Lögberg - 18.10.1917, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞÁ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG

Hin nýju talsíma-númer
Columbia Press íélagsins
eru:
Garry 416og 417
30. ARGANGUR
WINNIPEG, MANIT'OBA, FIMTUDAGINN 18. OKTOBER I9I7
NÚMER 41
Canada.
Auk hinria stærri fr4ttanna sem frá
er skýrt á öðrum stað. hefir ýmislegt
fleira gerst í Canada upp á síSkastið.
Herskyldulögin komust í gildi á laug-
ardaginn og v'ar þeim misjafnlega
tekiS. í Quebec kornu sumir og létu
skoða sig mótstöðuLaust en fjöldi
ungra manna á herskyldu aldri af-
rögSu meS öllu a'ð hlvða, og stór hóp-
ar flýtSu herskylduna út í skóga eftir
þvi sem blaðiiS “Tribune” skýrir frá
á langardaginn. Vitum vér ekki til
að nein gangskör hafi veriö gerö
aö því <tö frantfylgja lögunum meö
valdi gagnvart þeirn mönnum þar
tystra sem neita aö beyja sig undir
|>au eöa flýja til aö foröa sér frá
þeirn. Hér í Manítoba komu fram
fremur fáir fyrstu dagana. Aö eins
(32 komu fram í Winnipeg frá því á
laugardagsmorguninn þegar lögin
gengu í gildi og þangaö til klukkan
tvö um daginn. Af þessum 62 báöu
.55 um eyðublöö til undanþágu en aö
eins 7 skrásettu sig sem viljugir aö
fara í herinn samkvæmt lögunum.
Áætlað er að 42,0000 menn séu í
Winnipeg héraðinu sem herskyldir
eerði samkvæmt lögunum i fyrstu deild
og af því er búist viö að 3000 til
0000 verði aö fara. Allir sem fyrsta
tlokki tilheyra verða aö vera búnir
aö geía sig fram ekki síðar en 10.
nóvember og eru í þeint ílokki allir
ókvæntir menn og allir ekkjumenn frá
20 ára til 34, sem eru barnlausir,
eru þessir menn allir taldihermenn,
og fylgi þeir ekki öllum reglum sem
ákveðiö er í lögunum má liegna þeim
á sama hátt og stroknum hermönnum.
beir sem ekki fá undanþágu veröa aö
byrja herþjónustu 13. desember.
Samkvæmt ný útgefnum skýrslum.
sem sumar hljóta auðvitað aö vera
áætlaöar fá bændur í Canada um
$600,000,000 fyrir korn sitt í ár og
ski ftist þaö þannig:
Hveiti..............$400,000,000
Hafrar.............. 150,000,000
Bygg........... . .. 36.000.000
Hör fFlax) .. . . 20.000,000
Cauada hefir þegar sent skotfæri
til bandamanna fyrir $700,000,000
þsjö hundruö miljónir dalaj. Það
væri nóg til þess aö byggja meö 10
brýr yfir St. Laurence fljótið á stærð
við Quebec brúna, og nóg til þess aö
ferrna meö 66 herskip, sem bæru
18.000 smálestir hvert, samkvæmt
skýrslum frá Alexander Bertram um-
sjóuarmanni skotfæna kaupa. Þessi
skotfæri hafa veriö búin til á 400
verkstæðum í Canada.
Stórhætta er á verkfalli allra pósta
i Canada. eftir því seni frétt frá Vic-
toría segir. Óánægja viö stjórnina
hér í laneli er oröin svo mcgn að sam-
band postafélaganna fer fram á eitt
af þrennu: Fyrst aö þaö sé ábyrgst
aö núverandi stjórn veröi ekki endur-
kosinn; annað aö má! þeirra sé lagþ
í gerðardöm og í þriöjalagi aö þeir
sem sambandinu tilheyra, sem eru allir
pósjar, geri verkfall um alt land.
Þegar W. H Hoop var x Ottawa í
vor fór hann fram á það fyrir hönd
póstanna aö þeir fengju $100 launa-
hækkun á ári. Þessu var lofað, en
það hefir veriö svikið, og er það með
öðru fleira ástæðan fyrir því aö post-
arnir sameina sig á móti núverandi
stjórn.
Sökum þess aö póstþjónar eru
starfsmenn stjórnarinnar geta þeir
ekki gert reglulegt verkfall, en þeir
eru ákveönir í því allir frá hafi til
hafs að segja af sér í einum hóp og
það kemur i sama stað niður._ Þeir
hafa sent hverja nefndina og hverja
bænarskrána á fætur annari, en alls
enginn er árangurinn.
Bandaríkin.
Þar gengur alt þolanlega vel að því
er stríöiö snertir. Smá uppreistir eru
liér og þar, en hervaldið og lögreglan
bæla þær niður. Konur í Bandaríkj-
unum eru nu aö rlsa upp til þess að
krefjast jafnréttis við menn, hafa þær
að undanförnu, áöur en stjórnin fór
i stríðið, farið fram á atkv'æðisrétt
en Wilson forseti hefir tekið því illa.
