Lögberg - 31.07.1924, Síða 4

Lögberg - 31.07.1924, Síða 4
81*. * LGGBERG, MMTUDAGINN3L JÚLÍ 1924. i é IJogbítg Gefið út hvem Fimtudag af The Col- ambia Prets, Ltd., |Cor. Sargent Ave. & Toronto Str., Winnipeg, Man. Talsinmri N-6327 og N-6328 JÓN J. BILDFELL, Editor L'tan iíkrift tíl blaðsins: THE C0LUW(BUV PíjESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg. M»n- Utanáskrift ritstjórans: éOiTOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, lii|an. Ihe ‘‘Lögberg” ls prlnted and published by The Columbia Press, Limited, in the Columbia Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba. Hér og þar. Fáir menn hafa ákveðið markmið í lífinu, sem þeir stefna að. Fjöldinn flýtur fyrirstöðulaust að feigð- arósi. Sálir ungbarnanna eru ósánir akrar. Orð og gjörðir hinna eldri er útsæðið, en undir útsæðinu er uppskeran að miklu leyti komin. Helvíti hefir löngum verið þyrnir í hpldi sumra manna, sem þeir hafa fyrir hvern mun viljað losna við, og er þeim það sízt láandi. En því miður hefir það ekki gengið greitt, og hvernig sem þeir hafa ham- ast á því, þá hefir þaði verið jafn þrálátt við þá og ögrandi og lagt tálsnörur sínar fyrir fætur þeim og annara og steypt einupi eftir annan í ógæfu og glötun. Væri ekki reynandi fyrir þá að færa sjálfa sig dá- lítið frá þvi, i staðinn fyrir að vera að bisa við að færa það burtu frá sér? hann væri mótfallinn stríðsanda, sem svo mikið bæri á, en ekki neitað að taka þátt í stríðum undir vissum kringumstæðum. Annað stórmál, sem þar var til meðferðar, var tak- mörkun á viðkomu mannkynsins, eða viSkomu barna, og mót allri von neitaði fundurinn að fyrirdæma getn- aðarverjur, sem vísindi nútímans hafa lagt upp í hendur manna og sem sumir eru aS eggja fólk mjög á að nota sem vörn gegn of bráöri fólksfjölgun og stríðum .Nefnd var sett til þess að athuga máliö og ráðleggja kristnum foreldrum heilt i því. . En hvorugt þessara mála var aðalmál fundarins. ASalmál hans var kristindómurinn, og snerust hugleið- ingar manna mjög um þessar setningar Chestertons: “Hugsjón kristindómsins hefir aldrei verið reyncþ svo að hægt sé aS segja, að hún sé ófullkomin hún hefir reynst mönnum erfið, en hún hefir aldrei veriS reynd til hlítar.” Hvað fyrir þessum fundi vakti sérstaklega í þá átt, má sjá af afstöðu hans gagnvart iðnaSarmálun- um. Nefnd var sett í það mál, og la álit hennar til umræðu á fundinum. Meðal annars, sem í þvi stóð, var þetta: “Framtíðar hugsjón ('ultimate aimj krist- inna manna í sambandi við iSnað og verzlun, ætti aS vera að breyta ("substitutej stefnu manna í þeim mál- um þannig, að í staS eiginhags-stefnunnar komi þjón- ustuþráin”. Fundurinn krafSist þess, að orSinu “ultimate” (framtíðarj væri breytt og í stað þess sett orðið “immediate” (nú þegarj, og í staðinn fyrir orð- ið “substitute’ komi “predominance” (ráðandij. Ef til vill verSur þessi viðleitni fundar þessa fagur draumur, en samt létu þeir sér ekki ngæja meS orðin tóm. Nefnd manna var kosin á fundinum til þess aS hrinda þessari stefnu í framkvæmd á þann hátt, að leitast við að vekja áhuga manna fyrir þessari stefnu og að fá helzt allar kristnar kirkjudeildir, sem allar höfðu erindreka á fundinum, að undantekinni kaþ- ólsku kirkjunni, til þess aS taka höndum saman og mynda félagsskap, sem í verkinu sýndi áhrif þessarar hugsjónar og á þann hátt væru talandi vottar hinnar kristilegu þjónustusemi. Forseti þesga fundar var Temple biskup frá