Lögberg - 27.11.1924, Side 1

pað eru ekki txeir mánuðir til jóla, svo þér ættuð
vtesulega að fara að bugsa um að láta taka mynd
af yður til að senda helm.
W. W. ROBSON
rEKUIt GÓÐAIt MYNBffi AÐ 317 PORTAGE AVE.
<iQl>e?Q.
p RO VINC 17 TUEATRE
pessa vlku
“Tlie Man Who Came Back”
Næstu viku:
Douglas Fairbanks í hinum hrífandi leik
“The American”
35. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 27. NÓVEMBER 1924
NUMER 48
Canada.
Nýr |Stjórnmálaflokkur kefir
verið Btofnaður í Ontariofylki, eða
steyptur upp úr brotum bænda-
flokksins gamla. Til leiðtoga var
kosinn fyrrum stjórarformaður
C. L. Drury. Nefnist flokikurinn
framsóknarflokkur Ontariofylkis
* # *
W. C. McKinnell bændaflokks-
þingmaður í Manitöba þinginu
fyrir Rockwood kjördæmið, varð
fyrir Iþví .slysi hér í borginni síð-
astliðinn mánudag, að sporvagn
rakst á bifreið þá, er hann ók í og
hratt henni langt úr vegi. Sex þing
menn voru í Ibifreiðinni, þar á
meðal Hlon. W. K. Olulbb, ráðgjafi
opinberra verka. Mr. McKinnell
rifbrotnaði, en hinir sluppu alir
óskaddaðir að heita mátti.
* * *
>eir Stephen Spiren og Oharles
H. Walker, hafa verið fundir sekir
um fjárdrátt úr sjóði borgarinnar
Hamilton í Ontario.
* * •
Tekjur Manitobafylkis af istjórn-
aryín,sölunni yfir fjárhagsárið,
sem endaði Ihinn 31. ágúst síðast-
liðinn, nema 1.186,089.28. Af þeirri
upphæð verður isamkvæmt yfirlýs-
ingu frá stjórninni, $593,044.64
jafnað niður á milli hinna ein-
stöku sveit^rfélaga.
* ■* *
Lík þeirra Hans iWebber,s og
Walter T. Smiths fundust í vik-
unni sem leið í Clandeboye Bay,
skamt frá þeim istað, er bátur
þeirra fanst á hvolfi. Eins og get-
ið var um áður hér í blaðinu,
höfðu menn þessir verið á veiði-
för nOrður við Manitoba-vatn.
Líkin -voru flutt til Winnipeg og
jarðsett í Elmwood grafreitnum
að viðstöddu miklu fjölmenni.
* * *
R. L. Calder, K. C., stjórnar-
lögmaður í Montreal Og Clarence
Darrow, lögmaðurinn nafnkunni í
Ohicago, sá er varði miljónera-
synina, Leopold og Loeb, hafa á-
kveðið að kappræða í hinni fyr-
nefndu 'borg, um dauðadóma. Sá
fyrnefndi með, en hinn síðar-
nefndi á móti.
• • •
Á síðastliðnum tólf mánuðum,
hafa 134,189 nýbyggjar flust inn
tiu Canada. Er það sex af hundr-
aði meira, en árið þar á undan.
• • •
Henry Bourassa, ritstjóri iblaðs-
ins Le Devoir, flutti erindi í iðn-
höllinni í Winnipeg, síðastliðið
fimtudagskveld, fyrir fullu húsi.
Er Mr. Bourassa talinn að vera
einn mælskastur maður sinnar
samtíðar í Canada. Hann hefir alla
jafna krafist þess, að Canada yrði
frjálst og óháð ríki og gerir svo
enn. Professo>r Osborne var fund-
arstjóri.
* * *
Tveir bílstjórar voru nýlega
teknir fastir í Vancouver, fyrir að
hafa það að atvinnu, að ginna. fé
út úr mönnum, sem ibægt hafði
verið frá því að flytja til Banda-
ríkjanna. Höfðu þorparar þeissir
haft allmikið fé út úr ýmsum, er
þannig var ástatt fyrir, gegn á-
kveðnu loforði um að koma þeim
vafningalaust yfir landamærin.
