Lögberg - 13.05.1920, Síða 5

LÖGBERG. FIMTU DAGINN 13 MAÍ 1920
Blfi- 5
MlXTDF
^&SON’S £
companv
Lang frœgasta
TÓBAK í CANADA
um af almenningunum hyggilega
varið mann fram af manni, bæði
einstökum mönnum og öllu félag-
inu til mentunar, mundu þær
skapa nýja þjóð, mundu 'upp-
kveikja í félagsláfinu .svo mikinn
andlegan og siðferðislegan hagn-
að að hvergi sæust dæmi til í sög-
um landa, dugnað sem mundi
vekja virðing og metnað hjá öllum
•hinum siðaöa heim. Til að ná
þessu mikla marki skyldu verka-
menn allra flokka í öllum sveit-
um landsins vera samtaka, með
þeim guðmóð er ekki héldi við,
þeir skyldu .halda því fjarri öllum
smámunalegum ágreiningi, öllum
stéttakrit. peir skyldu ekki
þola að því yrði blandað saman
við ráðabrugg flokkadráttar-
manna. í því eiga þeir og þeirra
niðjar óslítandi hornstaf eða
stein. Veri þeir trúir sér sjálf-
um, niðjum sínum og fósturjörðu
frelsi og farsæld mannkynsins.
5.
Ekki allfáir munu segja: “pað
sem þú segjir oss lætur vel í eyr-
um, en það er óframkvæmanlegt
ópraktískt,” menn' sem dreymir
heima við skrijfborð sín, flétta
saman fagrar hugmyndir, en hið
virkilega líf tvístrar þeim eins
og vindur feykir vef kongulóar-
innar. pú vilt gjöra alla að
mentuðum mönnum, en nausynin
vill að flestir menn skuli vinna
og hvert af tvennu er líkara til að
verða ofan á? Of veik sálar-
viðkvæmni kann að gugna gagn-
vart sannleikanum; en hi'tt er þó
satt, að flestir menn eru fæddir
ekki til mentunar, heldur til
starfs og strits”.
Fyrir mitt leyti, neita eg gildi
slíkra mótbára. Skynsemin ekkí
síður en tilfinningin rís í gegn
henni.
Sú ætlan manna .er vissulega
ekki veik, að hinn alvísi faðir
sem hefir séfhverjum manni gefið
iskynsenti, samvizku bg elsku
ihafi til þess ætlast að þetta fengi
þrosika, og því er torvelt að trúa
að hann sem gjörði alla menn að
börnum sínum með gjöf þessa
eðlis, hafi ákveðið megir^jölda
þeirra til iþess að eyða tilveru
sinni I stríði og striti, án sannra
framfara fyrir fáeina menn. Guð
hefir aldrei skapað verur gæddar
anda til þess að verða að andleg-
um umskiftingum.
Menn kynnu að svara að skap-
arans tilgangs eigi að leita í ríki
reynslunmar en ekki hugmynd-
anna, að reymislan sýni, það ljós-
lega, að sú regla og velgegni fé-
lagsins sem menn hljóta að trúa
að Drottóinn miði að, heimti af
fjöldanum líkamlega vinnu en
ekki andlegar framfarir. Eg
svara því, að isú félagsregla
sem lætur sálinni fónnfært, sé
mjög tortryggileg, að hún geti
ekki verið löghelguð af skapar-
anum. Kæmi eg í ókunnugt land
og sæi allan þorra lýðsins lim-
le8tam, kreftan, og blindaðan, og
mér væri sagt að félagsreglan
heimti þessar meiðingar, þá mundi
fiff segja: prífist aldrei sú félags-
regla.
6.
Hér komum vér að meginatrið-
unum. Er ekki unt að sætta og
sameina vinnu og mentun? Vér
höfum séð, að maður mitt í vinnu
sinni bæði má og á að veita sjálf-
um sér, íhina mikilvægustu ment-
un, að hann bæði getur mentað
réttlætistilfinmingu sína, mannást
og fullkomnunarlöngun. Starfið
er skóli þessara háu lífsafla, og
hér 'höfum vér sterkar líkur til að
ætla, að það í öðru tilliti þurfi ekki
af eðlisnauðsyn að skemma sálina.
