Lögberg - 01.01.1925, Blaðsíða 2

Lögberg - 01.01.1925, Blaðsíða 2
Bls. 2 LÖGBERG, FIMTUDAGIN 4 1. JANÚAR 1925. .. 11%. ! telur verkamannastjórnina breisku Hvar er talað um að hann hafi Ummæli nokkurra bmðu hafa sýnt fáfræði og hirðuleysl látið nokkurn synjandi frá sér , _ , gagnvart alríkinu í heild sinni og* fara? um kosningarnar a Englandi. Af ummælum eftirgreindra blaða, má það ótvírætt marka hve. ritstjóra blaðsinis þannig orð: litla eftirsjá Ástralíumenn og íbú- ar Nýja Sjálands, telja að Mac Donald-stjórninni toresku. fagnar yfir því mjög, að íhalds- flokkurinn komst til valda. Farast Blaðið Sidney Daily Telegraph, kemist meðal annars þannig að orði:_“Breskir kjósendur hafa ekki farið í neina launkofa með skoð- anir sínar að^ því er soviet-boð- skapinn áhrærir. Hinn stórkost- legi sigur íhaldsflokksins, sýnir að hugfesta (þjóðarinnar er enn hin sama og í fyrri daga, þegar vanda ber að höndum. Hin rólega yfir- vegun, hefir bjargað þjóðinni einu sinni enn. ‘"Bretar hafa enn einu sinni lýst því ytfir skýrt Og afdráttar- lauist, að þeir kjósi fremur Union Jack en rauða uppreietarflaggið. Og með þeirri hugarafstöðu teljum vér framtíðarrvonum heimsins best iborgið.’’ “Að því er viðkemur ástralísku iþjóðinni, getum vér sagt með full- um rétti, að henni sé léttara um andardrátt eftir kosningar en áð- Tir. ölll 'þau mál, er þjóðina varða mest, svo sem iðnaður, verslun og innanlandsvarnir, hafa grætt “Með þingfylgi það hið mikla, er Mr. Baldwin nú nýtur gefst honum kostur á að hrinda í fram- kvæmd hinum mðrgu þjóðnytja- málum er hann var nýlega byrj- aður á fyrir rúmu ári, ■— „starfa að nýjum umbótum á sviði land- búnaðarins og verslunarinnar. Enginn einstakur landshluti, held- ur breska veldið alt í heild, hlýtur að njóta góðs af slíkum viðreisn- artilraunum. Landvarnarmál þjóð- arinnar verða ekki lengur að vett- ugi virt, herskipaksvínni að Singa- pore verður lokið og hvorki Ind- land, Ástralía né Nýja Sjáland þurfa að óttast, að æsingagjörnum verkamanna fyrirliðum verði feng- ið framkvæmdarvaldið í hendur fyrst um sinn. Fornir straumar. Hvort vér náum líkamlegum samgöngum við nágrannahnettina, er ekki slki'lyrði til farsældar. Það getur skeð, að ef vér gætum það, yki það að einhverju leyti á ham- _ ingju vora; fullgert hana gæti það me.ra en i fljotu bragð. verður meðÍ€Ína atriði aUg ekki Það gæti líka valdið olss óhaminigju, því eins og orðum lýst, við hinn mikla kosn- ingasigur íhaldsflokksins breska. “Meðan MacDonald-stjórnin sat að völdum, var því óspart ihampað, að úr því að móðurþjóðin hefð. vel getað sætt sig við jafnaðar eða verikamannastjórn, væri ástæðu- laust að ætla, að nýlendurnar gætu ekki gert það líka. “Nú horfa málin samt nokkuð öðruvísi við. England hefir vísað verkamannastjórninni frá völdum og dæmt stefnu hennar hættulega fyrir þjóðina. Hví ættum vér þá ekki að láta fordæmið verða oss tij varnaðar?” Blaðið Sidney Morning Herald, tekur í sama streng og segir : Hvergi. Þvert á móti. Því auk allra kraftaverkanna, sem talin eru, og sem að einu undanteknu eru líkn- arverk en það má teljast eftirlæt- isverk, framkvæmt fyrir ástvinar- bæn. Þá er víða í Ritningunni talað um dásiemdir hans og líkn í garð mannanna á svipaðan hátt og hjá Lúkasi í 4: “En þaðan ferðaðist hann þrá- faldlega fram og aftur um Gall- leu, en hvar sem hann kom, þyrpt- ist lýðurinn að honum og