Hafði hann jafnvel þrívegis neitað
þeim um viðtal þegar þær vildu ræða
við hann málið fyrir munn fulltrúa
sinna. Þétta hlýtur að skrifast í
syndaregistur forsetans og verða
þungt á voginni gegn honum þegar
um réttlæti er að íæða. Nú kveðast
konur í B'andaríkj unum vera ákveðn-
ar í þvx að láta rödd sína heyrast og
neyöa hinn þykkheyrða einvald til
þess að hlusta á sig. "Vér tökum ekki
neinu skjalli fyrir líknarstörf, sem
fullnægjandi svari þegar vér krefj-
umst réttar vor. Vér erum komnar
af stað í ákveðnum erindum og hætt-
um ekki fyr en iþað hefir verið rekið
samvizkusamlega og einarðlega. Vér
hættum ekki fvr en vér vérðum viður-
kendar mannlegar verur með fullum
rétti”. Þönnig farast þeim orð, og
-er vonandi að þeim veröi sigurs atið-
ið þótt viö ósanngjarnan forseta og
barðdræg yfirvöld sé aö eiga.
Mestur snjór sem komið hefir í
hálfa öld féll á föstudaginn var í rík-
inu Maine. Voru þar víða 6—9 þuml-
ungar. Svo var snjórinn mikill og
bylurinn haröur aö talþræðir teptust
og járnbrautarlestir stöðvuðust.
Leiðinlegt slys varö Bandaríkja-
herforingja á nýlega. Hann var til
gæzlu á varðskipi á hernaðarsvæöinu
og skaut á neðansjávarbát, er hann
hélt vera þýzkan. Þegar til kom var
báturinn italksur, og fórst þar einn
vfirmaður á bátnum og einn háseti.
Þetta slys var tafarlaust símað til
Bandaríkjanna og sendi forsetinn
skeyti til ítölsku stjórnarinnar til þess
að votta hrygð sína og samhygö.
Rússland.
an viö þýzka báta og hafi þar orðið
hroða slagur; þegar ítalir sáu sitt
óvænna söktu þeir sínu eigin skipi
heldur en að láta þaö komast i hend-
ur ovinanna.
Norðurlönd.
Aö þvi er stjórnarfarið innan lands
snertir. er alt í miklu betra lagi nú á
Rússlandi en veriö hefir nokkru sinni
síðan upprelstin Varö; en áhyggjur
þjóöarinnar eru miklar og útlitið ekki
glæsilegit. Þjóðverjar lögðu herskip-
um á fimtudaginn að eyju sem Oesel
heitir og aö annari nokkru síðar sem
nefnist Dago. Eru þessar eyjur báð-
ar í mynni Ríga flóans, og er jiaðan
auðfarið aö meginlandinu, því eyja
keðja liggur þar á milli. Eyjar þess-
ar liggja skamt frá landi þar sem á
Rússlandi heitir Esthonia-hérað. Eyj-
an Dago er um 200 mílur frá Pétursf-
borg. Er hún sérlega þýðingar mikil
vegna þess að hún er svo að segja í
mynnitnt á Finnlandsflóanum, en við
þann flóa er kastalinn Kronstadt,
sem v!er aðgang að Péttirsborg.
Oesel eyjan er um 100 mílur fyrir
norðan Ríga. Komi Þjóðverjar liði
sínu á land í Esthoniia, er hætt við að
her Rússa verði að láta undan síga á
stóru svæði og jafnvel opnast þjóð-
verjum þaðan vegur til Pétursborgar
með því að járnbraut rennur eftir allri
ströndinni frá Hagsel, sem er beint
undan I>ago eyjunni og til Péturs^
borgar. Oesel eyjan er stærri en hin;
hún er 45 mílna löng og 1.010 fermíl-
ur að stærð með 60 000 íbúa.
Þegar verst leit út fyrir Rússurn
varð það þeim til liðs að uppreist
varð i sj-óliði Þjóðverja; hafði það
krafist ýmsra breytinga, sem neitað
var og þýí tekið til uppreistar.
Síð'iNtu fréttir af keisaranum og
skyldttliði hans segja að hann sé geng-
inn í klaustur. Heitir ltann nú blátt
áfram Nikcholas Romanoff og hafðt
beðið um að hann væri fluttur frá
Tobolsk í Sjberíu t:l klausturs sem
A’bolak heitir og er um 14 mílur frá
Tobolsk.
Noregur.
Maður nokkur í Noregi sem Gabríel
Woll heitir og áður fyr var ritstjóri
blaðsins “Kormoens Tidende” hefir
verið kærður um og orðið uppvís að
* .vi að bjóðx þjónustu sír.,i Þjóðverj-
um sem njósnari. Hafði hann fyrst
snúið sér til umboðsmanns Þjóðverjn
í Noregi og síðan skrifað beint til
Þýzkalnds. Bauðst hann til að vera
við hendina hvenær sem væri á litlum
gufubát er hann hafði og láta Þjóð-
verja vita um alla flutninga og allar
ráðagerðir, sem þeim gæti komið að
gagni. En Þjóðverjar neituðu og
hafa þeir látið af hendi við norskti
stjórnina bréf sem Woll hafði skrifað.
