Lögberg - 04.11.1920, Blaðsíða 4

Bí« 4
LOOBERG, FIMTUDAGINN 4. NOVEMBER 1920
JogbeiQ |
Gefíð út hvem Fimtudag af The Col- g
umbia Press, Ltd.^Cor. William Ave. & j
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: GARRV 418 og 417
Jón J. Bíldfell, Editor
Lítanáskrift til blaðsins:
THE C01UMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipog. Man-
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Wlnnipeg, Man.
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 rnn Arið.
ir^R«MlilWrBaiyCTffBiil5ii^ll|||lli||i|IH!IIH!l|IIIIUI|IPIt!l|l|lllll10llll!l|illllllHllliiií!!lli;iíMliliiKilllli:i:i^
Anatole France.
Þessi bókmentajöfur Frakka hefir nýlega
átt tal við fréttaritara blaðsins London Observe
um ástandið í Evrópu, og er sumt í því samtali
svo þnrngið af viti og umhyggju fyrir velferð
þjóðanna, að vér birtum kafla úr því í lauslegri
þýðingu. Það sem bann álítur meinabót Ev-
rópu, er:
Fyrirkomulag, sem gruúdvalla'st á sameig-
inlegum hagsmunum Evrópu og alls heimsins.
Það sem þjóðirnar gjörðu á stríðstfmumim til
]<ess að byggja, verða þær allar að gjöra nú til
þess að verjast hinum sameiginlega óvini—
Sundurlyndinu.
Til þess að geta sem bezt notið krafta sinna
á stríðstímabilinu, lagði hver þeirra fram alla
sína krafta og öll sín efni, og í orði kveðnu að
miusta kosti voru þær einhuga og ákveðnar sem
einn maður.
Þetta fyrirkomulag, þessi samheldni og
einbeitta alvara á meðal þjóðanna, sýnist vera
eina viðreisnarvonin fyrir Evrópu.
Að sameina efni sín til hags fvrir alla jafnt
sem einn, og einn sem alla, mundi ekki einasta
bjarga efnabags ástandinu í Evrópu við, held-
ur líka hinu andlega ástandi þjóðanna, eins og
Wilson forseti vonaðist eftir.
En andi sá, er gjörði einhuga samtök þjóð-
anna möguleg, er hinn mesti óvinur þjóðanna
að því er einingu og samtök sertir, þegar hann
snýst á móti þeim. Þjóðarmetnaður á stríðs-
tírtium meinar, að ]>ú verður að hata mótstöðu-
menn þína eins mikið og þú elskar þína eigin
þjóð.
í þessum neik\ræða skilningi hefir þjóðar-
metnaður Frakka vaxið mjög síðan að friður
var saminn, því það er ekki eir.asta, að Frakkar
hati nú Þjóðverja, heldur hafa Rússar bæzt við
í þann reikning.
Til Englendinga og ítala, aðal samherja
sinna í stríðinu, bera Frakkar alt annað en
hlýjan hug.
Jafnvel innan landamæra þjóðainnar sjálfr-
ar hefir stéttarígur og stétta hatur blossað upp
Úr o.g fer vaxandi. í staðinn fyrir að lýðveldis-
andi ríki vor á meðal, þá heimtar einn flokkur-
inn í landi voru að forráðin komist í hendurn-
ar á vinnulýðnum; annar, að vér snúum oss
aftur að konungsstjórn, og eru merkin degin-
um Ijósari, að sú tilfinning er að ná fastara
haldi á þjóðinni með hverjum líðanda degi.”
En Anatole France er ekki á þeirri
skoðun, að Evrópa sfé á^ þdm vegi, enn sem
komið er, að maður megi vonast eftir að hún
frelsist frú ógæfu þeirri og eyðileggingu, sem
honum finst vofa yfiúhenni. Svo heldur hann
áfram:
‘‘Út úr öllu þessn róti og lausung, finst
mér að ein þjóð muni ná sér—Rússar.