Manchester. -------o------- “Menn geta höndlaS gæSi þessa heims og gæfu, en samt gengiS gleymdir og fyrirlitnir til grafar. Sum- ir menn halda að alt sé leggjandi i sölurnar fyrir slíkt hnoss. Aðrir gjöra það ekki, og þaS er til þeirra manna, sem eg hefi verið að tala.” —Rudyard Kipling. ------o------- Fyndnin er dásamleg og oft áhrifamikil aðferð til* þess aS sýna hinar kátbroslegu hliðar mála og manna. En það er með hana eins og aSrar hugsanir þeirra, að hún þarf að stySjast við eitthvað verulegt og fela í sér ofurlítinn sannleiksneista, annars verður hún aS óskapningi, sem engin áhrif hefir og ekkert hittir. Eitthvert P. er að reyna að gera ritstjóra Lögbergs hlægilegan fyrir að segja frá því, að þeir Hannes Haf- stein fyrverandi ráðherra fslands, og Jón Ólafsson hefðu verið kosnir heiðurs fréttaritarar Únitara á þingi þeirra i Bandaríkjunum áriS 1922. Vér getum ekki skiliS, hvernig að ritstjóri Lögbergs getur orðið hlægilegur fyrir það, þó Únítarar i Boston, eða einhvers staSar annars staSar, kjósi sér fréttarit- ara og ekki heldur fyrir það, þó hann segi frá því sem þeirra eigin málgagn flytur. Sannleikurinn er sá, að ritstjóri Lögbergs á ekki hinn minsta þátt í hinni kátbroslegu hlið þessa máls og ekki heldur hinni raunalegu, þvi hann hefir ekki komið þar nærri. f tilefni af spurningu þeirri, sem sett var fram í sambandi við þessa frétt, er það aS segja, að ef þessi * kosning átti aS vera annað en ömurlegur skrípaleik- ur, þá vildum vér spyrja: Hvaðan var helzt að vænta frétta frá þessum mönnum? Annar þeirra var búinn aS liggja í gröf sinni i ein tvö ár, en hinn lá við dauSans dyr. Væri ekki gott fyrir P. aS velja sér eitthvað ann- að til þess að skopast að næst, heldur en þetta efni, þvi þó það hafi máske sínar kátbroslegu hliðar, þá yfirgnæfa þær raunalegu. ------o-------- Fundurmn í Birmingham. Einn sá einkennilegasti fundur, sem haldinn hefir veriS í langa tið, var haldinn í aprílmán. síðastliðnum í Lirmingham á Englandi, og ef til vill sá merkasti og þýðingarmesti fundur, sem haldinn hefir verið í fleiri ár. Langt mál er oft skrifað um fundi, þar sem verið er að ræSa um örlög þjóða, um framfarir í iðnaði, um hagkvæmar hagfræðistefnur, um landbúnað og annað þess háttar. En ekkert af þessu var aflið, sem dró 1,500 erind- reka af öllum stéttum og nálega öllum flokkum sam- an á fund þenna. '•Þjónusta”, var einkunnarorðið, sem allur þessi mannfjoldi setti á fána sina—þjónusta í hennar feg- urstu og óeigingjörnustu mynd. Þaö er venja á þingum og fundum manna, að gjöra fastbundnar samþyktir og ákvaröanir. Þessi fundur var slíkum mannfundum frábrugðinn af því, aS út af þessu var breytt. Þar var lítið um fast- bundnar samþyktir, en meiri áherzla aftur lögS á fyr- irmyndir. A tneðal mála jæirra, sem þar voru tekin til um- ræðu, voru hermálin og var gengið lengra i ákvæöis- attina i sambandi við þau, en nokkur önnur mál, sem þar voru rædd, því í sambandi við þau var yfirl’ýsing samþykt, sem tók fram, að stríð væru í beinni mótsögn við kenningar Krists og að fundurinn væri þeim mót- fallinn. Hefir sú yfirlýsing verið skilin svo af sum- um, að allir þeir, sem þar voru staddir, vildu ekki taka neinn þátt í stríöum, en vara-forseti fundarins, Dr. Garvie, háskólastjóri frá New College, hefir lýst yfir því, aS þetta sé rangt skilið, og sýnt fram á, aö það sem fundurinn hafi meint, væri að lýsa yfir þvi, að Heimilið. Prédikun, flutt í kirkju ísl. safnaðarins í Upham, N.D. sunnudaginn 15. júní síðastl. af Valdemar J. Eylands, stud. theol. “Fræð þú sveininn um veginn, sem hann á að halda, og enda á ga-mals aldri mun hann ekki af hon- um víkja” (OrSskv. 