Lögberg - 07.08.1924, Blaðsíða 5

LötriSERG, FIMTUDAGINN 7. AGÚST. 1924.
0
Anda iþdssara manna og því
skapferli, er eg Ihefi drepið á ihér
að framan, er meistaralega lýst (í
í|slenskum Ibókmentum. Frá því er
Sæmundur fróði var uppi, og fram
á þenna dag, er um auðugan
garð þesara lyndiseinkenna að
gresja, í þeim bótementum. Engin
þjóð á ágætari ibókmentir. Á því
sviði Ihefir íslensk snild vafalauist
komist ihæist. Eg iþarf ekki að lýsa
því sem þar hefir verið afrekað.
Þið vitið það ibetur en eg. En það
viil eg mega segja hér frá eigin
bijqsti að eg hefi grafið dýrmæt-
ari fjársjóðu úr Njálu og öðrum
Islendingasögum, en mér hefir
nokkurntíma auðnaist að notfæra
mér frá Hó/ner og Cæsar. Liífs-
saga hinna fyrstu lslendinga er
mér dýrmætari en hin hálofaða
gríiska og rómverska siðmenning.
Þannig er þá landiÖ og þjóðin,
er eg se> í anda, þegar eg nefni
orðið '‘ísland”. Og þá kem eg að
síðari spurningunni, er eg gat um
áðan.
Hvers vegna skyldum vér, önn-
ur kynslóðin, uppalin við amerísk-
ar og canadiskar hugsjónir, heim-
ilisfastir hér, snúinn þáttur í ame-
ríkst og canadiskt þjóSlíf, auðsýna
Islandi virðingu og lotningu?
AS mínu áliti er þaS einkum
tvent, er stýrir oss mannlegum ver-
um um ófarnar æfibrautir: arf-
gengi og umhverfi. Ameriskt
þjóSlif, sem vér erum einn þáttur
af, er umhverfi vort. Það er líka
umhverfi margra annara, er til
þessa lands hafa flutt frá SuSur-
Iwrópu, Póllandi, í*ýzkalandi og
ýmsum fleiri löndum. Að um-
hverfi voru búum vér jafn-vel eSa
illa og allir aSrir þjóSflokkar, sem
hingaS íhafa komiS, til þess aö
steypast saman í nýtt mót i þessari
miklu deiglu nýrrar heimsálfu. Sé
þess vegna einhver munur þessara
þjóSflokka, þá hlýtur hann að or-
sakast af meðfæddu arfgengi.' Ef
vér, sem hér erum bornir og barn-
fæddir af íslenzkum ættstofni,
stöndum aS einhverju leyti betur
aS vigi í menningar- og framsókn-
arbaráttunni hér í landi, en menn
af öSrum þjóðflokkum, þá orsak-
ast þaS af arfgéngi, en ekki um-
'hverfi. Peður vorir og mæSur, sem
hingaS komu, höfSu að erfSum
tekiS skapferli og lyndiseinkunnir
víkinganna, er fyrstir tóku sér ból-
festu á íslandi, með þeim þróunar-
breytingum, sem á þeim hafa orSiS
fram eftir öldum, í samvistum viS
skrúSgræna dali, eldfjöll og jök-
ulbreiður og útsæinn, er umkring-
ir landiS. Ekkert sýnir betur, aS
í þeim lifSi andinn sami og í for-
feðrum þeirra, en sá stálkjarkur,
sem þeir sýndu, er þeir tóku sig
upp frá heimilum sínum og ná-
grönnum, frá öllu, er þeir þektu og
unnu, til þess hefja nýtt landnám í
ókunnu landi,, meSal ókunnugra
þjóða, og ókunnra lifnaSarhátta,
taka sér bólfestu í umhverfi, gjör-
ólíku öllu því, er þeir og forfeSur
þeirra höfSu þekt. Þeir komu
hingað meS þá eina vissu, —sömu
vissuna og víkingamir, forfeSur
vorir, höfSu í fóruneyti sínu til ís-
lands, — aS hér yrðu þeir aS yrkja
á algerlega nýjan stofn, byrja nýtt
lif í nýju landi. Þeir höfSu kjark
til þess aS færast þetta í fang, og
staðfestu til þess aS halda áfram
til úrslita, úr því aS á stað var far-
iS. Þeir hófu starf sitt hér æSru-
lausir, og héldu fast í horfiS.
