Lögberg - 12.02.1925, Qupperneq 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
12. FEBRÚAR. 1925.
Varð sem önnur kona.
Hafði þjáðst fyrir ári, af höfuð-
verk og illkynjaðri bakveiki.
Ontario kona hælir mjög Dodd’s
Kidney Pills.
Sprucedale, Ont., 9. febr.
(Einkafregn).
“Það fær mér ósegjanlegrar á
nægju, að tilkynna opiníberlega,
hve vel Dodd’s Kidney Pills hafa
reynst mér. Eg hafði þjáðst af
er 2 daga og 2 nátta sigling til
Svalbarða á Hafsibotnum.
Þeir sem sigla vilja frá Björg-
ýn réttleiðis til Grænlands og fara
fram hjá Islandi skulu sigla beint
í vestur sunnan við Reykjanes
tylft sjávar sunnan við nesið.
Munu þeir þá koma með þessari
vesturstefnu undir hæð þá á
Grænlandi, sem Hvarf heitir..
Einum degi áður en þeir sjá Hvarf
eiga þeir að sjá hátt fjall, sem
Hvítserkur heitir. Mílli þessara
fjalla Hvars og Hvítserks er nes
eitt sem Herjólfisnes heitir, þar er
höfn, sem heitir Sandhöfn. Er þar
dómkirkjan allan kvikfénað sinn,
stórann og smáann. Hún á allan
Einarsfjörð, svo hið sama hina
miklu ey, jþví þangað hleypur á
haustin fjöldi hreina. Þar er al-
menningsveiði og þó með biskups-
leyfi. Á þessari eyju er besti tálgu.
Næsta skýrsla um Grænlands-
bygð á undan ívars er að líkindum
frá lokum 13 aldar, eru þar mörg
örnefni, sem vantar í lýsingu
ívars. Enda vantar þar nokkrar,
sem fvar nefnir. Þar eru nefndar
vegalengdiir norður með Græniandi
steinn, sem til er á Grænlandi svo að vestan og miðað við dagróðra,
höfuðverk og bakveiki lengi, en
Dodd’s Kidney Pills, gerðu mig að j áfangastaður Norðmanna og kaup.
nýrri manneskju.” Slíkur er vitn- j manna. Ef menn sigla frá Islandi,
istourður Mrs. G. Woonch, hér á! þá eiga menn að stefna
undan
t. a. m. að úr Austurbygð til Vest-
urbygðar sé 6 daga róður 6 mönn-
um á 6 æringi, og kemur það eigi
saman við skýrslu ívars, enda tel-
ur hann í sinni lýsingu Vestur.
bygð komna í eyði. I annari
Halldór prestur grænlenski getur
þess seinast á 13. öld í bréfi sínu
um nOrðursetur Grænlendingia í
Greipum og á Króksfjarðarheiði,
að allir stóhbændur á Grænlandl
ferðjr þangað eða að mestu leyti.
Lengi trúðú menn, eftir að
Grænlandis bygð var orðin ókunn-
ug mönnum, en farið var aftur að
leita Grænland's á 17. ö'ld, að Aust-
staðnum.
Sjiúkdómur Mrs. Woonch stafaði
frá nýrunum o'i þessvegna einmitt
klomu Dodd’s Kidney Pills svo
fljótt að góðu haldi. Þær verka
beint á nýrun. Sjúk nýru orsaka
níu tíundu af öl'lum kvensjúkdöm-
um.
Heillbrigðum nýrum er samfara
hreint og hraust blóð. En hreint
blóð er sama og góð héilisa.
Las.burða konur og taugaveikl-
aðar, spyrja nágranna sína eftir
Dodd’s Kidney Pills.
Þesisar pillur fást hjá öllum lyf-
sölum, eða beint frá Dodd’s Medi-
cine Co., Ltd. Toronto, Ont.
en það
Snæfellsnesi
sjárvar vestar en Reykjanes —,
skal halda beint vestur 1 dag og 1
nótt, stefna sVo í suð-vestur til að
komast hjá ísnum við Gunnbjarn-
ars'ker, síðan 1 dag og 1 nótt til
norð.vesturs. Koma menn þá beint
undir Hvarf á Grænlandi, þar sem
Herjólfsnes liggur hjá og Sand-
höfn.
