Lögberg - 01.11.1917, Qupperneq 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞÁ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
idlief 0.
Hin nýju talsíma-númer
Columbia Press félagsins
eru:
Garry 416og 417
Canada.
kúlur aö alt splundraöist og deydd
fjölda manna.
Herskyldulögin eru ]jpr enn aöal-
máliö þótt þau séu nú komin í gildi.
'Þegar meöaltal er tekiö um alt rikiö
kemur það i ljós að af öllum mönn-
um á herskyldu aldri, sem nú eru kall-
aðir biðja 90% um undanþágu 'frá
herskyldunni og færa til ýrnsar ástæð-
ur. Af þessu sést það glögt hvernig
lögin eru þokkuð hjá fólkinu yfir
höfuð.
Annað málið sem miklu uimtali
veldur, eru kosningarnar, sem fram
eiga að fara 17. desember. Sam-
steypustjórnin vinnur auðvitað að því
og flest auðfélög með henni að fá
fólkið með sér og koma i veg fyrir að
um nokkra aðra verði að ræða, en
samsteypuþingmannsefni. Laurier-
menn aftur á móti hafa þegar sam-
einað sig verkamanna flokknum og
verða Iþeir þvi sem einn flokkur við
næstu kosningar.
Stefnuskrá þeirra er svo að segja
nákvæmlega sú sama og er það þá
eðlilegt að þeir komi sér saman um
þingmannsefni i þetta skifti. Blöðin
eru flest með samsteypunni; það er
að segja stóru blöðin eða dagblöðin,
þannig snerist “Regina Leader” nótt-
ina mtlli 11. og 12. október frá því að
vera ákaft á móti samsteypu til þess
að verða æstasta fylgisblað/ hennar.
Aftur á móti eru flest vikublöð,
smærri blöð og verkamanna blöð með
Laurier. í Winnipeg eru t. d. gefin
út 6 vikttblöð og eru þau öll eindregið
með Laurier og á móti samsteypunni
rtema “Heimsk.” Sumstaðar komst
alt í iháa loft á samsteypufundum,
vegna þess að hvorir um sig vilja
koma að sinum manni sem samsteypu
þingmanni, frjálslynda brotið í aftur-
haldsstjórninni og afturhaldsstjórnin
sjálf. Þannig rauðhitnuðu hlóðirnar
í Brandon yfir því að afturhaldið
vildi hafa Nanton, en hinir McKenzie
sem útnefndur hefir verið þegar af
frjálslyndum mönnum og kornsölu-
mönnum. Reynt hefir verið að miðla
þannig málum að úthluta hverju
fylki ákveðinni tölu afturhaldsmanna
og ákveðinni tölu svokallaðra frjáls-
lyndra manna; en þetta virðist ekki
ganga greitt. Eitt er athugavert og
það er það að enginn getur orðið
þingmannsefni fyrir samsteypuna
nema Borden samþykki hanr., hvört
sem hann hefir heyrt til afturhalds-
flokknum eða hinum. En ]>ó er aðal-
atriðið hitt að ómögulegt er að
tryggja jafnskift þing; því þótt svo
yrði tilhagað að 50 afturhalds menn
yrðu útnefndir á móti 50 frjálslynd^
um, þá er eftir að kjósa, og fólkið
getur kosið rpikinn meiri hluta af
öðrum flokknum, en mikinn minni
hluta af hinum. Með því einu, þótt
ekki væri annað, er allur jöfnuður
ómögulegur. Undir engum kringum-
stæðum gæti svo farið að nákvæm-
lega yrðu kosnir jafn margir af báð-
um flokkum.
Sprenging varð i bænum Vandre-
nile í Quebec á fimtudaginn. Kvikn-
aði þar í skotfæraverkstæði og varð
af $1,600,000 skaði.
Þúsundir manna segja vinnuveit-
endur hér að vanti til þess að höggva
skóg í vetur. Er álitið að vandræði
verði að fá menn til þeirrar vinnu, og
eru þeim þó( boðnir $60 á mánuði og
alt frítt; en vinnukrafturinn í landinu
er orðinn svo lítilkað fólkið er ekki til
Rússland.