Þeir unnu bug á hverri þraut, drep-
sótt og málleysi, ókunnum siðum og
lifnaSarháttum. Þeir höfSu í fór-
um sínum viljann til sigurs. Þeir
létu heldur ekki hverjum degi nægja
sína þjáningu, og tóku sig ekki út
úr í smáhópum til þess eins, aS geta
haldið áfram viS sömu lífsvenjur
og þeir höfSu alist upp viS. Þeir
höfSu þær gáfur, er þarf til þess
að átta sig á öllu umhverfi. Þeim
skildist strax, að ef þeir áttu aS
aukast og margfaldast í þessu nýja
heimkynni þjóSerni sinu til frama
og sóma, þá yrSu þeir aS taka sinn
skerf á herSar af þeim kvöSum og
byrðum, er þetta nýja þjóS-
félag, er þeir höfSu nú sagt sig
í lög viS, krafðist. FeSur vorir og
mæSur höfSu hugrekki til þess að
koma, staSfestu til þess að sigra,
og nægilega skynsemi til þess aS
sameinast þjóSfélaginu og taka þátt
í og láta álit sitt ljós um hvert
þaS málefni, er þau og þjóSfélags-
bræður þeirra varSaSi.
Allir þessir kostir eru íslenzk
arfleifS, og þá arfleifð flutti for-
eldri vort vestur um hafiS og eft-
irlétu oss á sínum tíma. Að þessu
eina leyti stöndum vér Islendingar
í öSrum ættlegg betur aS vígi, en
hinir partar þjóðasamsteypunnar í
þessu landi. Vér höfum betri arf-
leifS. Og hvers vegna skyldum
vér þá ekki heiSra ísland og dást
aS þvi, hvort sem vér höfum litiS
þaS augum eSa ekki, er vér eigum
því svo mikiS að þakka?
Eg er hræddur um að viS, er
teljum okkur til annarar kynslóS-
arinnar, ihöfum aldrei, eða sjaldan,
gert okkur nægilega skýra grein
fyrir þeirri þakklætisskuld, sem
viS eigum aS inna af hendi, minn-
ingu feSra og mæöra íslenzkra, sem
okkur hafa slikt arfgengi eftirskil-
ið. Okkur verSur alt of oft, þegar
viS getum fariS aS skynja sjálf-
stætt, aS telja feSur og mæður
gamaldags, útlendingsleg og ann-
kannaleg. Alt of mörgum okkar
verÖur þaS á, að apa eftir umhverfi
okkar fánýtan stundar hégóma, og
jafnvel hálf skammast okkar fyrir
þaS, að vera af útlendu bergi brot-
in. Okkur hættir alt of mikiS til
þess, aÖ rífa okkur laus frá áhrif-
um foreldra okkar, og okkur verð-
ur þaS ekki ljóst fyr en löngu
seinna á æfibrautinni, hvílika
glópsku viS höfum framiS.
Hagskýrslur sýna það, aS glæp-
ir eru langtum tíSari meðal annar-
ar kynslóðar innflytjenda, heldur
en meSal þeirrar fyrstu, eða for-
feÖranna á heimalandinu. AS mínu
áliti stafar þetta eingöngu af þess-
um óviturlega flótta frá handleiðslu
foreldranna, í ýmsar þær áttir, sem
viS kunnum ekki fulla skilgrein-
ingu á. ViS erum aS stritast viS
að elta hina og þessa tizku-dutlunga
samtíÖarmanna okkar, sem ekki
hafa þegið svo göfugt arfgengi frá
ættfeðrum sínum, aS 'byggja megi
á heilbrigSa siðmenningu. ViS
köstum arfleifð vorri alt of oft á
glæ, og eyÖum dýrmætum tíma til
þess að eltast viÖ sápukúlur, blásn-
um úr munni þeirra manna, er
enga hagnýta lífsreynslu hafa, í
samanburSi viS foreldra okkar.
