Lögberg - 08.12.1921, Blaðsíða 4

Ble. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. DESEMBER 1921
J'dgberQ
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.^Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
Talaimart N-6327 oý N-6328
Jón J. Bíldfell. Editor
btan&skrift til blaðaina:
THE GOLUNlBliV PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg, M&n-
Utan&akrift ritstjórana:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, Man-
The “Lögberg’’ ls printed and published by The
Columbla Prese, Limiited, in the Columbla Block,
863 to 867 Sherbrooke Street, Winnipeg, Manitoba.
Sönglist.
Það er sagt að sönglistin, sé list listanna,
það er, að í þeirri list sé að finna afl það sem
steiikast er til áhrifa, og viðkvæmast á sama
tíma.
Þegar eyra manns er lokað fryir öllum
mannlegum áhrifum, þá er það opið fyrir
töframagni sönglistarinnar.
Pó h.jörtu manna séu steinhörð, þá vikna
þau, er menn heyra einfaldan, en hjartnæman
sálmalagið sem hún mamma söng, og vér lærð-
inn við hné hennar. eða lagið við ættjarðar-
Ijóðið fagra, sem gagntók sái unglingsins í
a’siku.
Það eru ná'ttúrlega mörg fleiri öfl, sem
áhriifamiikil eru í lífi einstaklinga og þjóða, en
það er ekkert annað afl, sem hefir sömu áhrif
á líf manna eins og sönglistin — sem dregur
til sín með jafn ómótstæðilegu afli dýfstu og
‘dýrustu tilfinningar manna, vekur þær til
sjál'fsmeðvitundar og reisir þær í hærra veldi,
sem ekki er heklur at> húast við, því til engra
cfniviða er eins vel vandað.
Hafið þér notkkurntíma hugisað um það,
að sönglög þjóðanna er endurhljómur af þjóð-
arsálinni, að í þeim berst til eyrna heyrend-
ans gleði og grátur, von og vonbrigði, raun og
reynsla, sigur og ósigur þjóðarinnar eða þjóð-
anna, sem vér erum partur af. — Og í þeim
talar lrka til hevrendans náttúra lands þess
sem ól hann, og þjóðar þeirrar sem hann er
partur af, stormar og stórviðri, fjöll og fyrn-
indi, brimgnauð og blíðalogn.
Þetta er annar partur þessa máttuga
afls. Hinn er Ijóðið, sem fæðist í sálum
skáldanna í einveru og einrúmi, þegar þau eru
guði næst — þegar sál þeirra er á valdi gyðj-
unnar, sein að ein.s ann fegurð og göfgi. —
Þetta tvent, — þetta samstemt, — þetta
sungið af list, með tign og valdi, er sterkasta
vakningar og menningar aflið, sem til er í
mann-heiminum — er eina aflið sem getur
tendrað líf úr hörðum stein, eins og skáldið
kemst að orði.
Vér Islendingar erum ekki ríkir af alís-
lenzkum lögum — lögum “ sem læsa sig í gegn-
um líf og sál, eins og ljósið í gegnum myrkur”
þó eru nokkur lög til, svo sem “Guð
vors lands” eftir Svpinbjörnsson, sem skáldið
Bayard Tailor, sagði um: “Orðin skildi eg
ekki ; en töframagn lagsins, smaug sem raf-
straumur í gegn um sálu mína.” En vér eigum
mikið af ýmsum lögum sem eru andlega skvld
oss — sem eru við íslenzka texta og sem vér höf-
um lært að þekkja og láta oss þykja vænt um og
sem ekki að eins eru töframjúk, heldur hafa
þann mikla kost að þau læsa sig gegnum líf og
sál sem Ijósið í gegnum myrkur,” þegar þau
eru sett við íslenzka texta.
Vér ætlum hér ekki að fara að rita langt
mál um hvaða menningar áhrif íslenzk söng-
lög, eða lög, sem búin; eru að ná hefð við ís-
lenzka texta, hafa á fólk alment. Það væri að
bera í bakkafullan lækinn, því svo oft hefir það
verið gjört. Og svo er það alment viðurkent,
að enginn maður með heilbrigðu ráði lætur sér
detta í hug að bera á móti því,
En það er annað, sem oss langar til að
benda á, og sem snertir oss Vestur-lslendinga
mjög tilfinnanilega, og það er, hve lítið er gjört
til þess að halda við söng íslenzkra ljóða hér á
meðal vor.
