Lögberg - 06.09.1923, Blaðsíða 1

Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
Athugiö nýja staöinn.
KENNEDYjBLDG. 317 Portage Ave. Mót Eaton
fL
SPEIRS-PARNELL BAKINGCO.
• •
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. R E Y N 1Ð Þ AÐ J
TALSIMI: N6617 - WINNIPEG
35. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 6. SEPTEMBER 1923
NUMER 34
e
Helztu Viðburðir Síðustu Viku.
Canada.
Sex hundruð manns komu sam-
an í Centennial skólanum í West
Kildonan hinn 30. f. m. og báru
fram vantraustsyfirlýsingu á
sveitaroddvitann C. A. Tanner,
verkaflokks "*þingmann fyrir Kil-
donan og St. Andrews, ásamt
samverlkamönnum hans í sveitar-
stjórninni. Var þeim borin á
brýn óhæfileg bruðlun á fé sveit-
arfélagsins. Skorað var á sveit-
arráðið að segja af sér um næstu
áramót. Mr. Tanner telur á-
s^kanir þessar með öllu óverð-
s'kuldaðar og á engum rökum
bygðar.
R. D. Wauh, forseti hinnar nýju
vínsölunefndar í IManitoba, er
væntanlegur til borgarinnar, ein-
hvern hinna næstu daga.
%
Áætlað er að ágóðinn af stjórn-
arvínsölunni í Manitoba, muni
nema se*m næst fjögur hundruð
þúsund dölum fyrsta árið.
Sannast hefir það nú, að ailir
þeir, er tóku þátt í Crawford leið-
angrinum til Wrangel eyjarinnar
1921 eru dauðir, að undanskilinni
einni Eskimóakonu.
Látinn er í Ottawa E. T. Smith,
innheimtumaður í stjórnardeild
opinberra verka. Hann lætur
eftir sig ek'kju og einn son.
Miss Mfargaret Paton, varð
bráðkvödd við vinnu sína í Rcvbin-
son’s búðinni hér í borginni, síð-
Hún var 61
Framkvæmdarstjórn hinna
sameinuðu bændafélaga í !Mani-
toba, fullyrðir að ickkiert verði
9 af hinni fyrirhuguðu samvinnu-
sölu á hveiti í fylkinu þetta árið. i astiiðinn iaUgardag.
Svo sé orðið á'liðið tímans að ekki | ^rg ag ai^ri
sé viðlit að hrinda ‘málinu í fram-
Jcvæmd að sinní. En þess læt-
ur stjórnin jafnframt getið, að
næsta ár verði slíkt fyrirkomu-
lag reynt að öllu forfallaiausu.
Samkvæmt skýrslum frá hag-
stofu sambandsstjórnarinnar í
Ottawa, kemur það í ljós, að Can-
ada kaupir svo að segja öll raf-
áhö'ld frá Bandaríkjunum.
Allmargir skólakennarar frá
New Zealand og Ástralíu, eru ný-
komnir til Vancouver, B. C., og
hafa fengið þar atvinnu við
kenslu á vetri þeim, er í hönd fer.
iManitoba »stjórnin hefir nú
lagt niður stofnun þá, er Joint
Council of Industry nefnist, og
Ieidd var í lög í þei’m tilgangi, að
stuðla að samkomulagi milli verk-
veitenda og vinnuþiggjenda, ef
snurða hljóp á þráðinn. —
Ógreiddir fasteignaskattar í
Manitobafylki, nema til samans
$17,469,509. <— Dáindislagleg
fúlga.
|W: E. N. Sinclair, þingmaður
fyrir South Ontario kjördæmið,
hefir verið kjörinn leiðtogi frjáls-
lynda flokksins í Ontario fylkis-
-'þinginu. N
Eplauppskera í 'Canada, var á
síðastliðnu ári, sem hér segir:
Nova Scotia, 1,891,000 tunnur,
British Columbia, 1,000,000, en
Ontario, 809,000 tunnur.