Aldrei hefi eg eins ljóst skiliS
þann kjark, þá staðfestu og þann
andlegan þrótt, sem svo greinilega
kom fram hjá foreldrum okkar, er
þau yfirgáfu heimkynni sín og
fluttu hingaS eins og fyrir ári síð-
an, er eg bar gæfu til þess aS verða
góSu málefni að liÖi i f jarlægu ríki.
Eg hafSi vakiÖ opinberan gremju-
storm gagnvart því ríki. Vinir min-
ir sögSu mér, þá er eg lagÖi af staS,
til þess að vinna þaS verk, er eg
hafði á hendur tekist, aS það væri
ráðlegast fyrir mig aS taka líkkist-
una mina meS í farangri mínum.
Og þegar eg kom i áfanga, þá
lagSi kuldagust mótþróa og fágaSs
fjandskapar á móti mér, hvar sem
eg fór. Eg fann, aS eg þurfti
kjark, þó eg hefði mér til styrktar
vitundina um þaS, að eg hafSi næg
gögn til þess aS sanna þær sakar-
giftir, er eg hafSi meðferÖis; aÖ
eg hafÖi réttan málstaÖ að berjast
fyrir, og almenningsáltið heima
fyrir aÖ bakhjarli. Þá skildi eg
bezt, hvílíkan kjark, staðfestu og
lífsfjör, sem víkingarnir fornu og
feSur vorir og mæður hafa haft til
brunns aS bera, er þau yfirgáfu
hús og heimili og réÖust í langferÖ-
ir til ókunnra landa og þjóða. Eg
fór að vísu í fjarlægt ríki, en eg
var kunnugur öllum ástæðum.
FeÖur okkar og mæður fóru til
framandi landa, án þess að þekkja
nokkuð til þess, er þar tók við, án
þess aS hafa nokkurs skjóls að
leita heimafyrir, ef í skjólin fyki
hér og án þess að kunna nokkra
þá atvinnugrein, er hér mætti til
sigurs leiSa i lífsbaráttunni.
Eg endurtek þaS, vinir mínir, sem
teljist til annarar kynslóSarinnar,
og þeirra, er þar á eftir koma, að
viS gerum okkur ekki nægilega vel
grein fyrir því arfgengi, sem við
höfum þegið af íslenzkum feðrum
og mæðrum. ViÖ auðsýnum þeim
ekki nægilega virðingu fyrir unnið
starf, í landsins og okkar þágu.
Við berum ekki nógu djúpa virð-
ingu og lotningu fyrir fslandi.
Beri eg gæfu til þess að vekja fult
athygli yðar á þessum atriðum, þá
er starf mitt hér i dag fullkomnað.
Þegar eg hugsa um fsland, þá
hugsa eg um móður mína. Ekkert
á jarðríki er eins fagurt í augum
bamsins og móðir þess. Mynd
móður okkar stendur okkur fyrir
hugskotssjónum liðlanga æfina,
sveipuð helgiblæ og töfraljósi. ViS
erum flest komin á efri þroska-
árin, þegar okkur skilst, að enginn
hefir miðlað okkur eins miklu eins
og ‘hún mamma okkar. Hún er oft
býsna alvarleg, og hún stillir vana-
lega öllu viS ihóf, sem hún veitir
okkur. Hún skipar okkur oft aö
gera ýmislegt, sem við vildum helzt
láta ógert, og sem viS í svipinn ekki
getum skiliS aÖ miði til velferðar
fyrir okkur, en það er hún mamma
okkar, sem gróðursetur í sálum
okkar trúmensku, kjark, tstaðfestu
og viljann til þess að fá einhverju
afkastað. Eg væri lélegur borgari
í hvaða landi sem væri, ef eg ekki
virti hana móður mina og bæri
lotningu fyrir henni. Eg ætti ekki
skiliS ást né virðingu hennar, sem
ásíðan tengdist mér fastari bönd-
um, ef eg ekki enn þá elskaði og
virti móður mína. Og eg trúi því,
aS ísland sé okkar móðurmold. Við
eigum að varð\eita myndina af feg-
urð hennar í hjörtum okkar. Við
megum aldrei gleyma, 'hvað hún
hefir fyrir okkur gert, með því að
varðveita og efla beztu lundarein-
kenni frumbyggja íslands og þann
anda, sem við höfum að erfSum
fengiS frá ættfeÖrum okkar. Við
eigum að elska fsland og auðsýna
því lotningu fyrir þaö arfgengi.
