Lögberg - 08.05.1919, Blaðsíða 6

Síða 6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. MAÍ 1919
Hiawatha.
Niðurl.
Eftir að Hiawatlia liafði fullnægt loforði
sfnu við Mondamin, bygði liann sér bát úr birki,
oedrus og furu, og skreytti hann með berjum og
broddgalta fjöðrum.
Og svo var það einn dag að hann réri út á
vatnið, sem var eins stórt og sjórinn, til þess að
veiða konung fiskanna, Nahamaf^—Styrju.
í gegnum silfurtært vatnið sá Hiawatha fisk-
ana )>ar sem þeir syntru. Hann sat í afturstafni
bátsins og hann hafði rent færi sínu, sem snúið
var úr eedrus berki, en í fraon'stafni sat vinur
lians íkorninn.
“ó! Þú konungur fis!kanna,t aktu beituna senr
er á önglinum niínum”, mælti Hiawatha.
En styrjan sem lá niður á rennisléttum sand-
botninum, lét sérekki segjast, hún leit aðeins horn-
anga til hans. Að síðustu fór henni að leiðast köll-
in úr Hiawatha, svo hún ávarpaði stóra geddu sem
þar var nálægt henni, og sagði: “Taktu öngulinn
Iians Hiawatha og stíttu færið hans, svo hann hætti
þessum látum. Hiawatha fann að kipt var í færið
og hann tók að draga, en svo þungt var fyrir, að
báturinn stóð nærri uppá endann, en þegar að fisk-
uiinn var kominn uppundir 'borðstokkinn, leit
Hiawatha oifan í vatnið og sá gedduna.
“Þú ert ekki fiskurinn sem eg vildi veiða”,
mælti Hiawatha. “Earðu til baka þaðan sem þú
komst” og svona gekk það með hvern fiskinn á fæt
ur öðrum, að enginn þeirra gat slitið færið hans
Hiawatha.
Að síðustu reiddiist Nalima, liinn mikli kon-
ungur fi.skanna, og hann hoppaði upp úr vatninu,
uppí sólargeislann, opnaði hinn mikla munn sinn
og gleipti Hiawatha, bátinn og færið.
Þegar að Hiawatha kom niður í kvið fiskarins,
sá hann ekki handa sinna skil, því þar var myrk-
ur. Hann þreifaði fyrir sér, og af tilviljun fann
Itann hjartað t fiskinum; það sló ótt og títt, og
ihann veitti því eins mikið högg með kreptum
hnefanum oghann gat. Við það varð Nahma, kon-
ungi fiskanna, mjög illa; liann hægði á sér og varð
ilt, reyndi að halda áfram, en gat það ekki. Svo
Hiawatha dró báteinn jtversum. í kverkum fiskjar-
ins, til jtess að fiskurinn gæti ékki kastað honum
upp úr sér og í vatnið. Íkorninn hjálpaði honum
og var hinn ræðnasti.
Styrjan tók nokkra fjörkippi í vatninu og dó.
Svo barst hún fram og aftur með vindi og strauaa-
um, þar til liann rák að landi, og undir eins og hún
var rekin uppí fjöruna, komu fuglamir og átu fisk
inn, þar til að sioustu að.þeir voru búnir að éta gat
á milli rif ja fisksins. Þá kallaði Hiawatha:
“ ó! Súlur. Ó! bræður mínir, eg hefi drepið
konung fiskanna. Flýtið ykkur að gera svo stórt
op á hlið fiskjarins, að eg komist út, frelsið mig
úr þessu fangeisi”
Og sxilurnar heyrðu bæn Hiawatha og þær
hertu sig og þegar opið var orðið nógu stórt, kom
Hiawátha og Ikorninn út og drógu bátinn á eftir
sér.
í mörgum fleiri æfintýrum lenti Hiawatha,
sem of laugt yrði upp að telja, en minnast þarf þó
á, að hann réði af dögum töframann einn, sem
réði yfir og dreifði skaðvænum sóttum út um
landið, svo liæði fólk af hans floklki og öðrum dó
hrönnum saman. Á móti þessum manni réðst
Hiawatha og réð hann af dögum, og alt hans starf
laut að því að bæta kjör fólksins og létta byrðar
þess.