22, 6). Á sunnudaginn var talaði eg um kirkjuna. Eg gat um hvað hún er og hvers vegna hún var stofnuð. í dag ætla eg að tala um heimilið og skyldur þess gagn- vart þjóðfélaginu. Allur hinn mentaöi heimur stendur nú svo að segja á öndinni af ótta, viöbjóð og skelfingu vegna hinna hræðilegu morðfrétta, sem Chicago blöðin hafa flutt út um heiminn. Tveir unglingspiltar, bráögáf- aöir og langt komnir með nám, ráSast á lítinn dreng, drepa hann og fela, skrifa síöan föður hans og heimta $io,cxx> sem lausnargjald fyrir hann. Þetta er ef til vill einhver ljótasti glæpurinn í sögu þjóðarinnar í langan tíma, og ljótastur er hann vegna þess, að þess- ir menn drápu ekki drenginn vegna þess að þeir þyrftu með fjár þess er þeir kröfðust, því þeir eru báðir syn- ir miljónaeigenda, heldur drápu þeir hann aSeins að gamni sinu, bara til þess aS hafa eitthvað sér til dægra- styttingar. Það er eiginlega hvötin til glæpsins, sem er enn óttalegri en glæpurinn sjálfur; hvötin er fyrst, hún ber vott um hugarfariS og siðferðisþrekið, og seinast brýzt hún fram 1 verknaSinum, ef engin bönd eru á henni höfð. En cr þcssi glæpur einsdæmi í sögu AmeríkuþjóSarinnar ? Nei, því er nú ver. Hvers- konar menn eru það þá, sem fremja flesta glæpina? Eru það gamlir menn? Eru það þeir einir, sem ekki geta dregið fram lífið á heiðarlegan hátt? Sannleik- urinn bendir einmitt til hins gagnstæða. Dómari einn í Brooklyn hefir gefiö út þá yfirlýsingu, að meira en 80% af öllum glæpamönnum landsins séu undir 25 ára að aldri. Annar lögmaður í New York hefir sagt, að meSalaldur iiinna verstu glæpamanna sé 17 ár, og flestir þeirra, sem sendir eru í fangelsi eða á betrun- arhús, séu um 19 ára. Seinustu skýrslur Bandarikj- anna geta um 60,000 ungar stúlkur, sem hafi alger- lega horfið á árinu sem leiö. Annað hvort hafa þær strokiö eða framið sjálfsmorð eða hvorutvegcrja. Engmn hefir getað fundið þær, hvorki lögreglan né hlutaSeigandi foreldrar. Þessar tölur sýna, hvernig astandið er hjá unga fólkinu. Hvernig stendur þá á þessu ástandi æskulýðs- 1TlSL .Sumir hafa sagt, aS þetta væru afleiöingar stnðsins. Aðrir sem málavöxtum þykjast kunnugri, segja, að þaö se ekki ástæðan. Orsakimar iigga dýpra. egar alt kemur til alls, þá fellur sökin á eina áhrifa- ^S.f°?un^°8fél^ins sem sökin fellnr á ameriaka heimilio. Aðal orsokin fyrir ástandinu, er fyririitning ung- hSna /yUr Ó’LUm yfirboðurum eSa vfirmönnum, hvaða nafni sem þe.r nefnast. Fyrir mannsaldri síð- an voru það foreldrarmr, Sem síjórnuðu heimilunum. Nu viröist blaðinu hafa veriö snúiS við, 0g börnin ::önhafa,tek’ö,að ser að sjá um hiutina- Aður en skohnn eða kirkjan geta farið að hafa nokkur af- sáðkLrnnm ’'lvl’ ÞaÖ’ Þá hefir ÞeSSUm saðkornum ohlyðni og fynrhtmngar verið sáS í hjarta þess, þau hafa fest þar rætur, þau verða að vaxa upp og avoxturmn veröur óhlýðni við öll önnur lög g reglur, sem barmð kann að mæta siðar í lifinu Það barn, sem ekki lærir að bera tilhlýöilega virðingu fynr logum heimilisins, eða það, sem ekki hefir alfst upp við nem hemihslög, það lærir aldrei að bera :iímgU fynr °Sum shóíanna, sem það kann að sækja. Sa unghngur, sem yfirgefur skóla og kirkju um 14 ara aldunnn og fer út í heiminn, með lítilsvirð- lXSaröiltgm °g réttarfarÍUU> mUn ávalt