Lögberg - 15.04.1920, Blaðsíða 1

SPEIRS-PARNELL BAKINGCO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta vtr3 sem verið
getur. R E Y N 1Ð Þ AÐ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
tdftef jl
Það er til myndasmiður
í borginni^
W. W. ROBSON
490 Main St.
Garry 1320
33. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGiNN 15 .APRÍL 1920
NUMER 16
- ■
n . / ✓
brot ur Rjartans rimu
Vísur kveðnar á víð og dreif.

Leiðir skilja, ljúfi vin,
Lengi skal þin minnast. —
Endalaus er eilífðin,
Aftur munum við finnast.
Skammdegis um skugga-hjarn
Skömm er lífsins neyzla. —
Eg er andlegt úthafsbarn,
Að elta sólargeisla.
Vínlands-sléttan verður kær
Vestur fluttum /— öllum.
{ Hærra er þó og himni nær
Heima — iá ísiands fjöllum.
Mörgum er að firnast Frón,
Feðra mál og sögur, —-
Hugsa bara um bita og spón,
Breið og útlend kögur.
Menn, í enskri manntífs-hrönn,
Mörgu pundi sóa; —
pó mun aldrei tíinans tönn
Tungu okkar lóga.
.í
Enginn gleymi: íslenzk þjóð
Af sér Kjartan fæddi; —
íslenzk menning, mál og ljóð
Mest hans anda glæddi.
Hvorki auður, ment né mál
Myndar lífstíð bjarta,
Heldur kærleikssól í sái
Og sumardýrð í hjarta.
Vermir andans vor í sál
Vetrarríki porra.
Sé eg nálgast sumarmál
Sæludrauma vorra.
Kærleikstákn um fell og fjöll
Fingur sólar rétta. —
Jötunheima álög öll
Af oss munu detta.
pegar vetrar hrjóstur hlána,
Hlýnar loft og flýgur örn:
Gulli sólar, silfri mána,
Safna aftur mannsins börn.
Allstaðar eg æsku finn,
Andar vorblær þíður.
Sálin, ung í annað sinn^
Öllu faðminn býður.
pegar líður lífs á nótt
Ljómar morgunroði,
Engin hérlend ánasótt *)
Aldurtila boði.
íslenzk hjú, vort andlegt bú
Eining nú sé vafið.
Er mín trú, að eins og þú
Enginn brúi hafið.
Seg því frá, að flestum hjá,
Forn er álög binda:
Insta þráin er að sjá
íslands háu tinda.
Girnist eg, þá Garðarsey
Græhum skrýðist hökli;
Mega, í sól og sumarþey,
Sofna — á Eiríksjökli.
Hvað sem líður hafsins brú,------
Hinztu rekkju minni:
íslendinga tunga og trú
H^engi í eilífðinni!
Jónas A. Sigurðsson.
Œfiminning húsfrú Guðbjargar Guðmundsdóttir frá Gimii.
inniiegu þakklæti til hennar sem leiddi hann og studdi svo
iengi — svo lengi og vel, en þó svo stutt. Vér segjum stutt,
því ástinni þykir allur samverutími stuttur.
En vonin, vonin um að sjá hana aftur, lifa með henni aftur,
er strengurinn, sem liggur til himins.
%
Vér lyftum burt sorginni og svífum í anda
til sólbjartra dulheima, blómskrýddra landa,
þars vinirnir horfnu á verðinum bíða,
unz vegurinn stytti'st og dagafnir líða.
pökk fyrir samveruna, og blessuð sé minning þín ættingjum
þínum, vinum og heimili.
Fyrir hönd ekkjumanns og sona hinnar dánu.
Vinur.
*) Ellikröm, sbr. söguna um Án kóng í
Ynglingasögu.—J.A.S.
Kveðja
lil Kjartam prófasts Helqasonar
Apríl 1920.
;j.
Þeir mæla sér fegnir móts við þig,
er morgninum gengu ’ á hönd.
I>ú svndir þeim enn í Islands sál
ónumda Furðuströnd,
og tengdir við elskað ættarland
hin andlegu þjóðlífsbönd.
Með helgum eldi frá íslands rót
tþú ornaiðir margri sál.
1 setning hverri þú seiddir fram
sögunnar kyngi-bál,
og brendir í hjarta barnsins trygg
við blíðstrengjað feðramél.
