Lögberg - 21.04.1921, Blaðsíða 5

LÖOBERG, FIMTUDAGINN, 21. APRIL 1921
Bk. •
fötum og aðalsmenn.
Um alt keisaradæmið iþýzka biðu
menn óróir þingsins í Worms.
Höfðingja skifti Ihðfðu orðið þá
nýlega. Karl Spanarkonungur
hafði verið kjörinn keisari árið
1519. Hann var sonansonur og
erfingi Maximillians og hafði það
mestu ráðið við kosningarnar. —
(Keisarar voru kosnir af kjör-
furstunum). Karl var einungis
19 vetra, er hann var hafinn til
keisaratignar, hafði ávalt dvalið á
Spáni og var öllum ókunnur á
pýzkalandi.
Fyrir þingi og þjóð lágu mörg
vandamál, og var samband ríkis
og kirkju ekki minst þeirra Var
það alle ekki nýtt mál. Vínarsátt-
málinn hafði heimilað páfa á-
kveðin völd í pýzkalandi, en á hinn
bóginn áskilið stjórarvöldum þýzku
ríkjanna réttindi, sem ekki mátti
skerða. Var það almæli, að páf-
inn hefði fótum troðið sáttmálann
og færi sinna ferða án tillits til
hans. Kvartað var undan því, að
pýzkaland væri rúið og rænt af
páfa og hans gæðingm. Ekki voru
það Siðbótarmenn einir, sem mót-
mæltu þessu. Radðir þær höfðu
látið til sín heyra áður en Lúter
tók að brýna sína rödd. óánægja
var um alt land. Fyrir þá sök átti
og Lúter mikilli hylli að fagna hjá
alþýðu á árunum 1519 ti/1 1525. En
nú hafði páfinn bannfært Lúter
og heimtað af stjórnarvöldunum
þýzku, að hann væri dæmdur sek-
ur. pannig var komið málum, er
þingið var haldið í Worms, og eng-
inn vissi, hvernig keisarinn ungi
myndi við þeim snúast.
15. dag júnímánaðar 1520 hafði
páfinn (bannfært Lúter. Páfadóm-
ur hafði fundið hann sekan um
villitrú ,í 41 atriði Honum var
gefinn náðartími í 60 daga til þess
að taka orð sin aftur. Sex mán-
uðir liðu og í stað þess að taka
•nokkuð aftur hafði Lúter samið
ný rit og gengið enn lengra en
áður. 8. janúar 1521 var bannfær-
ingardómiirinn staðfestur skilyrða
laust. Lúter sýndi þá páfaveldinu
opinbera fyrirlitningu og brendi
bannfæringarbréfið á báli, sem
stúdentar við háskólann í Witten-
berg kyntu.
Nú hlaut þá mállið að koma fýr-
ir yfirvóldin á pýzkalandi til úr-
skurðar. AUan síðari hluta mið-
aldanna var það sem óskrifað lög-
mál, að ríkinu bæri að aðstoðá
kirkjuna til að útrýma villikenn-
ingum. 1 hegningariögum nærri
allra EJvrópuþjóða var það ákvæði,
að •Mflúta skyldi villitrúarmenn.
Kirkjulegir dómistólar skáru úr
þvf, 'hvort maður, er kærður var
um villitrú, væri sekur; en borg-
araleguu yfirvöldum bar að full.
nægja dóminum. Og hafði páfinn
heimtað það af Karii keisara V.,
að hann léti handtaka Lúter og
flýtja til Róm. Karl var að því
þektur, að vera trúr sonur kirkj-
unnar, og tafldi Páfi því vísa að-
stað hans. En með því að Karl
hafði nokkurn beyg af kjörfurst-
unum þýÆu, einkum Friðrik vísa
af Saxlandi, sem var Lúter vin-
veittur, þá afréð hann að leggja
málið fyrir ríkisþingið. í tilefni
af því kom fuHtrúi páfa alla leið
frá Róm á þingið og kærði Lúter.
Kvað hann Lúter vera “óvin
Krists, postulanna, englanna,
páfans, keisarans og margra
annara yfirvalda.” Spurði þá keis-
ari furstana hvað þeim litist. peir
kröfðuist þesis, að Lúter væri stefnt
fyrir þingið og látinn standa þar
fyrir máli sínu. Keisarinn fór að
ráði þeirra og sendi menn til Wit-
tenlberg með þá skipun, að koma
með Lúter til Worms.
pað var i páskavikunni að Lút-
er fékk stefnuna. priðjudaginn
eftir páflka lagði hann á stað frá
Wittenberg. Lögðu bæjarbúar
honum til ferðavagn og þrjá fylgd-
armenn. Alla furðaði á dirfsku
Lúters. Hann hafði áður mót-
maelt aflausnarsölu páfafulltrú-
ans. Hann hafði staðhæft, að
páfa og kirkjuþingum gæti skeik-
að. Hánn hafði kent, að aJllir menn
mættu lesa Guðs orð og maðurinn
réttlættiet einungis fyrir trú á
•lesúm Krist. Á dyr hallarkirkj-
unnar í Wittenberg hafði hann
fest 95 greinir, þar sem sýnt var
fram á það, að Guðs orð kendi alt
annað en páfinn og kirkja hans.
