Lögberg - 25.07.1918, Page 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. JÚLl 1918
Sagan um Regulus.
Fyrir handan liafið frá Rómaborg, var bær í
gamla daga sem Kartago hét, og var samkomu-
lagið á milli Rómverja og Kartagomanna aldrei
gott. Að síðustu lentu þeir í blóðugum bardaga,
og varð lengi ekki á milli séð, hvorir þeirri myndu
bera sigur úr býtum. Því þó að Rómverjum veitti
betur annan daginn, þá unnu Kartagoborgar-
menn það aftur næsta dag. Og þannig hélt stríð
þetta áfram í mörg ár.
A meðal Rómverja var liershöfðingi einn hug-
prúður, sem Regulus hét, og er sagt um hann að
hann hafi ekki kunnað að bregðast orðum sínum.
Þessi maður féll í hendur óvina sinna og fóru þeir
með hann til Kartago og settu hann þar í fangelsi.
I fangelsinu var ilt og leiðinlegt og hann hugsaði
oft heim til sín, um konuna sína og börnin, og
dreymdi um þau á nóttunni, þegar hann gat sof-
ið. En þótt hann elskaði heitt heimili sitt—
konu sína og börn, þá vissi hann að sín fyrsta og
helgasta skylda var til föðurlands síns, og af því
hafði hann farið út í þetta blóðuga stríð.
Fylking sú sem hann réði fvrir hafði beðið
ósigur, og liann hafði verið hneptur í fangelsi.
En hann vissi að Rómverjum var að veita betur í
þessari viðureign, og að Kartagomann voru sjálf-
ir orðnir hræddir um að þeir myndu tapa. Hann
vissi að þeir höfðu farið liðsbón til nærliggjandi
þjóðflokka, og þrátt fyrir þann liðsauka sem þeir
höfðu fengið þar, sáu þeir að þeir myndu ekki
geta veitt viðnám miklu lengur.
Svo var það einn dag að ráðgjafamir í
Karta'goborg komu til viðtals við Regulus og
mæltu á þessa leið: “Við vildum gjaman semja
frið við Rómverja, bg vér erum vissir um það, að
ef rómversku stjórnarvöldin vissu hvernig bar-
daginn nú gengur, þá mundu þeir vera fúsir til
að semja frið. Nú höfum vér komið okkur sam-
an um að láta þig lausan, ef þú vilt ganga inn á
að gjöra eins og vér leggjum fyrir þig”.
“Hvers krefjist þér?” mælti Regulus.
Þeir svöruðu: “I fyrsta lagi verður þú að
segja Rómverjum frá bardaganum, sem þú tapað-
ir, og að þeir hafi ekki unnið neitt á í þessu stríði
og að þeir séu heldur ekki líklegir að gjöra það. 1
öðra lagi verður þú að lofa okkur því, að ef þeir
vilja ekki semja frið, að koma tafarlaust til baka
og úttaka fangelsisvist þína”.
“Gott og vel”, mælti Regulus, “eg lofa því
að koma til baka, ef friðarsamningarnir ekki tak-
ast”.
Síðan létu þeir Regulus lausan, því þeir vissu
að hinn mikilhæfi Rómverji mundi standa við orð
sín.
Þegar Regulus kom til Róm, urðu allir hon-
um mjög fegnir, en einkum konan hans og bömin,
sem héldu að hann væri alkominn heim, og hinir
gráhærðu öldungar sem stjórnmálin höfðu á hendi
heimsóttu hann til þess að frétta af stríðinu.
En Regulus svaraði þeim og sagði: “Eg var
sendur af Kartagoborgarmönnum til þess að
koma á friði, en eg ráðlegig ykkur að taka engum
friðarboðum að svo stöddu. Að vísu höfum vér
tapað í nokkram orustum, en þrátt fyrir það veitir
hinum rómverska her betur, og Kartagomenn
eru orðnir hræddir, og þeir hafa góða ástæðu til
þess. Haldið þið stríðinu áfram enn um stund, og
er yður sigurinn þá vís.
