Lögberg - 01.01.1920, Blaðsíða 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JANÚAR 1920
*
Samband Norðurlanda.
Af og til hafa raddir látið til sína heyra,
sem bentu á, að það væri ekki að eins æskilegt,
heldur og líka nauðsynlegt, að skandinavisku
löndin gengju í bandalag — mynduðu sín á milli
Bandafylki. Meðan stríðið stóð yfir drógust
þessi rfki nær hvert öðru, en þau áður voru,
þegar að alheims verzlunarsambandinu var
slitið, og þau að miíklu leyti urðu að ®já þegn-
um sínum farborða hvað lífsnauðsynjar snerti,
pg var þá að bóast við, að samfoandsmálið væri
ofarlega á baugi hjá þeim.
Og nó, þegar öllu er verið að foreyta og
endurskipa í Evrópu, þá hefir þetta mál verið
ofarlega á dagskrá hjá þessum þjóðiyp.
Margar ástæður hafa verið taldar fram
sameining þessari til stuðnings; þar á meðal
ííkyldleiki þjóðanna, tungumála þeirra, er þær
mæla og menningar þeirra.
Um þctta mál ritaði Chr. L. Lange, ritari
hinnar sameiginlegu stjómarnefndar ríkjánna,
nýlega í rit eitt merkt, sem International Re-
view heitir, og nefnir grein sína : “Stjórnmála-
stefna Skandinavíu í fortíð og nótíð.”
Hann bendir þar á, að þó að Skaifdinavisku
löndin hafi á stríðstímunum verið hlutlaus, þá
hafi ástæður fyrir og skilningur þeirra á. þvrí
hlu'tleysi veríð á misjöfnu stigi.
Danmörk segir h'ann að hafi verið undir
fjánnálalegum áhrifum frá Bretlandi, og hafi
það átt mikinn þátt í því, að þeir fylgdu BreT-
iim að málum í stríðinu.
Norðmenn voru líka eindregið með sam-
bandsmfonnum, þrátt fyrir það, segir hann,. a:ð
verzlunarlegt og fjárhagslegt samband þeirra
var svo að segja jafnt við báða stríðsaðilja.
Kafbátarnir þýzku gerðu skipastól þairra mik-
inn skaða; en á hinn bóginn liðu þeir mjög við
flutningsbannið, sem Englendingar gengu svo
langt í að foanna innflutning á kolum til Noregs;
og sýnir alt þetta, að ástæðan til þess að Norð-
menn hneigðust að hugsjónum og málstað sam-
foandsmanna, er því dkki á eigin hagsmuna
grundvelli bygð, heldur af hinum göfugustu
hvötum Sprottin.
Svíar aftur á hinn bóginn, alt fram á síðari
hluta ársins 1917, er Mr. Branting komst til
valda, virtust hneigjast mjög í áttina til Þjóð-
verja.
En au'k þessara mismunandi strauma til-
finningalífs þjóða þessara, hefir það verið á
vitorði manna, að Svíar hafa með þessu sam-
bandi þózt sjá tæJkifæri til þess að gjörast leið-
togar Norðurlanda, og hafa þeir ef til vill
nokkra ástæðu til þessa, þar sem þeir eru lang-
fjölmenriastir þeirra þriggja þjóða, sem sam-
bnndið liefðu myndað (íslenzka þjóðin er hvergi
nefml til þessara mála), og er það sögð aðal-
ás.tæðan fyrir því, að Norðmenn hafa verið og
eru svo mjög tregir til að slá hugmynd þessari
fastri.
í niðurlagi greinar sinnar lýsir Lange af-
stöðu þjóða þessara til málsins á þessa leið:
“Ilin ómótmælanlega þörf á stjórnmálalegu
og fjárhagslegu samfoandi þessara þjóða á
stríðstímunum, hefir haft áhrif á hugi Norð-
manna í sambandi við þetta samband. Sér-
staklega hinar mjög svo erfiðu verzlunarlegu
kiingumstæður í Skandinavíu á árunum 1917 og
1918, sem gjörðu samvinnu á milli þessara
þjóða alveg óhjákvanriilega.