Hvar sem Heiðin lá, þyrptist
fólkið saman til að sjá Lúter og í
hverri borg var honum fagnað,
einkum í Erfurt, þar sem hann
hafði áður stundað nám við há-
skólann. Hópur manna kom ríð-
andi á móti bonum og fylgdi hon
um inn í borgina. Söfnuðust þar
utan um hann kennarar og læri-
sveinar háiskólans og allur borg-
arlýðu/r. Var honum faignað með
kvæðum og ræðum. par var hann
um kyrt fram yfir 'helgi og pré-
diícaði í kirkjunni, og þrengdi
mannfjöildinn sér saman til að
hlýða á hann. Vinir hans
orðum, sem Víðfræg urðu: “pó í
Worms væri djöflar ekki færri en
steinar eru á húsþökum, myndi eg
þangað fara eigi að síður”.
Heldur nú Lúter ferð sinni á-
fram. Að morgni 16. apríl hljóm-
ar lúðurinn í turni dómkiricjunn-
ar í Worms. “Hann kemur! Hann
kemur!” er hrópað um alla borg-
ina. Út úr húsum streymir fólk-
ið og göturnar fyllast. Allir vilja
sjá þennan mann, sem svo miklar
sögur fara af. “Guð hjálpi mér!”
segir Marteinn Lúter, þar sem
hann áttar sig á því, að augu allr-
ar þjóðarinnar vona á hann.
Daginn eftir, 17. apríl, á hann
að koma á þingið og standa frammi
fyrir keisaranum. Kristur hafði
staðið frammi fyrir Pílatusi, Páll
hafði skotið máli sínu til keisar-
ans 1 Róm. Nú á Lúter að standa
í Jesú nafni frammi fyrir voldug-
asta höfðingja samtíðar sinnar og
hátíðlegasta þingi heims Sjálfsagt
hafa honum verið í ihuga örlög
þeirra manna, sem áður fyr höfðu
næturinnar. Vinur Lúters, sem
hafðist við í næsta herbergi, hefir
skýrt frá því á þessa leið: “Alla
nóttina heyrðum vér til hans. Hvað
eftir annað sagði hann í bæn sinni:
“ó, þú, minn Guð, styric þú mig
móti vizku heimisins! pað er
málefni þitt en ekki mitt. Ekki
hirði eg um heiður sjálfs mín.
Ekkert á eg skylt við þessa vold-
ugu menn veraldarinnar. Reiðu-
búinn er eg að fórna ISfi mínu,
þolinmóður sem lamb. En mál-
efnið er þitt; þú verður að styrkja
mig til þess að verja það.”
Engu minni var mannfjöldinn
sem safnaðist umlhverfis ráðhúsið
daginn eftir, er Lúter var nú aft-
ur leiddur fram fyrir ráðið, það
var að áliðnum degi og skuggsýnt-
var orðið í salnum svo kveikt
höfðu verið ljós, og í 'ljósgeislun-
um glóðu gimsteinar keisarans og
ráðgjafa hans.
Aftur er Lúter aðspurður, hvort
hann vilji taka aftur kenningar
sínar. Lúter svarar, og er ræða
pá kvað við rödd Lúters eins ogl Winnipeg yfir fult eiras góðum skipunum er þrískiftar vaktir
þrumugnýr: “Eg tek ekkert aftur,
Hér stend eg. Eg get ekkert
annað, Guð hjálpi mér. Amen.”
Keisarinn sagði þinginu slitið.
Skírskota verður nú til sögu
Lúters og siðbótarinnar um það,
sem á eftir fór. pað er dásam-
leg saga og sýnir, hvernig Drott-
inn hélt verndarhendi yfir þjóni
sínum, svo ekki fengu óvinir hans
söngröddum að ráða, ef ekki fcefðu í för með sér mundu nema
skorti áhuga og samheldni, eins og .... . . , .. ,
fólk af nokkrum þeim öðrum þjóð-1 8°4. lj> Auk þe8S mundl leiða
grandað honum. En neistarnir hel.
þeim öðrum þjóð-
um, sem hér eru saman komnar.