Austasta bygð á Grænlandi er
beint au'stan við Herjólfsnes og
heitir Skagafjörður. Þar er all-
mikil bygð. Langt auistur frá Skaga
traustur, að eldur fær eigi ónýtt
hann. Smíða menn úr Ihonum sái
einsteinunga svo mikla, að taka
tíu til tólf tunnur. Lengra vestur
þar fyrir landi er eyja sú, er Lang-
ey heitir. Þar eru vígtoæir stórir.
Dómkirkjan á alla eyna nema tí-1 skýrslu um Grænlandsibygð eru
un þaðan. Hún fellur til Hvals- taldir 190 toæir í Austurbygð og 12
eyjarkirkju. • j kirkjur en 90 bæir í hinni vestari
Næstur Einarsfirði er Hvals- ^ og 4 kirlkjur. Engar frásagnir eru
eyjarfjörður. Þar er kirkja, sem til greinilegar um það hvernig
er tylít jkend er við fjörðinn. Hún á allan j bygðir íslendinga Oig Norðmanna á
fjörðinn og allan Kambstaðafjörð,1 Grænlandi hafi eyðst á 14., 15. og
er næstur liggur. í (þeim firði er \ 16. öld s'vo allur hinn norræni kyn-
stórbýli eitt, sem konungur á og1 ston var horfinn þaðan, þegar
toeitir Þjóðhildarstaðir. ferðir hófust þangað að nýju á 17.
Hér næst kemur Eiriksfjörður. öld. En finna má ýmsar bending-
Þar er fyrir fjarðarmynninu eyja, ar til þess í fornum annálum og
sem heitir Eiríksey. Hún er hálf skjölum, sem enn eru til.
dómkirkjueign. En hinn helming-
urinn liggur til Dýranesskirkju. Sú
kirkja á stærsta sókn á Grænlandi
og liggur vestan megin þá inn er
siglt á Eiríksfjörð. Dýraness-
kirkja á alt inn í Miðfjörð. Sá
áttu þá stórskip og skútur, sem l urbygðin hefði verið hér megin
þeir höfðu í norðursetur, og þeir'Hvarfs (syðsta odda Grænlands).
þar rekavið, sem hann telur kom-; Nú er það fullsannað af kirkna og
inn frá Mairklandstootnum, því það j bæjarrústum, er þar finnast á eyj-
liggi besÞ fyrir. Árið 1347 rak um og tojá fjörðum, að hún hefir
grænlen'skt skip undan með 18 verið sunnan á Grænlandi hjá
Grœnland.
Um bygðir íslendinga
manna á Grænlandi á
öld og um afdrif hinnar
Iendu þar.
firði e.r fjörður einn óbygður, sem j fjörður liggur út úr EiríksfirðÞ
Berufjörður heitir. Þar er úti I til norð-vesturs. Lengra inn með
firðinum langt rif þvert fyrir Eiríksfirði er Sólarfjallskirkja.
mynnið, svo ekkert stórt skip kemst Hún á allan Miðfjörð. Þar inn frá
þar inn nema með stórstreymi. er Leiðarkirkja og á alt land inn
Þegar flæði er mest, fara þar inn \ í fjarðarbotn og út hinum megin
margir hvalir og er þar fiskisælt j til Búrfells. En út frá Búrfelli á
mjög. í þessum firði er almenning- j dómkirkjan. Hér er eitt stórbýli,
miðri 14. j ur til hvataveiða og þó með leyfi' sem heitir Brattahlíð. Þar er lög-
og Norð-
Má þar til telja verslunareinok-
un og afskiftaleysi Ntoregs og
Dana konunga eftir miðja 14. öld,
yfirgang og ikúgun kaþólskra
klerka sem lagt höfðu á dögum
manns tiil Straumfjarðar í Mýra-
sýslu á íslamdi og voru á heim.
leið frá Miarklandi.