Húsnæðisleysi er svo' mikið í bæj-
um í Noregi að til stórkostlegra vand-
ræða horfir. Alvarlegast er það þó í
Bergen; þar eru 400 fjölskyldur sem
ekkert skýli hafa núna undir veturinn.
Er í ráði að taka ýmsar opinberar-
byggingar og breyta þeim í bnstaði.
Bretland.
þloyd George forsaatisráðherra flutti
flutti nýlega þar sem hann lýsti yfir
tvennu er hann sagði að þjóðin yrði
að leggja sér á biarta; annað værí
það að Þjóðverjar væru hvergi nærri'
að þrotum komnir; þeir væru við þvi
búnir að halda út lengi enn og kostn-
aður bandamanna bæði í fé og blóði
vrði afskaplegur þangað til stríðið
væri unnið; hitt v’ar það að hversu
vel sem Þjóðverjar væru búnir og
hversu sterkir sem þeir væru að
mönnum og öðru. þá hefðu banda-
menn ásett sér að hætta aldrei og
semja aldrei frið fyr en þeir hefðu
gjörsamlega sigrað. Hann kvað styrk-
inn og þáttöku Bandaríkjanna verða
afarmikinn framvegis, og eftir bvi
meiri sem lengur liði. Þjóð sem ætt'.
100,000,000 manna á að skipa bæði ti!
stríðs og framleiðslu, væri óþréytt og
ólömuð og full af áhuga hlyti að gera
kraftaverk í þessu stríði. Hann bnð
menn að láta ekki blekkjast þannig að
halda að neðansjávarfarganið væri
hætt; því mundi balda áfraiu, en eftir
því sem lengur li’ði yrði því öruggara
mætt og á móti því unnið. Sama
væri að segja um loftbátafarganið.
Hann kv'að bandamenn alt af vera að
læra og krókur kæmi nú svo að segja
á móti hverju bragði.
Á föstudaginn var réðust Bretar
á herstöðvar Þjóðverja á Frakklandi
að nóttu. þeim að óvörum, tó'ku 600
fanga og ruddust áfram 3000 fet á
sex mílna svæði. Toku þeir bæði
skotgrafir, vistir og vopn, auk fang-
anna. Sigtirinn varð þó ekki eins
mikill og el'a hefði verið sökum helli-
rigningar og hleytu.
ftalía.
ítalir gerðu árás á Austurrí’kismenn
í fjöllunum á fimtudaginn var. Leit út
fyrir að þeir mundu vinna allmikinn
sigtir og ná fjallstindi, sem þeim hafði
lengi leikið hugur á, en þá komu snjó-
ar svo miklir að engu varð viðkomið
og ffflyornstan niður. Veturinn er
sestui^íð þar í háfjöllunum, \/y
snemffáé og er talið vanséð að mikið
verði um -sóknir þar fyr en v'orar aft-
ur; búast nú báðir partar um til vetr-
arins og hugsa um það aðallega að
halda sínu 'fram á vorið.
Aftur á móti liafa ítalir unnið nokk-
uð á sjónum; er það helzt í því fólgið
^ð ]>eir hafa sökt og náð nokkrum
niðansjávarbátum í Adriahafi. Þc
hafa Italir orðið fyrir tjóni þar cðru
hvoru. Blaðið “Idea Nazionale” segir
frá því að ífólsku skipi hafi lent sam-
Danmörk.
J. C. Christensen ráðherra í Dan-
mörk kom nýlega fram með kenningu
sem rnikið umtal hefir vakið. Hann
heldur því fram að þegar friður sé
saminn eigi við þá samninga að vera
ekki einungis fulltrúar frá stríðslönd-
unum, heldur einnig frá öllum hlut-
lauisu löndunum. Segar hann að ekki
sé það hlutlaust land í heimi, sem ekki
hafi orðið að líða allskonar hörmung-
ar vegna stríðsins; væri það því rangt
ög hlutdrægt ef engar þióðir hefðu
atkvæði né tillögurétt um friðarskil-
málana nema þær sem barist hefðu.
Framtíðarfriður segir hann að verði
að byggjast á sanngirni og þær bjóð-
ir sem óháðar hafi horft á leikinn í
fjarlægð séu miklu líklegri til sann-
gjarnra dóma og hinar sem í æsing-
unum hafi staðið öll þessi ár og um
ekkert annað hugsað. en -að koma
hvorir öðrum á kné.
Blaðið “National Tidende” hefir
skrifað mörgum málsmetandi mönn-
um í öllum löndum um þetta mál til
þess að fá álit þeirra; hefir þegar
verið svarað frá Þýzkalandi og Aust-
urríki, eru þær þjóðir báðar því sam-
dóma að hlutlausu þjóðirnar sitji í
dómi með hinum. Frá hinum stríðs
þjóðunum hefir ekkert svar komið
enn þá. Aftur á móti hafa ýmsir
merkir menn í hlutlausu löndunum
svarað og eru allir á sama máll, þar
á meðal Friðþjófur Nansen heim-
skautafarinn frægi og Hjálmar Brant-
ing ritstjóri og jafnaðarmaannafor-
ingi í Sviþjóð.