Douglas A. Campbell frá Tor-
onto, hefir verið skipaður aðal
framkvæmdarstjóri Maple Leaf
hveitimylnufélagsins- Forseti
þess félags er James Stewart, hér
í borginni, fyrrum formaður
hveitisölunefndarinnar.
íhaldsflokkurinn í Pictou kjör-
dæminu í Nova Scotia, hefir á-
kveðið að setja engan mann til
höfuðs Hon- E. M. Macdonald,
hinum nýja hervarnaráðgjafa sam
bandsstjórnarinnar, við aukakosn-
inguna, sem þar hefir verið skip-
uð fyrir. Hvort verkamenn út-
nefnaþingmannsefni, mun enn
eigi hafa verið afráðið.
Að ti'lhlutun Dr. Forbes God-
frey, heilbrigðismálaráðgjafa í
Ontario og Dr. Bantings, þess er
fann upp insulin meðalið við
sykursýki, hefir verið svo skipað
fyrir, að allir skuli geta orðið
Jmeðalsins aðnjótandi, án tillits
til þess, hvort þeir geti borgað
fyrir það eða ekfci.
Eftirgreindir fjórir menn hafa
verið skipaðir dómarar við hæsta
rétt Ontario fyllkis. Sir Wi'Iliam
Mu.lock, verður dómsforseti, eni
meðdómendur, ,Hon. Francis Ró-J
bert Latchford, Hon. Fosberry
Orde og W. H. Wright, 'lögmaður
frá Owen Sound.
Kolanámufélag eitt í Alberta
hefir skrifað borgarstjóranum í
Toronto og lýst yfir því, að það
geti sent þangað þvínær óþrjót-
andi byrgðir af kolum, er gangi
næst Pensylvania kolum að gæð-
um og selt þau þar í borginni fyr-
ir $11.00 S'málestina- Borgar-,
stjóri kvaddi samstundis til bæj-'
arstjórnarfundar til þess að ráðg-
ast við hana um tilboð þetta.
P. Fowler, einkaritari Hon- T.
C. Norris í ráðgjafatíð hans, og
fram að þessu ritari núverandi
3tjórnárformanns- Hon. John
Bracken’s, hefir sagt af sér stöðu
sinni og er á förum vestur að
Kyrrahafi. Miss Jean McCall-
um, hefir verið skipuð til að gegna
stöðu hans.
Sagt er að hveitiuppsfcera í
héruðunum norður af Edmonton,
Alta, sé eitj sú mesta og bezta,
sem þekst hafi í manna minnum.
Ákveðið hefir verið að skipa
konunglega rannsóknarnefnd til
þess að rannsaka ástæður allar,
er leiddu til verkfallanna 'miklu i
Sidney og Cape Breton.
Bændafélögin í South Renfrew
kjördæminu í Ontario, þar sem
hinn nýji verzlunarráðgjafi sam-
/bandsstjórnarinnar, Hon T. A.
Low, leitar endurkosningar, hafa
ákveðið að láta kosningu ihans
afskiftalausa. Þykir því engan
veginn ólíklegt, að ráðgjafinn
verði kosinn gagnsóknarlaust.
Ársþing hinna sameinuðu
verkamannafélaga í Canada, kem-
ur saman í Vancouver, hinn 10.
*þ. mánaðar.
Bandaríkin.
Fullyrt er að Henry Ford muni
njóta lang almennasta- fylgisins,
innan vébanda Demokrataflokks-
ins, en næstur honum korni
William IMcAdoo. Ford hefir
15,000 umboðsmenn víðsvegar uni
Bandaríkin og yrði þeim öl'lum
lagt fyrir einn góðan veðurdag
að fara út og “agitera,” þarf élig-
inn að óttast að ekkert gangi
undan þeim.
Ríkisstjórnin í Wisconsin,
greiðir starfsmönnum sínum sam-
tals að jafnaði $900,000 dali á
’mánuði.