* * *
Hin sameinuðu félög kíornyrkju-
manna — United Grain Growers,
héldu nýlega aðalfund sinn í Cal-
gary. Forsetinn, Hon. T. A. Crer-
ar, lagði fram skýrslu yfir starf-
rækslu félagsins, er ,sýndi að
hreinn ágóði á árinu nam freklega
hálfri miljón dala. Framkvæmdar-
stjórar og meðstjórnendur, voru
allir endurkosnir, en þeir eru þess-
ir: Hon. T .A. Crerar, forseti, C.
Rice Jones, varaforseti; Jo'hn
Kennedy, annar varaforseti. Með-
stjórnendur: B. G. McKenzie,
Brandon; F. J. Cöllyer, Weyburn,
Sask.; Robert Shannon, Grandora,
Sask.; Jolhn Morrison, sambands-
þingmaður; John F. Reid, Orcada,
Sask; J. J. McLellan, Purple
Springs, Alberta, S. S. Sears, Nan-
ton; iW. B. Kirkpatric, Excel, og
Gharles !E. Hope, Langley Fort,
British Colurobia.
* * *
Bærinn Battleford í Saskatch-
ewan, er í svo miklum fjárfhags-
vandræðum, að við gjaldþroti ligg-
ur. Skuldirnar nema sjö hundruð
þúsund dölum eða rúmlega það, ög
því nær helmingurinn er fyrir
löngu fallinn í gjalddaga. Hefir
bæjarstjórnin nú flúið á náðiir
fylikisstjórnarinnar og beðist á-
sjár.
\ * * *
F. W. Russell, hefir verið endur-
kosinn forseti hófsemdarmanna-
félagsins, Möderation Leage 1
Manitoba. Á meðal annara er 1
stjórninni eiga isæti, er major
Skúli Hansson.
Bandaríkin.
iMrs. Harding, ekkja Warren G.
Hardings fyrrum Bandaríkjafor-
seta, lést að heimili sínu White
Oaks, fimtudaginn hinn 20 þ. m.
Hún var jarðsett mánudaginn þann
24 í Marion grafreitnum við hlið
manns síns.
* * •
Coolidge forseti hefir skipað
Robert D. Carey, fyrrum ríkis-
stjóra í Wyoming, formann nefnd-
ar þeirrar, er rannsaka skal ástand
landlbúnaðarins í Bandaríkjunum
og leggja fram tillögur í þá átt,
hvernig Ihelst megi bæta hag
bænda.
• * *
Þrjátíu miljónir manna og
kvenna greiddu atkvæði í forseta-
kosningunum síðustu. Er það 4
miljónum meira en árið 1920.
* * *
Fullyrt er að senator Curtis
frá Kansas, muni verða valinn
leiðtogi Repu'blicanaflokksins i
efri málstofu þjóðþingsins í Wash-
ington, í stað Henry Cabot Lodge,
sem fyrir nokkru er látinn.
* * *
Hjónaskilnaðir í BandaríkjunuVn
á árinu 1923 -jukust um 11 af
hundraði frá árinu þar á undan.
* * -•
Theodóre Douglas frá New Yorik
hefir verið skipaður aðstoðar
fliotamálaráðgjafi.
* * •
Verkamálaráðgjafi Coolidge-
stjórnarinnar, James J. Davis,
hefir sótt um lausn frá embætti,
frá 4, marz næstkomandi að telja.
menn kæmu fram.
* * *
Fúllyrt er að John Lewis, forseti
hinna sameinuðu námamannafé-
laga í Bandaríkjunum verði næsti
verkamálaráðgjafi Coolidge stjórn-
arinnar.
Bretland.
Stjórn Breta hefir falið Allenby
herforingja, að framfylgja öllum
kröfum sínum gegn Egyptum í
samlbandi við morðið á Sir Lee
Sthck, landstjóra í Sudan. Krefst
hún meðal annars $500,000 í iskaða-
bætur.
• • •
Lieut Col. L. C. Amery, nýlendu-
ráðgjafi Baldwinstjórnarinnar,
flutti fyrir skömmu ræðu í Birm-
ingham, þar sem hann lýsti yfir
því, að stjórnin væri gersamlega
mótfaillin vínbanni.
Hvaðanœfa.
Stjórn sú á Egyptalandi, er
Zaghlul Pasha, hefir veitt forystu,
er farin frá völdum, en við hefir
tekið Ziwar Pásba, er jafnframt
gegnir utanríkisráðgjafaembætti.
Eru stjórnarskifti þessi bein af-
leiðing á morðinu á Sir Lee Stack
landstjóra í iSudan og kröfum
Breta um fullar bætur.