En hvað mig áhrærir, þá er eg hér kominn til
þess að kveðja föðurland mitt, konu mína og börn.
A morgun legg eg af stað aftur til Kartago, til
þess að útenda fangelsisvist mína, eins og eg hefi
lofað.”
Öldungarnir báðu Regulus að breyta þessu
áformi sínu: “í guðanna bænum gjörðu þetta
ekki, við skulum senda annan mann í þinn stað”,
sögðu þeir.
“A Rómverji að svíkja loforð sitt?” mælti
Regulus. “Eg er orðinn veikur og á að líkindum
ekki langt eftir ólifað. Eg held loforð mitt og fer
til baka”.
Konan lians og yngstu börain grétu sárt, og
eldri drengirnir hans grátbændu hann um að fara
ekki.
“Eg hefi gefið loforð mitt”, mælti Regulus.
“öllu öðru hefir verið ráðstafað”.
Síððan kvaddi hann og fór óragur til baka í
fangelsið og hinn kvalafulla dauða, sem hann
vissi að sín beið.
Það var þetta hugrekki, sem gjörði Rómaborg
að hinni voldugustu borg í heimi.
Hinn spaki Diagones.
í Korinþuborg á Grikklandi átti einu sinni
heima maður er Diogenes hét. Hann var speking-
ur að viti, og komu menn út öllum áttum til þess
að sjá hann og heyra hann tala.
En þótt hann væri svona mikill spekingur að
viti, þá þótti mönnum hann mjög einkennilegur að
mörgu leyti. Hann hélt því fram, að enginn mað-
ur hefði leyfi til þess að hafa meiri fjármuni und-
ir höndum, heldur en hver og einn þyrfti með til
sinna daglegu nauðsynja, og hver einstaklingur
þvrfti ekki mikið til þess að Iifa af. Sjálfur bjó
hann ekki í neinu húsi, heldur bjó hann í tunnu,
sem hann velti á undan sér þegar hann þurfti að
færa sig úr stað. Hann svaf í þessari tunnu, en
á daginn sat hann í sólskininu og talaði við fólkið.
Einu sinni um hádegi dags sást Diogenes á
gangi um götur borgarinnar með ljósker í hend-
inni. Hann skimaði í allar áttir og lýsti í hvern
krók.
Þetta þótti fólkinu undarlegt, og einn maður
spurði hann að, því hann gerði þetta. “Eg er að
leita að heiðarlegum manni”, mælti Diogenes.
Einu sinni kom Alexander mikli til Korinþu-
borgar, og áður en hann hélt innreið sína í borg-
ina fóru allir helztu menn borgarinnar út fyrir
borgarhliðið til þess að fagna honum og bjóða
hann velkominn. Diogenes var ekki í þeim hóp,
og þótti Alexander það miður, því hann var sá
eini af Korinþuborgarmönnum, sem konungur
kærði sig nokkuð um að finna.
Svo þegar Alexander sá að Diogenes ætlaði
ekki að koma til að sjá sig, þá fór hann af stað til
þess að f inna Diogenes. Og þegar hann kom þang-
að sem Diogenes var, fann konungur hann liggj-
andi við tunnuna sína, og var hann að baða sig í
sólskininu.
Þegar Diogenes sá konung og mannþyrping-
una sem honum fylgdi koma, þá reis hann upp og
leit á konunginn. Alexander kastaði á hann
kveðju og mælti: ‘ ‘ Diogenes, eg hefi heyrt mikið
sagt af vísdómi þínum. Get eg nokkuð gjört yð-
ur til þægðar?”
“Já”, mælti Diogenes, “þér getið fært yður
úr stað, svo að þér standið ekki fyrir sólarbirt-
unni”.
Þetta svar Diogenesar var svo fjarstætt því,
sem konungurinn hafði búist við að hann varð
forviða. En hann reiddist samt ekki, og aðdáun
hans óx enn meira fyrir þessum einkennilega
manni. Og þegar hann hélt heimleiðis, mælti hann
við einn af herforingjum sínum, sem með honum
var: “Ef að eg væri ekki Alexander, þá vildi eg
vera Diogenes”.