Svíþjóð.
Þar hefir soðið í pólitíska pottinum
að undanförnu eins og víðar. Kosn-
ingar fóru þar fram fyrir skömmu og
urðu frjálslyndir menn í meiri hluta
þantiig að þen voru með fjölmenn-
asta flokk á þingi, enda þótt þeir
hefðu ekki eins marga og allir hinir
til samans. Hinir gátu þó ekki komið
sér saman. og varð það til þess að
Gustav konungur hefir beðið M.
Widen foringja frjálslyndra manna
að mynda ráðaneyti. Er sagt að iafn-
aðarmenn með Hjálmar Branting sem
leiðtoga verði útilokaðir frá ráð-
herrastöðum. Segja fréttirnar jafn-
Samsteypu-stjórnin.
Stóntíðindi í stjörnmálum gerðust
á föstudaginn var; þá gengu nokkrir
leiðandi menn úr frjálslynda flokkn-
um inn í afturhaldsstjórnina og fengn
þar ráðherraembætti. Þessir men x
voru: A. L. Sifton forsætisráðherra
í Alberta og bróðir Cliffords Siftons:
J. A. Calder járnbrautarráðherra í
Saskatchewan; S. C. Newburn her-
foringi í Qntario; N. W. Rowell leið-
togi frjálslynda flokksins í Ontaric,
og á laugardaginn bættist við F. B
Carvell frá New Brunswick. Auk
þessarar gengu i afturhaldsstjórnina
þrír aðrir: Hugh Guthrie og C. C.
Ballantyne, sem báðir hafa verið i
frjálslynda flokknum, en báðir með
afturhaldsstefnunni. eins og greini-
lege kom í ljós 1911, og T. A. Crerar,
sem hvergi hefir verif í stjórnmálum
en verið starfsmaður akuryrkjumanna
kaupfélagsi-ns hér í Winnipeg. Þetta
kallar afturhaldsflokkurinn samein-
ingarstjórn og á hún að vera til þess
að koma í veg fyrir það að aftur-
haldsmenn og frjálslyndir sæki hverir
á móti öðrum við næstu kosningar.
Því hefir verið fleygt að sambræðsla
væri á stokkunum þannig að þessir
tveir aðalflokkar sameinuðust og
hvor þeirra Um sig hefðu í stjórnar-
ráðinu 50%, en ekkert skyldi skift
sér af verkamönnum eða bændum.
En í stað þess var stjórnin þannig
saman sett að í henni urðu 12 aftur-
haldsmenn og Robert Borden stjórn-
arforrraaður, 6 frjálslyndir menn, 2
sem taldir voru frjálslyndir en fylgdu
afturhaldsistefnu og einn utanveltu-
maður; með öðrum orðum þótt allir
væru táldir framsóknar mönnum nema
hinir' gömlu. staðföstu afturhalds-
merm, þá eru þar samt 12 á móti 9.
með öðrum orðum það er afturhalds-
stjórn með nokkrum fyrverandi frjáls-
lyndum mönnum.
Sumir halda að þessi samsteypa
þýði það að ekki verði neinar kosn-
ingar. en það er misskilningur.
Canada er fulltrúalaust nú sem stend-
ur, þingið eða kjörtímabilið var úti
1916, en þá v’ar það framlengt til 7.
október; lengur gat það ekki verið
og síðan befir Canada verið fulltrúa-
laust og verður það þangað til kosn-
ingar liafa farið fram; en líklegt er
talið að það verði 17 desember, þótt
vera megi að það verði dregið fram i
febrúar.
Eitt er víst og það cr það að kosn-
ingar verða að fara fri'in. Þessir
nýju ráðherrar, sem gengið hafa i
afturhaldsstjórnina gerðu það sem
prívat menn, |>eir fengu aldrei umboð
til þess hjá þjóðinni, ekki hjá sinum
eigin kjósendum og ekki einu sinni
hjá sínum eigin flokki. Það er und-
ir þeim hluta fólksins komið sem ekki
er búið að svifta atkvæðum hvort
þeir verða samþyktir eða ekki.
Tilgangur þessarar endurfæddu
Bordenstjórnar var sá eftir því sem
hún sjálf segir, að afturhaldsmenn
og frjálslyndir skyldu koma sér sam-
an um þingmannsefnin í hverju kjör-
dæmi og töldu þá flokkarnir víst að
flestir mundu ná kosningu gagnsókn-
arlaust. Þetta ætlar ]>ó kki að verða.
því verkamenn hafa haldið fundi
Víðsvegar um landið síðan sambræðsl-
an fór fram og ákveðið að sækja gegn
samsteypuþingmannaefnunum. Aftur
á m'óti hefir þessi nýja Bordenstjórn
lýst því yfir að hún muni gera alt
mögulegt til þess að koma í veg fyrir
kosningu frjálslyndra manna, sem á
móti henni sæki, og óháðra manna.
r „ , „ . Er sagt í blöðum á laugardaginn að
framt að það hrygg. þa ekk. vegna útnefna eigi tvo menn i bverju fylki
þess að þá gruni að ekki verði sem
mest ánægjan við stjórnina og sé þá
eins gott að eiga engan þátt . grautar-
gerðinni.