En samlt var einhver tómleiki í lífi Hiawatha,
honum fanst hann vera einmana. Hann þráði
kærleika, sem hann vissi að til var í lífinu og sem
hann hafði enn ekki notið. Og hugur hans hvarfl-
aði til hinnar fögru Minnehalía, sem heima átti í
bvgðum Dakotahs manna. Og hann sagði No-
komis frá hugsun sinni, en hún svaraði: “Veldu
þér konu úr hópi þíns eigin flokks, en ekki óþekta
konu. Dðttir nágrannans er eins og eldur á arni.
Þær óiþektu, hversu fagrar sem þær eru, eru eins
og skin tunglsins eða bjarmi stjarnanna”.
Hiawatha svaraði: “Þó að eldur arnarins sé
hugþekkur, }«i á blik stjarnanna betur við mitt
skap”.
Nokomis sat þungit hugsandi dálitla stund og
mælti síðan: “Taktu ekki til þín konu sem er
iðjulaus, vankunnandi/ eða löt, hejdur þá sem
hjartað stýrir hönd og léttan hefir fót og heilan
hug til að gegna skyldustörfum sínum”.
Hiawátha brosti og mælti: “1 landi Dakotahs
mamia býr dóttir örvasmiðs eins, hin fegursta á
meðal kvenna. Hana vil eg færa til heimilis okkar
og hún mun vera létt á fæti til þess að gegna er-
indum fyrir þig. Hún mun verða þér blik stjam-
aíuia, skin tunglsins, ljós arineldsins og fólki
mínu sem Ijós sólar”. v
“Manstu ekki hve herskáir Dakotahs menn
eru. Oft höfum vér lent í stríði við þá”, mælti
Nokomis. ' /
“Þeim mun rneiri ástæða er fyrir mig að
giftast hinni fögru dóttur Dakotahs manna, og
með því sameiua fólk hennar og vort”, mælti
Hiawatlia. Og Mann lagði af stað gangandi yfir
Iieiðarnar, skógana og engin og kom að síðustu. í
land Dakotahs manna.
Rétt áður en Hiawatlia kom til bygða Dakotahs
manna, kom hann að skógi einum all miklum, og
í jaðri hans, þar sem sólskinið og skuggarair
mættust, sá liann Hafra nokkra. Hann stanzaði,
lagði ör á streng og skaut einn þeirra, lagði hann
síðan á herðar sér og gekk í gegnum skóginn og
til húsa Dakotahs manna.
Hann gekk beint heim til Wigwam örvasmiðs-
ins. 1 dvrum hússins sat gamli maðurinn og
smíðaði örvar úr rauðflekkóttum og hvítum
steinum. Við hlið örvasmiðsins sat dóttir hans
og fléttaði mottur. Hún var þögul við vinnu sína.
Hugur hennar hvarflaði til veiðimannsins tígu-
lega og vel vaxua, sem komið hafði og keypt örvr-
arnar af foður hennar og sem faðir hennar liafði
sagt að væri hverjum manni betri bogamaður, og
sem henni hafði litist svo vel á. ’Skyldi hann
koma aftur?
'En rétt í því kemur Hiawatha í augsýn og
gengur hratt heim að húsi þeirra og kastar Hafr-
inum niður við dyrnar.
Gamli örvasmiðurinn hætti vinnu sinni og
stóð upp, rétti Hiawatha höndina og mæíti:
“Vertu velkominn”, og bauð honum síðan að
ganga inn.
Þegar Hiawatha kom inn, leit Minnehaha upp
frá vinnu sinni og mælti: “Vertu velkominn Hia-
watlha”. /Síðan stóð hún á fætur og gekk út, til
þess að búa til máltíð handa Hiawatha, því hann
vár langt að kominn og matar þurfi.