* * *
Spánverski rithöfundurinn V.
Blasco Ibanes, hefir nýlega skrifað
Ihverja blaðagreinina á fætur ann
ari, þar sem hann Iheggur mjög
nærri prívatlífi Spánarkonungs og
teluir hann vera beinan siðspill-
ingarleiðtoga með þjóðinni.
* * *
Sjórn sú á Tyrklandi er Múst-
apha Kemel Pasha, ihefir veitt for-
ystu, er farin frá völdum.
* • •
Landstjórinn í Sudan, Maj. Gen-
eral Sir Lee O'liver Stack, hefir
verið myrtur. Bretar ihafa krafist
skaðabóta, og skipað svo fyrir að
níokkur hluti Miðjarðairhafsflotans
sigli tafarlaust til Egyptalands.
Ennfremur hefir hermálaráðu-
neytið gefið út skipun til allra
deilda landhersins, að vera til
, talks, nær sem á þurfi að halda.
Svo er sagt að vera róstusamt
á Spáni um þessar mundir, að helst
sé ekki annað fyrirpjáanlegt en að
til fullkominnar stjórnarbylting-
ar geti komið þá og þegar. Hafa
nokkrir berforingjar verið tekniir
fastir og eru saikaðir um að hafa
setið á svikráðum við konung
Spánverja.
• • •
Fimtán Ihundruð uppreistar-
menn, undir forystu Gen. Zecca-
netto, hafa ráðist inn á Rio Grande
ríkið í Brazilíu og gert þar mikinn
usla.
* * *
Venizelos fyrrum stjórnarfor-
maður Grikkja, hefir verið skip-
aður sendiiherra þjóðar sinnar í
Jugo-Slavíu. v
* * *
Hin nýja stjórn Norður-Kína,
hefir dregið að sér ógrynni liðs I
þeim tilgangi að verjast yfirgangi
Wu Pei Fu’s í Yang Tze héruðun-
um.
Bókafregn.
Halldór Bjarnason: Ljóð og
draumar. Útgefandi Halldór Kr.
Vilhjálmsson. Rvík, 1924.
Höfundur bókar þessarar, Hall-
dór Bjarnason, fyrrum bóndi á Litlu
Gröf í Borgarhr., var fæddur hinn
22. dag júlímánaðar, áriö 1824, en
andaðist 25. október 1902. Þann
22. júlí síðastliöinn voru liðin 100
ár frá fæðingu hans og í tilefni af
þvi er bók þessi gefin út.
í formála bókarinnar er eftir-
fylgjandi lýsing á höfundinum,
eftir séra íMagnús heitinn Andrés-
son, prófast á Gilsbakka:
“Halldór Bjamason var mikill
maöur vexti og^ álitlegur, smi'Sur
góður og vel skáldmæltur. Um
eitt skeiö var hann hreppstjóri í
Borgarhreppi og sáttanefndarmað-
gjöf, ættu aö hafa í huga “Þögul
leiftur.” Bókin kostar $2.00 í
vandaðri dökkri kápu. Pantanir
allar sendist Mr. Skúla Hjörleifs-
syni, Riverton, Man. Bæjarbúar
geta nú þegar fengiÖ hana hjá höf.
að 724 Beverley stræti. — Bókar-
innar verður nánar minst í næsta
blaÖi. — Bókin er prentuð 'hjá Vik-
ing Press, Ltd., en kostnaöarmaður
er hr. Sveinn Thorvaldsson kaup-
maöur i Riverton.
-------o------
Japanar krefjast skaða-
bóta af Kínum.
Stjórn Japana hefir sent istjórn-
inni í Peking allharðar skaðabóta-
kröfur út úr tjóni því, er japanskir
iborgarar biðu í borgarastríðinu,
sem geysað hefir undanfarna mán-
uði í Kína. Er því haldið fram að
Kínastjórn hljóti samkvæmt al-
þjóða-lögum, að bera fulla ábyrgð
á því að eignum og lífi útlendinga
þar í landi, var stofnað í voða.
Sprengikúlur höfðu látnar verið við alfaraveginn.
5 Acadia 'Apts., hér í borginni, 18
ara piltur við Daniel Mclntyre
miöskólann, hefir orðiÖ fyrir
þeim heiðri, að vinna medalíu
landstjórans fyrir námshæfileika,
framúrskarandi ástundun og góða
hegðun. Er þetta gleðiefni öllum
góðum íslendingum.
