. C, CASIERON, K.C.M.G. W. R. BAWIjP
E. F. HXJTCHINGS, A. McTAVISH CAMPBEBIj, JOHN STOVÐj
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga vlB einstakllnga
eBa félög og sanngjarnir skllm&lar veittir. Avtsanlr seldar til hvaCa
staBar sem er fi. Islandi. Sérstakur gaumur geflnn sparisJóBslnnlögum,
sem byrja má meB 1 dollar. Rentur lagBar viB á hverjum 6 m&nuBum.
T* E. THORSTEIN9SON, R&ðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St.,
Winnipeg, Man.
/év :/é\'‘/é\ 'fé/1/é\ r^V/foWé\irréi\ir7«Ki
Framkvœmdarsöm
stjórn.
Hennar minst að verðleikum.
Eins og lesendur “Lögbergs” munu
minnast stofnaSi Manítoba stjórnin
sérstaka deild til þess aS verzla sjálf
me8 allar nauðsynjar, sem hún þari
á að halda, í stað þess atS láta alt aí
vini stjórnarinnar sitja fyrir eins og
áSur haftSi átt sér statS.
BlaSiíS “Saturday Night” í Toronto
sem er óhá8 fjármálablatS, flytur
grein um þetta nýmæli 4. ágúst.
Greinin er þannig í þýöingu:
"Manítoba stofnar innkaupadeild
Óháö innkaupa deild, bygð á sama
grundvelli og samskonar deildir hjá
járnbrautarfélögum eöa öðrum opin-
berum stofnunum, hefir nú Norris
stjórnin í Manítoba sett á stofn. Var
sú deild byrjuö rétt á eftir útnefningu
fylkis umboðsmannsins, sem hefir haft
óháö umráö yfir og eftirlit með deild-
um stjórnarínnar.
Dugnaöur, hagfræöi og sanngirni
í störfum og afnám þeirrar reglu aö
láta pólitíska v'ini sitja fyrir öllu,
lætur í eyrum eins og páfagaugstal,
sem hyra má svo að segja á hverjum
ræöupalli fyrir hverjar kosningar, hjá
hvaöa pólitiskum flokki sem er, hvar
sem er í landinu. Það er auövelt að
tala og útlátalítið aö lofa — fyrir
kosningar. Eftir kosningarnar eru
loforöa efndirnar venjulega ekki eins
auöveldar, jafnvel þótt einhver vilji
hafi verið til í þá átt aö efna. Þaö
er enginn leyndardómur í Winnipeg
að þótt Manitoba stjórnin ætti hægt
með aö útnefna umboðsmann sinn
sinn þá komu brátt upp erfiðleikar
þegar hann var útnefndur.
Iðli þessara erfiöleika geta menr.
séð á því aö fyrsta aðfinslan, sem
heyröist í sambandi viö þaö var þessi:
“Hann er of a............ nákvæmur.”
Þessi athugasemd kom frá sumtim
deildum hjá stjórninni sjálfri, en þó
miklu oftar og háværari kom hún ut-
an aö.
Stjórnin sjálf lét sér þó ekki bilt
viö v'eröa; hún átti von á þessu og sá
brátt aö árangurinn var sá aö koma
á fót sanngjarnri, hagsælli verzlun
með nauðsynjar fólksins fyrir pen-
inga fólksins — tilgangurinn var sá
aö þjóöin fengi aö minsta kosti 100
centa viröi fyrir hvern dal. Auk þess
sem sumir hafa veriö óánægöir meö
fulltrúann hafa sumir fundið aö inn-
kaupadeildinni. Þetta er sérlega eöli-
legt, þegar tillit er tekið til þess aö
deildin meö þessu móti nemur úr gildi
hlutdrægni og þá reglu aö vinir flokks
ins gangi fyrir öörum án tillits til ann-
ars og um þaö er séð aö ekki sé greitt
of hátt verö fyrir neitt.