En þrátt fyrir það þótt þjóðflokk-
ur vorn tæki engan þátt í kórsöngn
um, þá sýndi íslendingseðlið samt
sem áður þá yfirburði við sam-
kepnina í hinum ýmsu hljómlistar-
greinum, er synd væri að þegja í
borið sannleikanum vitni á þing- hans á þessa leið:
um höfðingjanna. Einni öld áður
hafði Jóhann Húss staðið í svip-
uðum sporum, og verið dreginn af
þingi á logandi bál. En nú áttu orð
Húss að rætast, þau er hann mælti
á banadegi: “í dag brennið þér
gæs, en upp úr öskunni mun rísa
svanur, sem þér ekki fáið brent.”
Klukkan fjögur átti Lúter að
vera fcominn. En svo mikiHi troðn-
ingur var á götum Iborgarinnar
að þeir, sem gættu Lúters, komust
ekki álfram með hann. peir urðu
að snúa við og fara aðra leið.
Loks er komið að dyrum hallarinn-
ar. par var staddur gamall hers-
höfðingi. Hann lagði hönd sína
á herðar Lúters og mælti: “Munk-
ur litli, munkur litli! Nú leggur
þú til grimmari orustu en eg og
riddarar mínir hafa nokkru sinni
háð; en ef þú hefir réttlátan mál-
stað að verja og Guð er með þér,
þá gakk öruggur áfram og ver ó-
hræddur.” Er hurðin opnaðist og
hann steig inn, var kallað á eftir
honum af mörigum: “Lúter, Lút
er vor!” “Guð blessi dr. Martein
vorn!” “Vertu óhræddur.
“Reynst þú nú maður.”
En þegar inn fyrir dyrnar kom,
var einis oig komið væri í annan
iheim. Helkalda nepju lagði móti
ihonum. Nú var vinahjálp öll
fjarri. ipað var sem orð Dante
væri rituð yfir dyrunum: “Hver
sem gengur 'hér inn, skilji vonina
eftir úti.”
1 háisætinu situr keisarinn Karl,
klæddur perli og purpura. Um-
hverfis hann sitja höfðingjarnir:
erkibiskupar, kardínálar, kjör-
fúrstar greifar og hertogar, og að
auk fulltrúar allra þjóðihöfðingja
í Evrópu. Lúter gengur fyrir
ráðið. Augu hans staðnæmast
eitt andartak við vingjarnlegt
andlit Frikðriks kjörfursta af
Saxlandi. 'Svo isnýr hann sér að
keisaranum. Keisarinn horfir á
hann fyrirlitlega, snýr sér að
höfðimgjunum og isegir: “Er þetta
þá munkurin. Aldrei gerir hann
villitrúarmann úr mér.”
Á borðið fyrir framan keisarann
var hlaðið bókum og ritum Lúetrs.
pingstjórinn rýfur þögnina og
mælir til Lúters á þessa leið:
“Marteinn Lúter! Hans keis-
aralega ihátign hefir stefnt þér
hingað , svo þér gæfist kostur á
að afturkalla og ónýta þau orð, er
rituð standa í bókum þessum, er
þú hefir gefið út Oig útbreitt víðs-
vegar. í fyrsta lagi: Kannast þú
við að bækur þe\ssar, sem bera
nafn þitt, sé þín verk? Og í
öðru laigi: Vi'lt þú taka orð þín til
baka og seigja þau ómerk, eða viltu
staðfesta það, sem hér er ritað?”
pegar lesin höfðu verið nöfn
bókanna, Iyfti Lúter höfði sínu
lítið eitt og mælti lágum rómi:
“Ekki get eg borið á móti því að
hafa ritað bækur þær, er nefnd-
ar voru. Eg hefi einnig ritað
n’okkrar þækur aðrar, sem ekki
voru nefndar.”
Nú ibeið keisarinn óþreyjufull-
ur eftir svarinu við seinni spurn-
ingunni. Lúter mælti:
“Hvað viðkemur Ihinni spurn-
ingunni, þá er það meira má(I en
'Svo, að svarað verði með einu orði.
Og þar isem eg ekki hefi hugleitt
svarið, gæti svo farið, að eg ekki
svaraði viturlega, eg segði eitt-
hvað meira eða minna en sann-
leikann nákvæmlega'. Reiðist eg
þess, því að yðar keisaralega hátign
veiti mér frest til umhugsunar, svo
eg fái svarað án þess að afneita
Drotni mínum né glata sálu
minni.”
Nú varð ókyrð í salnum. Höfð-
ingjarnir hvásluðust á um það, að
Lúter^ væri hræddur, hefði talað
lágt og væri að þrotum kominn.