hlýddi á prédikun hans um Guðs ríki. Hann læknaði einnig fjölda sjúkra manna og gerði mörg dásemdar- verk meðal lýðsins.” Þetta nægir til að sýna, að fæst af öllum hans undraverkum, í garð fhinna sjúku og særðu, muni hafa verið skráð, úr vegferð Drottins á meðan hann, holdi klæddur dvaldi á jörðunni. En jafnvel eitt af þeim atriðum, sem skráð eru, hefðu átt að vera nóg, til þess að vér hefðum aldrei efast um mis- kunn hans og náðarnálægð í sjúk- dómum vorum og sorgum lífsins. Hlvernig vogum vér oss þá að sam- þykkja þá staðhæfingu að Drott- inn finni ekki til sjúikdóma vorra? Það er líka fróðlegt til athugun- ar á reynslu manoanna, að öll að- hlynning hinna sjúku, öll sjókra- hús, já allar vísindalegar ranr- áður er á bent, hefir það freiist ingu í för með sér, að kanna ö- kunna stigu, eignast offjár, finna j sóknir gerðar tiil líknar mönnun- áður ófundin öfl og leggja þetta | um, i kristinni tíð, eru sprottnar j undir sig. En vafalaust verðurjaí dýrkun á nafni Krists. Þeir eru mönnunum leyfður aðgangur að óteljandi sem lagt nafa á sig ýmsum ríkjum guðlegu'ar dýrðar, I þrautir í þjónustu mannkynsins eftir því sem Drottinn sér að geti orðið þeim til blessunar. Því: “að hvaða gagni kæmi það manninum þótt hann eignaðist állan heim- inn, ef hann liði tjón á sálu sinni.” (Matt. 16. Lúk 9.) Um það geta orðið skiftar skoðanir, hvort öll- um líkamlegum sjúkdómum verði útrýmt. Drottinn notar oft sjúk- dómana til að typta mennina með “Breska þjóðin þráir ekki aðeins eða draga þá nær sér, sem hann frið útávið, heldur innbyrðis líka. | elskar. Lífsins náttúrlegj ótti við Hún vildi eigi lengur þola það, að i dauðann og ástvinamiislsirinn hef- innanlandsmálin væru látin sitja ir það í för með sér, að aldrei er á hakanum, fyrir sífeldu, titgangs-1 hægra að draga manninn til Drott- litlu vafstri á sviði utanríkismál- ins, en í sjúkdómum hans eða ást- anna. Stefnuskrá verkamanna- vina hans. flokikisins, sem slík, lieiddi engu * . .. meir til heimsfnðar, en stefnu- J bkrár hinna flokkanna, nema síð-! heimskule”1,1 ur U. Æ>lxar»9u, „„ i„„a„tóm 3ta5hf‘n*. « “f »•- * .. ... , . hugum þann ógurlega sarsauka er eggjunarorð, fa sjaldnast miklu .... * “ . . ■ x , x a,,. ..*. „ elskandi astvmir liða fyrir sína goðu til vegar komið. Alt atti að . .„ „ , , . r„„f_„ , einu bióðín átti að!SJuku- Mun >a ekkl kærleikans og , ,! . , tilfinninganna höfundur finna landhermn og minka i,- , ... ,,, hvað hmum þjaðu líður. lagfæra í takmarka landherinn og minka flotann til muna, þrátt fyrir þann viðurkenda sannleika, að undir varnarstyrk Breta sé framtíð Þjóð- bandalagsins að miklu leyti kom- in.” Blaðið Brisbane Oourier er þeirrar skoðunar að úrsilit bresku kosninganna, sé einkum þýðinigar- miikil fyrir nýlendurnar hvað verslunarsamlböndunum viðvíkur og kemst þannig að orði: Kemur ekki þessi sársauki og meðlíðunartilfinning, fyrir líkam- legum jafnt sem andlegum þján- ingum mannanna í ljós, hjá frels- ar vorum, á vegferð hans hér á jörðunni? Hvað lét hann segja Jóhannesi skírara um sig? “Farið og kunngjörið Jóhann- esi hvað þér heyrið og sjáið: Spurningin um verslunarihlunn-! blindir fá sýn, haltir ganga, Iík- indin innan vébanda alríkisins j !