Sá, sem þessar línur ritar, er búinn að
dvelja á meðal Vestur-lslendinga í meira en
þrjátíu ár, og mest af þeim tíma í Winnipeg.
Og þegar vér Htum yfir þá liðnu æfi, þá dvel-
ur hugurinn við margar inndælar endurminn-
ingar einmitt úr heimi sönglistarinnar á þess-
um stöðvum. Því það var sú tíð, að íslenzk
sönglist og íslenzkum sönglögum, eða sönglög-
um við íslenzka texta, var sómi sýndur, til ynd-
is og uppbyggingar jafnt ungum sem gömlum.
En þeir, sem voru lífið og isálin í því starfi, eru
nú Hestir annað hvort dánir, eða hættir að láta
til sín taka.
1 þessu sambandi minnumst vér á Fní Láru
Bjarnason, sem vér hyggjum að mest allra Vest-
ur-íslendinga hafi unnið að útbreiðslu sönglist-
arinnar meðal vor, frá því sjónarmiði sem hér
um ræðir.
Þá er að minnast á Þorstein heit. Oddson,
sem átti ekíki lítinn þátt í að glæða smekk fólks
vors og ást þess tii íslenzkra sönglaga og ís-
lenzkra söngvra.
(rísli Goodmíin átti líka sinn þátt í að efla
virðing Winnipeg íslendinga fyrir íslenzum
söngvum og tengja þá við þann þátt íslenzks
þjóðernis.
Tvö þau fvrnefndu eru nú dáin, en Gísli
hættur allri viðleitni í þessa átt, og með þeim
cru að deyja íslenzkir song\rar og íslenzk söng-
list hjá oss hér í Winnipeg. Að vísu em hér
til söngelskir menn og konur, sem vilja syngja
íslenzk Ijóð fremur öllu öðru, en þeim er að
fækka svo tilfinnanlega, að manni finst eins
og almennings álitið sé búið að kveða upp
dauðadóm yfir íslenzkum söngvum á með-
al Winnipeg fslendinga.
tTti í sveitum á meðal Vestur-lslendinga,
hefir þessu máli verið nokkur sómi sýndur
að undanfömu, og má sérstaklega þakka það
þeim herrum Brynjólfi Þorlákssyni, Jóni Frið-
finnssyni og Björgvin Guðmundssyni, sem allir
hafa lagt allmikla stund á að vekja fólk í þessum
efnum, og hefir orðið allmikið ágengt.
Það má heita fremur rart í Winnipeg, þó
á al íslenzkum samíkomum sé, að finna eitt ein-
asta íslenzkt lag á skemtiskránum, þrátt fyrir
það, þótt þeir sem fyrir þessum samkoum
standa, viti, að meiri hluti samkcwnugestanna
þrá að heyra sungið á íslenzku, og viti það
líka, að íslenzku söngvarnir hafa miklu meiri
menningar áhrif í flestum tilfellum þar sem
Islendingar eru saman komnir, heldur en
nokkrir aðrir söngvar, sem hægt er að bjóða.
Vér heyrum sagt, að það sé miklu auð-
veldara að syngja ensku lögin og ensliu text-
ana. Getur vel verið að svo sé; um það skulum
vér ebki deila. En hitt er marg-sannað og öll-
um ljóst, að það, sem auðveldast er og þægileg-
ast fvrir mann, er ebki alt af hollast.
Vér álítum, að það væri óbætanlegur
hnebkir fyrir fólk vort hér í þessum bœ og um
alt þetta land, ef íslenzku söngvarnir væru
látnir deyja — ef menn héldu þeim ekki við og
kendu þá og syngju sem oftast og sem bezt.
Hér í Winnipeg þurfum við að fá upp
sterkan og stóran íslenzikan söngflokk, sem
vekur að nýju áhuga ungra og gamalla fyrir
yndi og ágæti íslenzkra söngva. Vér trúum
því, að það sé ha;gt og vér trúum því að hvert
einasta íslenzkt mannsbarn hefði gott af því.