Vér ihöfum einnig séð að hinar
Að spara
Smáar upphæðir lagðar inn í banka reglulega
geta gert stærri upphæð en stór innlög, sem lögð
eru inn óreglulega. Sá sem gerir sér að vana að
leggja inn peninga, hann fær löngun til að sjá upp-
hæðina stækka. Rentur gefnar að uppihæð 3% á
ári, lagt tvisvar við höfuðstólinn.
Byrjið að leggja inn í sparisjóð UJí.
THG DÖMINION BANK
NOTRE DAME BRANCH,
SELKIRK BRANCH,
W. H. HAMILTON, Manager.
W. E. GORDON, Manager.
ingu. framfarir gáfaðra unglinga
í mörgum sveitaskólum vorum, þar
sem ekki er kent nema þrjá mán-
uði af árinu og í sunnudagsskól-
unum, þar sem ekki er kent nema
eina stund eða tvær í viku hverri,
þær sýna bezt, hve mikið má kom-
ast áleiðis með smáum meðölum.
pað er mælt um tilfinningar
manna, að þær stundum þröngvi
árum saman í augnablik, og mann-
vitið hefir eitthvað af hinu sama
afli.
Kæru íslendingar'.
drjúgustu uppisprettur sannleika
og víisdóms eru ekki bækurnar
þótt dýrmætar séu, heldur reynsl-
an og eftirtektin; og þetta er
eign allra stétta. pá er það at-
hugavert að nálega öll vinna út-
heimtir andlega starfsemi, og
verður bezt unnin af þeim sem
efla sálir sínar. Vinnan og sjálfs-
mentunin þessi tvö áhugamál, eru
því vinir. pað er andinn þegar
alt er rétt skoðað sem vinnur verk
veraldarinnar, og þvi meira sem
til er af anda, því meiru verður
komið i verk. Að sama skapi sem
manninum vex þekking lætur
hann tiltekið vinnuafl leysa meira
verk af hendi, lætur kunnáttuna
vinna fyrir vöðvana, og vinnur
betur með minni fyrirhöfn. Gjörið
menn mentaðri, þá verða þeir hug-
vitsamir, þeir finna upp fljótari
aðferöir. Náttúruþekking þeirra
hjálpar þeim til að stýra sér í hag
hennar lögum, að skilja þau efni
sem þeir eru að vinna úr eða með,
og að henda nytsamar bendingar
sem reynslan sjálf fram býður.
Meöal verkamanna hafa ýmsar
hinar nytsamari vélar verið upp-
fundnar. Útbreiðið mentunina þá
verður enginn endir á dýrmætum
uppgötvunum sem leiða til meiri
framleiðslu með minni fyrrhöfn.
7.
En þá er sagt að öll upplýsing
til muna Ihefji menn yfir hand-
iðn sína, láti þá líta fyrirlitning-
ar augum á störf sín, svo sem
klúr og óvlirðuleg gjöri stritvinnu
óþolandi. Eg svara að manni
þykir að sama skapi meira koma
til vinnu sinnar, sem sálin hjálpar
meira höndum til að vinna. Ment-
aður bóndi seta kann efnafræði,
skapnaðareðli plantnanna, eigin-
iakuryrkjunnar, gróðrarlögin,
legleika áburðarins, áhrif veðr-
áttunnar sem hæfir með þekking-
araugum á vinnu sína, og lætur
kunnáttu sína bæta úr þörfum
sínum, hann er miklu vonglaðari
og um leið göfugri verkamaður
en kotungurinn sem hefir svipaða
sál hnausnum sem ihann gengur
á, og alt sitt líf fæst við tómt
hugsunar og framfaralaust sof-
andi strit.
pað er maðurinn sem gefur
verkinu verðléikan, verkið er ekki
neinn mælikvarði fyrir verðleika
mannsins. Læknar gjöra oft
þau störf sem eru óþokkalegri en
flest verkamanna vinna. Eg hefi
fiéð frægan efnafræðing hulinn
af ryki eins og vinnumann. pó
héldu þessir menn virðingu sinni.
pekking þeirra breiddi virðing
yfir verk þeirra. Og þannig munu
verkamenn vorir, þegar þeir eru
orðnir upplýstir breiða verðleik
yfir S'ín störf.