Önnur frétt frá Svíþjóð segir að
lengi hafi verið reynt að fá banda-
menn til þess að selja vistir til Svi-
þjóðar, gn því hafi verið þverneitað;
nú hafi Svíar aftur á móti gert samn-
inga við Þjóðverja að selja sér allan
kornmat, kartöflur og útsæði og
annað sem þeir hafi þurft frá banda-
mönnum, en ekki getað fengið. Kaup-
menn í Svíþj'óð og margir fleiri hafa
krafist þess að stjórnin leggi fram
5000,000 kr. til þess að kaupa fvrir
byssur svo að vistaflutningaskip geti
varið sig ef á þau sé ráðist þegar þau
séu áð fletja vörur að landinu.
Siðbótastarf.
Fundur var haldinn fyrra miðviku-
dag á skrifstofu Thos. H. Johnson
vetkamálaráðherra til þess að ræða
um líknarstofnanir hér í fylkinu.
Sagði Johrason að til þess að alt færi
i lagi í þessu efni þyrfti sameginlegt
eftirlit að eiga sér stað. Hann kvaðst
álíta að eytt væri ofmiklu fé til litils
gagns sökum óreglu að ýmsu leyti.
Óskaði hann eftir að sem flestir kænáu
með uppástungur um betra fyrirkomu-
lag á betrunarstofum og gaf það í
skyn að bæði fangameðferð og aðbúð
þeirra, sem ekki væru að öllu sjálf-
bjarga yrði breytt til mikils batnaöar
eins snemma og því yrði viðkomið,
og hæli handa slíku fólki kvað hann
v'erða bygt.
Edinb. Trib. segir að B. B. Hanson,
G. J. Erlendson, Pétur sonur hans og
Kristín dóttir hans séu fiutt til Wynd-
mere og ætli að setjast þar að og byrja
á meðalabúð.
til þess að hafa imisjón yfir kosn-
ingum og hindra kosningu annara
manna en stjórnarinnar; er það
mjög ósennilegt að ti’l slíkra ráða
verði tekið, því það mun vera skýrt
ákveðið í stjórnarskránni að ekki
megi leggja neinar hindranir í veg
fyrir • kosningu löglega útnefndra
þingmannaefna.
Margir þeirra sem ákafast höfðu
mælt með samsteypnstjórn töldu það
illa farið að A. B. Hudson dómsmála-
stjóri í Manitoba skvldi ekki vera einn
hinna nýju ráðherra; en vér teljuim
það vel farið. Hudson er eftir þvt
sem vér vitum bezt siðferðishreinn
maður og einlægur. Svo er að sjá
sem sumir þessara nýju ráðherra þori
ekki að sækja í sínum eigin kjördæm-
um; að minsta kosti er því fleygt að
Calder muni ekki ætla að sækja þafl
sem hann áður var, heldur í Regina;
treystir víst ekki á fylgi íslendinga
og annara Norðurlandamanna, sem
þar erit allfjölmennir, sem hann var
áður.
Margir voru spádómarnir um til-
vonandi kosningar þegar þessi sam-
steypa var kunngerð. Sumir héldu
að engar kosningar yrðu; allir sam-
stevpumennirnir mundu verða kosnir
gagnsóknarlaust; aðrir héldu að
frjálslyndi flokkurinn væri með þessu
úr sögunni; hann væri brotinn upp og
runninn saman við afturhaldsflokk-
inn; en aðrir töldu það fjarstæðu;
sögðu að afturhaldsflokkurinn væri
dauður, en frjálslyndir menn mundu
sameina sig enn ]>á betur ]>egar fá-
einir leiðtogar þeirra hefðu brugðist
óg rísa upp með nýjum þrótti; enn
aðrir héldu að frjálslyndir rnenn og
verkamenn. jafnaðarmenn og aðrir
framsóknarmenn mundu við þessar
kosningar að minsta kojti santeina sig
á móti samsteypuistjórninni undir for- 14.
ustu Sir Wilfrid Lauriers. Þetta
virðist nú vera skoðun fiestra. 15.
Blöðin í landinu eru flest með sam- 16.
steypunni, það er að segja stóru blöð-
in; aítur á móti eru verkamannabilöð- 17.
in eindregið andstæð henni og blaðið
“Telegram” fer um hana svofeldum 18.
orðum að hetta sé snildarbragð af 19.
Borden, því hann haldi áfram með
þessu sinni eigin stjórn og hafi að
öllu leyti tögl og hagldir, en hafi að-
eins tekið inn í stjórn sina nokkra
menn úr andstæðinga flokknum, sem
lítið kveði að; er auðheyrt að blaðið
er okki sem ánægðast; er það víst
eina afturhaldsblaðið sem ekki tók
þessu sem • öðrum fagnaðarboðskap.