^ralr hreinsast, daufir heyra, bresika, hlaut lítinn ibyr í fcosning-1<iaul5lr upprísa og fátækum er unura 1923. En ef dæma skal af ?leðl|boðskapur fiuttur, og sæll er úrslitum kosninganna síðustu, þá hefir skilningur fólksins svo glöggvast, að nú dylst því ekki lengur gildi ívilnunartollanna. Ganga má út frá því sem gefnu, að tollkerfi það, isem kent er við McKenna, verði þá og þegar inn- leitt að nýju til blessunar fyrir heima þjóðina og breska veldið í heild sinni.” Blað það, er Brisbane Daily Mail nefnist, telur leiðtoga frjálslynda fliOkksins, hafa ófrægt svo toll verndunarstefnuna í augum þjóð- arinnar 1923, að ósigur Haldwin- stjórnarinnar í það sinn, hafi beinlínis verið óhjákvæmilegur. Nú sé þó auðsætt, að kjósendur hafi halilast á aðra sveif. Blaðið Wellington Dominion mæl- ir fyrir munn verndartollapostul- anna á Nýja Sjálandi á þessa leið: “Engum hefir skílist það betur en núverandi yfirráðgjafa Breta, Stanley Baldwin, að því aðeins sé verið atvinnumálunum heima fyr- ir komið í lag, að verslunarsam- böndin við umlheiminn, séu gerð sem allra aðgengilegust, ekki síst sa sem ekki hneykslaist a mér.” ('Matt. 11.) Hvað hafði ekkjan í Nain að skilyrði fyrir miskunn hans? Enga persónulega vináttu við frelisarann, enga bæn, enga trú —ekkert nema tárin. Og hanji vakti son hennar frá dauðum og gaf benni hann aftur. (Lúk. 7. —11. 17.) Hvað hafði sjúklingurinn við Betesdalaug að skilyrði nema þj-áningarnar. Og hann gaf honum heiíllsu (Jóh 5.) Hann læknaði hinn limafallssjuka og fyrirgaf honum syndirnar, þrátt fyrir efa- semdir og illan kurr Gyðinga (IMatt 9. Mark 2. Lúk. 5.) Hann læknaði dóttur hinnar kanversku konu, þó ekki væri hún innan hans lííkamlega embættis- hrings (Matt 16. Mark 7.) og gaf oss um leið eitthvert stórkostleg- asta dæmið, sem finna má í aMri ritningunni, um það, að réttlátt alla staði að þreyta bænina, við hinn almáttuga, um það, er til farsældar má fara og að þá sé hún ‘heyrð. Hann læknaði hina sjúku konu milli móðurlandsins og hinna 1 husi Péturs (Matt 8.). Guðdóms- ýmsu nýlendna. Rétt fyrir síðustu kraftur kærleika hans, læknaði 'kosningar, komst Mr. Baldwin þannig að orði: “Sú er stefna flokks vors, að berjast fyrir þvi af alefli, að koma á aukinni við- skifta'samvinnu milli hinna ýmsu hluta breska veldisins, með hag allra hlutaðeigenda jafnt fyrir augum.” Blaðið Audkland Weekly News, Ll./f M (I Pú gerlr enga til- | ULLl73f| raun út * bláinn ^ meB þvt afi nota Dr. Chase’s Olntment vi8 Kczema og ö$Tum húSsJúkdSmum. I>aB træBir undir eins alt þesskonar. Ein askja tll reynslu at Dr. Chase s Oint- ment send frí gegn Zc frímerki, ef „MLfn þessa bla8s er nefnt. 60c. askJ- an 1 öllum lyfJabúBum. e8a frá Ed- wvenson. Motes & Co.. Dtd., Toronto. hina blóðfallsjsúku, þá er hún Isnart klæðafald hans (Mark 5. 25 -—34) og það áður en fiin mann- lega hlið skynsemi hans hafði gripið nærveru hennar. Hann læknaði hina tíu líkjþráu, þó aðeins einn sneri við, til að gefa Guði dýrðina. (Lúk. 17. 11. 19.). Hann aumkaðist yfir hungrað fólikið í ó- bygðunum og saddi það. Matt. 4 Mark. 6 Lúk. 9. Jóh. 6.) Hann grét yfir Jerúsalem (Mark. 11 Lúk.19) er hann í anda sá hörmungarnar, dyuja yfir ®búa hennar. Hann rétti Pétri hönd sina, er hann trúarveiklunar sinnar végna, var að sökkva á vatninu (Matt. 14) og leiddi hann til himnanna með augnatilliti sínu, er hann hafði af- neitað honum í hallargarðinum. læknisfræðilega, sumir þolað meir en mannlegur hugur fær skilið né tunga talað, og þessir verið amd- legar plöntur úr víngarði Drott- ins — krisltindómurinn. Ár eftir ár og áratug eftir áratug, leitaði Simpson læknir, hinn enski, á- samt félaga sínum að meðali, er hægt væri að svæfa sjúklinga með á meðan á holskurðum stæði. Þeir reyndu hvjerja eiturtegundina á fætur annari.