Hver vill taka að sér þetta mikla vanda-
mál í fullri alvöru?
Bækur sendar Lögbergi.
“Öldur”, sjö smásögur eftir Benedi'kt Þ.
Gröndal, Beykjavík 1920. tJtgefandi
Guðmundur Gamalíelsson.
Bók þessi er snotur á að líta, í 16 blaða
broti, 240 blaðsíður; kápan sjáleg, pappír góð-
ur og prentun vel af hendi leyst.
Sögurnar eru íslenzkar að anda og efni,
flestar, allar nema ein, sú fyrsta, sem höfund-
urinn nefnir: “Feldur harðstjóri.” Segir
hann þar frá dreng, sem ásamt öðrum gengur
í varphólma, sér örn, sem æðarfuglinn og aðr-
ir fuglar eru hræddir við og eru í sífeldri hættu
fyrir. Húsbóndi drengsins finnur hreiður
arnarhjónanna, fær skyttu til að drepa karl-
örninn, hann $ærir móðurina svo hún er ó-
sjálfbjarga, svo er amarungunum steypt ofan
fyrir bergið í sjóinn.
Þetta er í sjálfu sér ekkert athugavert og
tíðkast líklega þar sem ránfuglar leggjast á
varp. En þegar maður kemur að niðurlagi
sögunnar, þá sér maður að þetta arnar fargan
er að eins dæmi til þess að skýra hvað þeim,
sem skrifar, býr í brjóst. Þar segir hann:
“Og þá þegar varð mér það ljóst, að það verð-
ur að steypa harðstjórunum af stóli, ef smæl-
ingjar eiga a|5 geta um frjálst höfuð strokið.”
— Getur mönnum ekki skilist, að stéttahatur
er allra þjóða bölvun, og því skaðlegra, sem
þjóðirnar eru fámennari? Skyldi Islending-
um ©kki vera meiri þörf á einhverju öðru frem-
ur, eins og nú standa sakir, en helköldum an-
arkista kenningum?
Næsta saga heitir “Gullkistan”. Er um
bernskubrek drengja og leiki þeirra, svo sem
burtreiðar, þar sem þeir sækjast á og hafa tvo
af félögum sínum fyrir hesta, er þeir nefna
Surt og Sóta, og æddu hestar þessir fram
grenjandi! Hver lifandi maður hefir nokk-
urn tíma heyrt hesta grenja? Þessi saga er
hroðvirknisleg og klaufaleg frá upphafi til
enda.
“Mesta lífshættan” er frá voru sjónar-
miði bezta sagan í bókinni. Það er lýsing á
hugarfari manns, sem skyldan kallar út í sjó-
ferð, sem frá manna sjónarmiði virðist vera
alveg ófær. Einn á smábát fer hann úr eyju einni
til lands, til að fá læknir handa konu sinni er í
barnsnauð er stödd. Er maiminum, Þrándi, og
skyldu-meðvitund hans vel lýst, og eins viður-
eign hans við ægir , þegar hann einn á smábát
í íslenzku skammdegi, í ofsaveðri og í brim-
róti stýrir í gegn um brim og boða, nær til
lands, finnur læknirinn og kemst heim í tæka
tíð til þess að frelsa líf konu sinnar. Saga
þessi er sögð af talsverðri list ög sýnir að sá,
scm segir, á yfir allmiklu afli að ráða, ef hann
vill beita því rétt.
“Ljósið” og “Stakkurinn” eru stuttar
sögur, báðar fremur tilkomulitlar. í fyrra til-
fellinu frelsar kona bónda sinn og þá, sem með
honum voru á sjó í myrkri ,og hvössu veðri
n>eð því að kveikja Ijós og setja í þffnn glugga
hússins, sem vissi að sjónum. — 1 þeirri síðari
er maður að stríða við að ná heim til sín í ís-
lenzkum byl yfir fjallveg, hrapar í höirp'um og
frelsar líf itt með því að breiða út nýfum olíu-
stakk, sem hann er í og láta svo fallast fram
af hamrinum margar mannhæðír ofan í lausa
fönn; en út breiddi stakkurinn ýar honum fall-
hlíf á fluginu.