Svo tóku þeir Hiawatha og örvasmiðurinn tal
með sér. Hiawatha sagði honum frá Nokomis, frá
vmi sínum söngfræðingnum Chibiabos og firá
Kwasind, sem væri svo sterkur að hann gæti brot-
ið alt sem hann tæki á. Og hann sagði örvasmiðn-
um frá vellíðan fólks síns og allsnægtum í landi
sínu, og talaði um að sér til ánægju hefði friður
haldist í langa tíð á milli fólks hans, Ojibways
flokksins, og Dakothas manna. Og til þess að
tryggja þann frið enn betur, væri hann kominn til
þess að leita sér kvonfangs á meðal Dakothas
manna, og að liann óskaði að fá sér til konu hina
fegurstu á mieðal þeirra, Minnehaha.
( Gamll örvasmiðurinn sat þegjandi dálitla
stund og reyikti pípu sína, svo leit hann á Hia-
watha með aðdáunarsvip og síðan til dófftur sinn-
ar með föðurlegri blíðu og mælti: “Já, ef það er
vilji Minnehaha. Hún svarar eins og henni býr í
br jósti ’ ’.
Hin fagra Minnahaha reis hæversklega á
fætur, settist við hlið Hiawatha og sagði btíðlega:
“Þér vil eg fylgja, yinur minn”.
Þannig var það að Hiawatha festi sér hina
fögru dótttr örvasmiðsins, og eftir að hann hafði
hvílst nokkurn tíma, héldu þau bæði af stað í
gegnum skógana, yfir heiðarnar og engin og komu
eftir langa ferð í land það, sem Hiawatha átti
heirna í, og til Wigwams Nobomis.
Nokomis setti upp veglega veislu og bauð til
liennar öllu fólki sem hún gat náð í. Gestirnir
drifu að úr öllum áttum, búnir skrautklæðum sín-
um. Því næst var sest til borðs. Á borðum var
pikkur, styrja, allskonar dýrakjöt og brauð, gul
að lit. Fyrir beina stóðu þau Hiawatha, hin
fagra Minnehaha og hin aldraða Nokomis; en með
söng skemti Chibiobos og með sögum Iagoo, bg
veislúgestimir voru glaðir og ánægðir.
Og svo ríkti hinn sterki og hugprúði Hia-
watha yfir fólki sínu, á bökkum vatnsins mikla
og vann að velferð þess.
Hin fagra Minneliaha var honum samtaka og
hans hægri hönd í öllu og hin aldraða Nokomis
elskaði þau bæði og blessaði.
-----—-------
^ «
Gamla Jörp.
Niðurl. ♦
Presturinn leit í kring um sig, og kom þar
auga á Jókann. Það var ekkert heitt milli Jó-
hanns og prestsins, því að Jóhann hafði eitthvert
einkennilegt lag á því, að smeygja sér undan
lAblíuleistri í sunnudagsskólanum, en komast þó
að brauðinu, sem söfnuðinum við sunnudagsskól-
hnn var útbýtt. En þó að Jóhann væri gallagrip-
ur, hafði hann einn kost, sem hér gat komið að
haldi; hann elskaði hesta, og þótti sú ánægja mest,
að mega koma á hestbak. Ekki var hann þó hafð-
ur til að ríða veðhlaupalhestum, því að hann hafði
fyrir sakir fátæktar ekki getað aflað sér tilsagnar
í reið-íþróttinni. ,
■ “Heyrðu Jóhann!” isagði þresturinn og benti
honum að koma til sín — “viltu sijja á þeirri
gömlu, — þeirri jörpu?”
Jóthann svaraði að vísu játandi, en með mál-
rómi og augnaráði, sem lesa mátti út úr þessa
hugsun: Loks fékk eg leyfi til að ríða veðreið,
og svo er það á svona bykkju!
Presturinn gaf því engan gaum, hvernig Jó-
hanni varð við, en tók upþ flösku og sagði: “í
þesisari flösku er brennivín, Jóhann! Núðu lapp-
irnar á gamla hróinu upp úr því, og strjúktmlíka
eftir bakinu á Isenni, ríddu henni svo dálítinn spöl
fram og aftur til að liðka liðamótin gömlu og
stimuðu, og svo skulum við sjá, hvemig fer.”