siðan Þegar svo unglingurinn fellur í hendur gæzlu- manna laganna, þa fmnur hann, að sökin liggur fyrst og fremst a foreldrunum. Það er vegna upiældisins sem hann eða hun hefir hlotið, að ógæfan hefir bar- íð að dyruni. f foreldrahusum fékk fyrsta frækorn ohlyðn.nnar tækifæri'til aS vaxa; í fangelsinu raf- mgansstolnum eöa galganum ber það ávöxtinn ’ , .fS efast ekki um, að þessir tveir ungu menn sem nu sitja 1 fangelsi 1 Chicago og bíða dóms sins, horfi og,soknuðl a hðna æfi sína. Þeir hafa e>tt hfi smu 1 glaum og gáska, þeir hafa haft alt, sem þeir þurftu hendinm til að rétta. En það var að eins ítt, sem vantaði, og það var kristilegt uppeldi, virð- mg fyrir Guðs og manna lögum. Vafalaust kenna 1 ssir menn foreldrum smum um ógæfu sina, og það með £ettu‘ Þaö er sagt, að annar pilturinn hafi ver- iS GySmgur, en hann hafi yfirgefið trú feðra sinna, og hafi nu venð obmdraður og Iaus viS allar siðferð- íslegar skyldur og akvæði, hvaö trúaiibrögðin snerti Hvers vegna? Vegna þess, að honum var ekki inn- rætt það í æsku, sem skyldi. Vegna þess, að for- eldrar hans höfðu eignast hjá-guS, sem þau elskuðu meira en hinn sanna guð. Og þennan hjáguð hafa þau vafalaust kent syni sínum aö dýrka. Þessi hjá- guð var Mammon. En “þú getur ekki þjónað bæSi guði og mammoni”. Þúsundir ára af reynslu hafa borið vitni um þann sannleika, og það hefir veriö staðfest enn einu sinni í tilfelli þessara ungu manna. En hvar er þá meðalið að finna við þessum sjúk- dómi þjóöfélagsins? Hvernig er hægt að bæta á- stand æskulýðsins? Hjálpin liggur ekki í meiri eða flóknari löggjöf, ekki í fleiri eöa betri skólum, ekki í stærri eöa veglegri kirkjum, heldur i betri heimilum og betri foreldrum. Á heimilum hér í þessu landi sjáum vér oft heil- mikið af málverkum, sófum, teppum, dýrindis hljóð- færum, “radio” og öðrum þægindum, en minna af nokkru, sem minnir á kristindóm eSa kristna siði. En á heimilinu verður barnið fyrir fyrstu áhrifunum; í heimilinu liggu? grundvöllurinn fyrir velferð og blessun þjóðfélagsins. Það er oft erfitt að vera kristinn, en hvergi er það erfiöara en iheima hjá sér, því þar eru menn þektir eins og þeir eru. Það eru til menn og konur, sem utan heimilisins koma fyrir sem gott og áhugasamt kristið fólk; þaS er fúst til aS standa upp á bænasamkomum eða kirkjufundum og vitna um Krist og það, sem hann hefir fyrir það gert, en þegar heim kemur, er ef til vill þetta sama fólk þunglynt, sjálfselskt, önugt og ómögulegt i sam- búð. En þaö er ekki þess konar sunnudags kristin- dómur, sem oss vantar, heldur það, að foreldrarnir séu “lifandi vitnisburðir” um Krist. Það er ekki svo mikið prédikun um kristindóminn, sem unglingarnir þurfa að heyra, heldur er þaö kristilegt fyrirdæmi foreldra sinna. Með guðsótta, viröing fyrir sann- leikanum, lotningu fyrir kirkjunni og sd.skólanum geta foreldrarnir haft áhrif á börn sín, sem þau búa að ávalt í lífinu. Já, heimilið er grundvöllur þjóðfélagsins. En hvaö er þá heimili? Heimili er f jölskyldu. bústaður, og fjölskylda saman stendur af manni, konu og börn- um. Heimilið er staður, þar sem menn njóta ástar, friðar og hvíldar. Eg veit ekki, hvað eru margir “baslarar” eða einbúar hér í kirkjunni í dag, eöa hverjir þeir eru, en eg veit, að ef hér eru einhverjir af þeim, þá munu þeir samsinna meS mér, að þeir hafi aldrei vitað hvaö heimili var síðan þeir yfirgáfu æskuheimili sitt. Enginn einn maður eða ein kona getur bygt heimili eitt