Bg veit þú hefir .með eldi orðs
andlega jökla brætt,
og Sökkvabekks-dísar sjálfrar til
svarið þig beint í ætt,-----
af hugsana gnægð vors heimalands
margt. hugtúnið skrælnað klætt.
öleymt verður síðla gullið það,
er gaf oss koma þín.
Þú leiddir oss inn í íslenzkt vor
og andlega fjallasýn
við vaknandi sumars sigur-blik,
þars sól vfir nóttum sbín. •
Það máist seint af oss merkið það,
er móðirin lét í arf.
Og áður en Vestur-fsland deyr
fer ýmislegt stórt í hvarf.-----
Um eilífð verður á einhvern hátt
íslenzkt vort sálarstarf.
Einar I\ Jónsson.
Helztu Viðburðir
Síðustu Viku
Canada.
Tvær aukakosningar til sam-
bandsþingsins fóru fram hinn 7.
þ. m., ag urðu úrslitin þau, að
Fernand Rinfret þingmannsefni
liberalaflökksins var kosinn í St.
James kjördæminu í Montreal
með 1,400 atkvæðum umfram
gagnaækjanda sinn, Alphetus
Mathieu, er i kjöri var af hálfu
verkamanna. En 1 Temiskam-
ing kjördæminu, er liggur í norð-
ur hluta Ontariofylkis sigraði
Angus McDonald verkamanna-
fulltrúi; hlaut hann 1,258 atkvæði
vativ), er bræðingsstjórnin veitti
alt sitt fylgi, og sendi meðal ann-
ara Arthur Meighen, innanríkis-
ráðgjafa um kjördæmið þvert og
endilangt til þess að vinna að
kosningu hans. A. S. Slaght
(iiberal) hlaut um eitt hundrað
atkvæðum færra en Major Pullin.
Orslitin, að því er við kemur St.
James kosningunni, breyta að
engu leyti afstöðu flokkanna, en
í Temiskaming tapaði bræðings-
stjórnin sæti. St. James kjör-
deildin hefir ávalt frá því fyrsta
að hún var stofnuð (1896) sent
liberal á þing. Við kosningarn-
ar 1911 sigraði L. A. Lapointe, en
í síðustu sambandskosningunum
var hann kjö^inn gagnsóknar-
laust. Mr. Lapointe iést fyrir
rúmum tveim mánuðum.
Temiskaming var stofnað 1
kosningunum 1917 bar einn af ráð
gjöfum bræðingsstjórnarinnar
Hon Frank Cochrane sigurinn úr
býtum.
. Verkamanna sambandið Amer-
iska (American Federation of
Lábor), hefir ákveðið að halda
næsta alsherjarþing sitt í Montre-
a! í næstkomandi júnímánuði.
Gert er ráð fyrir að ekki færri en
1200 fulltrúar frá hinum ýmsu
verkamannafélögum um þvera og
endilanga Ameriku muni skæja
mótið.
Orð hefir lei'kið á því að nú ver-
and rikisstjóri í Canada, hertog-
inn af Devonshire ætlaði að láta
af embætti innan skams, og flytja
til óðala sinna á Englandi, en nú
hefir hertoginn lýst yfir því, að
hann hafi ásett sér að útenda
tímabil sitt hér, og á hann eftir
af því hálft annað ár.
Capt. Ernest Harrison, sem ný-
kominn er til Winnipeg frá Nee-
pawa, segir að ískyggilegur fóð-
urskortur hafi þegar gert vart
við sig í sveitunum þar í kring, og
að talsvert af skepnum muni þeg-1
ar hafa fallið. Kennir hann
hirðuleysi bænda áð miklu leyti, I
hve mikið þeir 'hafi brent af strái i
og þar fram eftir götunum.
Hið marg umtalaða flokksþing
verkamanna flokksins, var sett
hér í bæ 10. þ. m. F. J. Dixon
annar þingmaður lí mið Winnipeg
var kjörinn til forseta, var hann
vongóður um framtíð flokks sins, I
sagði að flokksmönnum hefði i
fjölgað um 200,{' á árinu og væri
nú tala þeirra kominn upp í 600.!
Rúmir 200 erindrekar sagði |
hann að væru komnir til þings-1
ins, og voru nokkrir þeirra utan |
úr sveitum.
Fyrsti liðurinn í stefnuskrá |
verkamanna flokksins er:
Að réttur einstaklinga til eigna j
sé afnumin en eignarétturinn falli j
til félagsheildarinnar og sé arð-1
urinn notaður til uppbyggingar j
heildarrnnar en ekki einstakling- j
anna.