Sumir lögðu til, að honum væri
hótað að hann yrði brendur á báli,
og myndi hann þá óðara taka orð
sín aftur og biðja sér griða. —En
þá kvað við rödd þingstjórans á ný
sár- og sagði, að keisarinn veitti Lúter
1 • dl) Atlod
oændu hann að snúa aftur og fara frest í sólarhring
i til Worms. Einn þeirra átti Sá orðrómur barst út, að Lúter
igigirtan kastala. Sendi hann hefði ilátið hugfallast og næsta
1 araflokk til Lúters og bað dag myndi hann gefast upp. En
ann að láta þá geyma sig í kast- það átti ekki að rætast. Lúter
'anum, en Lúter svaraði þeim var á bæn til Guðs mestan hluta
“Mildiríkasti keisari, og þér há-
bornu furstar og göfugu lávarð-
ár! í dag stend eg frammi fyrir
yður með mestu auðmýkt, sam-
kvæmt skipun yðar. Eg bið yð-
ar 'hátign og yður göifugu herrar,
vegna miskunar Guðs, að hlýða
með góðvildi á vörn þess m&Iefnia
sem eg veit með vissu að er satt
og rétt. Afisökunar bið eg á
því, að eg er hirðsiðum lítt kunn-
ur, því ekki ihiefi eg alið aldur minn
í konungshö.11, heldur í einveru
klaustursins.
“Tvær spurningar voru lagð-
ar fyrir mig í gær af hans keisara-
legu hátign. Var sú fyrri, hvort eg
væri höfundur þeirra rita, er nefnd
voru; hin síðari, hvort eg vildi
heldur afneita kenningum þeirra,
eða verja þær. Fyrri spurning-
unni hefi eg svarað, og við svar
það stend eg”.
Nú varð ókyrð nokkur í salnum.
Brýndi þá Lúter röddina og hélt
áfram:
“Kem eg nú að seinni spurning-
unni. Eg hefi samið rit um
margskonar efni. Hljóða sum
þirra um trú og góðveric. Sjálfir
mótstöðumenn mínir kannast við,
að þau rit séu gagnleg og ætti að
lesast. Jafnvel páfinn hefir við-
urkent það. Hví skyldi eg þá af-
neita þeim ritum? pá yrði eg
einn til þess að afneita þeim sann-
leika, sem staðfestur er bæði af
vinum og óvinum, og hafna kenn-
ingum, sem allur heimurinn fús-
lega jlátar."
Aftur varð ókyrð ‘í salnum, en
þingtstjóri heimtaði hljóð og hélt
Lúter áfram:
“í öðru lagi hefi eg samið rit
gegn villum kirkjunnar og páfans.
Ef eg afturkalla þau, þá styð eg
ofibeldið. Ætti eg nú að gera
sjálfan mið að svívirðilegri kápu
til að ihylja með allskonar synd og
kúgun?”
Ósjá'lfrátt varð Friðriki kjör
fursta að orði: “Dr. Marteinn
talar eins og maður.” En mótmæli
glumdu við um allan salinn og
varð þingstjóri enn að kveðja
hljóðs.
“í þriðja 'lagi,” hélt Lúter á-
fram, “hefi eg samið rit gegn ein-
itökum mönum, sem haldið hafa
vörn uppi fyrir róverska ofbeld-
inu, og ónýtt trú réttlátra. Má
vera að eg hafi verið um of æstur.
Eg er ekki nema maður og hafi eg
illa mælt, þá vitnið það gegn mér.
Eg sárbæni yður að sanna mér það
með kenningum spámannanna og
postulanna, að eg hafi farið með
rangt mál. óðar en það er
gert, skal eg afneita ðllum villum
mínum, og sjálfur skal eg verða
fyrstur til þess að kasta öllum
ritum mínum í eldinn.”
Keisarinn hallaðist fram og
mælti: “Mér þykir munkurinn tala
djarflega og ekki skörtir hann
móð.”
■pingstjórinn mælti til Lúters:
“Pú ert enn ékki farinn að svara.
Pú ert ekki hingað kominn til að
véfenga úrskurði þinganna. pess
er kraifist, að þú svarir skýrt og
skýlaust. Vilt >ú, eða vilt þú
ekki, taka orð þín aftur?”
Nú hljómaði rödd Lúters hátt
og snjalt en steinhljóð \$arð í
salnum:
“Úr þVí yðar hátign og þér vel-
bornu herrar heimtið svar, sem er
einfalt, ljóst og iskýrt, >á skal eg
gefa svar, sem ihvorki hefir tennur
né horn. petta er svar mitt:
Eg get íhvorki skírskotað trú minni
til páfa eða kirkjuþinga, því það
er hádeginu Ijósara, að hvort-
tveggju hefir skj'átlast og jafnvel
rekist hvort á annað. Nema svo,
að eg verði sannfærður með Guðs
orði, sem er >að eina vald, er sam-
vizka mín lýtur, — þá hvorki get
eg tekið né vil taka nokkuð til
baka, það er kristnum manni
hviorici leyfilegt né sæmilegt að
breyta gagnstætt samvizku sinni”.