á sjálfum sér; lágu afvelta undir borðum og bekkjum á tilraunastofum sínum, þar til einn góðan veðurdag, þeir fundu klóroformið, þetta ómetanlega bleSsunar meðal mannanna í lík- amlegu til'liti. Áður voru sjúkling- ar reyrðir niður á borð, er skera j skyldi úr þeiim meinsemd, útvortís j eða innvortis, þeir brendir log- andi járnum og skornir upp vak- andi! Er það meir en skilningur vor fær gripið, hvílíkar písilir hafa í fylgt slíku, og fæstir að líkindum, ! lifað þær af. Bróðir þessa merka læknis, er fann þetta mikla meðal, sagði í ræðu og riti um andlegt viðhald mannkynlsins: “Prédikið Jesúm Krist, ekkert annað engan annan en Jesúm Krist.” Svona ríkt heimili áttl mannkynsfrelsarinn í sálu hans, og sýnir það jarðveginn, sem þelr bræður báðir ‘hafa verið sprottnlr af, þó ekki tæki Drottinn lækninn til þess áð prédika, heldur gaf hann al'lan mönnunum, til starf- rækslu þess mikla verks, sem hann afkastaði í þeirra þarfir. Fin'st ykkur nú, vinir mínir, að Jesús Kristur hafi svikið yfckur I atriðinu því arna? Og það er bara eitt af óteljandi, á parti frá þvi allra mesta, friðþægingunni. Finst yður þá 'þér vera einir á sóttarsænginni, í sorginni, í niður- lægingunni eða hvensðconar möt- læti, sem vera kann? Er hann þá ekki trúr, sem sagði: “Sjá, eg er með yður alla daga, alt til enda veraldar.” Að tala um að það séu stór- menni andans, sem finna kristin- dóminum alt til foráttu ,sem vilja steypa Guði almáttugum úr völd- um og setja sjálfa sig í staðinn, er,ekkert annað en helskúrir and- skotans, sem einhverra hluta vegna er Ieyft að ganga yfir þessa vora jörð. Allir verulegir andans menn, finna best takmörfrin á sjálfum sér og Drottins ótakmarkaða afl og veldi, þó kærleikur Guðs til mann- anna, sé það stærsta og mannsand- anum óskiljanlegaát af öllu )rvl sem birtist h'onum í tilverunni. Að trúa því aðeins, sem skyn- semin fær gripið, er sú aumasta trú, sem hægt er að hugsa sér, þegar vér líka hugsum um það hve skynsemin hjá oss allflestum nær skamt. Grunmhyggni hefði það ver- ið að aftaika, á undanförnum öld- um, að nokkuð væri mögulegt af þeim miklu framförum, sem seinni tíðin hefir leitt í Ijós, svo sem símann, rafleiðslu, gufunbtkun og ótal fleira, en hve mörgum ætli að hafi ekki fundist slíkir hlutir sem ómögulegir? Nú sjáum vér hve skamt að andi þeirra náði. Og jafnvel hjá þeim sem fleygasta eiga sálarvængina, er hægt að finna mesta óánægjuna j>fir full- nægjuiskorti þeirra eigin vitsmuna, éigi þeir ekki Jesúm Krist að per- ónuiegum frelsara í sái sinni. Kenningin um það, að vera gerð- ur útlægur frá Guði, hneykslar stórlega vora öld og kom því fram sem slíkt hér í fcvöld. Sannarlega er það ógurlegur dómur. Og það er ógúrlega raunalegt að gefa sig að gamni sínu undir þann dóm, dæma sig þannið sjálf- ur, en það gerum vér, þegar vér lýsum velþt>knan vorri yfir synd- inni. Ægilegur í mesta máta, er sá dómur fyrir það, að svo litur út fyrir mörgum hér í lífi, sem þeir muni ekki skilja þúð, fyr en um seinan, að Drottinn er réttlæti ekki síður en kærleikinn. Það er hræðilegt í mesta máta hve margir þeir eru, sem ekki virð- ast vilja reyna að gera sér neina