Lögberg - 20.06.1918, Síða 5

LöGBERG, fimtudaginn
20. JÚNÍ 1918
5
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
játandi. Ef >ér treystið algóð-
um guði og leggið af stað með ó-
bifanlega trú á sigur hins góða.
Ef J?ér leggið á stað með guð í
hjartanu og trú á frelsarann,
sem lét líf sitt fyrir oss alla.
Verið þess vissir, að þótt menn-
imir séu ranglátir, þá er guð rétt
látur. Verið öruggir og ókvíðnir.
Verið vissir um það, að guð er
með þeim sem treysta algæzku
hans. Guð kærleikans og rétt-
lætisins er með yður, jafnvel í
hemaðinum. Mennimir vaða í
villu og synd og gleyma guði og
boðum hans, en guð gleymir ekki
mönnunum._— Hann tekur ekki
ráðin af mörihunum, því að menn-
imir hafa frjálsræði til að velja
veginn, sem þeir vilja ganga; en
guð er reiðubúinn að hjálpa
hverjum þeim, vemda hvem
þann, sem elskar réttlætið. Hann
mun snúa öllu til blessunar fyrir
þá, sem vilja ganga á hans veg-
um. Meðan þér hafið góða sam-
vizku og gerið eins rétt og þér
hafið vit og tækifæri til, þá þurf-
ið þér ekkert að óttast. Meðan
þér'trúið á algóðan guð og treyst-
ið frelsaranum, getur ekkert
grandað manngildi yðar. Mann-
gildi yðar er bundið við samband
yðar við guð réttlætisins og kær-
leikans. þeir sem ekki hafa náið
samband við guð og við frelsar-
ann, geta ekki haldið manngildi
sínu. Sá, sem ekki treystir guði,
er ekki sannur kjarkmaður. Sönn
karlmenska, eða kjarkur kemur
ekki fram í fífldirfsku, ekki í
kæmleysi eða tilfinningarleysi,
ekki digurmælum né blótsyrð-
um. Hinn sanni kjarkmaður er
stiltur og gætinn og lætur lítið
yfir sér. Hann tekur með festu
og hugprýði hverju sem að hönd-
um ber. Hann biður guð og
1 treystir guði, og þannig fær
hann hinn sanna kjark. .Og sá
maður verður aldrei sigraður.
Hann gerir skyldu sína, en held-
ur hjarta sínu hreinu.
Vér, vinir yðar og ættingjar
yðar, biðjum ýður blessunar guðs
Vér biðjum Guð að vemada yður.
Bænir vorar fylgja yður, hvar
sem þér farið. — Minnist þess
jafnan, að mæður yðar, feður
yðar, systkini yðar, frændur yð-
ar og vinir biðja fyrir yður,
hugsa sífelt um yður, hvern og
einn, og bíða þess með eftirværit-
ingu að þér komið aftur — and-
leg mikilmenni: þroskaðir í skoð-
unum, hreinir í hjarta með
trausti á hinum réttláta og al-
góða guði og frelsara, sem hefir
gefið oss fyrirheit um sigur fyr-
ir mátt kærleikans.— sigur að
lokum í baráttunni við erfiðleik-
ana, ef vér erum trúir.
Guð fylgi yður. Látið jafnan
hug yðar dvelja hjá guði; varð-
veitið þannig manngildi yðar. —
Sá, sem gleymir guði, glatar
manngildi sínu. — Segið af
hjarta í hverri þraut: “Hærra
minn guð til þín .... ” Hjá guði
er líf yðar.
Guð fylgi yður!
, Guð varðveiti yður!
Adam J>orgrímsson.
Endtirminningar frá
Miklagarði.
Eftir
Henry Morgenthau
fyrv. sendiherra Bandaríkjanna
í Tyrklandi.
(Framhald).