Þjóðirnar urðu að gjöra sér 'þörfina ljósa
og svo möguleikana fyrir sameiginlegri hjálp.
Fjöldi kf sameiginlegum nefndum landa
þessara unnu í félagi að ýmsum nauðsynjastörf-
um, og samfoand fólks varð nánara heldur en
það hefir nokkru sinni áður verið.
Lndír þessum kringumstðum koma Svíar
fram með þá tillögu, sem Danir studdu strax af
alefli, að mynda þrjó félög, öll með sömu regl-
,um og sömu hugsjón, og skvldi hið sameiginlega
nafn félagsins vera “Norden”, einkennisnafn
Skandinavíu, og átti félag þetta að vera mið-
stöð fmmkvæmda allra í sambandi við Skandi-
naA-fska sarnbandið.
Það gekk heldur illa að koma þessu í fram-
Ijvæmd, sökum tregðu og ótróar Norðmanna á
málinu, og það var ekki fyr en öll þau atriði,
sem snertu eða lutu að pólitisku sambandi á
milli ríkjanna, voru ótstrikuð, en aðal áherzlan
lögð á vináttuþel og spamað í fjármálum, að
Norðmenn fengust til þess að taka þátt í þess-
um sameingingar tilraunum.
Eg held að það sé óhætt að ganga ót frá því
sem vísu, þegar um þetta Skandinaviska sam-
band er að ræða í nálægri framtíð, a^i þá detti
engum í hug að hinu nána samfoandi, sem átti
sér stað á stríðsárunum, verði slitið. Enda
bæri það vott um óþakklæti og virðingarleysi.
Og að því sleptu, ‘þá er samvinnan á mörgum
svæðum eðlileg og hlýtur að halda áfram.
Hásikólamir munu skiftast á um prófessora,
vísindamenn, rithöfundar, stódentár og verka-
rnenn munu halda sín þing og skiftast á skoð-
unum.
Löggjafarnir munu halda áfram að reyna
að sriíða lög sín svo, að löggjöf einnar þjóðar-
innar komi ekki í bága við löggjöf foinna, og það
er ekki óhugsandi, að vegur geti fundist til þess
að skiftast á vöram svo að ekki komi í foága
við heimsverzlunina.
En það er eins langt og samvinnan nokk-
urn tíma nær.
Tollsamband legði of miklar hömlur á sjálL
stæ^i og frelsi hlutaðeigenda.
Hugmyndin um að ganga eins og heild
(Scandinavian Group) inn í alþjóða samfoandið
hefir engan byr fengið.
1 stuttu máli, alt foendir til þess, að sam-
vinnan á milli Norðurlanda þjóðanna verði ó-
foundin og alfrjáls, iheldur en að fastákveðið
pólitiskt samband eigi sér nofckurn tíma stað.”
Ameríkumenn heita Frökkum
liðsinni.
Eftir því sem Detroit-blaðinu “Modern
Building” farast orð nóna fyrir slkemstu, þá
mundi það taka. Frakka full tíu ár að endur-
reisa byggingar þær, er annað hvort eyðilögð-
ust með öllu eða sættu meiri og minni skemdum
meðan á stríðinu mikla stóð.
Blaðið segir, að Frafcka skorti bæði efni,
vinnukraft og peninga, en lætur þess þó jafn-
framt getið, að þýðingarmesta hjálpin, er Ame-
í íkumenn fái látið í té, hljóti aðallega að verða
fólgin í leiðbeiningu og samvinnu, að því er end-
urreisn hinna niðurníddu landsvæða snertir.
Ameríkumenn hafa þegar gert uppástung-
ilr um það, hvernig :haga sfculi aðgerð á hinni
frægn dómlkirkju í Rheims, er öll færðistdjr lagi
\rið hinar margítrekuðu stórsfcota árásir Þjóð-
verja. Dálítið foefir vérið hrest upp á kirkjuna
til brá^abirgða, sérstakíega annan aðal væng-
inn, og fara þar fram guðsþjónustur á hverjum
sunnudegi. Áðgerðir á kirkju þessari verða þó
tæpas-t byrjaðar til muna fyr en með vorinu, og
fara þá fram undir eftirliti amerískra bygg-
ingameistara. Einnig er gert ráð fyrir, að reist
muni verða á Frakfclandi í næstu framtíð all-
mikið af timburhósum með amerísku sniði.