Við þessi#seinustu orð varð Jóhanni litið upp
á prestinn, og það var eitthvað einkennilegt við
augnaráfcið, sem kveikti von um sigur hjá Jóhanni.
Það var*glatt á hjalla og hlegið hátt, þegar
gamlla Jörp staulaðist inn á veðhlaupabrautina;
en surnir sögðu eftir á, að þeir hefðu hlegið af því,
að aðrir hlógu; þeir hefðu þegar í stað séð það,
að hún var hærri eii hinir liestarnir, og að svipur-
inn, þó að íhún væri eigi upplitsdjörf, var eins og
á mönnum, sem eiga til góðra og göfugra að telja.
Hlaupið bvrjaði, og ekki minkaði kætin, þegar
gamla Jörp prestsiirs fór áf.stað með Jóhann á
bakinu. Sumum þótti sem lmnn væri hafður þar
til að strokka smjör; aðrir sögðu, að gamla Jörp
væri að knattleiki með Jóhann, og áður en hann
hafði almennilega hagrætt sér, voru hinir komnir
spölkorn á undan. En þá neytti hann sporanna.
Hún kiptist við, eins og hún ætlaði að prjóna,
skjögraði til hliðanna og tók svo kast áfram; svo
að menn fóru að hrópa gleðióp og klappa lof í
lófa — en auðvitað í glensi. Jóhann hvatti liana
af nýju með sporanum og liún rauk aftur af stað;
og nú hólt hún áfram.
Kætin liætti brátt, og eftir litla þögn breyttist
hún ií undrun og aðdáun. Það þurfti ekki mikla
æfingu frá veðhlaupum til að sjá, að hér var göf-
ugt blóð, og vel upp alin skepna, þó að stirt væri
farið af stað. Eftir fá augnablik var það heldur
e'kki efasamt, hver sigra mundi; því að hryssan
prestsins dró þá uppi, vagnhestana, smaug eins
oig áll, eða þaut eins og ör gegnum þvöguna. Slíkt
kunna þeir vel að meta, sem hér voru við staddiy.
Menn dáðust og urðu hrærðir. Það var kallað:
“Hvílík göfug skepna! Tiguleg er hún og tign-
arleg! Húrra fyrir hryssunni prestsins.” Og
því meira sem ópið óx, því meira sem var veifað
með höttum og klútum, því meira sýndist hún að
yngjast upp og þekkja sjálfa sig.
Bóndinn stóð við hliðina á prestinum, og ætl-
aði þígar að fara að borga honum. “Eg hefi tap-
að” sagði hann, “en eg hefi séð fagurt sigur-
hrós”.
Presiturinu sagði: “Eg sagði yður, að hún
væri^ekki venjulegur vagnhestur”.
“Venjulegur vagnlie^tur!” sa’araði bóndinn,
“eg bið liana og foreklra hennar auðmjiiklega
fvrirgefningar á öllu, sem eg Ihefi sagt.”
A 'þessu augnabliki var blæjunni bragbið, og
merki sigurvegarans var dregið upp á stöngina.
Það var ekki lengi verið að stöðva vagmhestana;
en hryssan hélt áfram með fullri ferð. Eyran
stóðu fram og taglið beint aftur. En alt í einu
datt hún; það var hlaupið til að hjálpa Jóhanni,
og handsama hana; en liún var dottin til að standa
ekki upp aftur; viljinn hafði borið orkuna ofur-
liða.----------------
(Eftir M. Goldschmidt); lauslega þýtt.
J. Þ.
Málverk lífsins.