“Milli góðbúanna”. Aðal persónumar eru
þrjár í þessari sögu: Brandur í Lóni, fátækur
fjölslkyldumaður vel gefinn; Jóhannes, prest-
ur, sem líka er oddviti sveitarinnar, ágjam ó-
þofcki, og Asgeir kaupmaður, sem ekki var ó-
ærlegur, en vildi hafa sitt. jPessi saga, sem
mátt hefði vera góð, því efnið er mikið, missir
gildi við það, að lesarinn kemst ósjálfrátt að
þeirri niðurstöðu, að höfundurinn beri í sér
kala til prestastéttarinnar, sem hann sé að ná
sér niðri á. Vér trúum ekki, að í tíð höfundar
þessarar bókar hafi verið til, né sé heldur til
eins mikið varmenni í prestastétt Islands eins
og þessi prestur er látinn vera. Brandur, mat-
arlaus handa fólki sínu og fóðurlaus handa
fénaði sínum, leitar til hans upp á lán. Prest-
ur er að taka saman ræðu, þegár Brand ber að
garði. Hann leggur út af kraftaverki Jesú,
þegar hann mettaði fimm þúsundir manna.
Þegar hann heyrir, hvert erindi Brands er,
segir prestur: “Eg er alveg forviða------skil
okkert í þessu! Ha!—allslaus í góuloík, ha!—
Hvað eru börnin mörg?” — “Sjö”. — “Ha, sjö
börn! Já-------allslaus í góulok,—já, sjö böra,
ha — í góu lok------nei, á sveitina í einu! —
— það er voðalegt! — Hvernig í ósíköpuunm
stendur á þessu, maður! Eg skil efckert í þessu
'ha! — Er ekki Lónið bezta jörð?”
Að þetta sé eðlileg framlkoma eða eðlilegt
tal mentaðs manns, eða að þetta geti kallast
skáldskapur, það þarf enginn maður að segja
oss. Prestur þessi neitar að lána Brandi úr
sveitarsjóði, sem gat verið eðlilegt, en býður
honum lán frá sjálfum sér með því móti að
hann selji bæinn sinn, kindurnar sínar og bát-
inn sinn upp í þessa peninga upphæð, sem hann
þurfi að fá, og svo láni prestur honum það
sem upp á vantar til þess að hann geti fram-
fieytt fjölskvldu sinni til vors upp
á það, að Brandur ráðist sem formaðu r til
prests í fimm ár og láti tvo dauða hluti af
hendi við hann í a'llan þann tíma, þá sé skuld-
in borguð. Þessum afar (kostum hafnar
Brandur, leitar til Asgeirs kaupmanns, neyð-
ist til að taka skipstjórastöðu á gömlu og illa
sjófæru fiskiskipi gegn lán þessu, og ferst með
allri skipshöfninni.
Síðasta sagan, “Nábúaglettur”, er svip-
uð, að öðru leyti en því, að í henni er kaup-
maður, en ekki prestur, óþokikinn. Er sú saga
að mun lengri og yfirgripsmeiri en 'hinar sög-
urnar. — Víða er vel að orði komist í sögum
þessum, lýsingar góðar og mál lipurt. En við
lestur þeirra finst manni að höfundurinn hefði
getað gjört betur. En takmrak allra höfunda,
efcki sízt ungra, ætti að vera að ná sem næst há-
niarki litarinnar, án nokkurs tillits til afkasta.
Öldur eru til sölu hjá bóksala Finn John-
son, 698 Sargent ave., Winnipeg.
Vornótt í Álftafirði.
Voldugu fjöllin, vættir og hólar
vornætur hvíla á feldi.
Draumblíðir geislar sígandi sólar
seilast í skugganna veldi.
Blæþíður andvari, blásala-kliður
blundar í fjarðanna djúpi.
Ómblíður guðsríkis eilífi friður
íklæðist dýrðlegum hjúpi.
Uppsprettulækir í algrænum hlíðum
umfaðma leiti og bala.
Húmskýin döpur í dragkyrtlum síðum
dáleiða hafblæinn svala.