grein fyrir því, hve ægilegt það djúp er, sem staðfest er milli Guðs og syndarinnar. Líka er það stórraunalegt, hve skamt að mannvitið þeirra, sem þeir dáðu þó svo mjög og sem er mikillar aðdáunar vert, náði, er þeir sáu ekki í tíma ihve ömurleg sú alheimsstjórn hefði verið, sem ekki setti neinn réttlætisdómstól, 'svo menn gætu áttað sig í tíma. En hörmulegast allra hörmunga er að sjá þess áþreifanlega mögu- leika, að maðurinn getur orðið fráskila Guði — og gerir það, fyrir syndir í anda, orði og venki. Eins og þér vitið eru syndir í anda til, fara á undan öllum öðrum syndum. Frelsarinn sagði: “Hvl hugsið þér svo ilt í yðrum hjört- um” (Matt. 9. M'ark. 2 Lúk. 5.) Heródes klonungur hiefir hugsað barnamorðið, áður hann lét fram- kvæma það. Svo er um alt annað. Syndir í orði eru óteljandi, blót, baktal, rógur, keskni og alt sem þar á skylt við, en fúlast af öllum fúlum munnsöfnuði er að nota nafn Drottinis vors Jesú Krists, sem formælingarnafn, en það er algengur vani hér, á meðal binna óvönduðu og hugunariausu; og er víst um það, að ekki eru Islend- ingar eftiriaátar í þessu grátlega guðlasti. Hver getur mælt djúpið á milli Guðs og manns, þegar svona er komið.? Úr daglegri reynslu heimlslífs- ins skal tekið lítið dæmi um þenn- an ógurlega aðskilnað fyrir verk- in. Hungruðu barni hefir verið ver- ið gefinn biti brauðs, stór og sadd- ur maður tekur bitann af barninu, með það eitt fyrir augum og á til- finningunni, að stríða því. Barnið grætur af miisisi brauðsinis en mað- urinn Ihlær. Getið þér ímyndað yð- ur vinir mínir, að slíkur andi sam einaðist anda Guðs væri 'hann kaillaður fram fyrir hann á þessu umrædda augnabliki? Væri það algóður, al-miskunnsamur Guð, er léti honum höfnina heim til sln vísa þrátt fyrir þetta ásigkomu- lag? ’Eg segi yður, vinir mínir, að Með hverri vitund veru minnar, með hverjum blóðdropa hjarta míns, finn eg það, að ekkert af þessu andlega ásigkomulagi getur smeinast heilögum Guði. Frh. Einar Benediktsson 1864—31. okt.—1924. Svo vítt sem tunga vor er lesin, munu menn í dag minnast Einars skálds Benediktssonar, hins stór- vaxna anda, snjalla skálds og glæsilega manns. Þeir, sem hafa séð hann og heyrt, munu minnast hins mikilúð- úðiga svips, hinnar tígulegu fram- göngu, hinnar fögru raddar og valdsins í orði hans. Hann hefir aldrei verið skáld ís- lenzkrar alþýðu, aldrei stráS um sig vísum og kveðlingum, og ljóð hans eru ekki á allra vörum, eins og kvæði sumra annara meðal skálda vorra. En hann er þjóðskáld í orðsins veglegustu og sönnustu merkingu, ekkert skálda vorra hneigist sterkar en hann að yrkis- efnum íslenzkrar fortíðar, nútíðar og framtiðar í senn. Og hvort sem hann hleSur tungu vorri lofköst eða laugar anda sinn í íslenzku fjalla- lofti, hvort sem hann lýsir undra- slætti Dettifoss eSa fákum, sem “grípa til stökksins með fjúkandi manir”, þá kennir alstaðar í kvæð- um hans hinnar römmu taugar, sem tengir hann við landið sem ól hann, við líf hans eigin þjóðar. Hann finnur sig í ætt við fom- islenzka karlmannslund og anda- gift, viÖ hina djúpu, fátöluðu, byrgSu tilfinning Egils Skalla- grímssonar, við orðkraft og vit hins fjöllynda víkings, sem var “jafnbúinn að vigum, blóti og sumli, með bitrasta hjörinn og þyngstu svörin’. Og engu miður ætti það við um E B. sjálfan, sem hann kveSur um Snorra Sturluson: “Ódýr strengur aldiei sleginn, úð ei blandin