Talaat var ekki neitt nálægt
því annar eins þjóðverjavinur og
Enver. Hann fann enga hvöt
hjá sér til þess að leggja sig í
líma fyrir þýzkarann; alt sem
hann í raun og veru var að berj-
ast fyrir snerist um hann sjálf
an og samvinnu og framfara-
nefndina. En hann gat ekki með
nokkuru móti komið áformum
sínum fram, nema því að eins, að
hann gæti fengið full umráð yfir
hemum, og þess vegna hafði
hann einmitt valið Enver sér til
stuðnings í pólitíkinni, og fengið
honum í hendur fjármálaráð-
gjafaembættið. Og hann þurfti
að fá sterkan her, ef hann á ann-
að borg átti að hafa nokkurn, og
með það fyrir augum leitaði
hann til þýzkalands. Wangen-
heim og TaJaat, höfðu komið svo
ár sinni fyrir borð í árslokin
1913, að keisarinn sendi her-
fræðinga nefnd til þess að æfa
og koma skiulagi á hinn tyrk-
neska her. Talaat sagði mér að
hann væri beinlínis að hafa gott
af pjóðerjum í þessu efni, þótt
þeir sjálfir litu sennilega nokkr-
um öðrum augum á málið. Og
þar í lá mesta hættan.
Fulltrúi einn, sem um atburði
þessa átti tal við Talaat 1914,
hefir síðar birt eftirfarandi sam-
tal sitt við hann:
Hvemið stendur á því að þér
seljið pjóðverjum eiginlega í
hendur öll umráð yfir landinu?
Getur yður ekki skilist ’það, að
með þessu eru pj óðverj ar að
reyna að gera Tyrkland að þýzkri
nýlendu, með öðrum orðum, að
eins fari" fyrir oss og átti sér stað
um Egyftaland.”
“Vér vitum að sá er tilgangur
pjóðverja”, svaraði Talaat. “Vér
vitum það einnig fullvel að af
eigin ramleik, getum vér eigi
komið fótunum undir efnalegt
og pólitískt sjálfstæði þjóðar-
innar, og þess vegna er það
skylda vor að hagnýta oss þau
tækifæri, sem pýzkaland leggur
upp í hendurnar á okkur. Vér
skulum nota pjóðverja til þess
að koma skipulagi á innanlands-
málefni vor, og verja fyrir oss
landið þangað til vér erum færir
um að stjóma okkur sjálfir, og
höfum fengið til allan styrk.
pegar málum vorum er þannig
komið, þá getum vér beðið pýzk-
arann vel að lifa, innan tuttugu
og fjögra klukkutíma”.
Enginn minsti vafi er á því,
að svo aumt var ástandið orðið í
tyrkneska hernum, að hjálp
mátti til með að koma einhvers
staðar frá. Og eg hygg að áður
en pjóðverjar komu til sögunnar
hafi ásigkomulag fólksins víðs-
vegar um hið tyrkneska veldi,
verið mjög svipað því sem við-
gekst í hemum.
pegar eg sendi út boð í fyrstu
opinberu veizluna í Miklagarði,
þá fékk eg samstundis fyrir-
spum um það f rá allmörgum her-
foringjum, hvort þeir mættu
ekki koma í almennum borgara-
klæðnaði, því þeir sögðust hvorki
eiga nokkra einkennisbúnifiga, né
heldur hef ðu þeir peninga til þess
að kaupa þá fyrir, ellegar taka
þá á leigu. Höfðu menn þessir
um þessar mundir eigi fengið
greidd launin sín fyrir hálfan
fjórða mánuð. En með því að
stórvezírinn krafðist þess, að við
slík tækifæri, yrðu foringjar all-
ir að vera í eirikennisbúningum,
þá urðu allir þeir, sem enga áttu
að sitja heima. Hér um bil á
sama tíma lagði þýzka sendi-
nefndin það fyrir, að önnur her-
sveitin væri tafarlaust látin taka
til æfinga; en hersveitarforing-
innn gaf það svar að því miður
væri ekki hægt að koma slíku
undir eins við, með því að her-
mennirnir væru svo að segja all-
ir berfættir.