Æðurinn sundtökin ungunum kennir
álftir á firðinum kvaka.
Trygglynda heiðlóan tæplega nennir
að tifa um börðin og vaka.
Lágnættið blundar og ljósvakinn prúði
listmálar hauður og græði.
Tærustu blómsveigar, bládaggarúði
blikar, sem glitofið klæði.
Fjallkonan brosir mót ókomnum öldum
alfaðir skaut hennar gerði.
Dísiraar sofa í sefgrænum tjöldum,
sólguðinn stendur á verði.
H. M. Þ.
KVÆÐI
ort fyrir Skaftfellingamót.
(Lag: “ó fögur er vor fósturjörð”).
Nú sitjum heil við sagnafjöld
og söng og öl og kæti,
því Skaftfellingar skulu í kvöld,
hér skipa gestasæti;
en hugur flýgur heim í sveit,
að hollu feðra inni,
þar gróa enn í góðum reit
Vor gömlu vinaminni.
Þið fjöllin okkar fagurblá,
sem faldið snæfi köldum
og baðið fögur brjóstin há,
í björtum sólaröldum;
hvort mun ei fífill f jólu við,
um fegurð ykkar tala
og liljan hlusta á lækjarnið
við ljósálfana hjala?
Við munum fjallabrekkur blár,
hve blítt var þig að kyssa,
en óðul vor og æsku þrár
við einatt hljótum missa;
við elskum fjölbreytt, fögur söfn,
í faðmi dala þinna
þar ótal gömul gælunöfn;
á glaða daga minna.
Við munum einnig ís og glóð
og aldin grannaskalla*
og stórgrýtt elda stirnuð flóð
livar straumar rísa og falla
og fögur svipskýr sumarkvöld,
er singdi máni bleikur,
já, margt er skráð á minnisspjöld,
sem milt við hugann leikur.
Nú treystum gömul trygðabönd,
er tignu sæma geði
og leggjum vinahönd í hönd,
með hjartanlegri gleði;
cn hugur flýgur heim í sveit,
að hollu feðra inni
þar gróa enn í góðum reit
vor gömlu vinaminni.
Ilelga María Þorvarðsdóttir.
Mrs. Ingibjörg Goodman, hefir góðfúslega
gefið Lögbergi þessi kvæði til birtingar.
Ritstj.

JÓLAGJÖF
1
Sparibanka bók, ásamt litlu innleggi, er ágætis
jólagjöf fyrir bömin yðar.
*
Ráðsmaður vor mun með áncegja leiðbeina yður
THE ROYAL BANK
OF GANADA
Borsraður höfuðstóll og viðlagasj..... $40,000,000
Allar eigmr ....... *............ $500,000,000
Grœnlandsmálið.
Einmitt um sama leyti sem það
fréttist, að Norðmenn mótmæla
eignarnámi Dana á Grænlandi
(sbr. New York Evening Post 26.
nóv., o. fl.), birtist grein í Lög-
bergi 24. nóv. frá hr. Halldóri Her-
mannssyni, þar sem hann vill
sýna fram á, að eg hafi á röngu
að standa um tilkall íslands til
Grænlands.
Af því að hr. H. H. er bókfróður
maður og ágætlega istaddur að vígi
með allar upplýsingar um þetta
mál, varð eg satt að segja forviða
þegar eg las grein hans, og vil eg
drepa á einstöku atriði í þessu
skrifi hans, til skýringar.