Þar gengur alt á tréfótum. Á
fimtudaginn fluttu blöðin þá frétt að
Þjóðverjar væru að stytta sv'o her-
línu sína á rússneSka hersvæðinu að
þeir þyrftu þar miklu færra lið. Var
sagt að þetta mundi vera í því skyni
gert að flytja auka hersveitir á vest-
urvigvöllinn. Brendu Þjóðverjar brýr
og byggingar þar sem þeir yfirgáfu
herstöðvarnar. Fóru þeir til baka 15
rnílur í Ríga-héraðinu hjá Pskoff
þjóðveginum og Litlu Jeagel ánni; á
fimtudagskveldið voru þeir komnir
til baka alla leið til árinnar Dvina.
Sannanir þykja fengnar fyrir því
að rússneskir menn hafi veitt Þjóð-
verjum upplýs’ngar þcim til hjálpar
við hertekningu evjanna Oesel og
Dago. Sunú.' rússnesku herforingj-
arnir gengu fram afarrösklega og
sýndu frábæra’hugprýði; einn þeirra
var Martinoff foringi varnarliðsins i
Oesel. Hann framdi sjálfsmorð þeg-
ar hann sá hvað verða vildi. Sem
sönnun jvss að einhverj r kunnugir
hafi hjálpað Þjóðverjum er það með-
al annars, að i vasa þýzks loftfara,
sent féll dauður til jarðar þegar skot-
ið var á loftbát hans fundust upp-
drættir, ekki einungis af virkjum og
vörnum sem til voru, heldur einnig
þeim víggirðingum sem átti að byggja
Sá tir Vishnevsky sem komst að
Jjessu.
Þegar Slushoko hershöfðingi sá að
herinn var að gefast upp og falla i
hendur óvinanna, fékk hann sverð sitt
bermanni sem hjá honum stóð og
mælti. “Eg kem aldrei heim eftir
])etta; gæti það ekki. Þeir sem geta
bjargi sér ef þeir vilja, hinir deyi
eins og eg”. Að því búnu skaut
hann sjálfan sig. Éftir það veittu
Þjóðverjar tveggja stunda umhugs-
unartíma fyrir menn að gefast upp og
gáfust flestir upp innan þess tíma.
Á fimtudaginn var farið að þrengja
svo að Rússum nálægt Kronstadt að
fólkið fór að flýja þaðan; en Kron-
stadt er einhver mikil verðasti hern-
aðarbær á Rússlandi. Úr bænuin
Reve, sem einnig er mikils verður
hernaðarstaður hafa þegar allir flúið
og stöðugur straumur fólks er svo að
segja dag og nótt frá Pétursborg.
Skobeleff sendiherra Rússa skýrði
frá því af fuiltrúafundi bandamanna
í París á fimtudaginn að banda-
menn verði að lýsa þvi yfir sem allra
fyrst og sem allra greinlegast með
hvaða kjörum þeir vilji semja frið.
Sömuleiðis sagði hanrt að friður yrði
að vera saminn eins fljótt og mögu-
legt væri, frið án hertekninga og
landayfirráða, kvað hann þann eina
frið sem hugsamlegur væri.
Ekki er talið líklegt að Finnlandi
sé enn þá nein hætta búinn; en þó
hefir mörgum verið ráðlagt af yfir-
völdunum áð flýja höfuðstaðinn Hels-
ingfors, sökum yfirvofandi vista-
skorts þar.
fyrir Isonzo fljót beggja megin við
Toluimo.
Á laugardaginn var sagt að ítalir
hefðu einnig orðið að gefa upp Heil-
agsanda-hásléttuna, og var þá svo að
segja alt gengið úr greipum þeim,
sem þeir höfðu unnið i sumar með
svo mikilli frægð og hreysti. Auk
fanganna og staðanna sem Þjóð-
verjar tóku náðu þeir einnig ógrynni
vista og 450 fallbyssum.
Norcliff lávarður mintist á þenn-
an sigur Þjóðverja og Aiusturríkis-
manna i ræðu, sem hann flutti í St.
Louis á laugardaginn. Kvað hann
það auðsætt að hugsun Miðríkjanna
væri sú að koma ítaliu úr stríðinu;
cn það kvaðst hann vona að ekki
tækist.