Það er eitthvað nýtt, sem vér getum átt
von á frá þeim. Þær kvalir, hörmungar og
ofraunir, er sú þjóð hefir orðið að ganga í
gegn um, gefur mönnum ástæðu til þess að
hnlda, að eitthvað stórvægilegt sé þar í fæð-
ingu. Ekkert nema það, sem hefir í sér mikið
lífsafl, getur komið á stað slíku ölduróti út um
allan lieim. Ekkert neina nýjar og stórkost-
legar lireyfingar hdfði getað komið því til
leiðar, sem rauðu hersveitirnar á Rússlandi,
fótsárar og hungraðar hafa getað gert gegn
aragrúa af óvinum.
A'ð sjálfsögðu er margt að, margt ömur-
legt og óskaplegt, en það er eðli mikilvægra
viðburða.
Rússland er eina landið í heiminum, sem
hefir alþýðlegt hervald.
Veröldin öll stendur á öndinni út af því,
sem er að gerast á Póllandi.... Eg meina, að
sósíalista kenningarnar eru í fyrsta sinni að
\erða að veruleika í staðinn fyrir að eins hug-
rcyndir eða kenningar, sem haldið hefir verið
frarn. Sósíalismann í einhverri mynd getur
heimurmn ekki umflúið, og hann er líka eina
von Evrópu.
Sigur sambandsmanna er eins lamandi fyr-
; r þá, eins og ósigur Þjóðverja er þeim. 1 mörg-
um tilfellum eru vandræði fólksins eins mikil
nú, eins og er þau voru ískýggilegust á stríðs-
tímunum. Evrópa er nú dauðsjúk. Friðurinn
hefir ekki grætt sárin og vonleysið er öllu
rneira fyrir það,” mælti Anatole France, “að
Wilson forseti tók nokkurn þátt í Evrópu mál-
um. Hann kom hingað sem boðberi friðarins,
<v hafði nýjan boðskap að flytja, fullur vonar
og eldlegs áhuga. Hann hafði einlæga trú á
þeim hoðskap sínum, og að hann væri sá eini
rétti. Eg er viss um að honum hefir fundist
hann vera boðberi guðs.
Einlægni hans var ekki að eins hrein og
auðsæ, heldur kveikti hún vonaljós í hjörtum
fólksins í Evrópu, sem orðið var dauðþrytt á
stríði. Honum fanst, og fólkinu með honum, að
■ fyrir þvvbrennandi sartnfæringarafl og góðvild
til allra manna hlvtu myrkraöflin að víkja.
Það er erfitt fyrir Ameríkumenn að átta sig
á því, hvað koma Wilsons þýddi fyrir vonir og
hjartans þrá alþýðunnar í Evrópu. Til þess
að skilja það, ]>arf maður þó ekki annað en
hugsa um hvaða áhrif för hans til Evrópu hafði
á hann sjálfan.
Þegar hann kom. var hann fremstur allra
í heimi. 1 dag er hann niður brotinh, ekki að
eins að áliti og heilsu, og ekki að eins í augum
Evrópumanna, heldur líka hjá sinni eigin þjóð.
Völd myrkranna biðu eftir honym hér — og
f eftir viðureignina, sem í myrkrinu var háð, kom
boðskapur lífs óg ljóss fram fyrir sjónir manna
yfirunninn og eyðilagður af samningsbralli.”
Glögt auga hefir Aanatole France fyrir
því, sem er að gjörast í Bandaríkjunum; hann
benti á að þau lönd, sem efnalega hefðu grætt
á stríðinu, væru Bandaríkin og Japan, þau
lönd hefðu auðgast á meðan að Evrópa hefði
orðið gjaldþrota, og hættuna mestu álítur Ana-
tole France fyrir Bandaríkin vera “material-
ismann”, sem aftur fæddi af sér herbúnað-
ÍDn.
“Það ástand er all-liættuleg-t, ” mælti Ana-
tole Franee. “Bandaríkin mlnnaonig á ungan,
framgjarnan og sterkan mann, sem er að byrja
að æfa sig í hnefaleik.