Hann segir fyrst, að þetta mál
sé að “vísu ekki alveg nýtt,” —
sérstaklega hafi verið um það rit-
að af “einum manni”, en því hafi
harla lítil athygli verið veitt á
íslandi.” — Menn múnu víst verða
mér samdóma um það, að þetta
kemur lítið við þeirri spurning
hvort eg hefi farið með rétt eða
rangt mál. En hitt er jafnvíst, að
hr. H. H. sjálfur hermir rangt frá,
ef'hann vill gefa í skyn með þessu,
að öðrum sé um upptök þessa
deilumáls að kenna í íslenzkum
blöðum heldur en mér. Hann
hlýtur að vita vel, að grein mín
um “réttarstöðu Grænlands” í
Ingólfi (endurprentuð seinna í
sérstöku riti “Stjórnanskr'ármálið
og ábyrgð alþingis”) var upphaf
þessa máls á fslandi. Eg hafði
áður sýnt fram á skoðun mína í
"rímu ólafs Grænlendings” og eg
ber þannig ábyrgðina af því að
hafa fyrst reynt að sýna fram á
ofbeldishald Dana á Grænlandi í
bága við rétt íslands. pesisi mað-
ur, sem hr. H. H. á við, er þar á
móti seinna kominn fram og er
skoðanabróðir hans sjálfs — í jþví
að vilja sækja um leyfi til að
flytja íslenzka bændur til Græn-
lands. Svo ekki er það nein nýj-
ung, sem helzt virist þó vera ætl-
un höf. par sem hann síðar í
greininni isjálfur varar íslendinga
við því, að “veifa neinni réttar-
kröfu,” en leita samninga við
Dani, ef þeir “þættust þurfa að
eignast einhver ítök á Grænlandi”.
Menn kunna nú að segja, að
þetta ranghermi höf. sé lítils
vert; en þegar betur er lesið í
skrif hr. H. H., jþá fær það merk-
ingu, sem er aðgátsverð: Hann
gefur það sem sé fyllilega í skyn
í seinni hluta greinar sinnar, að
mér muni ekki ganga “eimskær
föðurlandsást” til í þessu máli.
Menn munu undir eins glöggva sig
á því, að erfiðara var að væna
mig um hags-munahvatir í deil-
unni um Grænland, ef játað væri,
að eg var sá sem fyrst vakti máls
á þessu efni heima fyrir fjöl-
æörgum árum og reyndi að gefa
þjóð minni skjalasönnun fyrir
því í fáeinum stökum, að mér var
þetta hjartfólgið mál. Eg undr-
aðiist að sjá þessa ófyrirleitnu að-
dróttun sem er endurtekin svo að
enginn getur misskilið í seinustu
málsgreininni, þar sem höf. talar
um “félaga mína” í þessu máli.
petta ber ósvikin ættarmerki upp-
runans — frá þeim sem hafa gjört
hr. H. H. að erindissveini sínum til
þess að reyna að vinna á móti
fylgi íslendinga fyrir vestan haf
með réttlætiskröfu vorri til þess-
arar fornu eignar íslands, sem
móti guðs og manna lögum hefir
verið haldið undir okur-áþán, án
alls efa dæmalausri í allri sögu
siðaðra þjóða. Ann ars vildi eg
mega bæta því við hér, að eg 'hygg
hell|st að álmenningi meðal ís-
lenzkra lesenda muni fremur
bjóða við en geðjast að þessari
getsök.
Eg vil nú víkja að mergi máls-
ins hjá höf. Hann tekur af öll
tvímæli á þessa lund: “Sannleik-
urinn er sá, að Grænland hefir
aidrei verið eign íslands.” Ef
þetta er svo, hvað þarf þá meir
vitnanna við? Og svo bætir hann
við þessari einkennilegu isetningu:
“Pótt Græn-land væri numið af fs-
lendingum — þá sannar það “eng-
an veginn” að það hafi heyrt und-
ir ísland eða verið eign þess!
Með þessari klausu hefir hr. H. H.
kollvarpað öllurn grundvallarrétti
um nýlendustöðu gagnvart móð-
urlandi: “par sem stjórnlög eða
samningar hafa ekki ákveðið
greining í gagnstæða átt, nær
réttarsvæði þjóðar yfir nýlendur
hennar” er meginregla, isem hr.
H. H. verður að beygja sig fyrir,
þegar hann hefir nú heyrt hafa
nefnda. Hann líkir saman sjálf-
stæði fslands og Grænlands —
en hvað segir saga Grænlands í
þá átt, að nýlendumenn þar hafi
viljað stofna óháð ríki — og hvað
segir þar á móti saga íslands á
aðra hlið gagnvart Noregi? Nei,
þetta kemst hr. H. H. hvergi upip
m^ð. Undir þögn sögunnar um
ákvarðaðan vilja Grænlandis forna
til þess að vera sjálfstætt ríki
er það nýlenda íslands — eins og
ótölulegur fjöldi rithöfunda hik-
laust og sammála halda fram, og
vil eg að öðru leyti leyfa mér að
vísa til jþess, sem eg hefi skrifað
um þetta í “Heimskringlu” áður.