Þó við bindumst þessu landi fast-
ari trygSaböndum, þá megum viS
ekki gleyma þeirri ást og virðingu,
sem við skuldum ættlandi okkar.
Fósturland okkar krefst þess ekki.
Við verðum ekki eins nýtir borg-
arar og starfsmenn í þessu landi
og verSskuldum ekki þau réttindi,
sem okkur eru hér í hendurnar
lögð, ef viS ekki elskum, virðum og
berum lotningu fyrir þeirri móður
okkar, þvi ættaróSali, sem bar oss
og verndaði oss signaðri hendi á
æskuárum okkar; sem gróðursetti
í hjörtum okkar alla þá ást, alla
þá staðfestu, allan þann kjark, sem
í okkur kann að búa. Munið það,
aö kynnast íslandi betur og láta í-
mynd þess standa okkur fyrir hug-
skotssjónum, eins og það væri í-
mynd móður okkar. ViS eigum aS
elska það og virða, eins og við
elskum og virðum hana móSur okk-
ar. Svo eigum við í dægurstríð-
inu aÖ standa, aS alt Starf okkar
miði til blessunar þessari nýju fóst-
urjörð okkar, að viS færum henni
þann viðauka við vaxandi lif og
þjóSerni, það sem viS höfum dýr-
ast boriÖ í okkar hlutskifti af ís-
lenzku arfgengi. Á þann einan hátt
getum viS orðið því arfgengi til
sóma; feSrum okkar og mæðrum,
og hinni gömlu og nýju fósturjörS
okkar til frama.
Um fjöll og firnindi.
fyrirlestur Pálma Hannessonar,
náttúrufræðings, var haldinn í Nýja
Bió síÖastliÖinn þriÖjudag, svo sem
auglýst hafði verið—segir Visir frá
I. júli. Fer hér á eftir útdráttur
úr fyrirlestrinum ^og verður þó
farið of hratt yfir sögu, því aS er-
indið var hið skemtilegasta að
flutningi til, fróðlegt í bezta lagi
og nýstárlegt á ýmsa vegu.
Þeir félagar (ræSumaður og
Bjering-Pedersen) hófu rannsókn-
ir sínar á Þingvöllum 2. júli í fyrra
sumar. Dvöldu þar í viku og fóru
smáferðir um nágrennið. Upp viö
Hrafnabjörg fann Pálmi eldsprung-
ur meS mörgum gígum og hraun-
dyngju mikla, er áður var ókunn
vísindamönnum. Þaðan álítur
hann að Þingvallahraun sé runnið.
Gerði ræðumaður grein fyrir skoð-
un sinni á myndun Þingvalla, og
er hún í fám orðum þessi.: í lok
ísaldar hafa veriS víðir og miklir
sandflákar milli Langjökuls og
Þingvallavatns, sem þá hefir veriS
miklu minna en nú. Síðar hafa
SkjaldbreiSur og Lyngdalsheiði
orðið til, hvorttveggja hraundyngj-
ur. Frá Skjaldbreið hefir hraun
runnið niður til Þingvalla og Þing-
vallavatns og liggur það undir því
hrauni, sem nú er þar á yfirborÖi
jarðar. Frá Lyngdalsheiði hefir
hraun-álma runnið upp að Drátt-
arhlíðum og stíflaö Þingvallavatn.
ViS það stækkaði vatnið og varS á
aS gizka 10 metrum hærra en nú,
en miklu hærra en áður hafði verið.