Það eru því mestu líkur til þess
að allir Grænlendingar, sem helst
var manndáð í, allir, sem verslun-
aránauð, klerkava'ld og skræl-
ingja árásir fékk ekki fært í helju.
(Svarti dauði kom aldrei til Græn-
lands), hafi farið með alt sitt,
smátt og smátt til Marklands og
annara landa hér megin á Ame-
ríku, en skrælingjar tekið sér jafn
óðum bólfestu í hinum auðu bygð-
um. Svo getur og verið að nokkrar
Grænlendinga fjölskyldur, hinair
dáðminstu hafi sameinast skræl-
ingjum og glatað þjóðerni. Svo
hefir og líklega farið um Græn-
lendinga, sem til Ameríku fóru, að
Hvarfi og norðvestur frá því, þar
eru firðir margir og eyjar og bæj-
arrústir, mjög víða menjar af væn-
um og velbygfðum húsum. En Vest- j
urbygðin hefir verið þar norðvest-
ur frá. Þegar Grænlendingar
'bjuggu þá sunnan til á landinu og
leiðin til Ameríku var fyrir löngu
kunnug orðin og þrávalt farin
eftir það, þá var ntesta árennilegt
og fýsilegt fyrir þá, að fara þang-
að til Ibetri landkosta, en voru sjálf
ir miklir sjómenn og fullir áræð-
is, sem vel má skilja af hinum
löngu róðrum þeirra og siglingum
í norðurseturnar. Þegar þá hvort-
tveggja hvatti þá að flýja sitt
gæðaminna land, kunnug leið og
HEFIRÐU
BRJÓSTÞYNGSLH
Ekkert er betra við hósta,
torjóstþyngslum og þvíumlíku,
en Peps-töflurnar, Bem þrengja
hinni læknandi gufu inn í
lungnapípurnar.
Hinar mjúku og við'kvæmu
himnur læknast skjótt og styrkj-
ast, er Peps-gufan fær að leika
um þær. Brjóstþyngsli óg and-
arteppa, hverfa á svipstundu.
ívars Bárðarsonar undir sig alla þ®ir bafa blandast saman við þar-
bygðin'a og hlunnindi, ránskap-
Norðurálfu víkingia; seinast á 14.
lendar þjóðir, þegar framliðu
stundir og horfið úr sögunni. Þeir
ísl. ný-
(Eftir Grænl. annálum og bend-
ingum í þeim.)
fvar hefir maður heitið Bárðar-
son, llklega norrænn að kyni.
biskups, því fjörðurinn liggur
undir dómkirkjuna. Þar í firð-
maður vanur að toúa.
Nú er hér næst að segja frá
inum er hylur mikill og renna ^ eyjum. Vestur frá Langey eru út-
hvalirnir í hann þegar út fellur. | eyjar, s'em Lamlbeyjar heita. þar
Langt austur frá Berufirði er j heitir Lamlbeyjarsund, því það
f jörður sá sem heitir öllumlengri. liggur milli Lamibeyjar og Lang-
Hann er mjór að utan en' breiðari I eyjar. Lengra inn frá liggur Fossa
á lyfsölum
jog kaupm.
Bjarmalandi. Þar býr Emil Rock-
stad, og hafði hann boðið mér að
koma aujstur og skoða hjá sér
klakstöðina, sem hann er búinn að
setja u,pp inni í kjallara sínum í
húsinu, og skoðaði eg það nákvæm
Hann var prestur að vígzlu og j inn frá og svo: langur, að enginn j sund í Eiríksfjarðarmynni. Dóm-
kiricjan á allar eyjairnar.
sendur árið 1341 til Grænlanös af veit hvar endar. Þar er enginn
Hákoni Björgýnar biskupi, líklega straumur. Alsettur er hann hólm.
til aðstoðar Árna toiiskups gamla í um. Er þar fugl margur og eggver.