Þessi deild er aðallega stofnuö tii
þess aö koma tvennu til leiðar: Fyrsí
að tryggja þaö aö fylkið eöa fólkiö
fái keypt fyrir sanngjarnt verö, með
óhlutdrægum undirboöum, mátulega
mikiö og afhent á hagkvæman hátt og
réttum tíma. Hitt atriðiö er aö áöur
en nokkuð sé pantað, sé fullvissa um
það aö nóg sé til aö borga þaö meö
í þeirri sérstöku deild, sem þaö til-
heyrir.
Þetta er áríöandi fyrir þann er sel-
ur, því þá veit hann aö undir eins
og hann afhendir vörttna, fær hann
gjaldiö og þarf því ekki aö gera ráð
fyrir því, þegar hann setur verðið á
aö hann þurfi aö bíöa um óákveðinn
tíma.
Ósanngirni og hlutdrægni í innkaup-
um er sv'o aö segja numið burt af
sjálfu sér meö stofnun þessarat
deildar. Innkaupafulltrúinn einn at-
hugar tilboö og hann verður aö vera
óhlutdrægur til þess aö starf hans
hepnist vel. Þar aö auki heldur hann
nákvæmar bækur yfir öll innkaup,
sem allar eru lagöar fram til sýnis
i þinghúsinu.
Aöalatriöi þessa fyrirkomulags eru
í stúttu máli þessi: Sú deild sern
þarfnast einhvers gefur út áætlun, sem
sýnir upphæö, gæöi og lýsingu á því
sem þörf er á og upphæðina sem til
þess á að verja. Þessi pöntun verður
að fá samþykki umboösmannsins til
þess aö tryggja þaö að peningar séu
til aö mæta pöntuninni. Auk þess
veröur á pöntuninni aö vera staöfest-
ing viðkomandi ráöherra um þaö aö,
hann álíti pöntunina nauösynlega.
Undir eins og pöntunin er fengin
er gefin út skýrsla og hún send til
þeirra félaga, sem þær vörur selja er
um er að ræða. Þessi skýrsla er blátt
áfram afrit af pöntuninni meö lýs-
ingu af yörunni; verö á hverjum ein-
stökum hlut skal tiltekið og öll upp-
hæðin sérstaklega, af þeim er í pönt-
unina býöur; síðan sendir sá er bjóöa
vill eyöublaðiö útfylt til innkaups-
fulltrúans. Nákvæmlega verður að
tiltaka alt er vöruna snertir, þar á
meöal hvaðan og hv'enær og hvernig
hún sé flutt. \
Skýrsla er haldin yfir tilboöin og
þegar sýnishorn eru send af vörum
eru þau nákvæmlega geymd og skoð-
uð; síöan er því boöi tekið, sem inr,-
kaupafulltrúinn álitur að hagkvæmast
sé fyrir fylkið, en áður en tilboðið sé
fullkomlega löglegt veröur það aö
vera samþykt af viðkomandi ráðherra
að því búnu er pöntuninn send þeim,
sem fyrir valinu varö.
Skrá yfir vörurnar er send inn-
kaupafulltrúanum. Fer hann yfir
hana og gætir þess að alt sé í reglu
og alt eins og pantfiö var bæöi aö
gæöum, jvöxtum, tegund o.s.frv.
í ööru lagi heldur ananr maöur
bækur yfir allar þessar vörur, sem
hefir þaö með höndum að athuga alt
sem keypt er og gefa skýrslu yfir þaö
daglega.
Pöntunartala verður að vera á
vöruskránni og er þaö borið saman
við pöntunina sjálfa; síðan vöttat
innkaupafulltrúinn aö vöruskráin sé
í samræmi við pöntunina sem hann
gaf út í öllum efnum og lætur borga
vörurnar.
Eftir því sem vér vitum bezt er
Manitoba fyrsti staðurinn sem stofn-
aö hefir slíka deild; en British Col-
umbia er að byrja á því sama.