(Úr bréfi frá föður til sonar á.fermingardegi hans)
Eg óska þess nú helst af öllu, sonur minn! að
þú upp frá þossum degi reynir til af allri alúð, að
búa til úr æfi þinn fagra heild, sem í öllum deildum
samsvarar sjálífri sér svo vel sem unt er, og í öll-
um greinum stefnir að því aðalmiði, að fullnœgja
tilgangi guðs, og afreka hvervetna svo mikið gott
sem þér er framast auðið. Þess vegna skaltu við
hvað eina, sem þú áformar til orða eða verka, að
spyrja sjálfan þig þannig: “Hvað get eg nú tekið
fyrir mig, sem verða má bæði sjál'fum mér og öðr-
um að mestu og sönnustu notum ?” og þú skalt ætíð
kjósa þér þau störf, og þær unaðscmdir, sem þú
getur verið viss um, að hafi á sér auðkenni góðra,
guði þóknanlegara og gagnlegra athafna! Þú
skalt ímynda þér þessa heild æfi þinnar, eins og
mikið málverk, sem þú ert að búa til á hverjum
degi,og sem þú bætir í á hverju augnabliki, ein-
hverjum kafla, einhverri mynd; Því fullkomari
sem hver kafli er, því fegri hver mynd, því ágæt-
ara sem málverkið sjálft verður af þessum upp-
dráttum, af því að þeir era bæði vel valdir og þeim
svo haganlega fyrir komið; því framar sem þeir,
er veita atihöfnum þínum eftirtekt, ekki einungis
sjá fegurð þojrra og ágæti, heldur uppörfast líka
sjálfir af }>eim til góðra og ágætra verka; þess
meira er varið í málverk þitt, eða uppdráttinn æfi
þinnar, og gleði þín yfir honum verður svo mikil,
að mesti listamaður getur aldrei haft eins piikla
ánægjn af nokkru sínu málverki.
Hafir þú nú byrjað vel og fallega málverk
þitt, eða seon er hið sama, æfi þína í æskunni^- og
hversu ósegjanlega mikið gera ekki fyrstu drættimir
til í hverju málverki,—þá íhugaðu, hve ófyrirgefan-
legt hirðuleysi það væri, ef þú eigi kostaðir kapps
um, að láta hina nýju kafla verða eins fallega, og
enda fullkomnari en hina fyrri; allra helst þegar
þú fyrir sakir aldurs og atgjörfis verður alt af
betur og betur fær um það. En hafi illa verið byrj
að, eða æsku-árum þínum illa varið, þá gættu þess,
hve áríðandi það er að sleppa engu augnabliki, og
vanda því betur hina nýju kafla, það er að segja,
áfarmhald æfi þinnar, sem hinir fyrri kaflarir
voru lakar af hendi leystir. Þetta getur enginn
byrjað of snemma, né gjört of kappsamlega; einn
ljótur uppdráttur, eða ein syndsamleg athöfn af-
myndar svo tíf dyggðugs manns, að hann getur
ekki annað en an^rast í huga, þegar hann minnist
á hana; einn fallegur uppdráttur, eða eitt dyggð-
ugt verk léttir ávalt böli lífsins á þeim, sem það
ber, eins mikið að sínu leyti, og verkið sjálft eflir
heill meðbræðra hans. Það er eilíft og óraskan-
legt lögmál náttúrunnar: “með sérhverri dyggð
eflir maðurinn farsæld sína; með sérhverri ódyggð
hlýtur liann að spilla henni”.
Festu þér djúpt í huga þennan sannleika, sonur
minn kær! og láttu hann vekja og varðveita hjá
þér þetta ágæta áform: “eg skal engan dag láta
svo hjá Uða, að eg ekki með góðu verki bœti fag-
urri mynd í málverk mitt”! Og láttu þá líka þetta
áform vera þá myndina, er þú prýðir málverkið
með'á fenningardegi þanum! Hversu munu þá
ekki fagrir yppdrættir þínir í það á æfinni fram-
vegis! Og liversu dýrðlegt alt málverk lífs þíns
að lokunum!
Höndin sem heldur á sólunni.