Við lok ísaldar eða nokkuru fyr,
hefir landið frá Henglafjöllum, um
Jórukleif að Ármannsfelli, sokkiS
niður, en skriðjökullinn hefir geng-
iS fram um slöðrið niður að vatn-
inu, þar sem nú er vegurinn hjá
Kárastöðum. — Löngu síðar hefir
landið brotnaS og sokkið niður milli
Almannagjár og Hrafnagjár, og
við það hefir orðið til Þingvalla-
sléttan, sem nú er (vellirnir. —
Ræðumaður gat þess, og hafði eft-
ir Sveini Pálssyni (ij8q), aS vatn-
iS i gjánum á Þingvöllum sé aS
hækka. StyÖur þetta þá skoÖun
Pálma, að Þingvellir sé enn aS
siga. í Þessi tilgáta ræSum. er al-
veg ný.
Er þeir félagar höfðu dvalið á
Þingvöllum, svo sem áður er sagt,
fóru þeir upp i Borgarfjörð. Þar
athugaði Pálmi landslagið um-
hverfis Kalmanstungu, legu Hall-
mundarhrauns og Geitlandshrauns,
og sagði ítarlega frá vötnum og
eldstöövum vestan Langjökuls.
Tvo skriðjökla austantil í Eiríks-
jökli norðanverðum kölluðu þeir
félagar Þorvaldsjökul og ögmund-
arjökul, i minningu þess, að þá voru
liÖin 25 ár frá því, er dr. Þorvald-
ur Thoroddsen lét af ferðum sín-
um, en ögmundur skólastjóri Sig-
urðsson var með dr. Þorvaldi jafn-
an á ferðalögum, svo sem mörgum
er kunnugt. — Frá Arnarvatni fóru
þeir austur á Hveravelli norðan viS
Langjökul. Skarðið rni'Ui Lang-
jökuls og Lyklafells kölluðu þeir
Heiðingjaskarð, en Heiðingja köll-
uðu þeir gamla stóra eldgigi, er
liggja viS skarðið vestanvert. Aust-
an við skarðið fundu.þeir tvö stór
vötn áSur ókunn. Á þessum slóS-
um fengu þeir norSanhrið, og varð
þvi minna ágengt, en ella mundi.
Að lokum mintist hann á öræfin
norSur af Hofsjökli, er aS líkind-
um 'hafa verið ókunn vísindamönn-
um áður. Hafa þeir félagar gert
uppdrátt af þessu svæSi, og er hann
mjög frábrugSinn iUppdrætti Is-
lands af þessum slóSum. Þar fundu
þeir ísnúiS hraun, áður óþekt, og
siðan skoSuÖu þeir Lambahraun
og upptök þess.
í upphafi ræSu sinnar gat Pálmi
þess, að skoSanir dr. Helga Péturs
hefðu varpað nýju og björtu ljósi
yfir jarðfræði Islands, og hefðu
þær veriS sú trausta undirstaða, er
hann reisti á athuganir sínar.
Kennara vantar fyrir Vestri
skólalhérað no. 1669. Kenslutími
4 mánuðir í haust frá 1. Sept.
Einnig ef æskist frá 1 Apríl til
síðasta júní næstk. * 4
Umsækjendur verða að hafa 2ndí
class certificate og sendi umíboð
til —
S. B. Hornfjörd Secy-treas-
Hér er sala á karlmanna-
fatnaði skarar langt fram
úr öllum öðrum.
11
xx
11
XX
XY
YY
YY
YY
YY
TY
YY
YY
YY
YT
Y\
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
YY
XX
ÝÝ
YY
xx
TT
XX
YY
YY
TT
xx
YY
YY
xx
TT
TT
YY
YY
YY
TT
Xx
YY
YY
YY
YY
TT
YY
YY
TT
TT
■
UTSALA SEM ER FAHEYRÐ OG ALVEG EINSTOK I SlNNl ROÐ I BORGINNI!
Föt handa tuttugustu aldar mönnum, sem vilja ganga vel til fara og spara peninga viturlega
AFSLATTURINN ER FJARSKA MIKILL
McLean & Garland
------------Head to Toe Outfitters-
Main og Market Street, - - Winnipeg, Man.