síns liös. Það þarf bæði mann og konu til að mynda heimili, en það þarf meira en þaö ; það þarf einnig börn. Ekkert jheimili getur ver- ið bamingjusamt án barna, en enginn stendur barn- inu nær en móðirin. Af öllum mönnum á jöröinni hvílir mest ábyrgð á móðurinni. Til engra gerir Guð eins háar kröfur, eins og hennar. Ódauðleg sál er falin umsjá hennar, henni er faliö al undirbúa þá sál undir kristilegt líf hér á jörðinni, og fyrir eilíft líf meS Guð-i. Fyrst allra manna hefir móðirin áhrif á barnið sitt, þaS er hún, sem fyrst kennir barninu sínu að spenna greipar og biSja til Guðs; það er hún, sem fyrst hefir tækifæri til að foenda barni sínu til himins og segja því af Kristi, frelsara sínum; það er vanalega hún, sem fyrst biður fyrir barninu sínu, og engar bænir eru iheitari, engar bænir geta verið innilegri, en bænir móðurinnar fyrir barninu sínu; engar bænir verða heyrðar, ef ekki þær. Það er móöirin fyrst allra, sem getur sáS frækorni hins ó- dauðlega sannleika í hjarta barns síns, og Guð œtlast til að hún geri það. Það er móðirin, sem ákveöur anda heimilisins, hvort heldur það er heimslegt eða kristilegt, hvort heldur glaðlegt eða dauflegt, hvort heldur það er andleg gróðrarstöð eöa andlaus svína- stía. Þegar vér lesum um mikla menn, þá sjáum vér oftast, aö það er góð móöir, sem liggur á bak við, sem þeir eiga lán sitt að þakka, og þeir hafa heldur ekki skammast sin fyrir aö viðurkenna það. Þannig var það með móður Washingtons; hann lofar hana mjög. Þaö er sagt, að þegar Washington var ungur, hafi hann ákveðið að fara til sjávar; hann var tilbú- inn og um þaS bil að leggja af stað, þegar hann loks hætti viö alt saman, vegna þess, að hann þoldi ekki að sjá tár móSur sinnar. Lincoln hafði það sama að segja um móður sína. Kvaðst hann eiga henni aö þakka, hvað úr sér hefði orðið. Eitt af hinum fegurstu minningum, sem standa í sambandi við Garfield forseta, er frá vigsluathöfn hans. Á pallinum hjá honum sat hin aldurhnigna móöir hans. Þegar hann hafði tekiö eiSinn, svarið að vera trúr stjórnarskrá landsins, beygði hann sig niður að móður sinni og kysti hana. í ritningunni höfum vér margar fyrirmyndir; einkum hana, sem var sælust meðal kvenna, Maríu, móöur drottins vors Jesú Krists. Vér getum verið þess fullvissir, að hún var indæl kona. Ef til vill hugsum vér og tölum of lítið um hana, af því að kaþ- ólska kirkjan hefir gert of mikið úr henni. Þaiý er ekkert atvik í lífi hennar eins eftirtektarvert, eins og afstaöa hennar til orðsins, guös orðs. Þegar engill- inn kom til hennar og tilkynti henni aö hún ætti að verða móðir drottins, sagði hún að eins: VerSi mér eftir orðum þínum. Tvisvar seinna í lífi Maríu heyr- um vér hið sama nefnt. Þegar fjárhirðarnir komu og sögðu alt, sem englarnir höfðu sagt, og þegar Jesús var 12 ára. 1 hvorugt skiftið skildi hún, hvao um var að vera, en aöeins “geymdi þessi orð i hjarta sínu.” Annar maður, sem átti móöur sinni líf sitt og lán að þakka, var Móses. Móðir hans hét Jakobed, og er þess getið, að hún hafi verið mjög trúuð kona, Konungurinn hafði gefið út tilskipun um, aö öllum sveinbörnum skyldi kastaS í ána, og eftirlitsmenn hafði hann sett víðsvegar til aö gæta þess, að tilskip- uninni væri hlýtt. En samt tókst Jakobed aö fela son sinn í þrjá mánuði; síðan setti hún hann við ána, þar sem konungsdóttir var vön að koma til að baða sig. Lét hún Mirian litlu dóttur sína vera þar nærstadda, og fyrir trú hennar var barninu bjargað. Konungs- dóttir tók Móses og ól hann upp. Hann varö eitt- hvert mesta stórmenni, sem nokkurn tima hefir uppi verið. — Hann var fyrsti spámaður drottins. Einhvers staðar las eg, nýlega, að í samræöu um biblíuþýðingar hafi ungur maður sagt: “Mér líkar þýðing móSur minnar bezt.” “Móður þinnar,” sögðu hinir, “hún hefir þó aldrei þýtt foiblíuna?” “jú,” sagði maðurinn, “í daglegu lífi sinu hefir hún sýnt mér hvernig biblían getur bezt verið þýdd, og sú þýð ing hefir hjálpaS mér mest.”