Hóseklan gengur mjög nærri frönsku þjóðinni
um þes'sar mundir. Hrest hefir verið upp á
meginþorra þeirra fcofa, er nökkur lífcindi voru
til að nota mætti til ífoóðar, og eru flestar slífcar
vistarvemr alt annað en glæsilegar. Tjöru-
pappír er þar mjög alment notaður til þak-
gerðar, en olíuborinn pappír í stað róðuglers,
og má nærri geta hivernig só birta sé, er inn um
slífca ljóra leggur.
Svo uærri mannafla frönsku þjóðarinnar
hefir stríðið gengið, að í sumum allstóram iðn-
aðarþorpum er nó svo komið, að þau eiga ef
til vill einn eða engan mann, er kunni hósagerð
til fullnustu, og verður það því auðsætt, að þörf-
in á sérfræðingum ;í foinum margvíslegu iðnað-
argreinufii, er afar brýn. Og ór þessari þörf
era Ameríkumenn reiðufoónir að bæta, með því
að senda þangað hósagerðarmeistara og aðra
sérfxæðinga. /
Ibóðarhósa og verksmiðjutjón það, sem
I'rakkar biðu af völdum stríðsins, nam að upp-
hæð 10,500,000,000 frönkum, en alt það fé, er
þjóðin fyrir ófriðinn gat frekast varið til bygg-
inga, mun eigi hafa numið nema 1,500,000,000
íranka. Með öðram oriðum, án utan að kom-
andi aðstoðar, mundi það taka Frafcka tíu ár,
að endurreisa ífouðarhós þau og verksmiðjur, er
ófriðarfoálið jafnaði við jörðu.
Frumbyggjarnir íslenzku.
Þau faila nó óðum hin fomu tré,
og frambyggja hópurinn þynnist.
Af þægindum lífsina eg lítið sé,
er liðnu tímanna minnist.
Því baráttan var oft svo þung og þrá,
og þrautirnar margar að sigrast á.
I ókunnu landi þeir áttu foér
við örbyrgð og málleysi ’ að stríða;
þó bágt væri stundum að bjarga sér,
þeir buguðust samt ekki af kvíða;
en unnu sem drengir með dug og þor,
þó dimt væri’ í lofti og örðug spor.
Þá erfitt var tíðum og afli smár,
þó orkunnar beztu þeir neyttu.
0g mörg var þá reynslan og sorgin sár,
með söknuð og og lífsfcjörin breyttu.
Því framfoyggjans kjör voru köld og hörð.
En kjarkur og staðfesta héldu vörð.
Og framsóknar þráin þeim foeindi braut
til betri og fegurri tíða.
Þeim fougmóður glæddist við hverja þraut,
svo homsteininn lögðu þeir víða
að niðjanna heill. Þeirra fougur var,
í haginn að bóa þeim allstaðar.
t hvívetna sýndu þeir dug og dáð,
með drengakap og einurð að starfa.
Svo foafa þeir virðing og hylli náð,
að heyra til mannfiokknum þarfa.—
Og ámæli verður það engum senn,
t að íslenzkir voru þeir landnámsmenn.
Þó falli nó óðum hin fomu tré
og frambyggja hópurinn þynnist, •
er niðjanna hlutverk að haldið sé
því horfi, svo enn meira vinnist;
því nó sézt fovað þar voru nýtir menn.—
Og norræna þrautsieigjan lifir enn.
B. Þprbergsson..
The Royal Bank of Canada
Höfuðstóll löggiltur $25,000,000.