Nú fór alt í uppþot. Hróp og
háreysti varð um allan salinn.
“Niður með vi'llitrúarmanninn!”
kvað hvarvetna við. Keisarinn
stóð upp og Ihvesti augun á Lúter.
pað var ógurleg stund.
sem flugu af vörum Lúters í
Worms, kveiktu bá'l í hjörtum
lýðsins og frá þeim degi fór frels-
ishreyfingin nýja sem eldur í
sinu land úr landi.
pað verður ekki sagt í fáum
orðum, sem leitt hefir af baiáttu
Lúters og sigri hans í Worms.
Fyrst ber að nefna samvizkufrels-
ið. Samvizkur manna höfðu öld-
um saman verið fjötraðar af
kirkjustjórn og klerkavaldi. Hug-
dirfska Lúters gaf öðrum kjark
til þess að tala og breyta sam-
kvæmt fyrirmæilum samivizkunn-
ar. Nú eru menn orðnir sam-
vizikufrelsinu svo vanir, að manni
veiitist örðugt að gjöra sér í hug-
arlund það ástand, >á eamvizkur
manna urðu að krjúpa við kné
presta og páfa. Einstaklings
frelsið, sem nú njótum vér, eigum
vér að miklu leyti að þalkka Lút-
er í Worms.
í öðru lagi má nefna vísinda-
iðkanir. Meðan. samvizkan var
á valdi páfans og sérhver hugsun
prestunum háð, var ekkert svig-
rúm til visindalegra rannsókna, og
hver sem spori steig út fiá alfara-
vegi, stofnaði lífi sínu í hættu. Nú
eru vísindin frjáls.
í þriðja lagi má benda á alþýðu-
mentunina á vorum dögum
Merkjalínan er afmáð, sem aðskildi
áður “lærða” og “leika”. Nú
læra aJlir að lesa og skrifa og
njóta dýrmætrar blessunar þekk-
ingarinnar, en áður var þekking-
in séreign fárra manna og þræl-
bundin á klafa páfavaldsins.
í fjórða lagi er lýðfrelsið ávöxt-
ur af baráttu frelsislhetjunnar í
Worms og samherja hans. Lýð
frelsið hefði aldrei náð sér niðri
hvorki í Evrópu né Ameríku, ef
ekki hefði verið fyrir Lúther
Worms. pví segir Carlyle það, að
ef ekki hefði það verið fyrir Lúter,
þá hefði aldrei bólað á Cromwell
í Englandi né Washington í Ame-
ríku. Að sönnu er enn langt frá
því, að lýðfrelsið hafi fullkomnað
skeið sitt og höndlað hnossið. En
o, sá munur nú og þá! Og það
skal sannast, að Lúters andi og
Lúters trú skal um ókomnar ald-
ir iblása að eldi sérhverrar sannr-
ar frelsis'baráttu.
í fimta og síðasta lagi skal
minst á Guðs orð. Lúter endur-
leysti heilaga ritningu. “Og
Drottins orð úr dróma hann dró
fyrir mannkyn þjáð,” kvað Matt-
hías Jpdhumison. Hann leysti
ritninguna úr álögum hjátrúar
þeirrar, sem menn höfðu" á henni,
og hann gerði orð henna^ frjálst
og lifandi. Og við það baitt hann
sig. Fyrir orði Guðs beygði
hann sig í dýpstu lotningu, frelsis-
hetjan sú. Guðs orð var máttur
has og megin. Og frelsis og
framsóknarandinn í Wormis er
inniblásinn af orði Guðs. Sá
framsóknar-andi lifir jafn Jengi
sem ihann nærist af orði Drottins,
— en ekki lengur. Og í þeim
frelsis-anda skal orðið helga boð-
að öllum þjóðum.
Með þakklátum hjörtum minn-
umst vér Lúters í Worms og biðj-
um þess, að sami andi, sem bjó í
honum, lýsi komandi kynslóðum,
— sá andi, sem ihvílir í barnslegri
trú við brjóst Jesú Krists, en berst
af guðmóði fyrir frelsinu og
sannleikanum.
“En Lúters elfdur andi
skal aldrei dauðann sjá,
en lýsa þjóð og landi
sem leiftur himni frá.”
Hlutskarpastur allra píanó-
kennaranna, er nemendur sendu
á samkepnina, varð hr .Jónas
Pálsson, og það svo langsamlega,
að tveir þriðju af verðlaununum í
píanóspili féllu nemendum hans S
hlut, og það í flokki hinna þrosk-
uðustu nemenda—Senior og Inter-
mediate flokknum.