---------Það var hans vitnisburður — þaS var hans reynsla. II. En þótt móðirin hafi fyrsta og. bezta tæki- færið, þá eru hennar áhrif ekki einhlít. Faðirinn hefir einnig tækifæri til aö hafa áhrif á barn sitt, og hann einnig hefir sina ábyrgS að foera. Áhrif og á- byrgð föðursins á uppeldi barnsins eru oft að íitlu metin. Skáldin hafa o£t ort fagurlega um móðurást, en minna um föðurást. En foæöi faðir og móðir verða að vera samhuga og samtaka í því að ala upp börn sín, eins og í öllu öðru. Marcjir feður hafa þá reglu, að láta konurnar einar um uppeldið, en það er ekki rétt. Faðirinn á að taka sinn þátt; hann á að sýna sig sem sannkristinn og umhyggjusaman föður. Lítið gagnar, þótt móðirin reyni að kenna foarni sínu eitthvaö gott og fallegt, ef faðirinn er ruddi og ribbaldi, sem ekki kær- ir sig um neitt siðferði, neina trú. Ef slíkt ósamræmi á sér stað í f jöl- skyldunni, þá verður barnið þess fljótt vart og hiS illa verSur hinu góða yfirsterkara í hjarta þess. Nei, faðirinn hefir engu síður þunga ábyrgð, heldur en móöirin, og ahrifa hans á barnið gætir venjulega meira, þegar það eldist. Ef að barniS verður strax fyrir kristil. áhrifum af móður sinni og þessi áhrif fá aö þroskast og vaxa með barninu, og barnið finn- ur samskonar hugarfar hjá fööur sínum, þá verður því barni nokk- urn veginn óhætt, þegar það kem- ur út í lífið. Hver er þá skylda fóð- ursins gagnvart fjólskyldunni? Hvernig geta áhrif hans íbezt notið sin? Mest og bezt áhrif getur fað- irinn haft á börn sín og annaö heimilisfólk, með að hafa daglega guðsþjónustu á heimilinu. AS syngja einn eða tvo sálma og lesa lestur upp á gamla móðinn. Hversu mikla blessun hefir það ekki veitt mörgum heimilum ? Er hægt að hugsa sér nokkra aðra lcið betri til þess að skapa kristilcgt hugarfar innan fjólskyldunnar, en það, að safnast sarnan um Guðs orð? Guðs- þjónusta innan fjölskyldunnar, eöa húslestrar, skapa hið rétta and- rúmsloft, hið rétta bróðurþel, hið rétta hugarfar innan heimilisins; hún sameinar og tengir meðlimi f jölskyldunnar enn nánari böndum. Eg veit til þess, að daglegar guðs- þjónustur hafa oft orðiS bezti sátta- semjari á heimilinu, ýmiskonar ó- ánægja hefir jafnast og orðiö að engu við sameiginlegan söng og lestur Guðs orös. En faðirinn ihefir einnig aöra á- hrifamikla skyldu gagnvart börn- um sinum, og það er einmitt i van- rækslunni á þessari skyldu, sem meinsemdin liggur að miklu leyti. Eg hefi getiö um, að faðirinn á að vera ástríkur, umhyggjusamur og réttlátur, en hann á einnig að vera meira. Hann verður að vera lög- reglumaður, dómari og bóðull, þeg- ar á þarf að halda. Uppeldið út- heimtir réttláta refsingu fyrir af- brot og cnhlýSni, Það þýöir ekkert viljalaust kák, börnin verða að vita að það er alvara, sem um er að ræða. Hversu ólík mundi ekki æfi þessara tveggja pilta í Chicago hafa veriS, ef þeir hefðu verið aldir upp þannig? Að láta afbrot barnanna afskiftalaus eða afsaka þau, er