Varasjóður $18,000,000
Forseti - - -
Vara-forseti
Aðal-ráðsmaður
Höfuðstóll greiddur $17,000,000
Total Assets over $533,000,000
- Sir Herbert Holt
E. L. Pease
C. E. Neill
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga við einstaklmga
bða félög og sanngjarnir skilmálar veittir. Avlsanir seldar til hvaða
staðar sem er á Islandi Sérstakur gaumur gefinn sparisjððsinnlógum.
sem byrja má með 1 dollar. Rentur lagðar við á hverjum G mánuðum.
WINNIPEG (West End) BRANCIIES
Cor Wiiiiam & Sherbrook T. E. Thorsteinson, Manager
Cor. Sargent & Beverley F. Thoróarson, Manager
■'.or Portage & Sherhrook R. L. Paterson, Manager
Cor. Main & Logan M. A. 0’Hara Manager.
5%
,. VEXTIR OG JAFNFRAMT
'O ÖRUGGASTA TRYGGING
Leggið sparipenlnga yðar I 5% Fyrsta Veðréttar Skuldabréf með arð-
miða — Coupon Bonds — I Manitoba Farm Loans Association. — Hof-
uðstóll og vextir ábyrgst af Manitoba stjórninni. Skuidabréf gefin út
fyrir eins til tiu ára tlmabil, I upphæðum sniðnum eftir krofum kaupenda.
Vextir greiddir við lok hverra sex mánaða.
Skrifið eftir upplýsingum.
Lán handa bændum
Peningör lánaí5ir bændiim til búnaðarframfara gegn mjög lágri rentu.
Upplýsingar sendar tafarlaust þeim er æskja.
The Manitoba Farm Loans Association
WINNIPEG, - - MANITOBA
VEIBIMEIN
Raw Furs til
Sendið
Yðar
■
HOERNER, WILLIflMSON & CO.
241 Princess St., Winnrpeg
VEL BORGAD fyrir RAW FURS
Sanngjörn flokkun
Peningar sendir um hael
Sendið eftir brúnu merkiseðlunum
Skrifið eftir
Verðlista vorum
SENDID UNDIREINS!
^ Vér borgum
Ý Express kostnað
VERDII) ER FYRIRTAK!
A. CARRUTHERS Co. Ltd.
SENDIÐ
Húðir yðar,Ull, Gœrur, Tólgog Senecarætur
til næstu verzlunar vorrar.
VJER greiðum hæsta markaðsverð.
VJER sendum merkispjöld og verðáætlanir þeim er æskja.
Adalskrifstofa: WINNIPEG, Manitoba
ÚTIBÚ—Brandon, Man.; Moose Jaw, Sask., Saskatoon, Sask.;
fídmonton, Aita.;, vancouver, B. C.
Að leika sér, en sjá ekki fótum
sínum forráð.
Maður einn, sem var að reyna -
að koma tollheimtumönnum stjórn j
arinnar í skilning um, að á hann
hefði verið lagður of þungur tekju
skattur, komst svo að orði: “Ef|
að það væri takmark stjórnarinn-
ar að gjöra menn að mönnum, þá
væri eg meðmæltur þjóðeigna fyr-
irkomulaginu.”
þeasi setning ætti 'að vera sett
eftir nótum og spiluð af lúðra-
flokki í Ieikhúsunum með sér-
stakri áherzlu á síðustu orðunum.
pegar ræðuimaðurinn er að því
komimi að slá hnefanum í borðið.
Hún er ímynd hinna vanalegu dig-
urmæla án ihugsunar, þar sem
allir krefjast styttri vinnutíma,
nema sá er talar. “peir eru enn
að biðja um fáar mínútur í við-
bót.”
Sá einfaldi sannleikur, að eign-
arréttur stjórna til þjóðeigna hef-j
ir aldrei gert rnenn að mönnum,
er marg sannaður, og er mjögj
sjaldan vegur til gróða. Hann j
hefir gert menn að ósjálfstæðum
ræflum, fjárglæframönnum, let-
ingjum og einveldismönnum, og
er hinn visS'a^ti vegur til sjóð- j
þurðar. pað er fyrsta lexían í I
Sósíalismus, og Sósíálisniinn er j
aftur fyrsta lexían í Bolshevism,
og Bolshevisminn er\ aftur síðasta j
lexían í stjórnfræði og þaðan inn-
ritast flokkurinn í Anarkista fylk-
inguna.