Hvað sem um Talaat má segja
hversu brögðóttur og undirförull
sem hann kann að hafa verið, þá
er það eindregin skoðun mín, að
fyrst framan af, hafi það engan
veginn verið ásetningur hans að
gerast verkfæri í höndum pjóð-
verja, heldur hafi hann beinlínis
trúað því, eins og áður hefir ver-
ið bent á, að hann gæti haft svo
og svo mikið gott af pýzkurum,
En að því loknu gæti hann látið
þá eiga sig, og sagt þeim í fullri
alvöru að nú væri hann eKki
Jengur upp á þá komimu
Atriði, sem komu fram við
sjálfan mig, benda beinlínis til,
að svona hafi áliti Talaat’s í raun
og veru verið farið í þessu efni.
í þeim stuttu lýsingum, sem
eg hefi gefið á samböndum stór-
þjóðanna við Tyrkland,hefi eg
eiginlega ekkert sagt enn þá um
Bandaríkin. Enda hafði þjóð
mín engin veruleg viðskifti við
Tyrkland um þessar mundir.
Tyrkir skoðuðu oss sem óvið-
jafnanlega hugsjónamenn, og sá
sannleikur, að vér höfðum reisa
látið í landi þeirra veglegar og
kostnaðarsamar byggingar, sem
notaðar voru til uppfræðslu og
nannfræðilegra rannsókna, hafði
vakið hjá þeim undrun og jafn-
vel fullkomna aðdáun. peim féll
vel við Ameríkumenn í heild
sinni, og töldu oss vera þá einu
þjóð, er ekki liti til þeirra af
hagsmunahvötum. Viðskifti vor
við Tyrkland voru eins og áður
hefir sagt verið næsta lítil; The
Standard Oil félagið gerði þar að
vísu all-mikla verzlun, og Singer
saumavélafélagið, seldi all-mikið
af vöru sinni hér og þar um land-
ið, en þó einkum á meðal Armen-
íumanna; vér keyptum aftur á
móti þaðan mikinn part af því
tóbaki, er þeir framleiddu, all-
mikið af fíkjum og gólfteppum.
Auk þess sendum vér þangað ár-
lega trúboða og mentamálafræð-
inga. Og þetta máttu svo heita
öll mökin, sem vér höfðum við
hina tyrknesku þjóð. Tyrkir
vissu það vel, að vér höfðum
hvorki minstu tilhneigingu til
þess að ágirnast nokkuð af landi
þeirra, né heldur blanda oss inn
í stjórnmáladeilurnar á Balkan-
skaganum. Og það út af fyrir
sig, að Bandaríkin hlutuðust svo
lítið til um mál Tyrkja yfirleitt,
hefir ef til vill verið meira en
nokkuð annað ástæðan fyrir því,
hve opinskátt Talaat ræddi við
mig fram og aftur um stjórnar-
fars og fjárhags ástand þjóðar
sinnar.
í samræðum lét eg oft og iðu-
lega þá skoðun mína í ljósi að
mig langaði innilega til þess að
geta orðið þjóð þeirra að liði á
einhvern hátt, enda var það orðið
algengt að Talaat og ýmsir aðrir
ráðgjafanna, kæmu til mín til
þess að ráðgast um viðskifta-
samninga og fjármál.
Skömmu eftir að eg kom til
Miklagarðs, flutti eg ræðu í The
American Chambers of Com-
merce, þar í borginni, og voru
þar viðstaddir Talaat, Djemal og
Enver ásamt fléiri leiðandi
stjórnmálamönnum. Eg talaði
um ástandið í Tyrklandi eins og
það í raun og veru var, og sýndi
fram á hlífðarlaust, hve dæma-
laust illa þjóðin væri komin í
fjárhagslegu tilliti, en eg hvatti
þá alt sem mér var unt til þess
að láta ekki hugfallast, heldur
byrja tafarlaust á umbótastarf-
semi í öllum greinum og á öllum
sviðum. Eg lýsti fyrir þeim á-
standinu í Bandaríkjunum, eftir
borgara stríðið, og sýndi þeim
fram á að ásigkomulagið í Suður
ríkjunum þá hefði eigi verið ó-
svipað því, sem nú gjörðist í
Tyrklandi. Eg skýrði fyrir þeim
með eins ljósum rökum og mér
framast var unt, hve rösklega
vér hefðum gengið til verks og
bygt upp með elju, áhuga og
viljafestu, volduga sjálfstæða
þjóð. Eg fann að ummæli mín,
að minsta kosti í svipinn, höfðu
eigi svo lítil áhrif á hugi þessara
manna, og eigi hvað sízt það at-
riðið, að Bandaríkjunum hefði
aukist stórkostlega lánstraust
eftir styrjöldina, og að fólk hefði
þá farið að streyma inn í landið,
svo að segja frá hverri einustu
menningarþjóð veraldarinnar.