lágri kend.” Kvæði sin hefir E.B. altaf smíðað úr dýrustu efniviðum hugsunar sinnar. Þess munu vart dæmi í bók- mentum vorum, að skaldi hafi sár- ar sviðið ómenska samtíðar sinnar eða kveðið Jienni, þungvægari og harðari ádeilu en E. B. gerir í “FróðárhirSinni”, kvæðinu um, “langþol íslenzkrar lundar,” um vesaldóm dauðýflanna, sem aldrei kenna andstygðar gegn svívirðing- um eða rísa gegn endemum og for- smán, um jarðbönd þess lýðs, sem elur aldur sinn til þess eins, að hrindast um “horbein og mötu- nautsæti. ’ Ekki ber að fást um það, þótt mörgum kunni að þykja öfgafull lýsing kvæðisins á nútíð- arástandi íslenzku þjóSarinnar, það er ort af eldmóði allshugargremju —og svo kveður sá einn, sem ann þjóð sinni heitt. Svo kveður sá einn, sem gerir háar kröfur til þjóðar sinnar, en svo stórir eru draumar Einars Benediktssonar um íslenzka fram- tíð að ekki er kyn þótt á stundum grípi hann óþolinmæði út af því, hve seinlega þjóðinni miSar í framsókn sinni, hve hin fyrir- heitna nýja gullöld er lengi að renna. Hann kveður um fegurð hins gagnlega, um hagnýting nátt- úruaflanna og sköpun auSæfa í landinu, sem verði undirstaða og aflgjafi vaxandi þjóðþrifa og nýrrar menningar. Hann boðar endurvakning íslenzks . metnaðar gagnvart umheiminum, frægilega sigra Væringjans, fullltrúa íslenzkra gáfna í andlegri samkepni þjóð- anna. En hver er afltaug þessarar ó- bifandi trúar E- B. á atgjÖrvi og giftu þjóðar vorrar ? Það er is- lenzk tunga og þau ódauSlegu verk, sem á henni hafa venð ort I 0g rituð. Af öllu íslenzku a hun > -1 uons Þess kennir stærst itak 1 sa fjölmörgu ekki emasta ’ n/ hann lieinum kvæðum, þar se hennar og orðum daist að tegu . hverri mætti, heldur svo að segj hendmg 1 kvæðum dum orSnautnar; ekfcert a vorum er sér þess eins vitandi og hann að það er a islenzku, sem hann’ yrkir, hinni eldfornu og yngdu norrænu tungu. Og hja engu af skáldum vorum þykir mer svipur máls og bragar Íafntlgu[ef ur sem i ljóðum Einars Benedikts- sonar. ' , f Um langan aldur mun tru ls lendinga á menning sína og mogu- leika leita sér eflingar í fyrirheit kvæða hans. Hann er fremstur þeirra skálda, er leyst hafa úr a- lögum þær hugsjónir, sem íslenzk- ur andi mun reisa á verk sitt í framtíSinni. Arfur vor og upp- runi skal varðveittur af trygð og rækt, ný tímaborin menning skal ná vexti hér í landi, hugur þjóðar- innar mannast og mentast, útsýn hennar víkka, tungan yngjast _og auðgast og íslenzkur andi aS nýju kveða sér hljóðs um heiminn. Einar Benediktsson er fjarri ætt- jörð sinni i dag. Vel mætti sú kyn- slóð, sem nú starfar og stækkar undir áhrifum hans, kveðja hann yfir hafið, líkt og hann sjálfur í “Skeyti til Matthíasar Jochumsson- ar” kvaddi skáldbróður sinn “yfir f jöllin”: Heill, forna guSamálsins meg- inherji. “Vor meistari, —eg kveð þig yfir hafið. Kristján Albertson. 1 sveit islenzkra ljóðskálda eru flestir heldur léttbúnir aS vopnum, kvikir á fæti, en lausir á velli, ef horft er í augu þeim. Þó gnæfa fáeinir þungvopnaðir stórskjöld- ungar upp úr þvögunni. Einn af þeim er Einar Benediktsson. En þó að hann beri þyngri tygi en flestir aðrir, er hann brattgeng- astur og bragdjarfastur allra ís- lenzkra skálda. Hann hefir frá upphafi gert miklu strangari kröf- ur til sjálfs sín, en títt er um ís- lenzka' rithöfunda. Hann hefir alt af ætlað sjálfum sér þyngsta vand- ann og örðugustu verkefnin. Það