Á laugardagskveldið komu enn
fréttir um frekari ófarir ítala; höfðu
þeir þá orðið að gefa upp fjallgarð
sem Stol heitir og sömuleiðis fjallið
Matarjar. Sama frétt sagði að Aust-
urríkiskeisari hefði sjálfur stjórnað
þessari oruistu. Fór hann á laugar-
daginn með lið sitt alla leið inn á
landamæri ítala milli Monte Canina
og Judréo dalsins.
Pólverjar hóta að flýja
Canada.
Bordenstjórnin svívirðir þjóðina
og stofnar landinu í háska.
Sumarið í Danmörku hefir verið
betra og fegurra en dærni séu til um
marga tugi ára. Segja dönsk blöð
að það muni í sögu landsins fá sér-
stakt nafn og verða nefnt “Indíána-
sumarið”. V'eturinn er þó genginn
i garð r»ú og er all ygldur þegar hann
heilsar.
Nýtt prentfélag hefir verið stofnað
í Kaupmannahöfn. Er það hlntafélag
með 100,000 króna höfuðstól og aðal-
lega til þess sett á laggirnar að reyna
að fá ódýrri prentun og pappír en
nú er.
Svo segir “Ugebladet” að í vetur
liti út fyrir að frámunalega mikið
vinnuleysi muni verða fyrir verzlunar
og skrifstofu fólk, og horfi til vand-
ræða fyrir það. Margt af þessu fólki
er engri annari vinnu vant og á því
einskis úrkostar þegar iðn þess
bregst.
Rúguppskeran i Danmörku hefir
brugðist; er það stórkostlegur hnekk-
ir .með þvi að ekki er hægt að ná
rúgi frá Rússlandi. Uppskeran er
sögð 1/4 af meðaltali og viða ekki svo
mikil að hún svari kostnaði.
Noregur.
Bandaríkin.
Mikið var um dýrðir i Bandaríkj-
unum 26. október. Þá kom vestur
frétt um það að fvrsta skotinu hefði
v'erið skotið á vígvöllunum á Frakk-
landi af Bandaríkjahernum. Hefir
verið ákveðið að senda fyrsta skot-
hylkið «em skotið var úr til Wilsons
forseta.
Bretland.
Bretar áttu í snarpri orustu á föstu-
daginn við Þjóðverja á Frakklandi.
Réðust þeir í félagi við Frakka á her-
sveitir óvinanna á löngu svæði á milli
Koutholst skógar og Ghelnvella; er
það ekki langt frá Ypres. Þjóðverj-
ar höfðu búið ]tar um sig í vönduðum
skotgröfum, en urðu að yfirgefa þær
sumstaðar með því að Bretar komu
þeim á óvart. Tóku hinir síðarnefndu
800 fanga og talsvert af vistum og
bjuggu sjálfir um sig i skotgröfum
hinna. Er talið víst að Bretar hefðu
náð öllum gröfunum á þessu svaéði ef
afskaplega óhagstætt veður hefði ekki
hamlað.
Frakkland.
inga. Búist var við því þegar þessar
•éuir voru fluttar að Þjóðveriar
Á vestur hersvæðunum hefir banda-
mönnum gengið vel að undanförnu.
Frakkar hafa unnið hvern sigurinn
á fætur öðrum nálægt Chisne. Tóku
]>eir mörg hundruð fanga á miðviku-
daginn á milli Chavigpion og Singers
fjalla. Á sama tíma skutu Frakkar
niður 25 flugvélar frá Þjóðverjum
og tóku frá þeim allmargar byssur.
Á miðvikudagskveldið réðust her-
sveitir Petains hershöfðingja á skot-
grafir Þjóðverja á stóru svæði, sendu 9-
þangað svo tíðar og aflmiklar sprerigi-
ftalía.