(Framhald).
Silfurbrúðkaup við Mouse River
pað ber ekki svo ósjaldan við
að rætt sé og ritað um hnignun
eða afturför með ýmsa þjóðhætti
eða siði meðal íslenzku þjóðar-
innar, sem beri vott um það að
íslenzkt þjóðerni sé að deyja út.
Margir líta aftur í tímann máli
sínu til sönnunar, til hinnar
glæsilegu fomaldar í sögu for-
feðra vorra, sem sumir kalla
Gullöld íslendingá og sjá þá ekki
annað en frægð og ljóma af
mannúð þeirra þeirra og dreng-
lyndi. En við þá athugun breður
oft skugga á líf og hugsunarhátt
hinna fomu fslendinga.
Eitt af sérkennum þjóðarinn-
ar, frá fyrstu tímum, eru heim-
sóknir, meðal hinna gömlu for-
feðra vorra, voru heimsóknirnar
óftast á eina leið, og það stund-
um af beztu mönnum þjóðarinn-
ar, sem kallaðir voru, þær voru
gjörðar í þeim óeðlilega tilgangi
að ræna menn fé sínu og stund-
um lífi.
pessar heimsóknir þóttu ekki
og þykja ekki enn samboðnar
göfugum hugsunarhætti, að fara
oft að nýtustu mönnum þjóðar-
innar í þessum óvingjamlega til-
gangi.
Margir kannast við heimsókn
Flosa að Bergþórshvoli, Gissurar
hins hvíta að Hlíðarenda, por-
valdar í Vatnsfirði að Rafnseyri
og ótal fleiri, sem ekki er tími né
rúm upp að telja.
En nú er öldin önnur, með
hinni vaxandi mentun og sið-
menningu hefir þessi hugsunar-
háttnr breyzt og það í gagnstæða
átt, nú sér maður oft af blöðun-
um að heimsóknir em meðal vor
Vestur-íslendinga, og ávalt gjörð
ar í þeim góða og göf uga tilgangi
að gleðja þann sem heimsóttur
er, sýna honum eða þeim vlrðing-
armerki og sæma þá með gjöfum
og velvöldum orðum.
pessar heimsóknir eru oftast
gjörðar til þeirra manna, seih eru
að slíta samvistir við sveitafélag
sitt, sem þeir hafa lengi lifað
með. Stundum til hjóna, sem
lifað hafa saman um ákveðinn
ára fjölda í ástríku hjónabandi.
Eru þeir dagar óefað miklir gleði
dagar þeirra hjóna, sem finna til
þess að hjónabandið hefir verið
eins og til er ætlast að það sé, að
sjá stóran hóp af sveitungum
sínum koma heim á heimili sitt
að samgleðjast, er hverjum hjón
um fagnaðarefni mikið.
Sá sem þessar linur ritar, finn-
ur til þess að sveitungar hans,
Mouse Riverbúar eru ekki eftir-
bátar að mannúð og félagslyndi
við svona löguð tækifæri.
Hinn 23. maí síðastliðinn kom
flokkur manna eftir hádegisbilið
þjótandi í bifreið heim á heimili
mitt. Heimsókn þessi var gjörð
af vinum okkar hjónanna, en
ekki venslamönnum, sem ekki
eru til, í tilefni af því, að við
hjónin erum búin að vera í hjóna
bandi í 25 ár, kom þetta fólk, sem
var nálægt 100 að tölu af ein-
huga vinarþeli í okkar garð, að
taka þátt í þessum óvenjulega
minningardegi og samgleðjast
okkur. pessir vinir okkar höfðu
með sér hinar fínustu vistir, sem
konur og yngismeyjar tilreiddu
og báru fram að sameiginlegu
borðhaldi. Skemtisamkomunni
stýrði, að vanda, hinn sköruglegi
og atkvæðamesti bóndi þessarar
sveitar, Stefán S. Einarsson.
mætti hið sama segja um hann
agsagt var um Mörg gígju á
Rangárvöllum, það voru kölluð
lokleysu þing sem hann kom ekki
til.