VIII.
Látum oss sameina vinnu og
mentun. Látum oss vinna og á
sama tíma mentast. En menn
munu spyrja: Hvernig geta verka-
manna stéttirnar fengið tómstund-
ir til mentunar? Eg svara: að ein-
beittur vilji finnur eða fær sér
tíma. Hann hendir aukastundirn-
ar og breytir frítímanna brotum í
gull og gróða. Maður, sem gegnir
köllun sinni með fjöri og fylgi og
fer forsjálega með verkalaun sín,
hann getur æfinlega ráðið yfir
noklkrum tíma á degi hverjum; og
það er undrunarvert, hvað stuttur
tími getur orðið frjósamur til
framfara, þegar með áhuga er til
hans gripið og hans" 4yggilega
neytt. Menn hafa einatt tekið
eftir því, að þeir, sem hafa mest
tímaráð, græða minst á tíma. Ein
einasta stund á dag, helguð ræki-
legri iðkun ein'hvers merkilegs
efnis, gefur ótrúlega mikla þekk-
Á ný vil eg þakka ykkur fyrir
ágæt viðskifti síðastliðinn 2 ár
sem eg hefi starfað fyrir “Great
West” félagið. En eg verð að
láta ykkur vita að eg er knúður
til að afsala mér starfinu, vegna
sjóndepru, svo nú sendir félagið
að líkindum einihvern annan í
minn stað.
Ef að einhverjir sem hafa ásett
sér að skifta við mig, eða einhvej-
ir sem vildu hafa tal af mér um
þessi eöa önnur málefni, þá gjöri
þeir svo ve!l að Iheimsækja mig að
heimili mánu 5ö7 Toronto Str.
eða skrifa mér linu, og hef eg þá
ein'hver ráð að heimsækja ykkur.
Að endingu bið eg ykkur vel-
virðingar á öllu þessu.
Virðingarfylst
A. Sveinbjarnarson.
pann 7. þ.m. setti umboðsmaður
stúkunnar Heklu, nr. 343, I.O.G.T.,
þessa meðlimi stúkunnar í em-
bætti fyrir ársfjórðunginn frá 1.
maí til 1. ágúst 1920:
F.Æ.T.: N. Benson.
Æ. T.: G. Th. Gíslason.
V.T. og G.U.T.: G. Búason.
Rit.: B. Magnússon.
F. R.: Ól. Bjarnason.
Gjaldk.: Jóna Gíslason.
Kap.: Inga Jolhnson.
Dr.: Lína Joihnson.
A. Dr.: G. Björnsson.
Vörður: St. Jóíhannsson.
Útv.: S. Jakobsson. — Síðan
vinnan fyrir bindindismálið varð
hægari vegna vínbannslaganna,
hefir meðlimum fækkað, svo að
nú er talan 227. Fjárhagur bæði
stúkusjóðs og sjúkrasjóðs í góðu
lagi- B. M.
Frá Islandi.
Reykjavík, 24. marz 1920.
Hláka er nú komin og góð-
viðri.
Inflúenzan breiðist stöðugt út
hér í bænum og er nú fjöldi fólks
veikur og á milli 50 og 60 manns
liggja nú í barnaskólanum. Eng-
inn er þó talinn hættulega veikur,
og enginn hefir fengið lungna-
bólgu. En iþó segja læknar, að
allþungt lungnakvef sé í ýmsum
sjúklingum, — Til Hafnarfjarðar
er veikin einnig komin og víðar í
sveitirnar hér í kring, en er alls-
staðar sögð væg. í Vestmanna-
eyjum er hún alveg horfin. Aust-
anlands er hún víða; á Seyðisfirði,
Vopnafirði og Reyðarfirði og eitt-
hvað í sumum sveitunum fyrir
ofan, en er allstaðar sögð væg.