Einu sinni var sóley, sem átti íheima á gróður-
lausum malarkambi. Hún skeytti því ekki, þótt
fáskrúðugt væri á hennar slóðum. Hún horfði á
sólina eða brosti indislega við þeim sem fram hjá
fóru. Þegar þeir undruðust feguyð hennar og
lífsmagn á svo eyðilegum stað, þá var hún vön að
segja: “Sólin kyssir mig, tár himinsins- vökva
rætur mínar og höndin sem heldur á sólunni held-
ur líka á mér. Hátt uppi á kambsbrúninni var
þéttsettur grasvöllur. Þar átti heima stór og
fallegur fífill. Allar sóleyjar í kring um hann litu
hann hýra auga, og fjólurnar drupu höfði auð-
mjúklega þegar hann kinkaði kolli til þeirra. “Eg
lilýt að vera mjög merkilegur fífill” tautaði hann,
“annars væru þær ekki svona vinalegar”. Svo
vaggaði golan honum þægilega fram og aftur, þar
til honum fanst ekkert til nema hann. Honum varð
litið fram af kambsbrúninni og kom hann þar auga
á sóleyjuna. Þetta var áreiðanlega fallegasta
sóleyjan sem liann hafði séð. “Hevrðu, sóley litla,
því lítur þú ekki upp til mín? Eg á því að venjast
að sóleyjar líti til mín.” “Eg má ekki vera að
gæta að þér. Eg eþ að horfa á sólina, og svo brosi
eg að þeim sem hér fara um. — Það minnir þá á
höndina sem heldur á sólunni” svaraði sóleyjan.
“Sér er nú hver vizkan,” ansaði fífillinn fyjúrlit-
lega. “Horfa á sólina! Þú ættir heldur að horfa
á sjálfa þig, þ\’í þú <<rt fallegasta sóleyjan sem eg
hefi séð.”
'Sóleyjunni fanst að það mundi gaman að
vera uppi hjá honum. En sumir sem fóru um
veginn vora ákaflega sorgbitnir. Þeim létti stifin-
lega þegar þeir sáu brosin hennar og hún minti
þá á höndina, sem hélt á sólunni. Hún aftók að
líta við bonum. “Eg skyldi koma til þín,” sagði
liann, “en Imalarkamiburinn þinn er svo snauður
að yndi.”
“Bakkinn slkýlir mór fvrir ofviðrum,” mælti
hún. En fífillinn hallaði sér í golunni upp að fjöl-
gresinu sínu.
> Nokkru seinni kom ógurlegt þrumuveður.
Þá brotnaði hnaus xúr bakkanum og datt ofan á
malarkambinn. Á honum yar fífillinn.
“petta eru þokkaleg Mfskjör” suðaði hann.
/•Það er bótin að þú ert héý En sjálfsagt lifi eg
ekki lengi á slíkum stað.” t
“Jú, jú—þú lifir” 'sagði sóleyjan, og brosti
hýrara en nokkru sinni fyr. Sólin kvssir þig, tár
himinsins vökva rætur þínar og höndin sem heldur
•á sólunni, þeldur líka á þér. Svo erum við nú tvö
hér að brosa við vegfarendum og klæða kambinn.
“Eg vil beldur horfa á þig, það er líka ský
fyrir sólunni,” sagði fífillinn, og hrollur fór um
hann. Þá dró skýið frá sólunni, og fifillinn athug-
aði það nú fyrsta sinn á æfinni, að sólarkossamir
gáfu lionum Kfsgleðina. “Hún er líklega sterk
þessi hond, sem þú segir að haldi á sólunni” sagði
fífill liálf hikandi.
“Heldurðu ekki að hún sé sterk, fyrst hún
heldur á sólunni; og hugsaðu þér hve mjúk hún er
að tína okkur ekki.”
‘ ‘ Það verður langt þar til við verðum búin að
klæða þenna kamb,” sagði fífill og stundi, þegar
hann leit á hrjóstraga malarkambinn. ‘ ‘ Svo held
eg að fólk hafi ekki gaman af að sjá mig hér svona
til reyka,” tautaði fífill og mændi á sóleyjuná,
sem daggardroparair glitruðu á í sólskininu, eins
og perlur.,
“Blessaður settu ekki fyrir þig ryk-korain
þau arna. Hverja stund heldurðu áð regnið verði
að þvo þau af þér?”
“Jæja — hvað var það sem þú sagðir að eg ætti
að muna?”
\
' “Það ef þetta: “Sólin kytssir mig, tár him-
insins vökva rætur mínar og höndin sem heldur
á sólúnni, heldur líka á mér.”
Bára.