Sagt er að hvergi í Bandaríkj-
unum, muni konur hafa jafnmik-
inn áhuga á stjórnmálum og í
Ohio.
Skýrsla verkamála skrifstofu
ríkisstjórnarinnar í Ohio Sýnlr,
að atvinnuleysi er þar mjög að
fara í vöxt. í ágústmánuði
síðastliðnum, sóttu 15,935 konur
um atvinnu, en að eins 7,416, gátu
fengið eitthvað að gjöra. Af
karlmönnum sóttu í sa'ma mánuði
30,426 um atvinnu, en 13,289
komust að.
Meginþorri þeirra manna, sem
í harðkolanámum Bandrikjanna
starfa, gerðu verkfal.l hinn 1. þ.
m-, eins og búist hafði verið við.
Ríkisstjóranum í Pensylvania,
Mr. Pinchot, var falið að leita
samkomulags og hafa þær til-
raunir staðið yfir undanfarna
daga, án þess að bera nokkurn
sýnilegan árangur. Var til-
raunum frestað síðastliðinn laug-
ardag, en ráðgert að kveðja aftur
til fundar á miðvikudaginn.
Samkomulagshorfurnar taldar að
vera. fre'mur daufar.
Fregnir frá Indíanapolis láta
þess getið, að Ku Klux Klan fé-
lagsskapurinn, hafi fengið . full
umráð yfir Va'lpariso háskólanum.
Vöruinnflutningur frá Evrópu
til Bandaríkjanna^ hefir aukist
stórkostlega siðustu mánuðina.
%
Mælt er að Coolidge forseti
þvertaki fyrir að skifta sér hið
allra minsta af deilumálum Ev-
rópuþjóðanna.
Ymsir leiðandi menn Demo-
krataflokksins, virðast vongóðir
um að senator Underwood frá
Alabama, muni geta unnið næstu
forsetakosningar, með atfylgi
austurríkjanna og verði þar af
'leiðandi ekkert upp á vesturríkin
kominn- Að vísu telja þeir lík-
legt, að geta unnið eitthvað af eft-
ir greindum þrem ríkjum: Ohio,
Indiana og Illinois. Þó mun slíkt
bygt á vafasamri ágizkun, sem
vitanlega getur brugðist. Á
það er treyst, að Smith ríkisstjóri
í New York, þjóðkunnur áhrifa-
maður, muni geta trygt Under-
wood þar mikið fylgi, svo fremi,
að hann sé þá, fús til þess, ‘með
því að orð hefir á því leikið, að
honum sjálfum muni ekki fjarri
skapi að keppa eftir forsetatign.
Blaðið Chicago Herald and
Examiner, segir Republicana
flokkinn vera í mesta eymdar á-
standi, þar sé í raun og veru hvo^
hendin upp á móti annari og
strangt tekið sé flokkurinn eins
og höfuðlaus her. — Líklegast
hreint ekki svo lítið til í því.
Jolhn ’Lewis, forseti náma-
mannafélaganna í Bandarífcjun
um, segir að ekkert afl í víðri
veröld, geti eyði'Iagt samtök
verkamanna. —
Hvaðanœfa.
Bretland.
Síðustu fregnir af írsku kosn-
ingunum, sýna að stjórnarflokk-
urinn er jafnt og þétt að styrkjast
Eins og nú standa sakir, hefir
stjórnin 59 þingsæti, lýðveldis-
sinnar 40, óháðir 17, bændur 14
og verkamenn 13. Ófrétt er
enn um úrslit í 10 kjördæmum.
pað eftirtektaverðasta við kosn-
ingar þessar virðist vera það, hve
verkamannaflokkurinn kom að fá-
um þingmönnum. Fullyrt er að
stjórninni muni græðast að
minsta kosti fimm þingsæti enn-
Birkenhead lávarður og fyrrum
ráðgjafi í samsteypustjórn Lloyd
George’s hefir verið á fyrirlestr-
ar ferðum um Bandarikin og Can-
ada að undanförnu. —
Styrkur sá, er brezka stjórnin
veitir atvinnulausu fó'lki þar i
landi ne'íiiur 23 miljónum ster-
lingspunda. Upphæð þessi vex
stjórninni í augum og er hún nú
að gera tilraun til að búa til at-
vinnu handa einhverjum hluta
þessa fólks, með því að stofna til
nýrra mannvirkja, svo sem braut-
arlagninga og annara vegabóta.