Orðabók Sigf. Blöndal er nú ver-
ið að byrja að prenta,og verður
það stórt rit og vandað. Hún verð-
ur prentuð hér í Reykjavík undir
umsjón Jóns ófeigssonar kennara,
sem unnið hefir að undirbúningi
hennar undir prentun, síðan S. Bl.
fór aftur utan, nú seinast með að-
stoð Stefáns Einarssonar stud.
mag. Ráðgert er að prentunin
taki þrjú ár, en óráðið er hvort
bókin verður látin koma út í heft-
um eða öll í einu.
Borgarstjóra á að kjósa hér í
bænum í maíbyrjun og er umboðs-
frestur til 15. apríl. Launin eru
um 13,500 kr. samtals.
Kauphækkun hafa verkamenn og
verkakonur i Rvík nú fengið, með
samkomulagi vinnuveitenda og
vcrkalýðsfélaganna. Karlar hafa
kr. 1.30 um tímann, og konur 85
aura fyrst um sinn.
Lausar kennarastöður eru nú 5
við barnaskólann á Akureyri og
umsóknarfrestur til 15. júní.
26. f. m. andaðist í Khöfn ólaf-
ur H. Finsen, sonur Hilmar Fin-
sens, áður landshöfðingja, 59 ára,
fæddur 26. febr. 1861, stúdent frá
latínuskólanum hér 1879, en tók
lögfræðispróf við Hafnarlháskóla
1885, og gegndi síðan ýmsum em-
bættum í Danmörku. Giftur var
hann daiyskri konu.
í Kaupmannahöfn er nýútkom-
in mjög skrautlg bóök, sem hefir
inni að halda kvæði um Suður-
Jótland, gefin út af Suður-Jót-
landssjóðnum, með formála eftir
Vilh. Andersen prófesor. Hún er
prentuð í 500 eint. og kostar hvert
eintak 35 kr.
Reykjavík, 31. marz 1920.
Aðal fundur jarðræktarfélags
Rvíkur var haldinn 27. þ.m. Sjóð-
ur félagsins er nú 1560 kr. Dags-
verkatala félagsmanna var 1416
dagsverk árið sem leið. pessir
höfðu hæsta dagsverkatölu: Ein-
ar Helgason 222, Gísli Gíslason frá
Nesi 213, H. Hansen járnsmiður
202, Ari Antonsson 176, Magn. Th.
Blöndahl 170, og Ólafur Grímsson
100 dagv. Landssjóðsstyrkur nam
414 kr., verður mestum hluta
hans varíð til verkfærakaupa.
• Ákveðið var eftir tíllögu Bald-
urs SVeinssonar að fá rannsakaða
leðjuna í Tjörninni, svo að séð
verði hve mikið gildi hún hefir til
áburðar; sömuleiðis skyldi at-
hugað um gildi ammoníaksvatns
frá gasstöðinni til áburðar.
Kosnir voru tveir fulltrúar til
að sækja aðalfund Búnaðarsam-
bands Kjalarnesíþings, þeir Bald-
ur Sveinsson og Pétur Hjaltsted.
Stjórnarnefnd endurkosin: Ein-
ar Ilelgason, Grímúlfur Ólafsson,
f’étur Hjaltsted; endurskoðunar-
menn sömuleiðis, þeir Lárus Hjalt-
sted og porlákur Vilhjálmsson.
Háskólinn fékk eins og kunnugt
er, einnar miljón kr. sjóð með sam-
bandslögunum, og hefir nú verið
gerð áætlun um úthlutun vaxta
hans á þesu ári. trthlutað er 51
þús. kr. en 10,200 kr. eru lagðar
við höfuðstólinn. Til bókakaupa
eru áætlaðar 4,500 kr., til útgáfu 1
kenslubóka 3,500 kr., til utanfar-
arstydks prófessora 4,000 kr., til
vísindastarfsemi 16,000 kr., til
lesstofu stúdenta 200 kr., tilutan-
fararstyrks kandídata 8,000 kr. og
óviss útgjöld 2.000 kr. — Kandí-1
datastyrkurinn er bundinn því
skilyrði, að háskólaráðinu sé send
skýrsla um það, hvernig honum
hafi verið varið og kandídatinn
sendi því einnig ritgerð á eftir
haldi tvo eða fleiri fyrirlestra við
háskólann, þegar hann kemur aft-
ur úr utanförinni. Umsóknir um
þenna styrk eiga að vera komnar
til háskólaráðsins fyrir 1. maí n.
k. Gert mun vera ráð fyrir, að
fjórir kandídatar fái styrk árlega.