Görðum, sem þangað hafði vígst Sléttlendi er báðum megin grasi-
og farið 1315. Má ráða það af vaxið svo langt sem nokkur hefir
annálum og fornum bréfum, sem komið. -#■
til eru að ívar þessi hefir lengi j Lengra austur í nánd við jökul- f]örður> svonorður lengra Eyrar.
verið ráðsmaður í Görgum á Græn-' inn er höfn ein þar heita Finns-j bá RorcmrfinrSnr h&
landi og líklega í .bfekups stað búðir. Því svo er sagt enn í dag & Loðmundarfjörður Vestast af
lengi, því Árni biskup var gamall Grænlamdi, að skip hafi broið þar allri Austurbygð er fsafjörður. I menn) réðu allri verslun.
orðinn, þá ívar kom vdstur og dð á dögum Ólafs helga og hafi smá Allir þessir firðir eru bygðir. Frá j Svarti dauði æddi yfir löndin og
skömmu seihna (fyrir 1339). Að sveinn hans verið þar á skipum og austurbygðar til yesturbygðar er drap niður fólkið 1349 og seinast
vísu var Jón biskup skalli Eiríks- druknað með öðrum. En þeir, sem j tylft sjávar og alt óbygt Þar j á 14- öld (1393)( þýskir herjuðu á
son vígður tnl Garða 1349, en hann af komust grófu þar hina dauðu Vesturbygð er enn stór 'kirkja er
öld og svO á 15. og árásir skræL gátu og vel hafa fundið frændur
ingja. En hins vegar blöstu við j sína á Vínlandi eða Hvítramanna.
Græn'lendingum Ihin gæða miklu 'andi er sumar sögur nefna þar,
iönd á austurströnd Ameríku, sem ! aðnar kalla þar og fsland hið mikla
forfeður þeirra fundu og þeir hafa er eigi kostur þess, að segja
siðan eflaust haft mörg viðskifti hvar verið hafi hvert þessara,
við. j landa', því þeir, sem þangað lentu
Um miðja 14 öld tók Magnús á U- og 12' öld nefna þær stöðvar
Noregskonungur Eiríksson það illa sínar hverju nafnl' En auðráðlð
er það af sögunum, að þau hafa
verið' þar sem nú heitir Jórvíkur-
land, Marylaqd, Virginía, Karolína
og Florida. Hér gátu Grænlend-
ingar vel fundið sína ættmenn, er
töluðu siama mál, því marga heflr
rekið þangað hér að austan frá fr-
ráð upp að leggja undir sig versl-
un á Grænlandi og toainna öllum
öðrum. Var lagður við lífs og eigna
missir. Voru Noregs- og Dana-
konungar iengi síðan (um ein 200
ár) að staglast á þessu banni, en
skorti ráð og dáð til að halda uppi
Norðan við Eiríksfjörð eru tvær j versluninni. Er svo að skilja sem lan V uleyJum’ 3 an 1 °S ra iand) 0g voru þar nógar eyjar á
víkur, Ytri.Vík og Innri-Vík. Þeim að Björgýnar.kaupmenn hafi helstj tieiri iöndum. Þangað lenti Ari leiðinni Svo var og auðvelt fyrir
hagar svo. 1 haft hana af hendi konunga. Um rssnn frá o um, to þar , þá( ag fara ,alla leið með iondum
Þar norður frá er næstur Breiði-! þessar mundir voru jafnan deilur | kristni, þyí þar hefir hamy hitt tvj) fram suður eftir, austan við Mark.
fjörður. Skerast úr honum Mjói- ófriður í Noregi og Danmörku,
er kristnir voru, og settist þar að.
þjóðimar dáðlitlar orðnar til at- Þangað lenti Björn Breiðvíkinga.
kappi, eftir því er Guðleifur Guð
lögsson sagði, er hann kom hingað
hafna af ráðum klerkavaldsins og
aðalsmanna og útlendir (Hansa-
Steinsness (á Hklega að vera Sand-
ness) kirkja heitir. Þar var um
stund dómkirkja og biskupssetur.