Yfirlýsingar voru samþyfttar á
laugardaginn var, önnur var
heillaósk til til Angus McDonald
nýkosna þingmannsins, sem auka-
kosninguna vann í Temiskaming
kjördæminu, í Ontario.
Hin var viantrausts yfirlýsing
á Norrisstjórnina, fyrir þá sök að
hún hefði ekki staðið við loforð
sin er hún gaf kjósendum 1914,
og hefir oss verið sagt að ritstjóri
Voraldar hafi feðrað þá tillögu. •
Sambandstjórnin i Ottawa var
Dáin 20. nóvember 1919
““Hvort mun aftur heyrast morgunkliður?
Hverju sætir þessi djúpi friður?”
Svipaðar spurningar þeim, sem birtast í þessum hendingum
skáldsins, munu æði oft gagntaka huga vorn, þegar vér kveöjum
einhvern látinn vin.
Hann er að fara, segjum vér — en hvert? Er hann að
eins að skifta um búning svo hann verði oss ósýnilegur? Er
blíður og fagur morgun að renna upp í nýju umíhverfi, þar sem
hann getur, undir breyttum lífsskilyrðum, með endurnýjuðu fjöri
og endurnýjuðum kröftum, tekið til nýrra starfa og framkvæmda.
Eða er hann að kveðja, eigi að eins vinina sína, heldur alla til-
veruna, fyrir fult og alt? Eða er þetta enn á annan veg?
Ekkert er eins óttalegt eins og óvissan, því er það, að vér
sitjum eða stöndum hugsi, hvað oft, og í hvert sinn, sem þessar
skilnaðar stundir bera oss að höndum. pví er það, að um-
hverfis hinn dána, eða deyandi, vin skapast þessi djúpi, lotn-
ingarfulli friður. Vér viljum með engu móti trufla það, sem
er að ske, hvað sem það kann að vera. Sýnilega táknið er að
eins eitt, en vér vitum ekki hversu mikil oiss dulin starfsemi
kann að eiga sér stað við svona tækifæri. Vér vitum ekki,
hversu mikla undrun viðskilnaðar-stundin kann að færá þessum
.deyandi vin. Vér vitum, ef til vill, ekki hvort hún er nokkur.
Vér hugsum sinn á hvorn hátt. petta er óvissan, þung og lam-
andi, en vér spyrjum með skáldinu:
“Hverju sætir þessi djúpi friður?”
Einn af þessum ástríku vinum vorum varð snemma búinn
til brottferðar, og fyr en vér hugðum. pessi vinur var húsfrú
Guðbjörg Guðmundsdóttir frá Gimli í Nýja fslandi. Hún dó
á almenna sjúkrahúsinu í Winnipeg eftir stutta legu, 20. nóv.
síðastliðinn, að eins tæpra 55 ára gömul. Jarðarför hennar fór
fram að Gimli 6. desember. Séra Rúnólfur Marteinsson jarð-
söng hina látnu, því ætíð .hafði hún fylgt og stutt lúterskan
félagskap. Reyndist hún þar, sem ætið, trú og dygg þeim
hugsjónum, sem hún barðist fyrir.
Guðbjörg heitin var fædd í Eyrardal í Álftafirði við ísafjarð
djúp í febrúar 1865, og ólst hún upp í foreldrahúsum við góð
efni, störf og búsumhyggju, því fordldrar hennar: Guðmundur
Arason og Guðrún Magnúsdóttir, bjuggu þar lengi góðu búi.
Skólamentunar naut Guðrún heitin á fsafirði fremur en þá var
títt um mörg sveitabörn, og sýndi það jafnan, að hún hafði fjöl-
hæfar og góðar gáfur.
Ung gifist hún ^ftirlifandi manni sínum, Einari Guðmunds-
syni, og fluttist með honum og þremur sonum þeirra, Jóni, Guð-
miwidi og Kristinn, til Canada árið 1897. Mun um það hafa
nokkru ráðið, að bróðir hennar, Ari Guðmundsson, var þá kom-
inn hingað vestur, því einlægt var mjög ástúðlegt með þeim
systkinum. Hin systkini hennar voru: Sigríður, sem flutt-
ist 'hingað vestur, og Magnús og Guðrún heima á íslandi.