Hans köllun er önnur en berjast. Hið
andlega atgerfi hans er næstum yfirnáttúrlegt
og Jiráir starf—óheflað 'starf. IJann freistast
stundum til þess að vera frekur. Hjarta hans
er heilbrigt og hugsanir hans hreinar. Hjá
honum eru margar veglyndar þrár, eins og hjá
ölium ungum mönnum. En hann er ekki frá-
leitur istríði. Eg trúi ekki á forlög. Hjá þessu
ungmenni geta veglyndar hugsanir og við-
kvæmni þróast, og hann getur orðið máttugur
stuðningsmaður á svæði andans.
En hann getur líka þroskast í aðra átt —
getur oðið grimmur yfirgangsseggur; það er
alt undir því komið, hvaða áhrif iðnaðar áfergj-
an hefir á hann.
Ef heimshyggjan gerir Ameríkuþjóðina
grimma og yfirgangssama, forherðir hana, þá
líður allur heimurinn. En ef Bandaríkjaþjóðin
gjörir iðnaðinn mamiúðlegan og alþýðlegan,
þá verður það ósegjanleg blessun^illum heimi.”
----------------------o--------
Glaðlyndi og góðlyndi.
Dag hvem, eftir hvíld næturinnar, flutti
skáldið Robert Louis Stevenson svo hljóðandi
bæn: “Dagurinn er runninn upp með sínum
smá óþægindum, áhvggjum og skyldum. Hjálpa
þú oss til þess að inna þær af hendi, eins og góð-
um mönnum sæmir; hjálpa þú oss til að leysa
þær af hendi með bros á vörum og ánægju á
andlitum voruió.
“Lát iðnað og vinnu auka lífsgleðina. Gfef
að vér getum með Ijúfum hugR og léttu hjarta
gegnt skylduverkum vorum í dag og leið o'ss
að loknu dagswrki til hvílu vorrar þreytta, á-
nægða og hreina, og veit oss að síðustu væran
svefn.”
Mörg .eru gæði lífsins, ef að eins mennirnir
vildu gefa sér tíma til þess að koma auga á þau
og færa sér þau í nyt.
En oss virðist vafa'samt, hvort nokkur
þeirra hafi eins mikla þýðingu fyrir líf einstak-
linga og heildar, ein's og þau er Robert Louis
Stevenson leggur svo mikla áherzlu á í þessari
hæn sinni:
G-laðlyndi og góðlyndi.
Vér þorurn ekki að segja, að allir erfiðleik-
ar lífs vors séu sprotnir af þunglyndi og illyndi;
' cn ef vér vildum athuga vel, þá mundum vér
komast að raun um, að það er ekki Mtið af ill-
gresi mannlífsins, sem grær og þroskast í þeim
jarðvegi.
Þessar tvær ljmdis einkunnir mannanna,
glaðlyndi og góðlyndi,' svara til sólskins og
sumarblíðu í ríki náttúrufmar; en þunglyndið
og illyndið sólarleysinu og járnköldum élja-
drögum.
Enginn maður, sem um þetta tvent í nátt-
úrunnni má velja, lætur sér til hugar koma ann-
að en velja sér sólskin og sumarblíðu, ef hann
á nokkurn kost á henni — sólarleysið og hin
járnköldu éljadrög, sem eru sönn ímynd illra
orða á tungu mannanna, eru lamandi fyrir Mfs-
kraftana og ræna sálina þeim friði, er hún þráir
og þarf að njóta.
Að sjálfsögðu er ekki sá maður eða sú kona
til, sem ekki finst að hann eða hún hafi við ein-
hverja erfiðleika að stríða, og þeir eru oft veru-
legir, þeir erfiðleikar.
En hann og hún verða að gæta að því, að
það eru ekki þau ein, sem hafa við erfiðleika
nð sitríða og erfiðleika að sigra; þess vegna er
það ekki að eins lítilfjörlegt, heldur blátt áfram
rangt, að vera sí-óánægður—BÍ-kvartahdi, sí-
nöldrandi um eifthvað, sem manni finst á móti
blása. Sá, sem þú talar við, hefir sama óá-
nægjuefnið og þú sjálfur, og á oftast fult í fangi
með að hera það, þó þú þyngir ekiki á honum
með þínum raunum.
Þessar óendanlegu raunatölur manna, eða
bölsýnistal, er eitt af hinum stóru meinum vor
mannanna.