Nú hafa skrælingjar alla Vestur
fór þangað aldrei svo menn vitij'og reistu að steinkross mikinn á
fTæktíst til íslands og víðar, varð gröfum þeirra. Sá kross stendur
ioksins bisikup á Hólum 1357. Álf-! þar enn í dag. Austur lengra skamt
ur biskup var vígður til Garða frá jöklinum liggur stór ey, sem
1365 (kom til Grænlandis 1368, dö Krossey heitiir. Þar er almenning-j bygð á giuu vaidb Þd ^ru þar enn
1378). Er því svo talið í annálum ur að veiða hvíta toirni og þó með j hestar> geitui.( naut ,0g sauðfé( alt
að íbiskupslaulst hafi verið um biskups leyfi, því dómkirkjan á | vilt og ekki fóik( hvorki kristið né
þessar mundir á Grænlandi um 19 eyjuna. Austur þaðan er ekki að heiðið.
ár, og er líklegt að ívar prestur sjá nema ísa og snjó yfir sjó og
hafi lengst af þá stund, verið þar land.
fyrir biskups dómi. Var hann jafn-
an í ferðum og erindum stólsins
vegna, víða um Grænlands bygðir,
þar sem istóllinn átti eignir og svo
milli Grænlands og Björgýnar (það
Svo vér komum aftur til efnis-
ins um foygð á Grænlandi, þá hefst
sú bygð að austan í Skagafirði,
eins og fyr er sagt, austan við
1 í Herjólfsnes. Vestan við Herjólfs-
an var þá eina verzlunin til Græn- nes Hggur Ketilsfjörður og er þar
lands). Hann var og í herferð j ait hygt. Hægra megin þá inn er
Grænlendinga á Vesturbygð árið; siglt, er ós mikill, þar sem vötn
1347 móti skrælingjum, þegar þeir ^ falla, til sjávar. Hjá þeim ós er
veittu árásir bygðamönnum. j kirkja og heitir Árósskirkja. Hún
Eftir þessum ívari Bárðarsynl er vígð hinum helga Krossi. Sú
hefir rituð verið, liklega um miðja kirkja á alt til Herjólfsness, eyjar,
Alt þetta* sem er talið sagði oss
heim og færði gripina frá Birni
(Hann hrakti í vestur og suð-vest-
ur, þangað til hann fann land og
þótti honum menn tala þar írsku.
_ í Hér kom Björn til hans). Þá er og
Bjoirgyn og unnu bæmn, en þaðan i n , . * . . , ... «.«
, „7 , e i lfklegt að ymsir hafi eftir orðið
hafði helst venð fanð til Græn-i . , „ , ,. ,
. , „ . vestra, þegar Grænlendmgar sottu
lands. Fyrir alt þetta lagðist nið- , * . „
. _ r , _ ® þangað mest a 11. ðidmni. Sannar
urverslun við Grænland Umsömu það begt sagan um kristniboðun.
mundm flæktust og vxkmgar úr; arferð Eiríks biskups þangað. Hef-
Norðuralfu til Grænlands rændu ■ ,, , • , ,.
, « . ,, “ ,.«Ur flutnmgur Grænlendmga gjorst
þar og versluðu í oleyfi. Er getið i „ - „ . , , , .
r „ - , / . ® smam saman og sem í kyrþey, þvi
um hernað þeirra þar. 1418. Og þó , • . «.
, y r B y þeir attu þangað oft ferðir og lit-
voru konungar smam saman að „ ,• « , ,
, ... , , . íll gaumur gefinn að heima a
klifa a verslunarbannmu
og var
, -,,« , ,. gengið ríkt eftir, að eigi væri brot.
Ivar Baðarson Grænlendmgur, sem •*„.,• , .. , ,
, , . lð móti, þegar menn kömu því við.
14 öld, lýsing Græniland(s bygðar,
sem þá var. Sú ritgjörð var á nor.
rænu og er nú glötuð. (Heyra má
af ritum Bjarnar á Skarðsá, að
hann þekkir hanai) En þýðingar
af henni eru til á dönsíku, þýsku,
hollensku og ensku. En örnefnin
í þeim öllum svo bjöguð, að bágt
er úr sumum ^ð ráða. Skárst eru
mörg þeirra i hinni ensku þýðingu.