— En það sýnist nú einnig isvo,
sem höf. haldi sér miður fært að
neita nýlendustöðu- íslendin^a-
bygðanna í Grænlandi, því hann
segir: “Setjum svo, að Isl. hefðu
átt rétt til Grænlands að fornu—
en þá hefði sá réttur glatast fyr-
ir rás viðburðanna”. — “Danir
fundu landið aftur og námu á ný”
(“eftir að bygðin lagðist í eyði”
og “iandið týndist.”). pessu
heldur höf. fram án þetss að
minnast á það, að eg hefi sýnt
fram á, að Egede kom þangað
ekki fyrstur eftir þjóðarhvarfið
né nam þar land. p'að er ekki
siður mentaðra höfunda í ritdeil-
um, að staðhæfa á móti röksemd-
um andstæðinga án jþess að færa
fram gagnrök. En þetta gjörir
höf. óspart gegn um alla grein-
ina.
pessu næst kemur merkileg-
asti kafii greinarinnar, þar sem
hr. H. H. skýrir frá skoðun sinni
um það hvað danska, einokaða
Grænland sé. pað virðist svo
sem hann ætli að alt Grænland
hafi ekki verið háð siglingabanni
og þess vegna hafi Danir með
samningum við aðrar þjóðir vilj-
að fá tekinn af efa um rétt
þeirra til landsins. En tilsk. 18.
marz 1776 þverbannar öllum,
jafnt þegnum Danakonungs aem
öðrum, að lenda nokkurs staðar
við Grænland né eyjar þar við
land nema með sérstöku leyfi
stjórnarinnar — og (þetta for-
'boð hefir verið tekið til greina t.
d. af Tyrkjastjórn 1894. Danir
hafa ætíð verið lagnir að koma
ár sinnd fyrir borð í samningum
— og eg hygg að meira þurfi til
en það, sem hr. H. H. ber á borð
í þessari grein til þess að skygn-
ast til botns í alt, >sem hefir búið
þeim innanrifja, þegar Vestur-
eyjar voru seldaf.
Höf. tilkynnir1 með sama úr-
skurðandi orðalagi, eins og hann
sé fullnaðardómari þessa máls,
að “ekkert gagn geti txnist ís-
landi” með því að hákda uppi rétt!
lands vors í þessu efnl. Eg hefi
minst á gildi Grænlands fyrir
vernd íslands — og jþví skyldu
íslendingar ekki geta gjört sér
Grænland arðvænt með einka-
leyfum — eins og t. d. Svalbarð
hefir orðið að autjsuppsprettu, og
er þá ástæða til þess jafnframt
að minnast i því s'ambandi á
framkomu norskra rithöfunda,
þegar stóð á deilunni um það
land, — svo veikum grundvelli
sem þeir urðu að byggja á. par
var ójafnt leikið. Höf. segir, að
þetta sé til þess að vekja “úlfúð
við Dani.” En það er ekki, á
hans tungu, að vekja uifúð við
íslendinga, að taka Grænland
landnámi í sumar með forboði
gegn því, að nokkur íslendingur
megi vera viðstaddur þessa há-
tíðlegu athöfn. — Og svo klykk-
'ir höf. út með því að segja, að
það sé vítaverðast að gjöra til-
raun til þess að “fá stórþjóðirn-
ar til þess áð vefengja rétt Dana
til Grænlands.” — pessi setning
hans þolir ekki að brjótast til
mergjar. Hver er sá, sem er
ætlað að “fá stórþjóðirnar” til
,'þessa, ef almenningsálit Islend-
inga rís á móti þessum aðförum
Dana? pað er eins og hr. H .H.
geti hvergi skilið sjálfan sig
rétt, hvað þá heldur aðra. — pað
er einungis ísland sjálft, þjóð-
arvilji þess, þing og stjórn, sem
getur komið þessu máli á fram-