Laconian svar.
Nokkuð langt frá Róm, var í fyrri daga land
nafnfrægt, sem Grikkland hét, og var ólíkt með
Grikkjum og Rómverjum að mörgu leyti, þar á
meðal með stjórnarfyrirkomulag. Rómverjar
héldu saman og voru undir einni stjórn. Grikkir
aftur ekki eins samheldnir. Landinu var skipt upp
í mörg smáríki og hafði hvert sinn ríkisstjóra.
í suðurhluta Grikklands vaf mannflokkur sá
er Spartverjar nefndust. Þeir voru orðlagðir
fyrir sparsemi, hóflegt látbragð og hreysti. Land-
ið þeirra, eða landið sem þeir bjuggu í var kallað
Laconia, og þeir sjálfir voru stundum kallaðir
Lacons.
Eitt af því, sem Spartverjar eða Lacons
vöndu sig á var að forðast mælgi. Þeir notuðu
aldrei mörg orð til þess að segja það sem þeim
bjó í brjósti, — voru fáorðir "fen gagnorðir. Svo
þegar einhver er svarstuttur, er oft sagt að svar
hans hafi verið Laconic, eða eins og Spartverjár
eða Laconar mundu hafa svarað.
Nokkuð langt í burtu frá Laconiu í norður-
hlutanum af Grikklandi, var annað ríki er Maci-
don hét. Þar réð fyrir konungur sá er Philip hét.
Hann var herskár mjög og metnaðargjarn og lang-
aði til þess að verða konungur yfir öllu Grikk-
landi; dró hann því saman her mikinn og fór her-
skildi um héruðin eða ríkin í kring um sig. Og
þegar hann hafði lagt mörg þeirra undir sig og
var búinn að neyða fólkið til þess að viðurkenna
sig sem konung, þá skrifaði hann bréf til Loconíu-
manna, og á meðal annars stóð eftirfylgjandi í
því: “Ef að eg kem til lands yðar, þá mun eg
leggja það undir mig, og jafna yðar fögru borg
við jörðu"”.
Eftir nokkra daga kom sendimaður til kon-
ungs og aflienti honum bréf, það var svar Spart-
verja. Konungur tók við bréfinu, braut það opið,
en hann sá þar ekkert nema orðið “Ef”, sem var
skrifað með skýru letri á blaðið.
Bréf þetta var ekki margort, en meiningin
var full ljós, og hún var: Við erum ekki hræddir
við þig, á meðan þetta litla orð “Ef” stendur í
veginum fyrir þér.
Segðu það móður minni.
Bíddu, Bíddu, bláa ský I
bjarta morguntraf,
Vindsvalur þér vængi gaf,
vorgolan hlý
hægt þér lyftir hnjúkum af,
himinborna ský!
Meðan sólin svaf
sat eg út við haf;
hafið stundi hægt og þungt
hamra borgum í,
brjóst mitt ungt þá bifist þungt,
blælétta ský!
Fljúgðu heim,
heim yfir hrannageim;
lítinn bæ
langt frá sæ
laugaðu í dögg og blæ,
sumardögg og svalablæ.
Móðiðr mín þar sefur —
morgunljósið vefur
enni hennar, brjóst* og brá,
blítt og rótt hún sefur,
hún, sem þúsund hefur
hlotið tregasár,
alt þó öðrum gefur:
ástarbros og tár,
líf og gleði, /
ljúfu geði,
kraft og æviár.
Meðan tárið tefur
tært á rósarkinn
láttu blakta um ljórann inn
ljósa sumarfeldinn þinn,
henni segðu harminn minn.
Löngun mína
láttu skína
líkt og geisla um gluggann inn.
Enn þá man eg æsku mína,
engu blómi skal eg týna;
enn þá finn eg ástarmjúka
arma strjúka
enni mitt sem blíðvindi
af bládýpi rynni;
öll þau hjartans hlýindi
hef eg geimd í minni.