Viðeigandi þykir að lofa fólkinu
að vita deili á þessum nýju mönnum
í samsteypustjórninni og er það sem
hér segir: *
Thomas Alexander Crerar. forseti
kornyrkjumanna kaupfélagsins er
fæddur i Ontario 17. júní 1876. Hann
kom til Manitoba 1881 og átti heitna
hjá föður sinum þangað til hann var
19 ára gamall; átti hann heima í
Portage la Prairie. Þar lærði hann
í alþýðuskóla og síðar á miðskóla í
Winnipeg og að því búnu á Manitoba
lærða skólanum. Auk formensku í
félagi þv’í, sem fyr er ge'.ið, er hann
í stjórn Hcme bankans. Hann á
heima að 62 Ethelbert stræti í Winni-
peg. Hann er hvorki úr afturhalds-
né frjálslynda flokknum.
Sidney Chilton Newbmn herforingi
og lögmaður er fæddur 4. desember
1863 í Hamilton j Ontario. Hann
útskrifaðist í lögum 1885; varð kon-
unglegur málafærsfcmiaður 1910.
Hann hefir um langan aldur verið
fyrir liðsöfnun og varð herforingi
1910.
James Alexander Cald.r er lög-
rnaður; hann er skozkur að ætt, fædd-
ur í bænum Ingersoll í Ontario.
Hann kom til Manitoba 1882; ment-
aðist í alþýðuskóla og miðskóla í
Winnipeg; hann útskrifaðst frá há-
skólanum hér 1888. Útskrifaðist síð-
an í lögum og fékk leyfi að stunda
Iög i Norðvestur landinu 1906, en
notaði það aldrei. Var skólastjóri í
Moose Jaw 1891—1894. Var aðstoð-
ar mentamálaráðherra í Norðvestur-
landinu 1901—1905, þangað til Sask-
atchewan var stofnað sem fylki, þá
varð hann þar fjármálaráðherra.
Þegar Walter Scott lagði niður for-
sætisráðheri'a störf { fyrra var hon-
um boðin sú staða, en hann vildi það
ekki; hefir um tima verið járnbraut-
ar ráðherra. Hann er ókvæntur mað-
ur. Calder hefir verið þingmaður í
kjördæmi þar sem íslendingar ráða
úrslitum kosninga að miklu leyti —
þeð eru Lögbergs og Þingvalla ný-
lendurnar, sem eru i kjördæmi hans;
en sagt er að hann muni ekki þora að
eiga undir því að treysta á atkvæði
þeirar nú, enda munu flestir íslend-
ingar vera fylgjandi Laurier og mjög
fáir fást til þess að fvlgja stjórn,
sem hefir Borden að forsætisráðherra.
Newton Wcsley Rowel'. er lögmað-
ur. Hann hefir verið leiðtogi frjáls-
lynda flokksins í Ontario um tíma.
Hann er af ensk-írskum ætturn og var
fæddur í London héraði í Middlesex
í Ontario 1. nóvember 1667. Hann
sótti um þingmensku ti! sambands-
þingsins árið 1900, en tapaði. Hann
var kosinn leiðtogi frjálslvnda flokks-
ins í Ontario í septemebr 1911 og
kosinn fyrir kjördæmið North Oxford
og endurkosinn 1914.
Row'ell hefir sérstaklega áunnið sér
stórt nafn vegna hinnar miklu bar-
áttu, sem hann hefir átt fvrir bann-
málinu.
Frank Bradstreet Carvell er lög-
maður. Hann er ættaður frá New
Brunswick og er þingnaður fyrir
Carleton kiördæmi; fæddnr í Bloom-
field 14. ágúst 1862. Hann útskrif-
aðist af háskóla í Boston ; var kjör-
inn á fylkisþing 1899 og sagði af sér
árið 1900; sótti hann þá um þing-
mensku fvrir Carleton, en tapaði;
árið 1904 sótti hann aftur og náði þá
kosningu; var endurkosinn 1908 og
1911. Carvell er sá sem allra þyngst-
ar og svæsnastar sakir hefii borið á
Bordenstjórnina á umliðnnm árum.
A. Sevigny ráðherra innan-
lands tekjumála.
P. E. Blondin póstmálastjón
Sir George Foster verzlun-
armálaráðherra.
Sir James Laughead em-
bættislaus ráðherra.
Hugh Guthrie.
C. C. Ballantyne.
Traust á Laurier.
Nýja stjórnin.
1. Sir Robert L. Borden for-
sætis ráðherra og utanríkis-
ritari.
2. S. C. Newburn jþermála-
ráðherra.
3. Sir Edward Kemp utanríkis-
ráðherra.
4. A. C. Calder innflutnings-
og nýlenduráðherra.
5. T. A. Crerar búnaðarráð-
herra.
6. Arthur Meighen innanríkis-
ráðherra.
7. A. L. Sifton tollmálaráð-
herra.
8. N. W. Roweli formaður
leyndarráðsins.
9. .1. D. Reid jámbrautaráð-
herra.
10. Martin Burrell námuráð-
herra og ríkisritari.
11. F. B. Carvell verkmálaráð-
herra.
12. C. D. Dohertv dómsmála-
ráðherra.
13. Sir Thomas White f jármála
ráðherra.