Er þess getið um hana, að hún
hafi gjörð verið 1560 eftir norrænu
riti, sem fundist hafi skrifað a
gamalli reikningsbók á Færeyjum.
hólma, skipstrand og alt inn til
Pétursvíkur.
Hjá Pétursvík er bygð mikil,
sem heitir Vatnsdalur.'þar í bygð
er vatn mikið 2 vikur að breidd
fult af fiski. Pétursvííkurkirkja á
alla Vatnsdalsbygð. Inn frá þess-
ari bygð stendur klaustur eitt og
eru þar reglumúnkar. Það er vígt
Ólafi helga og Ágústínusi helga.
Klaustrið á alt inn í fjarðarfootn
og út með hinum megin.
Næstur Ketilsfirði er Rafnsfjörð-
ur. Lengst inn með þeim firði er
var um mörg ár formaður (ráðs.
maður) á biskupssetrinu Görðum
á Grænlandi. Kvaðst hann hafa
séð það alt sjálfur. Og hann var
einn af þeim, sem lögmaðurinn
valdi til að fara í Vesturbygð móti
skrælingjum að reka þá þaðan. En
er þeir komu þangað fundu þeir
engann mann, hvorki kristinn né
heiðinn, en talsvert af villifénaði,
sem þeir höfðu hönd á slátruðu
sér ti’i matar og hlóðu skipin sem
þau gátu foorið. Síðan sigldu þeir
heim aftur. Svo sagði ívar oss,
sem var í þessari för.
Norður frá Vesturlbygð er fjall
eitf mikið, sem heitir Himinroða.
fjall. Fær enginn lengra siglt en
til þessa fjalls, sem lífi vill halda,
því hafsvelgir eru þar marglr
hvervetna í sjónum.
Á Grænlandi er silfurfoerg nóg,
hvítir Ibirnir með rauða flekki á
höfði, hvítir fálkar (há) hvala-
tennur romishvalatennur og svörð-
Það isýndi sig, þegar Björn Jórsala
fari, sem hrakti til Grænlands og
varð að vera þar 2 ár, var hand-
tekinn í Noregi, er hann kom þang-
að og kærður um banmaða versl-
un við Grænlendinga.
Af skýnslu ívars Bárðarsonar hér
að fnaman má vel skilja að klerk-
dómur á Grænlandi hefir lagt und.
ir sig alla bygðina og flest hlunn-
indi, því þar hefir honum lítil mót-
staða orðið veitt. Þetta hefir svift
Grænlendinga öllu frélsi, dregið
dáð úr þeim, en hvatt jafnframt til
Grænlandi, þó ýmsir kæmu
j eigi aftur; enda er nú eigi neitt
það til, er Grænlendingar hafi rit-
* u i-i v i •’ i lega og leist mér mæta vel á það
auðveld til betn landa og margt „
á allan hatt. Hann er sa fyrsti, er
hefir fengið hrogn frá útlöndum
(Noregi), urriðahrogn, næstlið-
inn, vetur, og lét þessi hrogn í
kassa í kjalaranum hjá sér, og
íhepnaðist mæta vel. Svo í vor, sem
leið, flutti hann þau, þessi síll,
upp í nokkuð stóra tjörn, sem er
stutt. fyrir ofan Elliðavatnið, o£
elur þau þar. Þéssi urriðaseiði
skoðaði eg í vor og þótti þau furðu
fljót að vaxa, og með þessu heflr
herra E. Rtockstad sýnt að hér í
borginni má koma upp laxaklak-
stöð eftir vill sinni, á sama hátt og
er gert á Bjarmalandi, og tel eg
framkvæmdir hans á þelssu sem
öðru framúrskarandi, og væri því
sjálfsagt, ef bæjarbúar viilja fá
þetta gert, að taka herra E. Rock-
stad til fyrirmyndar með klaks-
aðferð þessa. í klakskassa hans er
nú kömið um 100 þús. bleikjuhirogn
og var hann ekki búinn að fylla
hann ennþá, var að því nú, og þá
mun hann taka nálægtt 150 þús.