“Leiðist mér langdegi”.
líf mitt þreytir óýndi
síðaðn eg kvaddi Sóldali —
“segðu það minni,
segðu það móður minni —”.
Hulda.
Rinn vanþakkláti gestur.
I liði Philips konungs var fátækur hermaður,
sem oft hafði gengið vel fram og konunginum
þótti vænt um og mikið koma til.
Einu sinni voru hermenn konungs á sjó úti
og var þessi hermaður á meðal þeirra. Gjörði þá
hvassviðri mikið og meajnirnir réðu ekkert við
skipið svo það rak undan vindinum og sjónum
upp á klett og brotnaði í spón. Hermaður þessi
féll í sjóinn, og eftir velking og vosbúð rak hann
nær dauða en lífi upp á fjörar þar í nánd, en var
svo þjakaður að hann gat enga björg sér veitt og
liefði dáið ef að bónda einn, sem átti gott bú þar
í grend, hefði ekki borið þar að og tekið hann
heim með sér og hjúkrað honum þar til hann var
heill orðinn.
Þegar hermaðurinn var orðinn albata, þakk-
aði hann bóndanum fyrir hve vel honum hefði við
sig farnast, og vonaði að hann gæti endurgoldið
honum síðar, kvaddi síðan og hélt heimleiðis. En *
hann gleymdi fljótt velgjörningi bóndans. Því
þegar hann kom aftur á fund konungsins, gleymdi
hann alveg að segja konunginum frá bóndanum
sem hefði frelsað líf sitt. En í þess stað sagði
hann konunginum frá að fögur bújörð væri þar
inn með sjónum, sem sig langaði mikið til þess að
eignast, og bað hann konunginn að gefa sér hana. ‘
“Hver á jörðina?” mælti Philip konungur.
“ó, bara bóndaræfill, sem aldrei befir verið
til neins gagns fyrir feðraland sitt,’ mælti her-
maðurinn.
“Nú jæja, þú hefir þjónað mér lengi, og það
er bezt að þú fáir ósk þína uppfylta. Farðu og
sláðu eign þinni á jörðina.”
Hermaðurinn lét ekki segja sér þetta tvisvar,
hann fór tafarlaust og rak velgjörðarmann sinn
frá heimili sínu og bújörð, en settist þar að sjálf-
ur og sló eign sinni á alt, sem bóndinn hafði átt.
Þessi aðferð stakk bónda í hjartastað og hann
fór rakleiðis til konungsins og sagði honum frá
öllu saman. Konungurinn varð afar reiður og lét
senda eftir þessum hermanni sínum tafarlaust, og
þegar hann kom á konungs fund Iét Philip binda
hann. Síðan lét hann búa til brennimark og á það
var letrað: f‘Óþakkláti gesturinn”. Síðan lét
hann sjóðhita brennimarkið og þrýsta því á enni
hermannsins. Þannig varð hann að ganga það
sem eftir var æfi sinnar með brennimarkið á enn-
inu, og allir vissu þannig um illvirkið sem hann
hafði framið, og hann var fyrirlitinn af öllum
þeim sem hann þektu upp frá því.
Það hefnir sín œfinlega, þegar maður gjörir
eitthvað Ijótt.
Alexander og Bucephalus.
Einu sinni keypti Philip konungur mjög
fallegan hest, sem hét Bucephalus, og borgaði
mjög hátt verð fyrir hann, því hesturinn þótti af-
bragð annara hesta. En þegar konungurinn ætl-
aði að fara að nota hann, þá var hesturinn svo
f jörugur að hann réði ekki minstu vitund við hann
og svo var hann hrekkjóttur í riðbót. Alt var
gert til þess að hesturinn yrði taminn, en ekkert
dugði, svo að síðustu bauð konungur íxestasvein-
um sínum að farga honum.
Philip konungur átti son, sem Alexander hét,
sem var á unga aldri er saga þessi gjörðist. Þeg-
ar hann heyrði að faðir sinn hefði ákveðið að
farga Bucephalus, fór hann til hans og mælti:
“Það er leiðinlegt að þurfa að farga svona
fallegri skepnu. Eg er hræddur um að mennirnir
kunni ekki að fara með hana”.