er þess vegna, meðal annars, að hann nú skipar æðsta sessinn í bók- mentum vorum. Virðingarleysi margra stórgáf- aðra rithöfunda fyrir hæfileikum sínum er ein hin sorglegasta kyn- fylgja íslenzkra bókmenta á síðari öldum. Skáld, sem hafa sýnt ogl sannað, að þeim er fært að ríða ! loft og lög, virðast stundum hafa haft ánægju af að láta skáldfákinn | brjótast um í aurum og urðum eða ata sig út í leirflögum. Slíkt hefir aldrei hent Einar Benediktsson, Ef gallar eru á list hans, þá er aldrei hirðuleysi eða handvömm um að kenna. Hann hefir alt af stefnt aS hæsta marki. í raun og veru hefir hann aldrei orkt neitt fyrir aðra en sjálfan sig og aldrei hlítt dómi annara en sjálfs sín um kveðskap sinn. Hann hefir og aldrei rétt út hönd eftir öðrum skáldlaunum en þeim, sem hann gat tekið undir sjálfum sér. Vitundin um aS hafa af fremsta megni fullnægt kröfum strangrar listar hefir verið honum nóg. Arni Pálsson■ Úr jörðu grefur þú gull, en kafar í hyldjúp höf. Þú hlauzt íslenzkan anda og eld — í vöggugjöf. Þú bræðir málminn í mót, ristir rúnir á skjöld. Þú berð á trúlausum tröllum, en tignar hin æðstu völd. Þú spáir með spekingsorðum, hefir goðheima gist. Þú auðgaðir okkar jörð með íslenzkri list. Þú hræðist ei lof né last. — Storminum storka fjöll. Þú kveður. Þú krýndir þig sjálfur til konungs — í stjömuhöll. Daznð Stefánsson, frá Fagraskógi. Heill skáldinu Einari Benediktssyni! Einar Jónsson. Á sextugsafmæli Einars Bene- diktssonar er mér það hugstæðast, að hann er það íslenzkt ljóðskáld, er ætti skilið að fá Nóbelsverð- laun í afmælisgjöf, og það hefir lengi verið sannfæring mín, að hann hefði þegar fengið þau ,ef hann hefði ort á öðru máli jafn- mikið og jafnágætt og hann hefir kveðið á móðurmáli sinu. Ekkert skáld vort teygir rætur sínar dýpra i eðlisgrunn islenzkunnar, ekkert breiðir “máli laufgað” lim ið svo hátt yfir kvæðakjarrið sem hann. Það er gremjulegt, að jafn- vel Norðurlandaþjóðirnar, er mæla dótturmál norrænunnar, eru svo skyni skroppnar um íslenzkt mál og bókmentir, að þær komi ekki auga á þann mann sem nú ber hæst höfuðið og sér viðast úr Hliðskjálf tungu vorrar, sem hann hefir hækkað og prýtt. En hvað sem verður um Nobelsverðlaun, þá ættí islenzka þjóðin sjálf að hafa vit á að þakka skáldi sínu þær ger- semar, er hann hefir gefið henni, og það því fremur, sem hann hefir alla tíð kveðið eins og þjóð hans væri andans konungar einir og tunga hennar sjálft guðamálið. , Af þvi að hann hefir ort með þeim huga, munu orð hans hljóma um firnindi framtíðarinnar. Guðm. Finnbogason. Ef íslendingar hefðu haft hugs- un á þeirri skyldu sinni gagnvart sjalfum sér og öðrum, að kenna Norðurlandabúum að virða og skilja timgu forfeðra sinna, þá væri Einar Benediktsson óefað í tölu frægustu skálda á Norður- löndum. Einungis sá, sem er stór- skáld, getur þannig kveðið: Fyr en lífið dauðann deyðir, dvína skal ei sálarbrá. Mannleg sál skal þekking þrá þar til sjónin fjarlægð eyðir, uns vors hugar rök og ráð rata allar himna leiðir. m Helgi Péturss. Fjórar háöldur þykja mér hafa risið hæst í íslenzkri ljóðagerð. Það var Völuspá vegna hugarflugs og stórsjóna; Jónas Hallgrímsson fyrir fínleik; Matthías Jochumsson fyrir tilfinning og trú; og Einar Benediktsson fyrir hugsanaauð, kraft og hið afarmikla útsýni sitt. Víða hefir hann verið, og frá öllum helztu stöðunum sendir hann stórfeld málverk heim, sem eftirmenn okkar, sem nú eru uppi, geta hengt upp, myndir af úthaf- inu og hestum í skemtiför. I Róm situr hann og horfi yfir Tíber- fljótið, sem rennur seint fram. Það er: “Kvöld með rauÖri skikkju, bláum faldi.”