Robert Louis Stevenson segir, að velgengni
vor í Mfinu sé undir því komin, að vér hættum
því, og í sama -streng tekur Hannes Hafstein,
þar ‘sem hann segir:
“Vér, Islands börn, vér erum vart of kát,
og eigum meir en nóg af hörmnm sárum,
þótt lífdögg blóma sé ei sögð af grát
né sævarbrimið gjört af beiskum tárum.”
Ef að vér gætum, nei, ef vér vildum láta
glaðlyndið og góðlyndið koma hjá oss í staðinn
fyrir þunglvndið óg illyndið, live óendanlega
væri ]>á ekki fcgurri útsýn yfir Mf mannanna, en
nú er, ög hve óendanlega miklu sælli vér væyum
sjálfir.
En það er ekki að eins sæla og sálarró ein-
staklinganna og fjöldans, som bezt grær og þró-
ast í heimkynni glaðlyndis og góðlyndis, heldur
eru þau vermireitur hinna verklegu fram-
kvæmda vorra.
Saga er sögð al' efnilegum, ungum manni;
hann var vel af guði gefinn og með góðri ment-
un lagði hann út á lífshrautina. Heimanmund
liafði haiin álitlegan í gulli og silfri, og með
honum fvlgdi hölsýni, ,sem liann hafði annað
hvort tekið að erfðum eða verið vaninn á.
Þessi maður gjörðist káuinnaður, reisti sér
fallegustu húðina í bænnm og keypti meiri vöru-
forða og eins góðan, ef ekki betri en aðrir, og
tók að verzla.
Fyrst í stað gekk verzlunin allvel; það
komu margii inn og keyptu. En svo fór aðsókn-
in að smá minka, þangað til þessi skrautlega
búð stóð svo að segja tóm. Eigandinn .varð
hryggur og nærri utan við ,sig, því hann hafði
lagt aleigu sína í pétta. fyritæki; hann vissi ekk-
ert hvað hann átti til bragðs að taka.
Svo var það eitt kveld, að vinur hans kom
beim til hans, og fór þá kaupmaður að segja
honum rannasögu sína. Vinur hans hlustaði á
það lamandi raunatal dálitla stund, og mælti:
“Þettá er það, sem er að eyðileggja verzlun
þína.”
“Við hvað áttu?” mælti kaupmaður.
“Eg meina, að þú fælir viðskiftafólk þitt
burtu frá þér með þessu vonleysis kuklatali.
Þegar þú opnar munninn til þess að segja eitt-
hvað, þá ertu hárviss með að segja það, sem
gerir mönnum þungt í skapi; en fólk kemur eklíi
í búðir til þess að kaupa slíka vöru.”
Út af þessum ummælum fór kaupmaður að
liugsa um það, hvort hann væri vissulega vald-
ur að sjálfs sín höli, og hann ásetti* sér að
snúa við blaðinu hvað sem hað kostaði, og hann
gerði það og sannfærðist um, að glaðlyndið og
góðlyndið gaf af sér hærri vexti, en nokkur
vörutegund í húð hans.
--------o---------
íslenzka leikfélagið í Winnipeg.
Á síðastliðnum vetri, hafði Þjóðræknisfé-
lagsdeildin Frón, leikfélagsmálið til meðferð-
ar og fékk það í hendur nefnd manna til frek-
ari framgangs. Starfi deildarinnar í þessa átt,
mun því að nokkru leyti mega þakka sýning
hins ágæta leiks, “ Kinnarhvolssystra ”, er
lcikinn hefir verið fjórum sinnum í Winnipog
fyrir troðfullu húsi, þó einkum hin síðari kveld-
in, er fólk varð frá að hverfa sökum þrengsla.
/ f
Tómt eða hálf-tómt hús undir þessum
kring-umstæðum, hefði óneitanlega borið vott
um andlega úrkynjun, og sumir, jafnvel hreint
ekki sv,o fáir, voru vondaufir um aðsóknina.