Jón elzta son sinn, mistu þau hjónin í marz síðastl. ár, en
hinir tveir eru með föður sínum. Varð því skamt á milli höggva
fyrir þá sem eftir lifa, þó hið síðara væri enn tilfinnanlegra,
því ekkert er sem ást góðrar eiginkonu og móður. Ást Guð-
bjargar heitinnar til manns síns, og drengjanna sinna, syst-
kina og vina var enginn vafurlogi hvarflandi draumóra. Hún
var norræn að skapi: staðföst og einlæg; sérstaklega ástrík
eiginkona, umhyggjusöm móðir, þrifin og reglusöm.
Mikil fegurðartilfinning var henni með sköpuð, og voru
blómin hennar, smá-guðir í húsinu, öll óaðskiljanlegur hluti hins
göfuga og góða í tilverunni; öll vængir alvizikunnar, sem á til
svo óendanlegar myndbreytingar jafnvel í blómunum.
pað er því ekki að undra, þó eftirlifandi ættingjum og vin-
um gleymist seint umhyggja hennar, einlægnin hennar og ástin.
Að sönnu græðir lífið og tíminn flest sár. pó mun þetta sárið
seint gróa í meðvitund nánustu ættingja og vina, sem þektu
hana beSt, en sízt í meðvitund mannsins hennar, sem öllum
öðrum fremur hefir svo margs góðs og göfugs að minnast með
Húsfrú Guðbjörg Guðmundsdóttir frá Gimli.
Hvert er að leita? Leiðin skyggir að,
ljósið er dimt og sódargeislinn kaldur,
einmanalegt og hljótt i 'hverjum stað,
lífinu sjálfu himininn er faldur.
Dauðans í örmum hvílir taúfast hjarta,
huganum upphátt liggur við að kvarta.
Hvert er að leita? Sorgin sára spyr.
Svo var það æ um heimsins aldaraðir,
þegar að sólin sýndist standa kyr,
seinfær var tíminn, dagarnir óglaðir,
einmana stóSu’ og störðu’ í eyðibláinn
strandreika menn til vinar, sem var dáinn.
pannig varð eilífs ódauðleikinn til,
eygðu þeir þá í minnis tæru lindum;
máttvana Sálir hófu hörpuspil,
heimurinn brosti’ í ótal gleðimyndum;
lifgjöfin eina upp úr sorg og harmi,
eilifðar von í himins hvelfda barmi.
Guði sé lof! Vér lútum þeirri sýn,
Jjóselskir menn, á jarðar skuggavegi.
Er það ei bót, að eiga brosin þín,
alt þegar bregzt og halla tekur degi?
Líknandi fegurð, friðarunaðs-blíða,
frelsari allra, sem að þjást og líða.
Ei skál því bera harm til grafar húms,
himinn er opinn hverjum sem ’ans leita,
þar sem er eilíft endajeysi rúms,
•ástin er þar til vina sinna’ að leita.
Pað er sú 'huggun, helzt sem friðað getur,
hún er, sem gefur sumar fyrir vetur.
Blessuð sért þú! í þinni eftirsjá
þungt er að lifa — sá veit bezt sem reynir.
Ei skal þig bera hávært hólsorð á,
hváð að þú varst; þeir vita það nú einir
bezt, sem að þektu þig um æfi sína,
þeir munu geyma minninguna þína.
Er nokkurt fegra eftirmæli til,
önduðum vin, en tárum þrungnar kinnar —
ríkara, trúrra, fyllra’ af ást og yl —
einlægnis meira, tekið dýpra’ O'g innar?
Huggun er það, við þína hvílu auða,
það er hinn mesti sigur lífs og dauða.
Er það ei lán, þó setjist lífsins sól,
svona að kveðja allra ihinsta sinni?
Orðlausar þakkir. — pögn á höfuðból
þar sem að geymast minningarnar inni.
Að þeim skal hlúð, þó hlýindunum hausti,
hamingja felst í sigurvon og trausti.
Blikar í austri yfir grafarhlið
eilifðar sól, um gullnar himins svalir,
skuggamynd dauðans deyr og eyðist við
dimmustu fylgsni verða ljóssins salir;
Helvegir skjálfa, hjörtum friður veitist,
harmstuna sár í gleði-lofsöng breýtist.
Kveðið fyrir ekkjumann og syni hinnar dánu.
•V Jón Jónatansson.
Mrs. Guðbjörg Guðmundsson, dáin 20. nóv. 1919.
ó, nú grætur Gimli, lrtli bærinn,
Guðbjörg því að látin er í mold,
tárast strönd og ómar sorgir særinn,
sönginn rómar lítil ættarfold.