Um ráðstöfun Hafnarmiljónar-
innar hefir ekki heyrst, og hefði
þó virst heppilegt að samvinna
hefði verið milli háskólanna um
út'hlutunina.
Gjöf Jóns Sigurðssonar.
Samkvæmt reglum um “Gjöf
Jóns Sigurðssonar”, skal hér með
skorað á alla þá, er vilja vinna
verðlaun úr téðum sjóði, fyrir vel
samin vísindaleg rit, viðvíkjandi
sögu landsins og bókmentum, lög-
tim þess, stjórn eða framförum, að
senda slík rit fyrir lok desemrr-
mánaðar 1920 til undirritaðrar
nefndar, sem kosin var á alþingi
1919 til að gera álit um, hvort
höfundar ritanna séu verðlauna-
verðir fyrir þau eftir tilgangi
gjafarinnar.
Ritgerðir þær, sem sendar verða
í því skyni að vinna verðlaun,
eiga að vera nafnlausar, en auð-
kendar einhverri einkunn. Nafn
höíundarins á að fylgja í lokuðu
bréfi með sömu einkunn, sem rit-
gerðin Ihefir.
Rvík 29. febr. 1920.
(Hannes porsteinsson, fjv.)
Jón Aðils. Jón porkelsson.
—Lögrétta.
MIKILL SPARNAÐUR Á ÖLLUM
HÚSBÚNAÐI
MAÍ-MÁNUÐUR er húshreingerninga mánuður og munu því eftirfarandi kjörkaup
koma sér vel fyrir húsmæður. Það eru auðvitað ipiklu fleiri kjörkaup en hér
eru talin. Heimsækið búðina oft og þér munuð komast að raun um hið sanna.
EMPIRE OAK DININGROOM SUITE
Gullsleg áferð. Inniheldur 46 þuml. legubekk,
44 þ. borð sem þenja má, 5 stóla og bíkarstól,
.........$89.75
átta stykki alls
Sérstakt verð ...
10 AÐ EINS KÆLISKÁPAR
pægilegir í húsi, gullsleg áferð, hvít- 105
gleraðir innan. Serstakt verð ...AA
Barnet ísskápar, að eins tveir $98.00
Sérstakt verð....... ...••........no
Tveir aðrir af sömu tegund. S*C5 *!ll
Sérstakt verð ... ................™ *
GLUGGABLŒJUR VORAR ERU SÉKSTAKAR I SINNI RÖÐ. — KOSTNAÐARÁŒTLAN
GEFIN ÓKEYPIS
Nýjar kraftaliadir.
Ávæningur hefir heyrst um það
öðru hvoru að undanförnu, þegar
spáð hefir verið að þær uppsprett-
ur mundu þrjóta, sem mennirnir
nú sækja í orku og hita, að til
væru í skauti náttúrunnar huldir
kraftar, sem aldrei mundu til
þurðar ganga. Spádómar um það
hafa komið fram öðru hvoru; al-
menningi er það efni væntanlega
torskilið, en þeir lærðu leika sér
að því að bollaleggja um það og
spá um það furðuspám, sem hver
tekur eftir því sem hann er skapi
farinn, lætur sem vind um eyrun
þjóta eða smíðar sér af drauma
eða hugkvæmdir. í ritinu Popu-
lar Science segir frá þessum hul-
iðsheimum á þennan hátt.
“Sá tími mun koma, að menn-
irnir sækja orkuna, eldci í kol, úr

l McLagan
Phonograph
(Eins og myndin)
Fagurlega gerðir úr Ma-
hogany, stórt hólf fyrir
Mjómpíötur, með tvífjað-
urs ‘universal’ hljómrana.
Leikur á allar tegundir af
hljómplötum. AÍlir part-
ar er fyrir hnjaski verða
eru lagðir með nikkel-
spöngum.
$168.00
Hægir borgunar skilmálar
eftir samningi.
Komið og hlustið á nýi-
ustu lögin leikin í Graf-
onola deild vorri.