Embætti aðalumsjónarmannsins og
innkaupafulltrúans eru alveg óháö
hvort ööru, en þaö liggur í augum
uppi að hið síðartalda er mjög mikils-
vert í reikningshaldi fylkisins.
Fjármálamenn í Canada ráku upp
stór augu þegar aðalumboösmaöur-
inn innan árs frá stofnun embættis-
ins gaf út nákvæma skýrslu um tekj-
ur og gjöld, eignir og skuldir; slíkt
var óþekt áöur hjá stjórninni, en al-
veg í samræmi viö þaö sem öll félög
í landinu gera ef þeim er vel stjórn-
aö og reglulega.
Skýrslurnar árið sem leið eru svo
nákvæmar aö allir sjá þar upp á hár
fjárhagsástand fylkisiiis.
Aö þessu leyti og í því aö stofna
innkaupadeild mun Manitoba vera
fyrsta fylkið í Canada og fyrsti staö-
urinn í öllum Vesturheimi.”
Þessi grein er mikils v'irði í eins
merku blaði og “Saturday Night”.
Rykið á austurglugganum.
Hann talar heilmikiö um “ryk” ný-
lega maöurinn við austur gluggann.
Hann hefir séö illa út um rúðurnar
og því eðliegt aö honum dytti ryk í
hug.
Hann fullyrðir að engin hafi haft
neitt að segja í sambandi viö Eim-
skipafélagiö og vínbanniö nema tv'eir
menn, annar vestan hafs og hinn
austan.
Er á grein hans að skilja að allir
aörir hafi veriö ánægðir. Hann hefir
gleymt því aö í þeirri baráttu voru
aðallega þessir, auk fjölda margra
annara: Guömundur Björnsson land-
Iæknir, J. Hjaltalín Sigurösson, hér-
aöslæknir í Reykjavík, Sveinn Björns-
son formaður Eimskipafélagsins, Sig-
urður Gunnarsson prófastur, Jón
Rózenkrans læknir, Jónas Jónsson
kennari, Halldór Jónasson kennari,
Jón Ásbjörnson yfirdómslögmaður,
Árni Eiríksson kaupmaður, Baldur
Sveinsson skólastjóri, Árni Jóhann-
esson bankaritari, Einar Hjörleifsson
Kvaran, Ásgrímur Jónsson málari,
Einar Þorkelsson skrifstofustjóri,
séra Friðrik friöriksson, séra Guð-
mundur Helgason, Haraldur Árna-
son kaupmaður, Jakob Jónsson kaup-
maöur, Knud Zimsen borgarstjóri í
Reykjavik, séra Magnús Helgason,
O. Ellingsson kaupmaöur, séra Ólaf-
ur Ólafsson, Pétur Halldórsson bók-
sali og stórtemplar, Geir Sigurösson
skipstjóri, Guöm. læknir Hannesson,
Guömundur Jónsson bankaritari, séra
Haraldur Nielsson háskólastjóri, séra
Jóhann Þorkelsson dómkirkjuprest-
ur, Jón Ófeigsson háskólakennari,
séra Kristinn Daníelsson, Morten
Hansen skólastjóri, Ólafur Lárusson
yfirdómslögmaður, Páll Halldórssori
skipstjóri, Siguröur Sigurösson ráða-
nautur, Sigurjón Pétursson kaupm.,
Guðmundur Guömundsson skáld,
Hannes Hafliöason félagsstjóri, Ind~
riöi Einarsson skrifstofustjóri, Jón
Jórisson sagnfræðingur, Jörundur
Brynjólsson alþingismaöur, Ludvig
Kaaber ræðismaöur, Jakob Möller
ritstjóri, ólafur Rósenkranz kennari,
Pétur Á. Ólafsson kaupmaöur, séra
Siguröur Sivertsen háskólakennari,
Þóröur Bjarnason kaupmaöur, ÞórÖ-