stór synd ggnvart börnunum. Ritning- in talar mjög berlega um þetta at- riði: “Sá, sem sparar vöndinn, hatar son sinn, en sá, sem elskar hann, agar hann snemma” (Orðs- kv. 13, 24J. — DaviS ól Absalon son sinn upp í dálæti, lét hann hafa alt, sem hnn vildi. Hver var á- rangurinn? Absalon reis upp gegn honum og vildi taka frá honum konungdóminn, og var svo að lok- um drepinn í uppreisninni. Elí ól upp sonu sína á sama hátt, og Guö refsaði foæði honum og sonurri hans með dauða. Að hlífast við aS refsa barninu, er grimd en ekki gæzka; en það, aö þurfa aö refsa barninu sínu, er oft sárt fyrir foreldrana, en þau gera það samt, vegna framtíöar barns- ins. Ekki má samt refsa barninu með grimd eöa ofsareiði; á bak viö hegninguna á foarnið að sjá ást for- eldranna og velvildarhug. 1 Ritn- ingin segir: “Þér feður, reitið ekki börn yðar til reiði, heldur alið þau upp meö aga og umvöndun drott- ins.” fEph. 6, 4). III. Eg hefi minst á foreldrana og skyldur þeirra gagnvart börnun- um. Áður en eg lýk máli mínu, vil eg minnast á skyldur barnanna gagnvart foreldrunum. Þótt for- foreldrar geri alt, sem í þeirra valdi stendur til aS ala börn sin upp kristilega, þá geta börnin orðið fyr- ir áhrifum utanfrá, sem koma þeim til aö fyrirlita foreldra sína og all- ar þeirra leiðbeiningar. sérstak- lega er hætt viS þvi í stórbjæunum. Þar eru það börnin, sem eru að gæta skyldu sinnar. Eg vildi' að unga fólkið gleymdi ekki svo auð- veldlega f jórða boðoröinu : “Heiðra skaltu fööur þinn og móSur þina, svo þér vegni vel, og þú verðir lang- lífur í landinu.” Hverja skyldum við, sem ung erum, eigá að líeiöra, virða og elska meira en foreldra vora? Hver var það, sem fyrst vakti yfir okkur, þegar við vorum veik? Var það ekki hún mamma okkar? Hver var það, sem starf- aði og stritaði il þess aö við gæ— um fengiS fæði og fatnað? Var það ekki hann pabbi okkar? Upp- eldiS á okkur hefir kostað þau sjálfsafneitanir og reynslu, sem við getum aldrei skilið og aldrei metið til verðs, og aldrei endurgoldiö. Þó að við förum villur vegar og töpum ef til vill öllum vinum vor- um, þá eigum vér jafnan aftur- kvæmt til foreldranna; þau elska oss einu sinni, og þau halda því alt- af áfram. LesiS söguna í Lúkasi um týnda soninn. Ilann krafðist síns fjárhluta, fór síðan i fjarlæg lönd, eyddi fé sínu nieð skækjum, varö svo svínahirðir, kom heim aftur, og jafnvel þá tók faðir hans viS honum með slíkri gleði, að hann slátar fyrir hann fallegasta kálf- inum sínum og bjó honum veizlu. Oft kann okkur aö hafa fundist, að foreldrar okkar hafi verið ó- þarflega hörð viS okkur, meðan viö vorum ung eða lítil; en þau vita á þeim tíma vanalega, hvaS okkur er fyrir beztu, og ef þau eru kristin, þá er okkur engin hætta búin af umvöndun þeirra. — Nei, við skul- um vera þakklát fyrir þær áminn- ingar, sem oss eru gefnar í æsku; þær koma sér oft vel síðar, og vita skulum við það og muna ávalt, aö þann sem faðirinn elskar, þann agar hann. Ef við elskum foreldra okkar, þá er það ljúft og létt fyrir okkur aS hlýða þeirra leiöbeining- um; en ef við lítilsvirðum og hæS- um foreldra okkar, þá kveður ritn- ingin yfir okkur þenna dóm: “Það auga, sem gerir gys aö föður sínum og fyrirlítur hlýðni viö móður sína, mega hrafnarnir við lækinn kroppa út, og arnarungarnir eta” (O. 30.J Já, kristin heimili, kristnir foreldr- ar, kristin ibörn, er þaS eina, sem getur bjargað siSferSisástandinu hér í þessu landi og annars staðar. Hvað