Síöastliðinn mánudagsmorgun lézt
að heimili sínu, 1870 William Ave.
hér í borginni, Ingunn María
Ólafsson, kona Christians Olafsson-
ar yngra. Hún var að eins 27 ára
að aldri, hin vinsælasta kona og
vel gefin. Auk ekkjumannsins læt-
ur hún eftir sig tvær dætur korn-
ungar. — Jarðarförin fór fram kl.
2 í gær frá Fyrstu lút. kirkjunni.
Dr. B. B. Jónsson jarðsöng.
Nýlátinn er á Almenna sjúkra-
húsinu hér í borginni, Jón Pálsson
frá Howardville, Man., 61 árs að
aldri. Orsakir þær, er til dauða
hans leiddu, stöfuðu frá vosbúð og
kali, er hann sætti fyrir skömmu
milli Howardville og Riverton. Lá
•hann úti og fanst mjög þrekaður
Hann lætur eft-
Líkiö var flutt
ír sig þrjá sonu.
til Howardville.
dynja á herbúðum Japana að
Ohingwangtao, og særðust við það 1
allmargir hermenn. Þessu undij
japanska stjórnin illa, ,sem eðlilegt
er, og krefst fullkominna bóta,
sem metnar eru til fimtán þúsund
yen. Kínastjórn telur upphæð
þessa óhæfilega háa og hefir gert Agfaranótt sí8astliöins
þákröfu að sett ,skuli serfræðinga-; dagg) ,ézt - Selkirk) Man„ dugnaö
í ot-o/io I ar Qg merkiskonan Sigurbjörg
Helgadóttir Pálsson, um sjötugs-
aldur. Jarðarförin fer fram í dag
Mr. Runólfur Halldórsson úr-
smiður frá Selkirk, Man., var
staddur í borginni fyrir isíðustu
helg í verslunarerindum.
manu-
nefnd í málið, er kveði á um skaða
bæturnar. Fram að þessu hafa
Japanar ekki viljað heyra slíkt
nefnt á nafn.
ur, forsöngvari lengi og meðhjálp- ættum, sem
ari. Hann smíðaði um dagana 7 heitir' Foreldrar hennar eru
kirkjur nýjar, en gjörði mikið við
9 kirkjur aðrar. Einnig smiðaði
hann 302 líkkistur, 80 bæi og 14
vatnsmyllur, auk margs
Um nokkur seinustu ár æfinnar,
var hann sjónlaus og orkti þá
margt, mest guðrækilegs efnis, er
mikið þykir til koma.
Hann dreymdi stundum furðu-
lega drauma, og hafa nokkrir
þeirra verið prentaðir og margrætt
um þá meðal alþýðu. Hafa sumir
ætlað, að þeir væru skáldskapur
einn, en ekki draumar—en það er
rangt.
Það er óyggjandi vissa, aö hann
dreymdi þannig, eftir hans !eigin
staðhæfingu við þann, er ritar lín-
ur þessar. Er þess hér getið til
fróðleiks þeim, er þykir það miklu
máli skifta. Halldór sál. var trú-
maður mikill, höfðinglyndur og
gestrisinn um efni fram.”
Mannlýsing þessi skýrir í raun
og veru betur innihald bókarinnar,
en nokkuð annað. Ljóðin öll and-
kgs efnis, sálmar með íslenzka lag-
boða, —• og draumarnir, andlegs
efnis líka. Málið er yfirleitt gott,
kveðandin lipur og út frá hverri
línu stafar trúareinlægni gáfaðs al-
þýðumanns.
Á 18. blaösíðu birtist þetta vers:
Guð, þitt líknar-hýra hjarta
hjarta mínu fögnuð lér,
eftir skúra-skýið svarta
skinið blíða veitir mér;
« eftir vetrar harða 'hríö,
hagfeldustu sumartíð;
eftir nátta dimmra dróma,
daga bjarta’ og sólarljóma.
Á 14. blaðsíðu er ljóð, sem nefnist
“Fósturjörðin” og er síöasta erind-
ið þannig:
Börn þín vildi’eg, fóstran fríða.
fagurt mætti jafnaú prýða
framsóknar- og félagsband.
En—eg þeirri ósk við bæti,
ísaláð að heitið gæti
Kristi helgað kærleiksland.