FOUR FOLD SCREENS
Hæð 5 ft. 6 þumd. Fjórfölld. Hver
vængur 19 þ. breiður. Dökkur grunn-
ur fagurlega bródéraður með gulli, alt
efnið gott. Vanaverð $13.50. $10 CA
Sérstakt verð .............
ENSK LACE CURTAINS
Fyrir borðstofur og dagstofur. Pykkar
með laufuðum hliðum vel ofnum, 6 fet
og 6 þ. langar. vel breiðar. Vanaverð
þeirra er $12.00. $0 QC
Sérstakt verð parið ..........
TYRKNESK CHINTZ TEPPI
Afbragð fyrir þá sem úti sofa. Mjög
vel stoppuð með bómull og fóðruð með
stierku rauðu chintz. Nægileg fyrir
tvíbreitt rúm. Vanav. $8.00. QC
Sérstakt verð ..............
BARNA STOPPTEPPI.
pau eru ómissandi fyrir ung börn. Létt
og mjög hllý. Fóðruð með jap. silki og
er 27x36 þ. á stærð. ÚJO CÖ
Sérstakt verð................ «p4.. JU
EIKAR ASAR að eins 50 CENT.
4 feta gljábornir ásar,3/4-iþ. gildir, al-
búnir með látúns endum og okum.
Falleg Wilton og innflutt Axminster Gólfteppi
SÉRSTAKLEGA NÚ TIL SÝNIS í GÓLFDÚKA-
DEILD VORRI
Of mikla áherzlu er ekki hægt að leggja á það að hafa góða gólf-
dúka. Hið góða nafn vort á rót sina að rekja til gólfdúka-
deildar innar, og hver dúkur sem vér seljum flytur með sér
Banfields ábyrgð. Dúkar þessir eru búnir til úr allra bezta
efni og innihalda litarskrúð og áferð, sem ekki fæst í lélegri
tegundum—og hve þéttofnir þeir eru gefur þeim endingu. prátt
fyrir það hve lítið er nú til af slíkum gólfteppum, getum vér
gert yður ánægð með því sem vér höfum að ibjóða. Stærðirnar
eru 9x9, 9x10-6 og 9x12. Sérstakt verð frá
PYKT PRINTED LINOLEUM
Tvær mjög góðar tigla-tegundir — ágætlega
gerðar og hvert yard ábyrgst að vera galla-
laust. Sex feta breiðar. oo
Sérstakt verð, feryardið ..........
LINO SHINE
Berið þessa endingargóðu gljá-olíu á vax og ol-
mduka yðar; það varnar munstrinu frá sliti.
petta efm er sérstaklega til slíks ætlað, og það
heldur golf-abreiðunum í góðu ásigkomulagi
og veitir hremgerning auðvelda.
COCOA MOTTUR A VERKSMIDJU VERDI
pétt ofnar úr góðum miðlungs Gocoa stráum.
Petta eru mottur, sem mikið sllit þola. Allar
breiddir í birgðum. Sérstakt verð, yardið
18 þ.
50c.
45 þ.
$1.40
22 y2 þ.
75c.
27 þ.
90c.
54 þ
$1.60
36 b
$1.10
72 þ.
2.20
VÉR LÁNUM ÁREIÐANLEGU FÓLKI

APEX .1 A RAIIFIFin OPIN ER BÚD
VACUUM SEWEPER Ui Hi DHHMELU VOR frá
sýndur í 8.30 f.h.
Dúkadeild vorri 492 Main Street til 6 e. h. DAG HVERN
PHONE GARRY 1580
jörðu grafin, heldur í þann afl-
gjafa, sem í efninu sjálfu býr, eða
þeim smæstu ögnum sem það er
saman sett af.”
Pessum orðum mælti Sir Oliver
Lodg frammi fyrir vísindafélagi
Bretlands, en hann er sá af vís-
indamönnum nútímans, sem mest
refir rannsakað ihinar smæstu efn-
is-agnir og virðist bera höfuð og
herðar yfir flesta aðra, sem unnið
hafa á því sviði. pað afl, sem þeim
er samfara, og næstu kynslóðir
munu ef til vill nota í stað kola
og olíu, er svo furðulega mikillar
náttúru, að vísindamaðurinn þótt-
ist nærri feginn að vér vitum ekki
hvernig það skal leysa úr læðingi.