á þetta barn að verða? var einu sinni spurt við vöggu eins hins mesta mikilmennis. Þessi spurning hefir vafalaust veriö end- urtein af mörgum foreldrum. Uppeldið ákveSur svar við þessari spuningu. Lúter segir, að foreldr- ar geti engan veginn frekar kallaS yfir sig dóm helvítis, en meS því aö vanrækja uppeldi barna sinna. Foreldrar, munið eftir ábyrgð ykkar, muniS eftir hverju guð ætl- ast til af ykkur. Haldið börnum ykkar frá heiminum með ótta og andvara. Haldið þeim frá skemt- unum eins og þeirri, sem höfS var hér i bænum á þriðjudaginn var. Þar var sýnd hreyfimynd, einhver sú andstyggilegasta og ósiðlegasta, sem eg hefi séð. Þar voru lygar, þar voru svik, þar voru rán, þar var hórdómur, þar var manndráp. Alt þetta var fléttaö saman og vaf- ið inn í eins konar ástarblæju til þess aö foeilla hugi unglinganna enn meir. Ef þaS eru þess háttar myndir, sem unglingarnir hérna al- ast upp við, þáhjálpi Guð ameriska æskulýðnum! Þið ungu menn, veljið kristnar konur. Þið ungu stúlkur, veljið kristna menn. Stofnið kristin heimili, alið upp kristin börn, sem geti orSið þjóS- félaginu til gagns og blessunar, og ykkur til ævarandi sóma. Svo hjálpi ykkur Guð! Amen. -------o------- Kristilegt heimilisiíf í skóla. Hvernig þjóðarandi eöa bæjar- bragur myndast, er ekki í öllum til- fellum svo auðvelt aS segja. Má vera, að stundum sé einhver ein á- kveðin orsök hans, en ekki er ólík- legt, að ræturnar séu stundum margar. Skólaandinn er af sömu rótum runninn og verður skýrð- ur á sama hátt eins og hver annar sameiginlegur andi hópa manna. En eg er ekki aö skýra þaS lög- mál, sem hér liggur til grundvall- ar. Eg vil að eins segja það, að frá fyrstu tíð hefir heimilisandi ríkt í Jóns Bjarnasonar skóla. MeS því á eg við þann hlýleiks- anda, sem tengir menn saman á góðu heimili. Hér er ekki gjörö nein staðhæfing um fullkomnun. Á þessu hafa veriö ófullkomleikar, og heimilisandinn hefir ekki ætíð ver- ið jafn indæll öll árin, en yfirleitt hygg eg, að enginn mótmæli því, sem til þekkir, að flest árin hafi hlýr heimilisbragur andað um all- an skólann. Aldrei hefi eg séð þann anda meö meira krafti þar heldur en síSastliðinn vetur. Það var aðdáanlegt, fove allir nemend- ur, enskir og íslenzkir, virtust una þar samverunni og heimilisbragn- um. Nú þurfum vér ekki heldur, að bera vanvirðu fyrir húsiö, þar sem vér eigum heima. Hús er ekki þaS eina, sem til heimilis þarf, en gott hús—hver neitar því, hvað það er mikils veröur þáttur í heimilislíf- inu. Líka með það í huga getum við öll sagt, sem störfum í Jóns Bjarnasonar skóla: “Hér er gott að vera.” Nái nú þessar línur til flestra ís- lenzkra foreldra vestan hafs, má þá ekki búast við hleypidómalausri athugun ? Ef enskir unglingar fara frá frískólunum í Winnipeg, koma til vor og borga kenslugjald, hvi skyldi þá ekki Jóns Bjarnasonar skóli vera nógu góður handa öllum íslenzkum unglingum? Kennararnir eru þeir sömu og síöastliðið ár. Þeim ætla eg ekk- ert aö hrósa. Það er ekki verið aS reyna okkur i fyrsta sinni. Hvernig sem álit manna kann að vera á okkur, veröur það verk, sem við höfum leyst af hendi, aö vera aðal-frásögnin. Um nýja kennarann veit eg ekki enn þá neitt. Kenslugjaldið er hið sama og í fyrra, $50 fyrir kensluárið. Nokkrar umsóknir frá væntan- legum nemendum hafa mér borist nú þegar. Með mikilli áherzlu vil eg biðja alla, sem hafa það í hug að stunda

x

Lögberg

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.