“Kannske þú treystir þér til þess að gjöra
betur”, mælti faðir hans stuttlega.
“Eg veit,” mælti Alexander, “að ef þú vildir
lofa mér að reyna, þá gæti eg ráðið við hestinn”.
“En ef þér mistekst, hvað þá?” spurði kon-
ungur.
“Þá skal eg borga þér verð hestsins”, mælti
drengurinn. Og þegar hann gekk þangað sem
hesturinn stóð, fóru allir að hlæja að honum.
Drengurinn gekk gætilega að hestinum, sneri
honum mót sólarbirtunni, þannig að skuggi hests-
ins féll þar sem hann sá hann ekki, því hann hafði
veitt því eftirtekt að hann hræddist skuggann
sinn. Svo talaði hann hlýlega til hestsins og
klappaði honum, þar til hann var orðinn rólegur,
þá hljóp hann alt í einu á bak.
Fólkið sem á horfði stóð með öndina í hálsin-
um, og hélt að Bucephalus mundi henda drengn-
um af sér og líklegast að það yrði hans bráður
bani. En Alexander sat sem fastast á baki hests-
ins og lét hann hlaupa alt sem hann vildi, og þeg-
ar Bucephalus fór að sefast, tók Alexander í taum-
ana og reið þangað sem faðir hans stóð. En fólk-
ið sem á horfði klappaði lof í lófa. Þegar hann
kom til föður síns hljóp hann af baki, en faðir
hans vék sér að honum, kysti hann og sagði:
’8onur minn, Macedonía er of lítil fyrir þig, þú
vcrður að vera þér út um konungsríki, sem er þér
samboðið”.
Eftir þetta fór vel á með Alexander og
Bucephalus, og hvert með Alexander fór var
Bucephalus æfinlega með í förinni, en enginn ann-
ar maður mátti snerta hann.
Alexander varð síðan nafnkunnur konungur.
Hann átti í mörgum stórorustum og fór víða um
lönd, og bar Bucephalus hann víða og bjargaði
lífi hans oft í hinum grimmu orustum er hann
háði. Þessi maður var Alexander mikli.
Sumarvísa mömmu.
Vorsins sólarbjarta brá
brosir við mér —* nú er vetur liðinn.
Lóukliðinn,
lækjarniðinn
hlakka til að hlusta á.
Litlu börnin leika sér
ljósi fegin út um græna bala,
hlæja, hjala,
hoppa, gala.
Vel mun liggja þá á þér!
Sóley, fífil, Baldursbrá
blessuð sólin aftur fer að krýna:
Vini mína,
vini þína,
bjarta kolla blikar á. ,
Þá mun drengur mætur minn
mömmu sinni hafa nóg að bjóða. —
Barnið góða,
blómið rjóða,
fær þá marga kossa’ á kinn.
B. J.
Orð móðurjarðarinnar.
“Hvað gjörir Iþú mér, það gjöri eg þér” —
avo greinir hin kalda mold;
“ef gleður þú mig, þá gleð eg þig,
þín gæfa er eg”, segir Fold.
“Hvert vallarstrá mína vottar þrá,
ef varimar opna kann;
og augun öB þau vakna um völl
til að vita, hver bezt mér ann.
Svo þreytt og hljóð, svo þolinmóð,
hefi eg iþrokað í stormum kífs.
pú mátt nú til, því eg vakna vil —
æ, vektu mig nú til lífs!”
Vor móðurstorð, þau máttarorð
í merg oss syngdu og blóð.
pér glói vor önd, þig græði vor hönd,
þig gieðji vor hjartaljóð!
Frænkan: Jæja, börnin mín góð, þekkið þið
mig nú aftur?
Knútur litli: Já, við þekkjum þig sannarlega,
það ert einmitt þú, sem aldrei gefur okkur neitt,
þegar þú kemur.
Gesturinn: Kjötið er svo seigt og illa soðið,
að hnífurinn gengur ekki í það.
Þjónninn: Viljið þér kannske fá sög?
v
<1