Nú er hnigin amma, ágæt móðir,
indælasta konan þar um slóðir.
Heyrist kallað: Hjartkær, hjartkær amma!
Heyrist grátur: Komdu, amma mín!
Enn er kállað: Elsku, elsku mamma!
Enginn skilur, hvað við söknum þín.
pú varst okkar lífsins leiðarstjarna,
líkn á)g skjöldur allra þinna barna.
En sárast er, hvað aldinn æskuvinur
ást-tryggastur gengna lifsins braut,
harmi þrunginn, hljóður grætur, stynur,
horfinn yndi, sem ’ann áður naut.
Hann bíður Iþess, að brúðurin hinu megin
bendi honum: komdu sama veginn.
G. J. Goodmundson.
rnnfram Major Puelin, (konser- j kjördæmaskiftingunum 1913, en i beðin að segja af sér svo fólkið
fengi færi á að segja með atkvæði
sínu hverja það vildi hafa við
stjórnartaumana í Ottawa.
Samþykt var að kjósa frám-
kvæmdarnefnd til þess að gangast
fyrir málum flokksananna, og líka
að tilnefna sex þingmansefni sem
sæktu undir merkjum verka-
manna flokksins hér í bænum við
næstu fylkiskosningar.
Walter F. Harvey frá Sprin-
field Man., mætti á fundinum fyr-
ir hönd bændafélagsins í Mani-
toba.
Annað nýtt stjórnmálafélag er
og í myndun hér i fylkinu þessa
dagana. Hvert þetta nýja félag
ætlar að stefna, eða hverjum að
þ.ióna veit enginn maður enn þá,
en það varð til á laugardagskvöld-
ið var vestur í Russell Man., og
heitir, Hið' sjálfstæða horgara
stjórnmálafélag. |Mr. Dunoanson
frá Rossburn Man. er forseti
félagsins.
Bandaríkin
Wilson forseti hefir ákveðið að
dvelja sumarlangt ií smábæ ein-
jm í suðurhluta Massachusets, i
sem Woods Hole heitir. Hefir;
hús verið bygt handa honum á
jarðeign Charles R. Crane sem
nýlega var skipaður sendiherra
Bandaríkjanna í Kína, og ætlar
forsetinn að gegna þar embættis-
verkum sínum..
í ræðu, sem Gen. Leonard Wood
forsetaefni hélt í Lake Lindin
Mich., sagði hann að reynt hefði
verið með öllu, móti að spilla
friði og vináttu á milli Banda-
ríkjanna og sambandsþjóðanna.
í morðmáli sem stendur yfir í
Kansas meðgekk maður að nafni
W. B. Bast, að hann hefði skotið
svstur sína Mrs. George Regent,
til þess að frelsa dætur hennar
frá óhæfilegri meðferð og orð-
bragði, sem þær hefðu ávalt átt
að mæta frá hennar hendi.
Stjórnin í Tennessee hefir opn-
að fangelsin fyrir afbrotamönn-
um ríkisins, og veitt þeim leyfi
til að fara í vinnu til bænda, sem
er haldið ábyrgðarfullum fyrir j
föngunum, á meðan þeir eru í
vinnu hjá þeim. petta er gertj
til þess að reyna að bæta úr|
verkamanna skorti þar syðra.
Eldliðsmaður einn í New York
W. J. Riley að nafni féll ofan af
sjötta lofti á byggingu og alla
leið niður, en áður en hann kom
niður á' jafnsléttu lenti hann á
þvottasnúrum, sem drógu svo úr
falli hans að hann meiddist lítið.
Skip kom um daginn frá Eng-
lnndi til New York með tiiu mil-
jónir dala í gulli, annað er á leið-
inni frá Liverpool til New York
með sextán tonn af gulli til Banda
rikjanna.
Frá öðrum löndum.
Sátt og eining virðist aftur vera
kominn á í Danmörku. Forsæt-
isráðherrann Iýsti yfir því i þing-
inu í síðustu viku, að hann hefði
ásett sér með samþykki og aðstoð
leiðtoga hinna ýmsu flokka, að
taka tafarlaust til þingstarfa, og
reyna að afgreiða kosningalögin,
svo að kosningar geti farið fram
þann 22 þ. m.
pingkosningar í Japan eiga að
fara fram í maí, og eitt af þeim
nálum sem fólkið á að fá að skera