Bók þessi er 85 blaðsíður að stærð
og kostar í skrautbandi $1.40. Er
þar um aö ræöa einkar fallega jóla-
gjöf. Að eins sárfá eintök voru
send hingað vestur. Útsöluna hef-
ir á hendi Mr. Ásmundur P. Jó-
Ófagur vitnisburður,
Fyrir nbkkru síðan voru verð-
laun veitt fyrir bezt ritaða sögu
Ameríku, $13,500 að upphæð. Sú
sem verðlaunin hlaut, er tuttugu og
fjögra ára gömul stúlka af norsk-
Martha Ostensö
bú-
sett í St. James í Manitoba og sjálf
er hún útskrifuð frá Wesley Col
lege i Winnipeg, og er 24 ára að
aldri. Saga sú, er verðluanin hlaut,
annars. keitir “The Passionate Flight”, og
er, eftir því sem sagt er, um Is-
lendinga.
Nýlega fluttu sum af blöðum
bessa lands mynd af Miss Ostensö
og manni þeim, sem er að afhenda
henni verðlaunin. Við það tæki-
færi fórust þessum nýja rithöfundi
þannig orð um íslendinga, eftir
því sem blaðið Toronto Star segir
19. þ.m.:
“Hér er um að ræða nálega villi-
mannabygð (pre historic settle-
mentj i mesta siðmenningarlandi
heipisins. Karlmennirnir eru ein-
valdsherrar og konurnar skepn-
urnar þeirra. Og þær sýnast vera i
ánægðar með það. Að troða þær |
undir fótunum er ekki nóg.”
,‘íslendingarnir í Manitoba eru
ekki heimshyggjumenn né heldur
framfaramenn. Þeir kjósa heldur
að draga fram lífið í næði, heldur
hansson, '673
nipeg.
Agnes Street, Win-
Nýkomin er á markaðinn ljóða-
bók eftir Jón Runólfsson, er nefnist
“Þögul leiftur”, 270 blaðsíður að
stærð. Mesta verkið er þýðing
hinnar heimsfrægu drápu Tenny-
son’s, “Enoch Arden”, og er þar um
meistaraþýðingu að ræða. Margar
aðrar ágætar þýðingar eru í bók
inni. Frumsömdu kvæðin eru
hreimþýð og yfirleitt fögur í
formi, enda er vandvirkni höfund-
arins löngu kunn. Þeir sem vilja
gefa vinum sínum fallega jóla-
(fimtudag) kl. 2 ,frá íslenzku lút
esrku kirkjunni í Selkirk. Ræður
flytja þeir séra N. S. Thorlaksson
og séra Rögnvaldur Pétursson.
Fjórir synir Sigurbjargar eru á lífi,
þeir Hjörtur bóndi á Lundar, Jón-
as píanókennari og Páll bókhaldari,
1 báðir búsettir í Winnipeg, og Krist-
ján, búsettur í Selkirk. — Hinnar
framliðnu verður nánar minst
síðar. . j -i\
Frú Þóra Johnson, kona séra H.
E. Johnsonar, Blaine, \\)ash., and-
aðist þ. 19. þ.m. í sjúkrahúsi í Bel-
lingham, Wash. Hennar verður get-
ið nánar síðar.
um þjóðum í stjórnmálum, verslun-
armálum og öllum öðrum málum
að böndin á milli hennar og
breska ríkisins séu að eins vinar-
bönd og virðingar, en engin ný-
lendu yfirráð né eignaibönd i
neinni mynd.
Þessa daga sem Mr. Bourassa
Ihefir verið hér í borgiimni hefir
hann flutt ræðu við ýms’ tækfæri
um áhugamál sín. Eina slíka ræðu
flutti hann á föstudgskveldið var
'hinum stærri samkomusal In-
dustrial Bureau hér í Ibænum fyrir
fjölda fólks. Ræðan hljóðaði um
sjálfstæði hinnar canadisku þjóð-
ar og var flutt af eldmóði og fá-
gætri mælsku.
Aðal skilyrði fyrir varanlegum
n'oska og framförum hér í Canada
sagði ræðumaðurinn að væri ein-
læg þjóðrækni — þjóðrækni sem
væri svo róttæk 1 sálum og lífi
mann-a að þeir fyndu til þess í
sama skilningi oj| af sömu ástæð-
um að iþeir væru Canada menn eins
og Bretar á Bretlandi finna til
?ess' að þeir séu íbresíkir, Frkkar &
Frakklandi að þeir séu franskir og
jóðvetrjar á Þýskalandi að þeirséu
þýskir — fyndu til þess að landið
og þeir væru eitt, að þeir ættu
sjálfir ítök i stofnun þess í vel-
gengni þess og vonbrygðum. Að
hér yrði ein þjóðarsál með sam-
Á fundi, sem skólakennarar í
uradæmi skólaumsjónarmanns E
D. Parkers héldu nýlega var landi
vor G. O. Thorsteinsson kosinn
forseti kennarafélags þess úmdæm-
is og í framkvæmdarnefnd kenn
arafélags þess var landi vor S. B.