ÝY
TT
YY
YY
TT
♦ff
YY
TT
TT
TT
YY
TT
TT
TT
í sérhverju tilfelli munuð
♦♦♦♦♦♦
þér sjá stórkostl
sparnað.
egan ♦♦♦♦♦♦
TT
YY
YT
►♦♦♦>
Vér seljum vorar miklu $100,000 byrgðir af karlmannafatnaði og drengjafatnaði ásamt höttum á því lœgsta verði, sem nokkru sinni hefir
heyrst um í Vestur Canada. Allar vörur eins og þær eru auglýstar að gœðum og verði. Salan byrjar miðvikudaginn 6. ágúst, kl. 9 að
morgni og heldur áfram þar til laugardagskveldið þann 1 6.

Fatasala sem segir sex
Sala, sem vekur ánægju og athygli hjá hverjum einasta manni í þessum
hluta landsins.
Fatnaðir þessir eru frá beztu verksmiðjum sem þekkjast í landinu. Naín
verksmiðjunnar stendur á Ihverjum fatnaði. þér kannist við nöfnin. —
Komið sem fyrst og látið eigin augu dæma um
FULLORDINNA OG UNGRA MANNA
föt, $25 og $35 virði, verð nú seld á .
pessi föt oru það góð, að þór hofðuð með áiuegju
groltt fyrlr |>au miklu liærra verð, enda eru þa.H
miklu betri en venja cr til um föt, som seljast á $30
og yfir. Ifór er úr svo miklu að velja, að menn á
öllum nldrier ganga vilja vei til fara, geta fengið það,
er þeim beæt þóknast. Efni og frágungur er upp á
það beæta. Að eins seld í tíu daga. I>ér borgið aðetns
$11.75 og sparið frá $13.25 til $18.00.
II.
75
Komið Snemma á Miðvikudags Morg-
uninn og Fáið Nokkuð af
PENINGUM YDAR TIL BAKA
Frá $150 til $300 gefið t-il baka þeim,
er fyrstir kaupa á miðv.dagsmorgun-
inn kl. 9, er búðin opnast. Vér gefum
hverjum viðskiftavin, sem kemur í
búðina, miða, sem veitir 50 fyrstu
kaupendunum rétt til að fá til baka
helming þess fjár, sem þeir keyptu
fyrir. Hinir ,næstu 25 kaupendur
fá til baka 25% af því er þeir keyptu
fyrir, og þeir 25 er þar næst koma,
fá 10% til baka af upphæð þeirri, er
þer keyptu fyrir.
Komið í Tæka Tíð.
Karlmannaföt af beztn tegund
Seldir nú á Verði, sem Engum Manni er um Megn að Borga.
Vér erum ekki í nokkrum minsta vafa um, að þessar fatabyrgðir eru það
fegursta og fulikomnasta, sem nokkur verzlun hefir nokkru sinni haft
fram að bjóða í Winnipeg borg.
Unnið úr beztu ull, bezti frágangur og fegursta snið.
FULLORDINNA OG UNGRA MANNA $35
og $40 fatnaðir á $18.95. Sparið $22.
KAKXiM. $10 fatnaðir á $18.95. pér lutfið aldrei
lieyrt getið um annað eins. pað er enginn vafi á
því, að almenningnr lilýtur að standa á öndinni af
undrun yfir kjörkaupuin þelm, sem hér um rseðir.
Eötin eru frá flestum beztu verksmiðjum í Canada
og úr IllueisliGreys, Po«der Illues, Light Grey og
Oxfords, Clievriots, Worstcd ogunflnished WTorste<l
Casimeres. Enginn maður ætti að vera án slikra
fata... pau meela með sér sjáif.
18.
McLEAN & GARLAND,
Main and
Market St.
WINNIPEG
TT
yy
TT
YT
ty
YY
YY
♦♦♦♦♦♦
♦♦♦♦♦♦
YY
YY
YY
YY
YY
YY
TT
YY
TT
YY
TT
YY
YY
YY
YY
YY
YY
TT
yy
YY
YY
TT
TT
TT
TT
TT
YY
YY
♦♦♦♦♦♦