Ársþing frjálslynda flokksins
í Vancouver, bæði bænum og hér-
aðinu, samþykti 1 einu hljóði tak-
markalaust traust á Sir Wilfrid
Laurier sem leiðtoga og ein-
dregna mótstöðu á móti sam-
steypustjórn. petta var sam-
þykt kveldið eftir að samsteypu
stjómin var brædd. Yfirlýsing-
ar þingsins eru þannig:
“pingið lýsir því yfir að ekki
sé nú eða hafi nokkra sinni verið
allra minsta efasemd um það í
huga nokkurs sannarlegs og á-
reiðanlegs frjálslynds manns í
þessu félagi eða nokkurstaðar i
landinu að því er vér frekast vit-
um að Laurier verði hinn eini
sjálfsagði leiðtogi hins mikla
frjálslynda flokks við komandi
kosningar og á þessu ársþingi
skuldbindum vér oss til þess að
fylgja Sir Wilfrid Laurier, sem
hinum mesta og fremsta stjórn-
málamanni í Canada; jafnframt
lýsum vér yfir þeirri ósk vorri
og v(fn að hann megi bráðlega
og um langan tíma verða stjóm -
arformaður þessa lands, til þess
að sameina hina sundruðu krafta
þjóðarinnar og hjálpa þannig til
sigurs í þessu stríði.
Undir engum kringumstæðum
getur eða vill frjálslyndi flokk-
urinn í Vancouver styðja nokkra
samsteypustjórn með Röbert
Borden sem leiðtoga og Thomas
White sem ráðherra”.
Eins og fyr er sagt voru þess-
ar yfirlýsingar samþyktar í einu
hljóði á ársþinginu.
Kosningalögin nýju.
petta er þar meðal annars:
“pegar búnar eru til kosninga-
skrár fyrir kjörhéruð, erþað!
skylda skrásetjaranna að kref j-
ast þess að allir menn sem ekki |
eru fæddir brezkir komi fram
með borgarabréf sitt áður en
þeir fái nöfn sín sett á kjör-
skrána, eða fullnægjandi sönnun
fyrir því að þeir hafi tekið borg-
ara eiðinn í Canada (sem er
sama og taka borgarabréf).
f fyrsta lagi er þetta til þess
að svifta atkvæði allar konur
sem ekki era brezk fæddar, al-
veg eins þó þær eigi menn, bræð-
ur, syni eða feður í stríðinu, því
engin kona hefir borgarabréf
hér í landi; heldur hafa þær orð-
ið borgarar með mönnum sínum
eða feðrum.
önnur afleiðing er sú að mik-
ill fjöldi íslendinga, Svía, Norð-
manna, Bandaríkjamanna og
annara, sem ekki eru fæddir í
brezka ríkinu hefir týnt eða tap-
að borgarabréfum sínum. peir
hafa tekið hér borgarabréf ,ef ti!
vill fyrir 30—40 árum og altaf
greitt atkvæði; hafa því sönnun
fyrir borgararétti sínum, en
hann er ekki tekinn gildur og
þeir era sviftir atkvæði.
pað var lengi regla að menn
sendu borgarabréf sitt til
Ottawa með umsókn um heim-
ilisréttarland sitt, og fengu það
aldrei aftur — þurftu þess ekki.
pess vegna era hundrað af
borgarabréfuih manna austur i
Ottawa. Hver sem þar á borg- vmnur
arabréf sitt ætti tafarlaust að
skrifa eftir því til: “The Com-
missioner of Dominion Lands,
The Department of Interior,
Ottawa”.
Nafn sitt verður að skrifa fult.
og rétt, eins og það er á bréfinu •
gefa tölur landsins sem tekið var
og biðja um að bréfið verði taf-
arlaust sent.
Ef bréfið fæst ekki umsvifa-
laust þannig, þá ætti að snúa sér
til þess lögreglustjóra, sem bréf-
ið var gefið út frá. B. L. Bald-
winsson getur gefið mönnum
upplýsingar í þessu efni, hann
er aðstoðar fylkisritari og hefir
allar kringumstæður til þess og
góðan vilja.
Allar konur sem eiga bræður,
syni, menn eða feður í stríðinu,
ættu að reyna að fá borgarabréf,
og er þá líklegt að þeim tækist
það með góðra manna hálp.
petta er áríðandi og má ekki
dragast.
Bæjarstjómin.
Á föstudaginn var því lýst yfir i
bæjarráðinu að járnarusl sem bærinn
átti hefSi v'erið selt fyrir $31,172 og
væri þó heilmikið eftir óselt.
ByrjaS var á þvi á föstudaginn var
að höggva 10,000 smáhlöss (cord) af
viði fyrir bæinn. Bærinn lét höggva
við í fyrra og reyndist vel; eini gall-
inn er sá aS bærinn skuli ekki blátt
áfram byrja eldiviðarverklun og selja
með sanngjörnu verði.