Að samsætinu loknu tók allur
flokkurinn sig upp og óku á hin-
um nýtízku fararskjótum sínum
í skógarrjóður eitt, þaðan skamt
á burt, var þar inni logn og lá-
deyða, þótt stormur og sandur
gnauðaði úti fyrir. par, í lund-
inum hinum fríða, hófst sam-
kundan aftur á ný. Á skemti-
skránni voru ýmislegir leikir,
sungin hin alkunnu íslezku kvæði
af list, allir tóku þátt í söng
kvæðanna, sem snertu alla hina
viðkvæmu íslenzku strengi eldra
fólksins, ekki þó sízt silfurbrúð-
hjónanna.
Ræður fluttu að vanda, Stefán
S. Einarsson, skörulega og vel
valda til brúðhjónanna af ein-
lægu vinarþeli í þeirra garð, tal-
aði hann af skarpleik miklum og
einurð, sem hann hefir hvort-
tveggja fram yfir flesta aðra
alþýðumenn. par næst af-
hendi Árni Goodman silfur-
brúðhjónunum all-álitlegá pen-
inga upphæð í silfri að gjöf, frá
þessum vinum þeirra sem þarna
voru mættir, ^kildi því varið fyr-
ir eigulega gripi, til minningar
um þennan fagnaðar og gleðidag
Gjöfina þakkaði silfurbrúðgum-
inn með stuttri tölu. Að síðustu
var sungið hið alkunna og hug-
ljúfa kvæði Jónasar Hallgrimfe-
sonar: “Hvað er svo glatt”. Að
því búnu fór meiri hluti af hinu
eldra fólki heim til sín, en hið
yngra varð eftir og skemti sér
við dans fram til miðrar nætur.
Dagur þessi verður þessum silfT
urbrúðhjónum annar hinn minn-
isstæðasti fagnaðar- og gleðidag-
ur, og með línum þessum þakka
þau af alúð öllum þeim sem
sýndu þeim þá virðingu og vel-
vild að taka þátt 1 gleði þeirra á
þessum ánægjulega minningar-
degi.
Sigurður Jónsson.
Kveðjosamsæti í Árborg
var þeim haldið Jóhanni Pálssyni
lækni og'frú hans, þ. 31. maí s.l.,
í tilefni af því að Dr. Pálsson
flytur alfarinn frá Árborg til
Elfros, Sask.
Samsætið fór fram í sal Templ-
ara í Árborg og setið af um eða
yfir hálft annað hundrað manns.
Hellirigning var seinnipart dags,
en samsætið að kveldi, vegir
afar-blautir og vondir yfirferðar
Var hreint furða hve margir
komu í því veðri, og það æði
langt að, ekki svo fáir.
Fyrir samsætinu stóðu nokkr-
ir vinir þeirra lækishjónanna í
Árborg, Riverton og víðar. Buðu
þeir svo þeim sem þeim sýndist,
en stóðust sjálfir allan kostnað
er af samsætinu leiddi.
Samsætinu stýrði séra Jóhann
Bjamason. En auk hans töluðu
þeir Stefán verzlunarstjóri Ein-
arsson, Ingimar Ingjaldsson
sveitarskrifari og Jón skáld Run-
ólfsson. Ræðumenn taldir í þeirri
röð sem þeir töluðu. Svo töluðu
og heiðursgestimir, læknirinn og
frú hans. Læknirinn, sem kunn-
ugt er, er vel máli farinn og þaul-
æfður ræðumaður. — Ákveðið
hafði verið að fyrrum þingmað-
ur Sveinn Thorvaldsson flytti
ræðu í samsætinu. Einnig var
búist við að Guttormur skáld
Guttormsson yrði viðstaddur.