Eins og frá hefir verið skýrt i Lög-
bergi hafa Italir vaðið áfram gegn
Austurríkismönnum að undanförnu
og unnið þar hvern stórsigurinn eftir
annan; þangað til fyrir tveimur vik-
um að liríðar og hörkur í fjöllunum
urðu þeim að farartáhna. I vikunni
sem leið fóru Austurríkismenn að
spjara sig; réðust þeir á ítali með
auknu liði á fimtudaginn og hröktu
þá þaðan sem þeir höfðu búið um sig
til vetrarvistar. Var þetta þar sem
heitir Santa Maria og Santa Lucia á
Isonzo hersvæðunum. Mestan sigur
höfðu Áusturríkismenn unnið ]>ar sem
heitir Flitch og Tohnino. Þrengdust
hersveitir þeirra í gegn uim lið ítala
og hertóku stöðvar þeirra á stóru
sv.eði. Mannfall varð mikið af báð-
um og Austurríkiismenn tóku 6,000
fani
fréi
mundu ætla sér að senda eitthvað af
liði þvi sem þeir eru að taka frá
Rússlandi, Austurrikismönnum til
hjálpar gegn ítölum og reyna að
hrekja ]>á til baka alla leið suður úr
fjöllunum.
Á föstudaginn héldu Austurríkis-
menn áfram árásum sínum í fjöllunum
og biðu ítalir ósigur; urðu. þeir að
hörfa undan á stóru svæði og láta
óvinunum eftir allmörg vígi. Þannig
var fráskýrt í fyrstu fréttum af þeim
bardaga að AusturÁkismenn hefðu
tekið 30,000 fanga, en siðari fréttir
á laugardaginn kváðu þá hafa verið
60,000; á sunnud. voru það orðnar
100,000 ; er það afskaplega mikið tap,
sérstaklega þegar þess er gætt að
auk þeirra féllu rnargir. Fkki höfðu
Austurríkismenn verið einir í verki;
Þljóðverjar höfðu sent þeint mikinn
Iiðsafla; er svo að sjá, sem þeir haíi
tekið nokkuð af liði sínu frá Rúss-
landi og sent þangað. ítalir höfðu
búið um sig til vetrarsetu á Banisazza
hásléttunni uppi á fjöllum og v*oru
þeir mú hraktir þaðan frá öllum út-
búnaði símmn og hergögnum.
Sá heitir Cadorna sem stjórnaði liði
ítala; varð hann að hörfa undan á
rmílna svæði og voru hersveitir
í blaðinu “Tribune” birtist eftir-
farandi grein á fimtudaginn:
“Pólverjar hóta að fara burt frá
Canada þeyar stríðið cr um- garð
gengið vegna þess að kosningarlögin
nýju svifta þá borgararétti.
Sem bein afleiðing af kosningalög-
unurn nýju er það að Pólverjar sem
komið hafa til Canada frá Rússlandi,
Austurriki og Þýzkalandi, eru að búa
sig undir það að flytja héðan til ætt-
jarðar sinnar þegar stríðið er úti, eft-
ir því sem C. P. Kamienski forseti
Winnipegdeildarinnar í jþjóðræknis-
félagi Pólverja sagði i dag.
“Landar vorir eru fullir grernju
yfir þeirri meðferð sem þeir hafa
hlotið í Canada”, sagði hann. “Vér
höfum verið rændir borgararétti með
nýju bosningalögunum, og vér ætlum
oss ekki að vera í því landi þar sem
vér finnum og fáum sönnun fvrir að
vér erum óvelkomnir”.
“Canadiska stjórnin var ekki nógu
I'y&girt til þess að gera greinarmun
vinum og óvinum", sagði Kamienski
enn fremur. “Það að 90% af öllum
Pólverjuin hér hafa komið frá Aust-
urriki og Þýzkalandi, eða þeim hluta
Póllands, sem þeim löndum tilheyra,
ætti að nægja til þess að sýna Canada
mönnum hvernig afstaða vor er gagn-
vart Miðríkjunum. Vér erum stjúp-
börn Þýzikalands og Austurrikis og
höfum verið neydd til þess að flýja
föðurland vort vegna ofsókna, og vér
berum i huga vorum stjúpbarna til-
finningu. Canadamenn eru s]jórn-
flækjumenn, én ekki stjórnvitringar;
annars hlytu þeir að skilja það að
landafræðin ræður ekki saineiningu
eða samhvgð”.
í Canada eru 15,000 Pólverjar;
þar af um 3,000 í Winnipeg, eftir því
sem Kaimienski segir. Hann fullvrðir
að ekki færri en helmingur þeirra
allra fari heim aftur; hann segir að
þetta sé ekki þannig einungis i Winni
peg, lteldur i allri Canada.