“Eg vonast til, að mannkynið
finni ekki ráð til að nota þetta afl,
fyr en því hefir vaxið vit og
þroski til að nota það réttilega,
því að ef þeir komast að leyndar-
dóminum, sem kunna ekki með
hann að fara, þá mundi þessi
reikistjarna komast í hættu. Ver-
öldin mundi fá vald yfir orku-
lindum, æfa-miklu meiri en þeim,
sem hún hefir nú yfir að ráða.”
Eftir öðrum nafnkendum manni,
er rannsakað hefir hinar smæstu
efnis-agnir, Sir J. J. Thomson, eru
álíka ummæli höfð. Svo sem til
dæmis að taka, að í einni únzu af
chlorine búi nægur kraftur til að
knýja vélar hins istæ^sta ,gufu-
skips í vikutíma. “Ef sundrað væri
atomum í nokkrum pundum efnis,
þá fylgdi því svo mikill kraftur,
að vel mætti sprengjh með því
heila heimsálfu.”
pessir vísindagarpar tiltaka
ekkert sérstakt efni, sem þessi
náttúra fylgi, heldur eiga þeir við
atom í hverju efni sem er, svo sem
til dæmis að taka—radium, járn-
kopar, trjáviður, grjót. Matur og
drykkur er af atomum saman sett-
ur, eins og hvað annað, í oss og
fyrir utan oss pannig geymir
hver og einn í sjálfum sér afar-
miklar birgðir orku. í litla fingri
manns finst nægilega mikil orka
til að knýja allar brautavélar
Bandaríkjanna litla stund, ef vér
að eins kynnum að drepa þann
kraft úr dróma. Sprengiefnin er
notuð eru til að slöngva miljónum
skeyta í langri herferð, hafa ekki
annan eins voða kraft að geyma og
þau atom, sem líkami vor er sam-
ansettur af.
Mælt hefir verið og gerskoðað, ,
hvernig sundrun atoma fer fram,!
og þó fá efni séu tilnefnd önnur!
en radium, er stafi frá sérgeisla-
orku, þá er nú svo komið, að öll
efni eru talin saman sett þannig,
að deila megi þeim pörtum þeirra,
sem smæstir eru taldir. 1 vissum
efnum sundrast atomin af sjálf-
um sér og snara brotunum burt
með slíkum hraða, að byssukúla
er sem snígill í samanburði við
þau.
pessi sundrun efnis, þó mikill-
ar náttúru sé, er alt annað en
hraðfara. pað hefir verið sannað,
að ef til dæmis að taka einhver
hefði byrjað á að sundra einu
pundi af radium það ár, sem tíma-
tal vort hefst á, þá mundi það
hvergi nærri til þurðar gengið nú.
En svo smá eru atomin hvert um
sig, að jafnvel með þessari sein-
fara sundrung springa um tvö
þúsund miljónir á hverri sek-
úndu. Brotin fara svo hratt, að
hvert fer um tiu þúsund mílur á
sekúndu. pað er því auðvitað, að
mikill hiti framleiðist við þetta,
sem fer forgörðum, unz mönnum
vex vit til að færa sér hann í nyt.
Sir Oliver Lodge hefir kveðið
svo að orði, að ef atom-orka ein-
hvers efnis, að eins ein únza á
þyngd, væri réttilega notuð, þá
nægði hún til þess að lyfta þýzka
flotanum af mararbotni og setja
hann ofan á fjöllin á Skotlandi.
“pað er mitt hugboð,” segir hann,
“að miklar nýjungar séu í aðsigi
og miklar uppgötvanir verði bráð-
um gerðar. pað kann að líða heil
öld áður en þær koma fram. En
það mun sannast, að niðjar vorir
munu, í stað þess að brenna þús-
und tonnum kola, taka jafngildi
þeirrar orku úr einni eða tveimur
únzum hvers efnis sem vera skal.”
Komið til ^4 King Street
og skoðið
Electric Washing Machine
Það^borgar sig að leitaupplýsinga
City Light & Power
54 King Street