Hygst stjórnin að útvega um
þrjú hundruð þúsund manns at-
vinnu á þenna hátt. Alls er nú
á aðra miljón atvinnulausra
manna á Bretlandi og er það
langtum meira en dæ’mi eru áður
til í sögu þjóðarinnar.
Philip Snowden, einn af 'leið-
andi mönnum verkamannaflokks-
ins i brezka þinginu, telur engan
vafa á því, að flokkúr sinn komist
til valda þar í landi innan til-
tölulega skamms tíma. Fulíyrð-
ir hann að þjóðinni ‘muni engin
minsta hætta af því stafa, þótt
margir hyggi á annan veg. Auð-
vitað segir hr. Snowden, að flokk-
urinn samkvæmt stefnuskrá sinni,
mundi breytt allmjög núverandi
fyrirkomulagi iðnaðar og fjármál-
anna, en breytingarnar verði svo
hægfara, að lítillar sem engrar
truflunar muni gæta.
Lloyd George telur það engan
veginn óhugsandi, að Streseman
hinn nýji ríkiskanzlari /pýzka-
lands, kunni að vera rétti maður-
inn til þess, að leiða þjóð sína út
úr éyði'mörkinni. Takist honum
það ekki, megi búast við nýrri
byltingu á pýzkálandi og ef til
vill Communista stjórn.
Blaðið London Times, fer af-
arhörðum orðum um aðfarir
Mussolini gagnvart Grikkjum og
hyggur persónulegan ofmetnað,
standa að baki þeirra.
pau tíðindi gerðust fyrir
skömmu, að Grikkir myrtu fim'm
umboðsmenn ítalíustjórnar þar i
landi. Af hermdarverki þessu
hefir það leitt, að einum stríðs-
flókanum er nú fleira á stjórn-
málahimni Norðurálfunnar. Var
þó ærið fyrir. Mussolini stjórn-
arfoimaður á ítalíu, krafðist þeg-
ar í stað skaðabóta af Grikkjum.
en þóttist ekki fá fullnægjandi
svar. S'kar hann þegar upp her-
ör, sendi öflugan herflota til
Corfu og lagði hald á alt sem
fyrir varð. Reiddust Grikkir
þá mjög og sendu áskorun til
þjóðbandalagsins, sem og Banda-
ríkjanna um liðveizlu. pessu
mótmælti stjórn ítala, og kvað
Grifcki engan rétt hafa til að
flýja á náðir þjóðbandalagsins.
Samt varð niðurstaðan sú, að
stofnun þessi 'hét að
veita þeim áheyrn. Hvern árang-
ur að slík málaleitun kann að
bera, er enn á huldu. En flest
'Stórve’ldin er látið hafa uppi á-
lit sitt á málinu, virðast nokkurn-
vegin einhuga um það, að deila
þessi heyri beint undir verksvið
þjóðbandalagsins, og þar fái það
nú í raun og veru fyrsta tæki-
færið til þess, að sýna alþjóð
manna, hverju það geti áorkað.
Hvernig svo sem ráðast kann
íram úr deilumálum þessum, þá
eru horfurnar eins og sakir
standa, alt annað en glæsilegar.
N'ú eru ítalir að sögn farnir að
víggirða Corfu eyna.
Hið fjórða ársþing þjóðbanda-
lagsins — League of Nations,
kom saman í Geneva hinn 3. þ. m.