En sem betur fór, varð raunin önnur á. %
Nafn leikkonunnar listfengu, frú Stefaníu
Guðmundsrlóttur, hefir vafalaust átt hvað
drýgstan þáttinn í að draga fólk að leiknum
fyrsta kveldið, — leikritið sjálft var þá flestum
ókunnugt. En síðari kveldin þrjú, var það ekki
afspurnar-hróður frú Stefaníu, sem orsakaði
húsfylli fagnandi fólks, heldur hún sjálf, lif-
andi og líðandi í persónugerfi æsku og elli, þar
sem benni lét hvorttveggja jafn vel. — Mynd-
irnar, sem skáldið bregður upp í leikritinu, eiga
brýnt erindi við almenning hér á meðal vor.
Þær koma ekki fram í neinum spéspegli, heldur
sýna sannleikann, eins og hann er. — Þeim, sem
ant er í alvöru um viðhald þjóðernis vors hér
vestra, hlýtur einnig að vera ant um leikfélagið
nýja og framtíð þess, — það hefir meir en rétt-
lætt tilveru sína með sýningu “Kinnarhvols-
systra.”—
Leikfélagið hefir í hyggju að ferðast um
bygðir Vestur-lslendinga í vetur og sýna þar
leikrit þau, sem það þegar hefir æft og kann að
æfa síðar. — Kostnaðurinn við slík ferðalög
hlýtur að verða mikill. Það er því sýnt, að
svo framarlega að ferðirnar eigi að geta borið
sig, verður að selja innganginn mun hæra, en
tiðkast hefir í sambandi við íslenzkar samkom-
ur að undanförnu. — Leikfélagið þyrfti að geta
lieimsótt( sem allra flestar nýlendur vorar hér í
álfu, áður en frú Stefanía hverfur heim . Það
er á valdi almennings, hver örlög leikfélagsins
verða. Vilji menn eitthvað á síg leggja því til
stuðnings, getur það þroskast og komið að til-
ætluðum notum — annars ekki.
E. P. J.
--------o---------
Auður er bygður á sparsemi
Ef þú þarft að vinna hart fyiir peningum þín-
um, þá láttu peningana vinna hart fyrir þig.
Sparisjóður vor borgar 3 prct. árlega og ervöxt-
unum baett við höfuðstólinn tvisvar á ári.
THE DOMINION BANK
NOTRE DAME BRANCH, - P. B. TTJCKER, Mauagoi-
SELKIRK RRANCH, . . - W. E. GORDON, Manager.
pakkarávarp.
Jón ísfeld Goodman var fæddur
7. nóv. 1899. Dáinn 5. sept. 1920.
Fyrir þremur árum mistum við
Ingvar Franklín. Hann var^
fæddur 7. nóv. 1902.
Við dauða sona okkar hefir
fólkið í bygðinni Point Roberts i
sýnt okkur mjög hlýja og við-1
kvæma þátttöku í sorginni. Eg
vil minnast á það að séra Sig.
Ólafsison thélt guðslþjónustu hér,
nokkru eftir að fregnin barst
ofckur um slysið og mintist hann
mjög hlýlega á sorg okkar, og
var huggun í því að hlusta á
hann, ásamt því að sjá hve mik-
inn og innilegan þátt safnaðar-
I
Jón ísfeld Goodman.
fólkið tók í því. Fyrir þetta er-
um við innilega þakklát, bæði séra
Sigurði og sam'bygðarmönnum
okkar. Enginn getur skilið sorg-
ina til fulls, fyr en hann reynir
hana sjálfur. En samhygð og
þátttaka, góðra manna við það
mótlæti er eins. og vermandi
geislar á köldum og dimmum
vetrardegi. En þeirra hlýju
geisla höfum við notið, í ríkug-
legum mæli frá samlöndum okkar
á Point Roberts.
Ingvar Goodman.
Anna Goodman.
P. S. Samkvæmt skeyti til for-
eldranna, frá Rex F. Svarts
lækni í Katalla, Alaska, drukn-
aði Jón Goodman þann 5. sept.
s. 1. í Béringsfljóti, hafði verið á
veiðiför með nefndum lækni.
Hann var útlærður í vélfræði
fyrir skömmu, og hafði 1 sumar á
hendi vélastjórn á skipi sem St.