í Senior flokknum hlutu þessir
nemendur Jónasar fyrstu og önn-
ur verðlaun: Ungfrú Esther
Lind, stúlka af svensku foreldri,
fyrstu verðlaun, en ungfrú Rose
Lechtzier, Gyðingastúlka, önnur.
Sextán nemendur frá flestum
beztu kennurum borgarinnar,
keptu um verðlaun í flokki þess-
um. — þannig fóru og leikar í
Iíitermediate flokknum, að bæði
verðlaunin unnu nemendur Jón-
asar, þær ungfrúrnar Inez Hooker
frá Selkirk, fyrstu verðlaun, en
Helga Pálsson, að 460.Victor Str.
Winnipeg, önnur verðlaun og mun-
aði á milli þeirra tveggja að eins
einu stigi. í píanó tvíspili-duet,
kepti þremt, og unnu nemendur
Jónasar >ar einnig fyrstu verð-
laun, þær Margaret Thexton og
Frida Rosner. —
Einn af nemendum önnu Svein-
son vann verðlaun í Junior píano-
flokknum. —
Dómararnir fóru einkar lofsam-
legum orðum um píanókensluna í
Winnipeg yfirleitt og kváðu hana,
eftir þvá sem af samkepninni
mætti ráða, bera vott um vand-
virkni og ihljómlistarlegan þroska.
Fimm nemendur keptu í Sight
reading og hlaut ungfrú Helga
Ólafsson frá Riverton, nemandi
Jónasar Pálssonar, önnur verð-
laun.
í fiðluspili vann ungfrú Violet
Joihnston, dóttir hr. Th. Johnston’s
fiðlukennara, fyrstu verðlaun í
Senior flokknum. — Einnig vann
nemandi hr. Fred. Dalmaris verð-
laun fyrir cello-spil.
Sárfáir íslendingar held eg að
hlustað ihafi á það, sem fram fór
á hljómlistarsamkepni þessari og
er það beinlínis illa farið, þvi
margt mátti af henni læra og
margt fallegt heyra. — Ekki verð-
ur dýrum aðgangi um kent í þetta
sinn, því hann var ekki hærri en
sem svarar >eim, að meðal mynda-
sýningu. —
Hljómlistarsamkepnin var ís-
lenzku kennurunum til sæmdar,
sem og þeim nemendum af íslenzku
foreldri, er í henni tóku 'þátt. En
stærsta sigurinn vann þó í raun
og veru íslenzkt þjóðerni; — það
beinlínis skaraði fram úr .hér sem
oftar.
E. P. J.
af breytingunni minna lestarrúm
á skipum, löng bið, meðan öll þessi
breyting væri að fara fram o. fl.
Kaup þeirra manna, sem bæta yrði
við á skipin vegna styttingar á
vinnutíma, segja þeir að mundi
nema um 92 milj. kr. á ári. pessi
breyting mundi þá hafa í för með
sér fyrir Norðmenn á einu ári
tæpar 400 milj. kr. Og er það ekki
neinn smáræðis skildingur.
Mesti bylur, sem komið hefir á
vetrinum hér í bænum, var í gær
og fyrradag (2. og 3. marz). Var
fann kyngið svo mikið, að ófært
var sumstaðar bifreiðum. Má þó
heita að vetrarins hafi ekki orðið
vart fyrir alvöru fyr en á góunni.
Hefir verið versta veður á öllu
Á laugardaginn var straad&ði
botnvörpungur frá Hull, “’Buri-
pedes” að nafni í Hænuvík við
Patreksfjörð. Voru skipverjar 15
talsins og druknuðu 3 þeirra en
hinir komust af við illan leik. Geir
er farinn vestur til þess að reyna
að bjarga skipinu. "•
I fyrradag strandaði annar eask-
ur botnvörpungur, “St. Elmo” við
Háfisósa í pykkvabæ í Raagár-
vallasýslu. Er botnvöirp. þessi
sömuliðis friá Hull. Allir skipverj*
ar björguðust.
1 ólátabylnum sem hér var í all-
an fyrradag skemdist simakerfi
bæjarins allmikið. Á Laufáavegi
brotnaði símastaur og víða um
bæinn slitnuðu þræðir undaa snjó
þyngslum og roki.
Mjölnir kom í gærmorgun með
Suður-og Vesturlandi undanfarna salWiskfarm frá Færeyjum, sem
hann leggur upp 1 Viðey og á að
verka hann ihér. Er það nýmæli,
að fiskur sé^sendur hingað til
daga.
Baðhúflið hefir tekið hið lækk-
aða kolverð til greina og lækkað
verð á böðum. En hvenær lækka
brauðin? Svo spyrja margir nú og
ekki að ófyrirsynju.