Fulltrúar 51 þjóðar voru viðstadd-
ir setningar athöfnina og sátu
fyrsta fundinn. Fyrsta málið
sem til umræðu kom var tillaga,
flutt af Sir Joseph Cook, fulltrúa
Ástralíu þjóðarinnar, um að þing-
ið vcttað. japöT^jr- 'þjóðinni lilut
tekning í samba idi við sorgarat-
burð þann hinn mikla, er henni
hefði að höndum borið. Var
uppáistungan samþykt í einu
hljóði. Settur forseti þjóðbanda-
lagsins, Ishii grGfi, fulltrúi Jap-
ana, þakkaði hrærður í huga,
samúðina, sem sér og þjóð sinni
hefði verið sýnd, með yfirlýs-
ingu þessari.
Eitt þýðingarmesta málið, sem
fyrir þinginu 'liggur, er deilan
milli Grikkja og ítala.
Skólinn
Eini lúterski skólinn í Manitoba
Eini íslenski skólinn í Canada.
Eftirmáli.
Jóns Bjarnasonar skóli tilsvarar
rétt þessari lýsingu. Ef þér allir,
vinir mínir, leyfið þessum hugtök-
um að læsa sig inn að hjartarót-
um ykkar, veit eg að enginn ykk-
ar breytir eins og “presturinn og
Eevítinn” gagnvart skólanum.
aS verSur ágætt pláss fyrir 8i
nemanda í nýju byggingunni. Hún
rúmar, meS öSrum orSum, fleiri
nemendur, en vér höfum nokkurn
tíma liaft; en hví ekki að láta
þetta vera “stærsta” áriS?
Við skulum taka saman höndum,
allir góSir drengir, og fylla húsið.
ByggingarstarfiS gengur meS
mesta dugnaði. Eftir öllu því, sem
séS verSur nú, verSa kensludag-
arnir í gamla bústaSnum til byrj-
unar mjög fáir. Getur'fariS svo,
að þaS þurfi ekkert aS kenna þar.
Sannarlega verSur mér hlýtt nm
hjartarætur, þegar eg hugsa til
þess möguleika, aö enginn liggi
á liði sínu i þessu máli, aS nú
verði allir samtaka.
GuS gefi því orSi sigur.
MuniS, að skólinn er ákvarðaS-
ur að byrja 20. þ.m. og enn frern-
ur, að skólastjórann, séra Hjört J.
Leó, er aS hitta aö 679 Beverlev
stræti, Winnipeg. Hann er fús til
'að veita allar upplýsingar, sem
menn óska eftir.
Nemendur ættu að kappkosta,
að vera komnir í byrjun, ef til þess
er nokkur vegur.
Skólinn gefur námfúsum, á-
stundunarsömum unglingum, sem
lokiÖ hafa barnaskólanámi, ágætt
tækifæri til að ljúka á einum vetri
því, sem tilheyrir 9. og 10. bekk.
Allir, sem hlut eiga að máli,
stySji nú Jóns Bjarnasonar skóla
meö nemendum og fé, ei,na lút-
erska skólann í Manitoba, eina ís-
lenzka skólann í Canada.
Rúnólfur Marteinsson.
Þegar eg skrifaSi grein mína,
“Málalok”, ætlaði eg ekki að eyöa
fleiri orSum viö séra Ragnar E.
Kvaran, þvi aö umræöurnar voru
Orðnar gagnslausar fyrir almenn-
ing, þar eð R. K. fer aö eins und-
an i flæmingi og reynir aö hártoga
greinar mínar. en eyða aðalefninu,
sem deilurnar hófust um. ■
Þetta síöasta skrif séra R. K. í
“Heimskringlu” 22. þ.m. er svo
furöulegt, að maöur hlýtur aö
spyrja sjálfan sig: Er presturinn
svona skilningssljór, eöa er hann
svona óvandur aö viröingu sinni ?