Stefánsson kosinn.
Nýjar bækur.
getnar út af hinu íslenska fræða-
félagi 1924.
Fræðafélagið ihefir í ár gefið út
fimm bækur: Ápsrit fræðafélags-
ins, 8. ár. f því er æfisaga hins
fræga landa vors, Vilhjálms Stef-
ánssonar, og hefir Halldór Her-
mannsson ritað hana. Æfiisagan er
en 'hafa allsnaegtir með erfiði og ,bæði fróðieg og skemtileg og í
áhyggjum. Þeir kjósa heldur að
lifa í fátækt, tómleik og óþægind-
um, heldur en keppa um heimsins
gæði.
“Eg hefi orðið fyrst til þess að
skrifa um þá og hið óheflaða líf
þeirra. Eg er líka ef til vill sú
fyrsta af konum þess þjóðflokks,
til þess að rísa upp á móti ánauð
og þrælkun andans.”
Um þessi gífuryrði ungfrú Osten-
sö skal hér ekki fjölyrt. Þau eru
naumast þess verð, því framkoma
Islendinga á öllum sviðum lífs
þeirra í þessu landi eru mótmæli
gegn þeim. Oss virðist réttara að
bíða, unz sagan kemur út og vér
fáum þar að sjá dóm hennar um
oss.
Stjórnin vinnur sœti.
Aukakosning til sambands-
þingsins fór fram i West Hastings
kjördæminu i Ontario 25. þ. m.
Urðu úrslitin þau, að Edward
Hanna, frambjóðandi frjálslynda
flokksins, sigraði með 495 atkvæð-
um umfram keppinaut sinn. E.
Guss Porter, ihaldsmann, er sagði 4 kr. í ár.
af sér á síðasta þingi, sökum þess,
að þingið ógilti kæru hans á hend-
ur Hon. James Murdock, verka-
málaráðgjafa. Kjördæmi þetta hef-
ir fram að þessu ávalt sent íhalds-
mann á þing.
------0------
henni er ágæt mynd af Vilhjálmi
Stefánssyni. Þar er ennfremur rit-
gerð um íslensku vorra tíma eftir
Finn Jónsson, og sýnir hún, Ihve
tunga vtor hefir auðgast að nýjum
orðum. Höfundturinn hefir valið
nokkur orð, isem byrja á ib (orðln
frá bað—barn) og iborið þau sam
an i fornu, múli og nýju, og hefir
þeim fjölgað stórum, þótt sum forn
prft séu ekki notuð nú. Þá er bæði
fróðleg og skemtileg ritgerð eftir
Sigfúe Blöndal, “Úr sögu Garðs og
Garðbúa.” Enn fremur eru í Árs-
ritinu allmörg bréf frá Páli Mel-
steð til Jóns Sigurðsisonar; hafa
þau fundist síðan ibréf hans voru
gefin út 1913. í einu af ibréfunum
til Jóns segir Páll: “Mér þykir
gaman að bókum, því að þær eru
mín besta eign og dæmalaus
dægrastytting.”
í Ársritinu eru ennfremur mjög
margar smágreinar, meðal annars
æfiisaga 'Sveibjörns yfirkennara
Sveinbjörnssonar í Árósum, með
myndum. Ársritið kostar aðeins
Séra Ádam Þorgrímsson
dáinn.
Síra Adam Þorgrímsson andaðist að heimili sínu á Lundar
snemma morguns 20. nóvember.
Hann hafði verið á góðum batavegi eftir langa sjúkdóms-
legu, hafði haft fótaferð nokkrar vikur og ráðgerði að flytja
guðsþjónustu í heimakirkju sinni sunnudaginn 23. nóv. Að
kveldi þriðjudagsins þess 18. veiktist hann hastarlega af lungna-
bólgu og lézt á fimtudagsmorgun. Hann var 45 ára gamall.