Gremjan yfir því, sem hann lcallar
“prússneskar aðfarir”, er ekki einung-
is meðal þeirra Pólverja sem eru frá
Eins og frá var sagt í síðasta blaði
höfðu Þjóðverjar sökt fjölda skipa i
Norðursjónuni og þar á meðal frá
Norðmönnum. Brezkt skip hafði
bjargað norskum mönnum þegar þeir
voru í háska eftir að skipi þeirra var
sökt og hefir norska stjórnin frétt um
það hugrekki, sem þessir brez'ku menn
sýndu. Stjórnin i Noregi hefir á-
kveðið að sæma þá alla verðlaunum
og hefir beðið um upplýsingar þeim
viðvíkjandi í því skyni. Sömuleiðis
liefir norska stjórnin hafið rannsókn
út af þessu slysi, þvi hún hefir grun
um að einhverjir njósnarar í landinu
hafi gert Þjóðverjum aðvart og því
hafi þeirn hepnast að valda þessu
tjóni.
Bæjarstjómin.
Það var sagt í síðasta Lögbergi að
aldrei niundu Islendingar hafa verið
i skólaráði í Winnipeg. Þetta var
ekki rétt. Thos. H. Johnson núver-
andi ráðherra var kosinn í einu hljóði
í skólaráð og sat í því fult kjörtíma-
bil; það mun hafa verið nálægt alda-
mótunum.
Reikningar bæjarins sýna það að
um $20,000 ágóði *er af vatnsverzlun
bæjarins; er þetta býsna gott þegar
þess er gætt að sama deild var í
$98,813,37 tapi 1. janúar 1916; en 29.
marz í vor hafði það alt verið borgað
]>rátt fyrir margs konar aukakostnað
og þar á meða! $5,000 launahækkun
J. J. Wallage yfirráðsmaður, sem er
formaður þessarar deildar segir að
vatti muni að líkindum verða dálítið
ódýrara næsta ár en að undanförnu.
Verið er að ræða um það í bæjar-
stjórninni að bæta við fjórum nýjum
alþýðuskólum. Er áætlað að til þess
þurfi að taka $;»00,000 lán og verður
það fengið með veðbréfasölu.
Síðan árið 1909 hafa það verið lög
hér í bænum að fólkið skyldi ekki fá
að vita nákvæmlega hvað gerðist í
bæjarstjórninni. Var það skylda hvers
nefndarformanns að neita um upp-
lýsingar. Þessi einkennilegu fyrir-
mæli voru og eru í hæsta máta ósæmi-
leg og óskiljanleg,- Ef alt er hreint
og ekkert að hylja, þá eru fyrirmælin
blátt áfram hlægileg; séu ]>au af ein-
hverju öðru eru þau glæpsamleg.
Fólkið á að sjálfsögðu fulla heimting
á því að vita um alt se,m þjónar þess
í bæjarráðinu hafast að. Nú hefir
því verið lýst yfir af bæjarstjóranum
að hann isé þvi hlyntur að hér eftir
verði öllum heimilt að fá allar upp-
lýsingar viðvíkjandi störfum bæjar-
stjórnarinnar, eins og sjálfsagt er.
Þetta eru miklar framfarir og góðar.
Siðbótar-afmæli
Hátíð í Fyrstu lútersku kirkju.
lvl. 3 e. h, sunnnd. 4. nóv.
í tilefni af fjögur hundruð ára afmæli siðbótarinnar
lútersku, verður hátíðarsamkoma í Fyrstu lútersku kirkju
næsta sunnudag, 4. nóvember. pann dag verður slept
venjulegum hádegis- og kveld-guðsþjónustum, en sérstök
hátíðar-guðsþjónusta flutt kl. 3 e. h. — prír prestar taka
þátt í samkomunni. Söngflokkurinn hefir undirbúið mik-
inn og hátíðlegan söng. Kirkjan verður prýdd á viðeig-
andi hátt. öllum íslendingum er boðið að vera við hátíð-
arhald þetta og minnast þess viðburðar, sem blessunamk-
astur hefir verið í sögu mannkynsins um margar aldir.
Samkoman byrjar stundvíslega, og er ætlast til að fólk sé
komið í kirkjuna áður en klukkan slær þrjú.
Póstsendingar til fslands.