— Hann segir, aö eg reyni aö láta
lita svo út (síðar segir hann aS eg
geri þá staöhæfing) sem aöal mun-
urinn á stefnu Sambandssafnaöar
og hins lúterska kirkjufélags sé sá,
aö hið síöarnefnda hviki aldrei frá
kenningu Krists, en bæöi hann og
söfnuður hans óhlýönist boöum
Jésú og vefengi hann. — Þetta er
rangfærsla. ÞaS sem eg hefi staö-
hæft er þetta: Jij'Séra R. K. er
ekki þess um kominn aö standa í
baráttu á móti altarissakrament-
inu eöa aö afnema þaö, þvi þaö er
boö Jesú. (2) ASalatriöiS í því,
sem á milli ber um stefnur Sam-
bandssafnaöa og lúterska kirkju-
félagsins, er þetta: Er Jesús Krist-
ur óskeikullf^ Er Jesús “Guðs
son”?
Eg mintist á þettæ'síöara atriöi
vegna þess, aö árás séra R. K. á
altarissakramentiö er bein afleiö-
ing af því, að liann telur ekki boS
Jesú bindandi.
Öllum er þaö kunnugt, af sam-
þyktum Wynyard-fundarins i vet-
ur, aö SambandssöfnuSirnir neita.
guödómi Krists, Og þá auðvitaö
óskeikulleik hans.
Séra R. K. fullyröir enn fremur-
ur, aö Jesús hafi “aldrei fyrirskip-
‘aö altarissakramentið.”
Hvað þýSir ar.nars að eyða crö-
um við þann mann, sem þetta fær-
ir sem rök til þess aS réttlæta mál-
staö sinn?
Við hvaö á Jesús, þegar hann
segir, eftir útdeilingu brauSsins og
vínsins meöal lærisveinanna :
“GjöriS þetta í mína minningu.”
Frægur veröur séra R. K. í
kristnisögunni, þegar hann er bú-
inn aS leiða alla kirkjuna í sann-
leika um þaö, aö Jesús hafi aldrei
fyrirskipað kvöldmáltíöina. Hann
þyrfti að bregöa sér sem fyrst
austur til Boston og opinbera Ún-
ítörum þenna sannleika. Ýmsir
þeirra “vaöa í villu og svíma” um
þetta atriSi, því aö þeir neyta alt-
arissakramentisins í þeirri trú, aö
Jesús hafi stofnsett þaS. Og þótt
undarlegt megi virðast, eru for-
rnúlur þær, sem þeir nota, að
mörgu leyti likar formúlum lút-
erstrúarmanna.
Séra R. K. kvartar um, aS eg
vilji sverta sig. ÞaS eru ekki mín
orS, sem sverta hann, heldur hans
eigin orð. — Eg er ekki meS trúar-
ofsóknum. Eg álít aö trúin sé
einkamál milli GuSs og mannsins,
og aS hver einlœgur maður eigi
rétt til skoöana sinna, þótt þær séu
að einhverju leyti frábrugönar
mínum skoöunum. En eg ber
enga virSingu fyrir þeim “boö-
skap”, sem gerir árás á trú annara
og brigzlar þeim um hræsni eöa
heimsku. Og eg álít þaS skyldu
mína aö vara við þeim kenningum,
sem ríða algerlega í bág viS ský-
lausa kenningu Jesú.
Adam Þorgrímsson.
Heimilið þitt
Lauslega þýtt, eftir Edgar A. Guest.
Safnaðu veraldar orðstýr og auð,
þó alt þetta brosi þér við,
þú leitar að hjarta þíns helgasta draum
að hugarins gleði og frið,
Lát fjöldan þér hrósa, og hefja þitt nafn
og heiminn að frægð þinni dáðst,
en aldrei í sannleika sæll ertu þó
ef sál þína vermir ei ást.
pað hús er þú byggir sé ljósgeislalind,
sem lífgar ef hjartað er þyrst,
og hvort sem þitt heimili’ er hátt eða lágt
það hlýtur að vera þér fyrst, .—
fyrst þínu ráði, og fyrst þinni hönd,
hin fyrsta, 0g síðasta þrá,
svo vinnir þú annara virðing og traust
það verður að stafa því frá.