31. ágúst síðastl. andaðist að
heimili sín Flögu í Flóa bóndinn
Stefán Brynjólfsson, Stefánsson-
ar hreppstjóra á Sdlaiæk 68 ára
gamall. Var lík hans flutt að
Odda, þar sem hann var lengst af
safnaðarlimur, og jarðsett að við-
stöddu fjölmenni.
Frá Vestmannaeyj uirl var oss
sagt í gær, að allir vélbátar hefðu
r.áð höfn heilu og höldnu eftir ó-
veðrið á þriðjudaginn. Botnvörp-
ungar útlendir 'hafa verið mjögjUm Tjörn á Vatnflnesi. Var um-
spakir það sem af er vertíðinni | sækjandi að ein® einn og greiddu
verkunar.
Símslit munu hafa orðið mjög
víða um land í bylnum í gær. Ekki
er samlband norður á bóg lengra
en að Grafarholti, en þar fyrir of-
an eru miklar skemtir á slmanum,
brotnir staurar og slitnir þræðir.
Austurlínan er óskemd, samband
álla leið til Víkur, en á hliðarlín-
unni til Veetmannaeyja er ekkert
samlband og 'þykir líklegt að sæ-
síminn sé slitinn þangað, rétt einu \
sinni. Voru menn sendir héðan í
gærmorgun upp að Grafarholti til
þess að gera við sírnan >ar.
Prestskosning fór nýlega fram
þangað til nú síðustu dagana, að
“pór” fór hingað til Reykjavíkur.
Undir eins og skipið var farið,
hafði orðið krökt á miðunum af
af botnvörpungum.
í gær um kl. að ganga 3 var
slökkviliðið kvatt suður undir
Öskjuhlíð að slökxva eld er kom-
ið hafði upp í hafnarsmiðjunni.
Brá brunaliðið við og kom svo
skjótt á vettvang og eldurinn gerði
engar. usla. Sviðnaði smiðjan dá-
lítið en ekki til skemda.
Nýlátin er frú Helgia Tómasdótt-
honum atkvæði 42 flóknarmenn, 46
greiddu afckvæði á móti — kjósa
fremur þjónustu nágrannaprests.
íslenzka smjörlíkið hefir nú
lækkað um 70 aura hvert kíló í út-
sölu og er það sú mesta verðlækk-
un sem enn hefir orðið á nauð-
synjavöru.
Vantraustsyfirlýsing til stjórn-
arinnar er á dagskrá neðri deild-
ar í dag.
Heiðursgjöf hefir íslenzka stjórn-
in sæmt Nilson skipstjóra á enska
botnVörpungnum Mary Johnson
er bjargaði í fyrravetur skipssöfn-
inni af seg'lskipinu “Eos” frá
ir, kona Edilons Grímssonar skip-| Hafnarfirði og áður hafði hann
stjóra, eftir stutta legu.
Að morgni þess 27. febrúar s.l.
andaðist eftir tveggja mánaða
sjúkdómslegu að heimili sínu Ytri
Galtarvík í Skilmannahreppi, óð-
alsbóndinn Jón ólafsson, 69 ára
að aldri, f. 17. ágúst 1851.
bjargað vélbát frá Vestmannaeyj-
um úr sjávarháska. Gjöfin var
gullúr og var honum afihent það
í Hull.
Fregnir hafa borist um það, að
konungur muni koma hingað mán.
uði fyr en áður hefir verið talið.
pó mun það eigi fullráðið enn.
Dr hljómheimi
Eins og við- hefir gengist und-
anfarin ár, var háð hljómlistar-
samkepni í Winnipegborg fyrri
part þessa mátíaðar, fyrir Mani-
toba fylki og þann hluta Ontario,
er vestan liggur Vatnanna Miklu.
Aðsókn að samkepni þessari var
meiri en nokkru sinni áður, stund-
um svo að segja hvert sæti skipað
í ihinni stóru Central Congregat-
ional Jcirkju. Dómarar voru í
þetta sinn þeir Dr. Voigt forstjóri
hljómlistaskólans í Toronto og Dr:
Perrin frá McGill h'áskólanum í
Montreal. —
Ymsir kirkjusöngsflokkar
reyndu með sér við þetta tækifæri,
og hlaut fyrstu verðlaun flokkur-
: ’ii í Young Meþódista kirkjunni,
en næst honum voru flokkarnir
frá Knox og Holy Trinity kirkj-
unum. Einn kirkjusöngflokkur
utanbæjar tók þátt í samkepninni,
sá frá Cypress River, og hlaut
mikið lof hjá dómurunum báðum.
Skaði var það, að enginn ís-
Ienzkur söngflokkur skyldi koma
þarna fram og reyna sig, því
vafalaust eiga íslendingar í
Frá Islandi.