Hraðskeyti frá Árna Eggerts-
syni dags. í Washington 25. okt.
kvað nú fengið vera fult leyfi
brezku stjórnarinanr til þess að
senda megi þréf.eg böggla frá
Canada béínt til fslands með
skipum Eimskipafélags íslands,
frá Halifax, og með þeim skil-
daga að bréfin séu háð sömu
skoðun og annar póstflutningur
til hlutlausra landa. Samkvæmt
þessu kvaðst.Eggertsson hafa
sent tilkynningu um þetta til
skipsins “ísland”, sem nú er í
Halifax og fer þaðan áleiðis ti!
fslands innan fárra daga, sömu
leiðis kveðst hann skulu til-
kynna þetta hinum öðrum skip-
um félagsins.
peir sem vildu senda bréf eða
böggla til ættingja og vina á ís-
landi ættu því að rita í línu neðst
á umslagið: “Per Icelandic
Steamer, via Halifax”.
Neitað samsteypuaefnd.
Franikvæmdarnefndin í félagi
frjálslyndra manna í Mið-Winnipeg
hélt fund á þriðjudaginn; var þar
lesið upp bréf frá afturhaldsfélaginu
og þess farið á leit að fcosin væri 12
ínanna nefnd til þess að vinna að því
í samráði við aðra 12 manna nefnd
frá þeim að velja þingmannsefni fyr-
ir stmsteypuflokkinn til næstu kosn-
inga í Mið-Winnipeg. Þessu var
neitað með meiri hluta greijdra at-
kvæða í framkvæmdarnefndinni. Aft-
ur á móti var það samiþykt I einu
hljóði að standa eindregið með þeim
samiþyktum, sem gerðar voru á þing-
inu i Winnipeg í ágúst í sumar. Les-
endur Lögbergs muna hvernig þær
voru.
Ungir íslendingar!
Allir þér sem eruð á herskyldu-
aldri, ættuð að gæta þess að skrá-
setja yður hjá hermáladómurunum
fyrir 10. nóv., hv’ort sem þér viljið
fara í striðið eða getið það eða þér
sækið um að þurfa ekki að fara.
Þér skuluð gæta 'þess að lögin sem
stjórnin samþykti ákveða að allir
sem ekki eru skrásettir fyrir þann
tíma verði sviftir atkvæði. beir scm
láta sér ant nm að koma frá þessari
óstjórn, scm vér nú höfurn, attu að
tryggja sér atkvæðisrétt gegn hnefa-
valdinu.
Kominn heim úr stríðinu.
Haraldur William Johannesson,
sonur Ágústs J’óhannessonar að 644
Simcoe stræti hér í bænum kom heim
aftur úr stríðinu 19. október. Hann
innritaðist í 78. hrdeildina og var þar
nr. 874246; fór hann héðan 12. októ-
ber 1916. Fór til Frafcklands frá
Englandi 23. desember sama ár; var
í orustunni mikht við Vimy Ridge 9.
apríl; særðist þar 13. apríl; varð fyrir
Bæjarfréttir.
Winnitoba Temple nr. 2, “Pythyan
sisters”, halda útsölu laugardaginn
3. nóvember í Overland Furniture
Store” á horninu á Aðalstræti ög
Alexander Ave. Þar verða tvær ís-
lenzkar konur, Mrs. O. R. Lambourne
og Mrs. Victor Anderson. Ágóðinn
til jólagjafa handa hermönnunum.
Danmörk.
Kristj ánsborgarhöllin svonef nda
sem verið hefir í smíðum í inörg ár,
er nú fullgjör. Eru það eiginlega
stjórnarbyggingarnar í Kaupmanna-
höfn. Byggingin er bæði stór og
skrautleg og hefir kostað afarmikið.
Er álitið að þetta sé einhver full-
austurriska eða þýzka hlutanum a komnasta stjórnarbygging í heimi og
Pollandi. Þe.r sem konuð hafa frá 9Ú lang skÁlltiega/ta á öllum Norð
urlöndum.
Svíþjóð.