Stjórnirnar skapa aldrei menn,
en það eru menn, sem mynda
stjórnirnat og fyrir þá skuld eru j
þær ófullkomnar, framkvæmda-
litlar, eyðslusamar og stundum ó-
trúár. pær hafa sýnt bg munu á- j
vaílt sýna ófullkomleika þeirra!
manna, sem í þeim eru og með i
vðldin fara Ef að stjórnarstöð-
umar hafa þau áhrif á menn að
þær breyti þeim, þá er það sjaldn-
ast til betrunar.
Góður maður er góður í embætti
en hann nýtur sín bezt í sínu prí-
vat lífi. par gengur æfinlega illa
að reyna til þess að sýnast annað
en maður er. Lögin eru sjaldan
eins réttlát og menn ætlast til að
þau séu; því þau eru jafn réttlát
og menn þeir eru, sem eiga að
framfylgja þeim. Mismunurinn á
miilli orða og verka kemur ljósast
fram í þeim.
Stjórnsemi á deildum stjórn-
anna, er algerlega komin undir
hæfileikum þeirra manna, sem yf-
ir þær eru settir, án tillits til
þeirra reglna, sem kunna að foafa
verið settar.
pað er ekkert til í stjórnar em-
bættunum í Washington, frá em-
bætti forsetans sjálfs og alla leið
niður, sem að breytir lundarein-
kunnum eða hæfileikum þeirra
manna, sem embættin fylla, þó að
þau tíðum bindi menn niður við
úrelt fyrirkomulag og fyrirmynd-
ir, sem ekki eiga við þarfir vorra
daga.
Maður, sem er heimskur og alt
hefir lent í handaskolum fyrir um-
myndast ekki fyrir það, þó að hann
sé kosinn til embætta, eða honum
?é veitt opinbert embætti, þó að-
ekki komi ósjaldan fyrir, að blöðin
reyni til að umskapa hann.
Alt er nú þetta í augum uppL
En nú er þörf að minnast aftur og
aftur á það, sem augljóst er, ekki
sízt fyrir það, að flestar reglur
fyrir endurreisn þess sem afvega
hefir farið í stríðinu og á undan
því og eftir, ganga fram hjá hin-
uin einfalda, margreynda og marg-
sannaða lífssannleika.
pað sem augljóst er er of ein-
falt, ekki nógu spennandi, Of líkt
hjónabandi, sem hefir meir en
hálfrunnið skeið sitt, til iþess að
heimur, sem er að leita að
flysjungskap, hávaða og draum-
órakendri sparnaðarfræði, komi
auga á það.
í flestum tflfellum er hin ein-
falda og auðsæja aðferð sú rétta.
En undir eins og því er slegið
föstu, iþá' missa iþeir, sem dýpst
hugsa, atvinnu sína.
Eign stjóma á iðnaði og opin-
berum verkum, er eins og mey-
kerling', sem hlotið hefir há-
skólamentun og sem menn snúa
sér til, þegar þeir þrá félaga, sem
bæði skilur og getur sýnt hlut-
tekning.
Hið daglega umtal, hneykslin,
sem hana hafði hent, tækifærin,
sem hún hafði látið ganga úr
greipum sér á fyrstu skólaárun-
um til þess að hagnýta séj^
þegar að fjöldi sveina tilbáðu
hana af einlægni, er þeytt i burtu
eins og auðmanna lýgi af hinni
ungu og hreinu sál, sem situr við
hlið bennar í hvílubekknum, þar
sem hún leikur á “ukulele.”
Fjöldi fólks hafa gefið fortið-
inni hönd sína, þegar þeir halda
að þeir horfi mót framtíðinni.
Ríkiseignir geta ekki haldið sínu
i samkepni við einstaklings-
eignir. pví að ríkið getur ekki
þroskað ráðsmanns og verzlunar-
hæfileika mannsins, eins og eigin-