Martin ihét. Jón heit. var at-
gerfismaður hinn mesti til sálar
og líkama og naut almennrar virð-
ingar af öllum, sem honum kynt-
ust. Er því þungur 'harmur
kveðinn að foreldrunum öldruðu,
sem og fjölmennum hópi annara
ættingja og vina. Samhygðar
skeyti út af fráfallinu hárust
foreldrunum víðsvegar að, meðal
annars frá H. T. Simonds fyrir
hömd félagsins, sem Jón vann
hjia, og Svartz lækni. Er þar
farið lofsamlegum orðum um hæfi-
leika og kosti hins látna ung-
mennis.
PENINGA MEÐ PÓSTI
EÐA SIMA
Má senda með fullri og
áreiðanlegri tryggingu
til allra staða í Evrópu
fyrir milligöngu þessa
banka og hinna mörgu
útibúa hans. Starfsmenn
bankans vaita upplýs-
ingar með glöðu geði.
THE ROVAL BflNK
0] CANADA
Borgaður höfuðstóll og
Vi&lagasjóður 535,000,000
Allar eignir eru yfir
Framtíð fluglistarinnar
á Islandi.
Eftir
Frank Frederickson. fluglautinant
pegar litið er yfir Iþroskasögu
fluglistarinnar frá fyrstu byxjun,
hjóta jafnvel þeir sem efagjarn-
a&tir qru, að sannfærast um, að
fluglistinni fleygji svo mjög á-
fram dag frá degi, að ekki sé nein
fjarstæða að ímynda sér, að flug-
vélar ve.rði orðnar eins almenn
samgöngutæki eftir nofckur ár,
eins og bifreiðar eru nú. Og það
?em meira er: að þær verða að-
al samgöngutækið þar sem alt- er
undir hraðanum komið. Nálega
u.m allan heim er nú farið að nota
flugvélar til flutninga og þau
lönd eru mijög fá, sem ekki eru
að gera tilraunir með þýðing flug-
véla bæði fyrir samgöngur og
annað, í smærri eða stærri stíl.
iHér á landi eru áamgöngur sein-
færar, því engar eru járnbrautirn-
ar, og tekur það marga daga að
koma fólki og flutningi úr einum
stað í annan. par sem svo er á-
statt, álít eg að flugvélar hafi
hina mestu þýðingu. Og flugið
ekki einvörðungu að ná til fólks
og pó&tflutninga. pað er fjölda
margt annað, sem flytja mætti á
flugvélum og flughátum hér á
landi, og gæti það gerbrevtt skoð-
unum manna á flugferðum. Nú
er rétt að athuga dálítið það, sem
mælir með flugi hér á landi og
síðah gera að umtlsefni, sem mæl-
' ir á móti.
Fyrst má nefna það miki'lsverð-
asta: póstflutningana á íslandi.
Enginn getur mælt á móti því, að
hér sé tilfinnanleg vöntun á graið-
ari póstgöngum um alt landið en
nú'eru. pví hingað til hafa þær
verið seinar, ófullnægjandi og oft
óvissar. í öðru lagi mé nefna.
flutning farþega staða á milli,
þannig að það fylgist að, að ferðin
I landsýn.
Að nálgast þig, mætasta móðir,
það mínu er hjartanu fró,
nær berst eg um bláölduslóðir
yfir brimsaltan, freyðandi sjó.
Nú gleymast mér öll þessi árin,
nær ungur eg leit þér á bak,
nú breytast öll burtfarar tárin
í barnalegt el'skunnar kvak.
En máske þú munir það ekki,
hvað mikill er skyldleiki vor,
ellegar enginn mig þekki
sem æskunnar rakti mín spor
en nafn mitt eg rýk í að rissa,
svo rennirðu’ í grun, hver eg er,
þinn mögur svo megi þá kyssa
mjallhvítu brjóstin á þér.
Æ, sýndu mér blómgaða bala
og Máfjalla laufskrúðið þitt.
Ó, leiddu mig langt upp til dala,
á leiksviðið æskunnar mitt,
þá fyrst er minn hugurinn heima,
því helgust mér bamsgleðin er,
þar vil eg dotta og dreyma
um dvölina fyrmm hjá þér.
Jón Stefánsson.