____ V
Skýrt hefir verið frá því að eitginn
flokkur í Svíþjóð var nógu fjölmenn-
ur eftir síðustu kosningar til þess að
mynda stjórn einn saman. Sá heitir
þrófessor Eden sem þar varð forsæt-
isráðherra. Þessi nýja stjórn hefir
lýst þvi yfir að hún ætli sér að yerða
með öllu hlutlaus í striðinu. Utan-
ríki-sráðherrann heitir Dr. Hellmer og
gaf hann út þessa yfirlýsingu á fimtu-
daginn í skeyti til ráðherra Banda-
rikjanna, Ira Nelson Morris.
hans hraktar til baka alla leið suður
rússneska hlutanum eru alveg eins og
vér hinir”, segir hann. “Þeir eru að
búa sig til þess að fara frá Canada
með oss. Til þess að sýna stiórninni
lítinn fyrirlitningarvott fyrir gjör-
ræðið, ætla rússneSku Pólverjarnir
ekki að taka neinn þátt í næstu kosn
ingum, eftir því sem þeir hafa áfcveð-
ið á fundi sem þeir héldu”.
Þessi grein er stórkostleg og ekki
nema eðlilegar afleiðingar ])ess ó-
heyrða gjörræðis er hin svo kallaða
stjórn hefir aðhafst. Atkvæða lögin
nýju liafa, auk þess að brjóta löglega,
undirritaða, innsiglaða konunglega
samninga, stofnað til þeirrar sundr-
j ungar sem ekki verður hægt að kippa
í lag næstu 2—3 kynslóðir. Með hinni
óhreinu öxi flokksdýrkunarinnar og
valdafíkninnar hefir stjórnin höggvið
á þau bönd, sem ein gátu haldið sam-
an canadisku þjóðinni sem heild;
en að þvi hafa allir sannir horgarar
landsins unnið um langan aldur.
B-ordenstjórnin liefir þannig með einu
höggi skorið ]»á heilla hnúta, sem
hnýttir voru eftir margra ára starf
góðra manna. Þegar heill og fram-
tíð heillar þjóðar er þannig algerlega
lögð í sölurnar i þeim einuni tilgangi
að halda sér og gæðingum sínum við
völd, þá er hinn illi andi búinn að ná
föstum tökum á huga og tilfinningum
stjórnarinnar.
Nafnið “Borden" hlýtur að veröa
álifca vel ]>okkað í minni komandi kyn-
síóða hér í Canada og Nero eða Cali-
cúla var á ítalíu.
Nero óskaði þess einhverju sinni
að höfuð allra Rómverja væru á ein-
um hálsi til þess að liann gæti höggv-
ið þau öll af í einu höggi; Borden
hefir í rauii og sannleika sett höfuðin
af þúsundum og tugum þúsunda góðra
canadiskra borgara á einn háls —
pólitískt talað — og höggvið Iþau af
í einu höggi.
Syrpa er nýkomin út, stór og vönd-
uð. í henni er meðal annars ágæt
frumsamin saga eftir Jón G. Hjalta-
lín. Þar er vafalaust efni í rithöf-
und og ætti hann að þroska þá gáfu.
Umsögn um Syrpu birtist í næsta
blaði. Henni er altaf að fara fram
Trésmiðir í Winnipeg, ef þér eruð
vinnulausir þá getið þér farið 1°—20
í hóp og fengið vinnu á horninu
Jessie og Nassau strætum.
Ljótt.
“Heimskringla” ber á móti því síð-
ast að Lögberg segi satt frá um
kosningalögin nýju; en Islendingar
þekkja svo vel stefnu beggja blað-
anna og vita hvoru þeirra má betur
trúa í þessu efni. En Ijótt er það
af nokkrum landa að reyna að blekkja
þannig að þeir verði óviðbúnir að
mæta isvikavopnum þeirrar óstjórnar,
sem vér eigum nú við að stríða.
Lögin eru nógu þrælmannleg og nógu
prússnesik, þótt efcki sé kastað sandi
i augu manna til þess að hindra þá
frá að neyta atkvæðisréttar síns ef
þeir geta. Ummæli og skýringar
Lögbergs á lögunum eru nieð öílu bók-
staflega rétt; er velkomið í næsta
blaði að prenta þann hluta laganna á
ensku. sem urn þessi atriði fjalla, ef
óskað er eftir, svo ekki geti verið um
neitt vafamál að ræða.