Sömuleiðis þeir kaupmennimir
Sigurbjörn Sigurðsson, bróðir
Sigurjóns kaupm. í Árborg, og
Victor Eyólfsson. Höfðu þessir
allir og einhverjir fleiri lagt af
stað í bifreiðum frá Riverton, en
urðu a(5 snúa aftur sökum ófærra
vega, er stafaði af því stórfelda
regni er á var. pótti veizlugest-
um í Árborg það eigi smáræðis
halli, að fá ekki að sjá framan í
þessa ötulu og vinsælu borgara
frá Riverton. Fóru menn þar á
mis við ræðu eða ræður og líklega
kvæði og sjálfsagt fleira, því
mennirnir eru allir hinir liðleg-
ustu og til skemtunar á hvaða
móti mannfagnaðar sem er.
Minjagripir voru þeim færðir
heiðursgestunum, þar í samsæt-
inu. Doktomum ferðataska á-
letruð og vönduð, en frúnni vand-
að og gott úr, sem borið er á úln-
lið, eftir nútíðar venju. Skyldu
gripir þessir hinir vænu, minna
þau lækishjónin á hollvinahóp-
inn sem þau eiga í Árborg og
víðar.
Eins og nærri má geta þykir
fólki í Árborg og grendinni fyrir
að missa læknirinn burtu. Er
ærinn munur á að geta leitað til
duglegs læknis heima fyrir, eða
að fá slíka hjálp langt að. Hefir
Dr. Pálsson getið sér gott orð
sem læknir, hjá þeim sem til
hans hafa sótt, er fljótur að
komast að heiman, þegar vitjað
er og röskur í ferðum. Hann er
og drengur góður á margan hátt.
Hefir oft enda fengið lítið fyrir
verk sín, þegar fátækir hafa leit-
að til hans. Er og manna fljót-
astur að vera með í því að rétta
nauðstöddum hjálparhönd.
Wonderland.
Á miðviku og fimtudaginn
verður sýndur kvikmyndaleikur
á Wonderland, sem heitir “His
Robe of Honor” og leikur Henry
B. Walthall aðal-hlutverkið. Efni
leiksins er sérstaklega fallegt.
En á föstu og laugardag, sýnir
leikhúsið ákaflega spennandi
skopmynd er kallast “This is the
Life”.
Og í næstu viku gefst fólki
tækifæri á að sjá stór-fræga
mynd, “Joan of Plattsburg”.
Efnið er þjóðræknislegt. Aðal-
hetjan ung stúlka, sem helgar líf
sitt í þjónustu ættjarðarinnar
og vinur sér ást og aðdáun sam-
tíðarinnar.
Næst þar á eftir sýnir Wond-
erland stórmerkilega mynd, sem
nefnist “The Barrier”.

ALLA ÞESSA VIKU
Sfódegis á laugardag
Hin ágæta canadiska leikkona
Margaret Anglin
í ástaleik úr herlífinu, sem nefnist
BUleted
og sem nú er viöfrægt orSiS að henni
hefir bezt tekist i.
VerS aíi kveldinu $2.00 til 25c
Síödegis $1.50 til 25c
Vikuna sem byrjar mánud. 17. júní
SítSdegis daglega kl. 2.30 e. h.
Hinn framúrskarandi myndaleikwr
Vitagraphs met5 nafninu
, Over the Top
Aöalpersónan í leiknum er
Sergt. Arthur Guy Empey
VerS aö kveldinu 75c, 50c, 25c og 15c
Síödegis 25c og lOc
JÖRÐ.
Vor jörð. Vor jörð. Eitt orð í himnaheim.
Eitt hugboð andans mikla, er ljósið glóði.
— Hann risti þína braut sem línu í Ijóði,
sem logahending í vorn sólargeim.
Hann kvað þig fram í kraftsins myndum tveim,
hann kendi þig við eilífð og við dauða.
En eins og styðjast stuðlar dýrra braga
hann strengdi þína geisla á djúpið auða.
peir eiga að bera andvörp þinna nauða
og óm þíns fagnaðs yfir tímans daga.
Svo hlóðst þín krystallsbygging röð af röð,
og rætur seildust djúpt að tindi og grunni.
En hugir lyftust yfir röst og runni
í röðulmorgna og heilög straumaböð.
Og himinn snart með ljósi lífgræn blöð,
svo loftið brjóstin þyrstu mættu teiga.