Lætur eftir sig ekkju og sjö börn. Jarðarförin fór fram þann
25. þ.m. Dr. Björn B. Jónsson jarðsöng.
sérstakra manna, eða félaga.”
Um verslunarhlunnindi þau, er
Bretar njóta hjá Canada-mönnum
var Mr. Bourassa al'l-langorður og
kvað islíkt fyrirkomulag barnaskap
einn, þar sem efcki væri um jafn-
mikil hlunnindi að ræða frá þeirra
hálfu: Canadamenn standa í sömu
sporum og Bretar, Frakkar og
Þjóðverjar stóðu fyrir hundruðum
ára síðan. Þær þjóðir hafa nú ráð-
ið fram úr erfiðleikum og spurs-
málum sem ólhjákvæmilegt er fyrir
Canada þjóðina að mæta og ráða
fram úr áður en íhún getur náð því
þnoskastigi, sem Iþær standa nú á.”
“Hví,” spurði Mr. Bourassa á
Canada þjóðin þá að vera að
leggja á borð með þjóðum eða
þjóð, sem er miklu sterkari og
þroskameiri en hún sjálf er.”
í sambandi við tol’lmálin í Can-
ada sagðist ræðumaður hvorki
vera hátolla né lágtollamaður.
Hann kvaðst vera á móti því að
Canada í því máli tæki upp stefnur
þjóða sém henni væru eldri og
sterkari. Sagði að þar yrðu menn
að haga sér eftir kringumístæðum
—yrðu að styrkja og efla þá at-
vinnúvegi landsin® sem þjóðiníii
væri hagur í að styrktir væru, en
ekki að vera að Ihalda hlífiskildi
yfir nokkrum félögum á kostnað
almennings, sem ekki væri til neins
eiginlegum vonum, sameiginlegri | annars en sprengja upp verðið
þrá og sameiginlegri þjóðræknis- a vissum vörutegundum til þess
tilfinningu: “Eg elska og virði
land feðra minna, Frakkland og
hina frönsku ,þjóð, en eg elska
þetta land Canada og ihina cana-
disku þjóð meira,” sagði Mr. Bour-
assa.
að fyHa vasa þeirra manna sem
fvrir þeim fyrirtækjum stæðu.
Um mentamálin í Canada og
mentamál yfir höfuð talaði Mr.
; Bourassa alllangt mál og kvað
j menn hafa mist sjónar á aðal at-
Á erfiðleika á hinni sjálfstæðu riðinu, sem þar lægi til grund-
þjóðræknisbraut Canada benti Mr. va'llar og færu því viltir vegar í ]rvl
Bourassa og sá sem honum fanst máli. Mentunainstofnanir nútímans
hvað erfiðastur var hin landafræð- j sagði ræðumaður taka alla og
islega lega landsins sjálf;s: “Eigin-! steypa þá í sama móti, og mót það
lega eru þetta tvö lönd,” mæltij væri efnishyggja, sagði að menta-
ræðumaður. Austur-Canada vestur
að stórvötnum og Vestur-Canada
með hinar víðáttu miklu og auð-
ugu sléttur, sem tækju inn Mani-
toba Saskatclhewan og Alberta
fylkin og svo British Columbia
með hrikalegan og lítt byggilegan
landamæragarð á milli sín, næði
alla leið frá stórvötnunum að vest-
an og til Manitoba-fylkis að aust-
an, þes'si garður gerði það að verk-
um, sagði hann, ásamt breyttum
kringumstæðum manna í hinu afar
víðáttumikla landi að hugsunar-
háttur manna í Austur- og Vestur-
Canada væri næsta ólíkur og þvl til
finnanlegur skortur á samúð og
samhug manna í landshlutunum,
sem gæti leitt til hinna mestu
vandræða ef ekki væri vel með far-
stofnanirnar legðu aðaláhers!-
una á að undirbúa fólk undir lífs-
stöður — vel launaðar lífsstöður —
peninga og þægindi. Þar sem hín
sanna mentun væri í því fólgin að
þroska það sem fegurst væri og
best í hverri einstakri mannssál,
svo það yrði að ráðandi afli sem
flytti menn og konur áfram og upp
í samræmi við það sem mannssálin
þekti æðst og fullkomnast.