Deila allhörð stendur yfir millx
bæjarstjórnarinnar og strætisvagna-
félagsins. Bærinn á að fá 5% af
tekjum félagsins og $20 auk þess á
ári fyrir hvern vagn. ÁriS sem leið
voru tekjur félagsins svo háar að
þessi 5% námu $103,767 og hitt
gjaldið var $6,460. Eins og menn
minnast er vagnafélaginu mjög illa
við bifreiðar þær, sem menn hafa til
flutninga á helztu götum bæjarins;
heldur félagið þvi fram að það dragi
svo mikið frá sér að ágóðinn verði
ósanngjarnlega lítill. Hetir félagið
í hótunum að borga bænum ekkert i
ferbúar í vetur, ]>egar gjalddagi kem-
ur, nema þrví að eins að bifreiðum
sé bannaður flutningur. En bæjar-
stjórnin segist láta ]>ar koma krók á
móti bragði og banna vögnunum ferð-
ir tafarlausl. ef hið umsamda gjald
sé ekki greitt. Er erfitt að segja
hversu alvarlegar deilur geta leitt af
þessu máli.
Þýðingarmikið mál hefir komið til
uimræðu í bæjarráðinu. Það er að
stofna búgarð skamt frá bænum þar
sem framleidd sé mjólk og jarðar-
ávextir handa öllum þeim stofnunum,
sem bærinn verði að kaupa fyrir; eru
það bæði sjúkrahús og líknarstofn-
anir. Davidson borgarstjóri segir að
ekki sé ráðið enn ]>á hvort þetta verði
gert fvr en stríðinu sé lokið, en liann
kveðst hafa sterka trú á þvi að það
sé stofnun sem ætti að komast á.
Síðustu skýrslur bæjarins sýna það
að viðhald gatnanna í Winnipeg i
ágúst ihefir kostað Á10,050.01; hreins-
un asfaltgatnanna einna út af fyrir
sig kostaði $16,695.12.
Fréttir frá Jóns Bjarnasonar
-----------skóla---------
Fyrir skömmu var samþykt hér í
skólanum að kjósa nemendur sem
fréttaritara fyrir skólann til að skrifa
í íslenzku blöðin og samkvæmt þeirri
ályktan birtist ]>essi grein.
Nemendur skólans þetta ár eru þeg-
ar orðnir fjörutíu að tölu, og eru þó
sumir ókomnii enn, en þrátt fyrir ]>að
þó hópurinn sé svona stór. í saman-
burði við það sem verið hefir, ber
fátt til tíðinda daglega. Deginum frá
kl. níu til fjögur er skift í átta
kenslustundir, og auk þess tvo tíu
mínútna frítíma, einn fyrir hádegi og
einn eftir. Á morgnana kl. 9.40 kom-
um við saman til bænagjörða og er
tíu mínútum varið til þess.
Félagslíf hér er meira en að und-
anförnu hefir verið. Tvö útileika-
félög hafa þegar v'erið mynduð-
“Baseball”-félag meðal stúlknanna og
fótboltafélag meðal piltanná’. Einnig
er búið að sto’fna kappræðufélag.
Kappræðurnar verða í sjö flokkum
og fara fram á ensku og íslenzku til
skiftis, sú hliðin sem vinnur í fyrsta
flokknum kappræðir á móti þeirri sem
vinnur í þeim næsta, og þannig áfram-
haldandi, svo sú hlið sem seinast
ber sigur yfir allar hinar.
Fyrsta kappræðan fer fram næsta
föstudagskveld.
Skemtifundir eru haldnir i skólan-
um annað hvort föstudagskveld eins
og undanfarna vetur, og sá fyrsti
var haldinn 5. október. Skemtunin
var góð þegar tekið er tillit til þess
hvað undirbúningstíminn var stuttur,
enda tóku kennararnir mikinn þátt í
að skemta. Á skemtiskránni var:
Ræða séra Runólfur Marteinsson,
upplestur Miss Jackson, píanó tvíspil
Guðrún Marteinsson og Rakel Odds-
son. upplestur Jón Straumfjörð, tví-
söngur Kristján Sigurðsson og Einar
Eiriksson og síðast var skólablaðið
lesið. Svo voru veitingar bornar fram
og þar á eftir skemtum v'ið okkur við
leiki þar til kJ. 11, og fóru ]>á allir
heim vel ánægðir.
Læknaskólinn.
Bitar.
Alveg er óþarft að svara ritstjórn-
argreininni í heimsk. síðast upi
Adamson. Honum er ekki talið til
foráttu nema bað að hann virði ís-
lendinga og aðra útlendinga viðtais.
Það eru góð meðmæli.
Aðrir heila í höfði bera.
“Hieimsku” þar er nægta brunnur;
Eg er, eins og á að vera,
Ekkert nema, tómur munnur.
(Samanber ritstjórnargr. í Heinisk.)
Læknaskólinn í Manitoda hefir Ver-
ið óháður öðrum mentastofnunum að
mestu leyti og haft sína eigin stjórn.
Nú á þetta aö breytast. Verður hann
nú sameinaður háskólanum; eignir
hans renna þangað og hann verður
hér eftir einn hluti háskólans.
94% biðja um undanþágu.
Á mánudagskveldið höfðu 356
manns skrásett sig i sambandi við
herskylduna í Winnipeg og allir biðið
urn undanþágu nerna 23 eða 94%, en
t Montreal höfðu á sama tíma 146
skrásett sig og allir biðið um undan-
þágu nerna einn.