MorgJbl. frá 24. feb til 16. mar.
pór bjargar báti. Á sunudags-
morguninn kl. 7 reri bátur einn úr
Vestmannaeyjum. Kl. 4 um daginn
stöðvaðist vélin. Var veður óhag-
stætt og reyndi báturinn að bjarga
sér á seglum. Versnaði veðrið er
leið á kvöldið og gerði hríðaribyl.
Brotnaði >á ráin á bátnum. Ljós-
merki gaf hann við og við. Hrakt-
ist báturinn alla nóttina. En kl.
5 'á mánudagsmorgun fann pór
bátinn og ibjargaði til hafnar.
Eins og menn mun reka minni til
urðu skærur nokkrar í fyrrasum-
ar milli þeirra Guðmundar Davíðs-
sonar umsjónarmanns á pingvöll-
um og O. J. Havsten iheildsala.
Taldi hinn síðarnefndi framkomu
umsjónarmanftsins vítaverða og
kærði til yfirvaldanna yfir fram-
komu hans. Hefir stjórnarráðið
nú haft málið til meðfrðar og úr-
slitin orðið þau, að umsjónarm.
hefir fengið áminningu stjórnar-
ráðsins en frekari XnVálarekstur
ekki gerður.
Á laugardagskvöldið var datt
maður í sjóinn út af Batteríisgarð
ínum og druknaði Var hann ís-
firðingur og hét Guðmundur Saló-
monsson hóseti á vélbátnum
“Kára”, sem lá hér á höfninni.
Nýja rannsókn á að Ihefja út af
brunanum síðasta á Spítallastíg 9,
enda varð ekkert uppvíst um upp-
tök eldsims við fyrri rannsóknina
í Noregi eins og hér hafa sjó-
menn farið fram á 8 stunda vinnu
tíma á skipum. Hefir í tilefni af
því verið reiknað nákvæmlega út
hve mikið fé það kostaði að koma
þeirri breytingu á á öllum skipum
Norðmanna. Telst þeim til, sem
það hafa gert að sú breyting á
Þeir sem vilja spara finna veg
til þess. Eyðið viturlega.
þá getiÖ þér sparað reglulega.
Opnið sparisjóðsinnlög með $1 hjá
THE CANADIAN BANK
OF COMMERCE
Arlington Street og Notre Dame Avenue
G. G. Sutherland, Manager.
Til sðlu
1/t mílu frá Gimli, ágætt íibúðarhús
26X28, með nýju “furnace”, fjós
og geymsluhús, 19 ekrur af landi
sem gefa af sér 20 tonn af heyi.
petta er þægileg bújörð fyrir þá
sem lítið vilja hafa um sig.
Gimli, 5. apríl, 1921,
H. O. Hallson.
Garrick.
Henry King, leikhússtjóri, seg-
ir að Pauline Frederick, þar sem
hún birtist klifrandi upp mörg
hundruð feta háan drang úr sjón-
um, hafi þar sýnt meiri frækleik,
en nokkur önnur kvikmynda leik-
kona. Myndin “The Mistress of
Shenstone” er dregin út úr hinni
frægu skáldsögu eftir Florence
Barclay. pessi mynd er vafalaust
tú áhrifamesta, er lengi hefir
sést á kvikmyndatjaldi, enda er
sagan eitt lang helzta ritverkið,
er Mrs. Barclay hefir samið og
eru þó mörg verk hennar víðkunn
svo sem “Rosary” og “Througth the
Postern Gate”. pessa fögru mynd
getið þér að eins séð með því að
fara á Garrick leikhúsið.
------o-------
National.
Miðaldra fólk, sem heldur að
það hafi tæmt bikar hinnar sönnu
lífsgleði, ætti að fara á National
leikhúsið og kynna sér rækflega
myndiná “Conrad in Quest of His
Youth,” þar sem Thomas Meighen
birtir almenningi fyrst fyrir al-
vöru leikyfirburði siína. pessi
mynd hefir hressandi áhrif á
þunglyndt og hugsjúkt fólk og
gerir það ungt í annað sinn.
Margaret Loomis leikur greifa-
frúna með afbrigðum og auk þess
taka þátt í leiknum Marfbel von
Vuren, Maym Kelso, Bertram
Johns, Sylia Aslan og Kabhlyn
Williams. Myndin er útdráttur úr
skáldsögu Leonard Merricks, en
Gay Wilky hafði með höndum
ljósmyndagerðina.
Wonderland.
“Under Norfchern Lights” heit-
ir mynd, sem sýnd verður á Wond-
erland, miðviku og fimtudaginn
í þessari viku. pað er stórhríf-
-andi leikur í alla staði. En á
föstu og laugardag sýnir leikhús-
ið “The Fire Cat” bráðskemtilega
mynd. Næstu viku kýmileikana
eftir Booth Tarkington “Edgars
Jonah Day” og “The Man Who
Dared” ekta William Russell sýn-
ingin.