Gleð það í harmi og sýndu því sátt,
að sundrung ei festi þar rót,
lyftu þeim hjörtum er húss þíns við dyr
horfa þér fagnandi mót.
Glæð þeirra áform til alls, sem er gott,
svo eignist þú virðing þeim hjá,
og þar átt þú huggun og hivnnesfcan auð
þó heimurinn snúi þér frá.
Bú þér það heimili bróðir minn kær,
er brosir af samúð og dygð,
svo getur heimurinn sagt hvað ’ann vill
ef sýnir þú vinunum trygð.
Bend þeim af ástúð, og met ekki mest
það mark, sem þú að hefur kept,
ef fcælir þú ástvina þelið til þín
■er þættinu'm hélgasta slept.
Gef því þitt hjarta Um æfinnar ár
það alt, sem að bezt þú átt til,
fyltu það eining*og fagnaðar söng
fyltu það ljósi og yl.
Leitaðu höfðingja hróss ef þú vilt,,
en heiður sá dýrkeyptur er,
ef heimilið fellur með elskunnar auð
og ástvina traustið á þér.
M. Markússon.
oft brotið skip sin í borgarsollin-iuppreist gegu þeirri ■ aöferS, er
um. Slíkt má ekki svo til neyddi þá til aS kaupa lifsnauS-
ganga. Jafnvægið verður að kom-isynjar sínar á opnum markaöi, en
ast á aftur, ef þjóðfélags skipu- selja á tollvernduöum markaöi.
lagið á ekki alt að lenda á ringul- Flestallar breytingar í stjórnmálum
reið. Bandaríkjanna, frá því á timum
Allar stéttir þjóðfélagsins! borgarastríSsins, sem vert er aö
verða að starfa í sameiningu, ef nefna, eiga rót sina að rekja til
ve1! á að fara. Of mikil andleg óánægöra bænda innan Republic-
fjar.lægð milli# borgarbúa og
bændalýðs, er jafn skaðleg og of
tíð mök. pjóð sevn er sjálfri sér
sundurþykk, er sinn eiginn óvin-
ur. Henni getur ekkert afl
bjargað. Það var ekki að á-
ana flokksins, er gert hafa upp-
reist gegn fyrirliSum sínum sök-
um verndartollanna.
ÁriS 1922 var bændum Vestur-
ríkjanna talin trú um, aS meS
hækkuöum verndartollum, mætti
Bœndabýli og þjóð.
“Bændabýlin framleiða 'menn
handa þjóðinni, engu síður en
fæði,” segir greinarhöfundur í
tímaritinu Atlantic Monthly.
peir sem virðast láta sér í léttu
rúmi liggja málefni bóndans, ættu
að hugleiða það að minsta kosti
einstöku sinnum, að bóndinn verð-
skuldar meira en matarást. Hvert
sækja borgirnar lífsþrótt sinn og
endurynging, ef ekki til sveita-
heilbrigðinnar?
Þjóðfélagið þarfnast í raun og
veru allra sinna stétta en engrar
þó jafn óumflýjanlega og bænda-
stéttarinnar. Bóndi er bústólpi,
bú er 'landstólpi. Bæjaglaumur-
inn og glamrið hefir stundu'm
um of hrifið ihuga ungs sveita-
fölfcs, svo það hefir yfirgefið óð-
stæðulausu, að Rómaríki hið koma meiri jöfnu.Si á verSlag hinna
forna liðaðist í sundur. Meðan ýmsu framleiöslutegunda og aö
á stríðinu stóð, virtust bænda- hagur þeirra mundi þarafleiSandi
býlin vera í mifclu afhaldi. Þvi batna til muna. Þeim var talin
ættu þau ekki að vera það eins á trú um, aS hátollarnir gegn akur-
friðartímum. Bændabýlin eru yrkjuafurSum jafnt og verksmiSju-
ekki einungis þörf fyrir fæðuna, varningi, mundi koma bvoru-
er þau framleiða, heldur einnig tveggja í margfalt bærra verS.