Aðeins hefir Lögberg því við að
bæta að lögin eru enn þá þrælslegri
en vér höfum frá skýrt, Þannig er
það samkvæmt ]»eim að allir scm ein-
hverra hluta vcgna hafa ckki komið
nöfnum sínmn á kjörskrá fyrir 10.
nóvember eru sviftir atkvæðisrétti.
Jón kaupmaður Veum í Foam Lake
og Þördís Ólafson vOru gefin saman
i hjónaband nýlega og komu hingað
til bæjarins snögga ferð á eftir.
Það er vist alveg satt núna.
Haraljjur William Johanncsson.
Dr. Neely snýst
Læknirinn í Humboldt er liðugur
í snúningum. Hann var með frjáls-
lynda flokknum 1913 og vann samt
með brennivínsmönnum á móti vín-
bannslögum stjórnarinnar; hann yfir-
gaf Sir Wilfrid Laurier í sumar
skoti í hægri ólnbogann og er dálítið
fatlaður af því, en heill heilsu að öðru
leyti. Hafði verið dálítið taugabrot-
inn um tíma, en er svo að segja jafn-
góður af því aftur. Ágætlega sagði
hann að farið væri með særða menn
á sjúkrahúsum eystra, en líðanin er
eðlilega ekki sem bezt í skotgröfun-
um, þó alt sé gert sem hægt er til
þess að hún sé eins góð og verið get-
ur.
Jóhannesson er greinagóður piltur
__ og sagði oss margt sem gaman var að
á þinginu og vann á móti honum. {fétta af striSsvönunum.
Hann flutti eldheitujtu ræðuna með
Laurier í flokksþinginu í Winnipeg í
sumar, og nú er hann nýsnúinn enn
á móti Laurier. Hver getur treyst
svona mönnum ?
Hann var bakari að iðn áður en
hann fór, en býst ekki við að geta
stundað það vegna meiðslisins; ætlar
sér þvi að læra eitthvað annað.
Jónas Hall frá Gardar kom tjl bæj-
arins á þriðjudaginn og dvelur hér
nokkra daga.
Œfintýri á gönguför.
('BrotJ
Úr fimmtíu centa glasinu eg fengið
gat ei nóg
svo fleygði eg því á brautina og þagöi.
en tók upp aðra pitlu og tappann úr
henni dró t
og tæmdi hana lika á augabragði.
Mér sortnaði fvrir augurn og sýndist
komin nótt
1 sál og likam virtist þrotinn kraftur,
eg steyptist beint á hausinn en stóð
upp aftur fljótt
og steyptist síðan beint á hausinn
afttir.
Svo lá eg eins og skata unz líða tók
á dag,
það leit út sem mig enginn vildi finna,
eg hélt eg væri dauður og hefði feng-
ið slag
og hefði kannske átt að drekka minna.
Þó komst eg samt á fætur og feominn
er nú hér
En kölski ganili misti vænsta sauðinn,
og loksins hefir sannast á Lazarusi
og mér
að ltfið ]>að er sterkara en dauöinn.
K. N.
Margrét Björnsdóttir frá Dafoe
var á ferðinni hér i bænum nýlega
að finna Dr. Jón Stefánsson sér til
laskninga. Hún fór heim aftur um
helgina.
Sveinn Björnsson kaupmaður frá
Gimli kom til bæjarins á miðvikudag-
inn. Sagði engar fréttir.
Bitar.
Herra ritstjóri: — Getur ]>ú sagt
mér hvernig eg á að skrifa hvísl ?
Mig Iangar til að skrifa satt hrós
um tvo menn, annan lifandi en hinn
dauðan; það er Dr. Martein Luther
og Sir AVilfrid Laurier, en það má
ekki segja neitt gott um þessa menn
nema i hljóði; eru nokkur ráð til þess
að skrifa hvísl?—Kaupandi Lögbergs.
“Við höfum ágæta frjálslynda
inenn í samstevpustjórninni", sagði
A., “sem kæra Borden og félaga hans
fyrir alla glæpina, þegar stríðið er
búið, alveg eins fyrir því þó þeir
séu með þeim núna”.
“Hefir þú nqfckru sinni vitað til
þess”, sagði B., “að hreinn fugl væri
látinn i óhreint hreiður og kæmi það-
an hreinn aftur?”
Þetta eru 525 jólakassar sem verða sendir til drengjanna í 223.
. herdeildinni.