— Svo kveikist þrá, og þrautin á að vinnast
og þúsund Ieiðir hnoss og sælu eiga.
En eldhjör blikar milli vara og veiga:
Einn vegur liggur heim. pín fóm skal innast.
pví sekkur glaumsins bylgja blökk og hljóð,
er beinist að sér sjálfum andans kraftur
og neista viljans sendir efnið aftur,
með arð síns banastríðs í lífsins sjóð.
Vor jörð. Nú hrópar hjartna þinna blóð
er hismið endurkrefst í þögn og eyði.
Með kvíða og ógn þess hörðu fjötur hrökkva,
svo hnígur moldin þurigt að sínu leiði.
Vér frelsumst sem í leiftri af líkn og reiði.
— Vort ljós, það kviknar þegar fer að rökkva.
f einum svip vér sjáum lífsins dag,
er sálin lítur við í dauðans hliði —
sem rifjist þáttur upp á sjónarsviði,
er síðsti ómur deyr í leiksins brag.
Hve hljómar saknaðsárt vort minnislag;
hve sveimar liðins tíma augun skera.
— í kvæðalok nær hrygðin hærra en gleðin.
Að hinstu skilst oss fyrst vor eigin vera,
og hjartað finnur orð, sem andann bera.
-----Vort æfiljóð, sem bót ei verður kveðin!
pín dýpsta hvöt, hún bjó þér böl og hel.
í banni traðkast nú þinn helgi lundur.
Og þó á lífið enn sitt háa undur —
er ástin helga snertir mannleg þel.
pá skín þú saklaus enn, vort Edenshvel,
með aldin frjáls, er sig til jarðar hneigja.
pá gjöra hjörtu hugi tvenna að einum,
og himininn hann sést, en orðin þegja —
en syndug, jarðnesk brjóst í draumi deyja
og drjúpa að vængjaföðmum, engilhreinum.
— Vér helgumst þér, vor sólarsignda fold,
í segulviðjum, undir loftsins höfga,
með eðlið skift, til hels og himins öfga,
og hljóða vöggu búna í unn og mold.
pú hófst til ljóss og lífs vort þunga höid
og lyftir vorri brá til morgunlanda.
Sem vona og trúnaðs böm, þín björg vér hreifum
Á brúnum tinda vegamerkin standa.
Loks dagar yfir draum vors bundna anda
og dauðinn leysir vora sál úr reifum.
— Vér teigum við þitt brjóst vort Bragavín;
þín bros og daggir titra í vorum gígjum,
þinn andblær ber vom óð að himinskýjum;
með ómi þinna hamra rödd vor dvín.
pú breiðir klæði blóma og fannalín
á brautir vorar, upp til söngsins hæða.
pitt afl er það, sem ljóði og Jist vér vígjum
— þú lést það streyma fram til vorra æða.
Af jarðarætt er andi vorra kvæða.
pinn eldur býr i strengnum sem vér knýjum.
Vort sandkorn himnahafs, hve ertu stór.
pín hljóðu straumaköst ná geiminn yfir.
í þínu dufti drottins myndin lifir.
pú dropi varðst svo fyltist Ijóssins sjór.
Sá andi, er stillir stjörnuskarans kór,
hann stýrir hverju spori þinna loga;
því hann er sá, sem alt sér í því eina;
því á eitt sjónarkast vort hvolfsins boga
því speglast blikur blárra, djúpra voga
í bflaðsins dögg, í tárum þinna steina.
pú deplar auga og dagur verður kveld.
pú dregur blæju hægt á mánagluggann —
og breiðir þér að brjósti næturskuggann,
þú blundar, vaknar, kveikir morguneld.
pú dúðar okkur hljótt í haustsins feld,
en heitan móðurkoss til vorsins geyrnir.
Svo snýr þú við, sem víf að ástarhótum,
og vetrarþraut í röðulfaðmi gleymir.
En grannahvelin heilög bros þín dreymir,
ó, himinstjarna, sem vér troðum fótum.