fyrir það, hve drengilega þau hafa VerS akuryrkju framleiöslunnar
varðveitt og varðveita enn þjóðar- hækkaöi um tíma og sitthvaö virt-
heilbrigðina og þjóðarhreinleik- ist benda til, aö staöhæfingar þess-
ann. ar heföu viS hreint ekki svo lítil
rök aS stySjast. Nú hefir bémdinn
samt komist aS raun um, aS hér
var aS eins um hillingar eSa
draumóra aS ræSa sökum þess, aS
hann veröur aö selja afgang fram-
leiöslu sinnar á opnum heimsmark-
aSi, en verðiö heima fyrir er orSiS
eins lágt og hugsast getur. Cool-
idge stjórnin heldur því samt
fram, aS tollverndun væri bænd-
um til ómetanlegra hagsmuna, ef
þeir aðeins framleiöi ekki meira
en þörf sé á fyrir heimamarkaS
þjóSarinnar. Reynt er aS telja
honum trú um, aS svo fremi aS
hann framleiöi aSeins nægilegt til
heimanotkunar, komi vemdartoll-
arnir í veg fyrir innflutning vöru-
tegunda og eftir þaö hafi hann í
raun og veru töglip og hagldirnar.
Stjórnmálin sunnan
línunnar
Enginn stjórnmálaflokkur
Bandaríkjunum getur nokkuru
sinni sagt um þaS fyrir fram, um
hvaöa meginmál aö kosningar þar
kunni helzt aS snúast. Það kom I
greinilegast í ljós í kosningunum
til þjóöþingsins í fyrra, þar sem j
sjálft verndartollámálið svo aS
segja gleymdist. Þrátt fyrir þaö,
eru samt miklar líkur il aö í næsta
árs kosningum muni verSa háöur
allsnarpur bardagi um þaö mál.
Republicana flokkprinn horfir
fram á pólitiska uppreist í Vestur-
ríkjunum, gegn Fordney-McCum- j Flann geti þá öruggur smeygt sér
ber hátollafarganinu, á svipaSan inn undir tjaldskör verndartoll-
hátt og átti sér staS í sambandi viS I anna og skipaS bekk meö verk-
McKinley tollfrumvarpiö 1890 og j smiöjueigandamlm.
Payne-Aldrich lögin 1910. GleSiboSskapur þessi er fóstraS-
Frá hagfræðilegu sjónarmiSi ájut í heila akuryrkjumála ráSgjaf-
ávaxta - ræktandi SuSurríkjanna ans sjálfs. Geti verndartollarnir
meira sameiginlegt viö Vestur- j ekki orSið til þess, aS akuryrkju-
ríkjabóndann, en Vesturrikjabónd- framlieðslan færi út kvíarnar, er
inn viö Austurríkja verksmiSju- jekki annars kostur. en takmarka
eigandann. í pólitiskum skilningi, i svið hennar, segir ráögjafinn. AS
hefir skoSanamunur beggja. gömlu taktnarka verndartollana sjálfa,
flokkanna, veriS einskonar landa-jeöa sleppa þeirn alveg, virSist ráö-
merkjalina, milli NorSur- og SuS- ; gjafanum ekki hafa til hugar kom-
urríkjanna. Um sextiu ára skeiS, ;iS. — Uppástunga hans er ekki ó-
hefir Republicanaflokkunum venju svipuö því, ef einhver héldi því
legast hepnast furöu vel, aö sam- j fram, aö nota mætti af nýju föt,
eina kjósendur iSnaðarríkjanna [sem augljóslega væru orðin of lít-
austur frá og akuryrkjubændur | il, meö því aS stýfa fætur eiganda
vestra. Stöku sinnum hafa þó | þeirra af viö hnésbætur og hand-
öl feðra sinna og því miður of bændur Wsturríkjanna gert flokks leggina um olnbogann.