“Eg tilheyri Ihinni gömlu tíð,
hinum gamla skóla,” mælti ræðu-
maður “þegar Ibörnin nutu sinnar
fyrstu mentunar í foreldrahúsum
og það vair álitin fyrsta síkyldan
að færa börnin guði. Næst guði
tiliheyrðu þau foreldrum sínum og
í þriðja lagi ríkinu, og kvaðst
ræðumaður aldrei hafa heyrt talað
ið —- ef menn reyndu ekki að skiljaj um neinn mann, sem hefði verið
hver aðra ög ráða fram úr erfið- j verri maður eða ónýtari borgari
leikunum í bróðerni og frá þjóð- j fyrir að bera virðingu fyrir guði
ræknislegu sjónarmiði. j sínum og heiðra foreldra sína.
Ræðumaður benti á, að einn af; Að síðustu mintist ræðumaður*-
erfiðleikunum, sem þessi víðátta l inn a Frakka hér í Canada og
hefði í för með sér, væri flutning- hvatti þá til að leggja rækt við
ur á afurðum landsins til sjávar'^e®ra ar^ sinn f’i Þ688 a^ KJöra
í því ambandi foenti hann á að >sú með 'hugsjóna og sálarlíf þess
tilfinning væri allsterk í Austur- arar þjóðar margbreyttara og auð-
Ur bænum.
Canada hjá auðmönnum þeim er
fé lögðu fram til þess að byggja
Canada Kyrrahafsbautina, að
fólkið í vestur-fylikjunum væri
skyldugt að sjá þeim fyrir vöxtum
af fé því, sem þeir ihefðu lagt fram
til þess að gjöra þeim mögulegt að
ugra en það annars gæti orðið.
Að ræðu Mr. Bourassa var gerð-
ur hinn besti rómur enda máttl
það því hún var flutt af isvo mik-
ilíli ,snild að jafnvel þeir sem á mál-
ín litu frá öðru sjónarmiði urðu
hrifnir af mælsku, rökfærslu og
Henri Bourassa.
Hinn aldni fræðiþulur, Sigmund-
ur M. Long, sem allir kannast yið
gegn um þýðingar hans og ritgerð-
ir í íslenzkum blöðum og tímaritum
hér vestra, hefir legið sjúkur í bæj-
arspitalanum, en mun þó vera frem-
ur í afturbata.
Edward Oddleifsson, sonur Mr.
og Mrs. Sigurðar Oddleifsson, Ste.
Henri Bourassa frá Quebec, ser;i
undanfarna daga hefir verið gest-
ur ií Winnipeg, er að mörgu leyti á
meðal 'hinna eftirtektaverðustu
| samtíðarmanna vorra mentaður
maður og óvanalega vel gefinn. Á-
kveðinn í skoðunum og snildarlega
vel máli farinn.
Bourassa hefir á undanfömum
árum verið leiðtogi þeirra manna
í stjórnmálum þessa landis er ikalla
sig Nationalista og er það enn.
Stefna þeirra eins og mönnum er
kunnugt er sú að canadiska þjóð-
in isé isjálfstæð og óháð öllum öðr-
koma afurðum sínum frá sér: “Upp; brennandi áhuga ræðumannsins og
úr þessari ástæðu legg eg lítið,” j hafa ef til vill hugsað líkt og pro-
mælti Mr. Böurassa. “Eg hefi aldr- fessor Osborne, ,sem var fundar-
ei vitað til þess að neinn af þess- stjóri og að ræðunni lokinni tók
um mönnum lánaði peninga sína i, frain að ef það ætti fyrir sér að
öðru en eigin hagsmunaskyni — | liggja að skoðanir sí»ar, sem ekk!
lánaði þá til annars en að græða á I væru í samræmi við skoðnir ræðu-
þeim og þetta fyrirtæki var eins j mannsins væru reknar ofan í síg
og hvert annað gróðafyrirtæki af einlhverjum, þá vildi hann að
og þeir verða algjörlega að eiga hað yr®i g'ert af manni sem flytti
það undir kringumstæðum, hvort,mál sitt af eins mikilli snild og
þeir græða eða tapa á þvi. Canada ræðumaðurinn hefði gert.
menn verða að fá að njóta hinna
hagkvæmustu flutningstækja, sem
Þegar að vér gengum út úr
salnum voirum vér að hugsa um
þeir eiga völ á Ihvort heldur leið hvernig að á því stæði að það væri
sú liggur eftir St. Lawrence, Hud- úr hópi hinna fönsiku,—canadisku
sons Bay, eða Panamaskurðinum, borgara landsins, sem þessir yfir-
án nokkurs tillits til hagsmuna iburða menn kæmu fram.