— Við djúpsins eld þú ólst vom skygna hug,
sem uggir heima og líf þar sólir dvína,
og hærra vill og víðar en þær skína,
sem veit, að takmörk á þitt stolta flug. —
í sókn og flótta sveiflast þú á bug
uns sundrast þú í logans innsta kjama.
En hrapir þú í ösku á auðar slóðir,
samt er þín líking varðveitt fagra stjama.
f sál og anda ódauðlegra bama
þar er þín eilífð, veröld vor og móðir.
pín sanna dýrð hún skín í hilling hæst,
þar hvelfast skýjaborgir. Og þær standa.
Á meðan grjót og múrar hrynja í sanda
rís munans höffl þeim trausta grunni næst.
pann skáldagmn, sem lýsir loftin fjærst,
er lengst að má úr heimsins dánarsögum.
pví verður list vors lífs hið fagra að dreyma
í lit, í máli, i hljóms og sjónar brögum.
— pín fegurð öll er undir djúpum lögum,
sem andinn veit, en hj^rtað þarf að gleyma.
par birtist voðavafans gáta öll.
Hver vanhelg sjón hún deyr við bjarmann mikla.
pví geyma englasverðin landsins lykla
og ljósi jarðarandans hasla völl. —
Ein alda af brjóstsins hafi flytur fjöll
þar forvit heirns er blindni og dróma vafið.
Vort hærra stig ber anda og kend í eining —
í undirdjúpi sefans finst það grafið.
Sjá farfuglsungan átta sig um hafið;
eins eygist luktri sjón vors höfunds meining.
En eins og hvolfir hylur skýi við,
svo hverfast sjónir vorri ytri skoðun.
pitt blinda líf það hlýðir hærri boðun,
en himnur augans spegla öfug mið.
par starir skynjun öll, við afgrunns rið,
í ásýnd þá, sem ljóss frá stól er hröpuð.
par ristir máttug hönd á vegginn vamað:
Án vegabréfs vors hjarta er leiðin töpuð.
Vor hulda greind var oss til skilnings sköpuð;
því skerðir trúlaust vit vom sálarfamað.
pó væri án skuggans sviplaus sjálf þin brá.
í sálarhjúpinn er hans teikning dregin
— uns sólarblettur er af auga þveginn
og upptök geislans hugir þola að sjá.
pví er alt líf þitt sformur, stríð og þrá
upp stigans þrep, svo hækki og göfgist myndin.
pvi Jogar klaki og steinn í stjömugliti,
því stráir blómið ilm á f jallavindinn,
því grípur augað geislann bakvið tindinn
og gægist yfir friðarbogans liti.
Má þessi vilji í blóði, bjargi og hlyn
ei bylta aflsins stefnu á nýja vegi. —
Skilst þannig útboð vort að dómadegi
að duptið sjálft sig hefji í æðra skyn?
Hvort skalt þú bera andans kraftakyn,
sem kveðst til annars lífs, án molda og grafa?
Skal jarðarreynsla risa af efnisdraumnum
og rúnateiknin handan ljóssins stafa,
uns menskir hugir sökkvisjóinn kafa
og sveiflumálið lesa í ysta straumnum ?
— Svo rétt oss lífsins djúpu, dýru skál,
þú dóttir myrkra undir himnaljósum.
Lát bekki þína og öndveg anga af rósum,
lát óma í risin blá þitt hæsta mál.
Stíg tímans spor við hnattahjálmsins bál,
við hörpugný af röstum vinda og sjóa.
Hvert bros þíns vanga lyftir hjartaljóðum,
við ljóma þinna hvarma vonir gróa,
við lokkailm og andþyt sterkra skóga,
við æða þinna nið í björtum flóðum.
— Vor jörð. Vor jörð. Eitt blys í heljarheim.
Einn höfundsdraumur, roðinn sonar blóði.
Eitt heilagt rím í þessu logaljóði,
sem las vor guð í skuggans veldisgeim.
Hann kvað þig fram í eldi og í eim.
af yrkisefnum þagnar, myrkra og dauða.
hve sterkir eru stuðlar þeirra braga;
þeir strengja geislabrýr á djúpið auða,
sem bera himnum boðskap gleði og nauða
frá brjósti þínu — yfir tímans daga.
Einar Benediktsson.
—Skímir