— Öll menning Róm- verja, herfrægð, umboðsstjóm, |kveðskapur, trúarskifti bemur upp af fljótinu, eins og skugga- myndir á tjaldi. Kynslóðin spill- ist og úrættist, og öll frægð og kraftur fellur ofan í fljótið aftur og þá “lýsist kvöldsins rauða skikkja — og hrynur” eins og róm- verska menningin. Hann hefir aldrei látið frá sér fara neitt russl. Hvar sem er leitað held eg ekki sé til nokkur “ljót” vísa eftir hann. Þetta álít eg vera aðalmensku listarinnar. Hann yrkir’ oft svo, að erfitt er að skilja hann til hlítar. Yrkisefnin verða yfirleitt risavaxin í höndum hans. Það er eins og hann vilji koma alheiminum inn í eitt kvæði, sem er 3—4 síður. Mér sýnist ekki unt að þýða nema fáein af kvæðum hans á útlendar tungur. Islenzkan er sá afburða fjörhestur, sem eng- inn útlendingur situr. Einar Bene- diktsson minnir mig mest á Ossi- an, sem ávalt er lagður út á lesmáli. Eg hefi séð tilraunir til að stæla Einar Benediktsson, en aldrei held eg að hann myndi skóla í ljóðagerð vorri, því sá, sem ætti að vera læri- sveinn hans, yrði að geta fleygt sér til sunds í kvöldroðanum, án þess að detta niður á jörð eða haf. Indriði Einarsson. Mikil ósköp — alþjóð metur andann hæst; þó kæmi oss betur stundarhvíld á leiti lágu, lægri þys af flugi háu. En þroski lýðsins þín var stefna,, þvi var aldrei flökt að nefna. Vægðarlaust, frá vastri smáu, vastu oss fram í sýnin háu. Jakob Thórarensen. Fyrsta skifti er við mættumst í hinum stóra heimi, var eg fákunn- andi, — eg var að leita að gæfunni ■— og að læra að sjá, en þú varst mér strax vinur. Jafnan síðan hef- ir þú haft gát á mér, eins og strang- ur fóstri. Með ótal bendingum og dómum, hefir þú örfað lund mína til sóknar á listabraut. Áhrif þín voru eins og stormur, sem ekki hlífir smárunnum. Þeir sem voru óþroskaðir með þér, bognuðu eins og stráin. — Hvort þú viðurkennir uppskeru mína þegar til kemur, fer sem má — en það mun eg kalla sigur minn, ef þú getur það. En höll þín á hugans björgum mun standa alhrein um aldir skálda. Braglind þín mun djúp, þó þorni tjörn hjá þjóð. Því listgyðja geymir ask þinn. Jóhannes Sveinsson Kjarual. 1 Skáldverk Einars Benediktsson- ar eru leiðarmarkið í nútíðarbók- mentum vorum. Þau benda aftur, til alls þess djarfasta og máttug- asta í hugsun og tungu þjóðarinn- ar frá upphafi. í þeim mætast ís- lenzk frummenning og erlend há- menning, og svo benda þau fram, á þær torsóttu leiðir, sem skáldum vorum og rithöfundum er ætlað að sækja, til mesta frama. Þökk sé Væringjanum, sem sigldi skipum sinum heim í höfn, hlöðn- um andlegum auði. Heill sé meist- aranum, sem aldrei lcvikaði sjónum af hæsta takmarki listar sinnar. • Sigurðw Nordal. —Vörður. Minnisvarða ætla O'rkneyingar að reisa Kitchener lávarði á klöpp- unum við ströndina iþar sem hinn mikli breski hermaður, hermála- ráðherrann, sökk í saltan mar með beitiskipinu “Hampshire” 5. júní 1916. Þar sem klappirnar eru bæst ar á hann að horfa út yfir bár- urnar, sem eru ábreiða yfir hinni votu rekkju hans. Hænir T a 1 s í m i ð KOL B62 COKE V I D U R Thos. Jackson & TVÖ ÞÚSUND PUND AF ÁNÆGJU. S o n s

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.