af hrtognum. Hann hefir mjög lít-
ið af laxi til að ná hrognum úr til
að láta í kalssa isinn, og vil eg geta
þess, að í Alviðru í ölfusi mun
vera íhægt að fá laxahrogn hjá
Árna bónda þar, því eg htold, að nú
standi yfir sem allra hælst að taka
hrognin úr löxunum þar og frjófga
og ef bæjarstjórnin í ReykjaVík
vildi sinna þessu máli, þá tel eg
lítið ómak að sækja þangað laxa-
hrognin.
Þórður Flóventsson.
frá Svarárkoti.
Lögrétta 1. jan. 1925.
-------o-------
ilt heima, þá er auðráðið, að flest.
ir landmenn muni á endanum hafa
leitað til Ameríkulanda. Enda var
vegurinn eigi mjög langur, fyrst
suðvestur yfir Ginnungagap (Da-
víðssund) rúmar 100 vikur sjávar
undir Hellulands óbygðir (Latora.
dcr), og svo nærri alla leið þaðan
suður með ströndum og í landsýn
fil Markland's (Nýja Skotlands),
einar 150 vikur, þegar siglt var
sundið milli Hellulandanna (Belle
isle-sund). Eins var það í landsýn
þó farið væri suð-austur fyrir
Helluland hið minna (Nýfundna-
land), þó það væri krókur. Þegar
úr Hellulandssundi (iBelle-isle-
sundi) kom, láu fyrir Marklands-
botnar (Lárentíusflóinn og botn-
arnir þar suðaustur af hjá Nýju
Brúnsvík norðan við Nýja Skot
land, og Furðustrendur (á Maine
Massachusset, Nýju Jórvíkurlandi
o. s. frv.) alla leið til Vínlands.
Þessar ferðir virðast því muni ver-
ið hafa auðveldar og fýsilegar
fyrir Grænlendinga gömlu, sem
urðu að vera kunnugir leiðinni,
höfðu jafnan í sjóferðum verið og
áttu frá mörgu illu að hverfa, þá
er þeir flýðu sitt land. •
En þeir höfðu og reynt, veit eg
menn segja, að síst var árennilegt
að flytja sig búferlum undir vopn
Ameríku skrælingja. Satt er það,
að söguirnar geta þess, að þeir
gjörðu 'Grænlendingum ónæði
framan af þegar þeir komu í Ame-
ríkulönd. En svo er líklegt að þeir
hafi seinna og smám saman náð
friðsamlegum verslunariviðskiftum
við þá. Enda gátu Grænlendingar
að um sögu-afburði hjá sér. Og hæglega fundið margar þær stöðv.
Norðmenn, sem flæktuist þangað
aðeins endur og sinnum eftir að
eindkunin hófst, tij að sækja þang-
að dýrgripi landsins, hafa engann
gaum gefið því, þó landsmenn
fækkuðu eða færu af landi. Enda
var þeim eigi tamt að rita frásagn-
ir, hvorki fyr né síðar, og allra
síst á hinum illu öldum þjóðarinn-
a, þá hin útlenda stjórn og versl-
unareinokun var komin þar í land.
Þá bafa íslendingar, (®em einir
« ,. . «. , , ritúðu helst sögur og fróðleik á
að flyja anauðina ef kostur væri miðoldunum hér um Norðurlönd)
a. Eigi gat þeim heldur verið um
ar, er Ameríikulbúar vitjuðu sjald-
an og tekið sér þar bólfetu. Þegar
Amebíka var numin af Norður-
álfumönnum á 15. og 16. öld, er
iþess að vísu hvergi getið, að þeir
hafi hitt þar menn af Norðmanna.
kyni. En slí'kt er engin sönnun móti
því að Græn.lendingar gömlu hafi
eigi flestir lent til Ameríku. Það
er hvorttveggja að líklegt er að
Grænlendingar í Ameríku hafi
smám saman blandast saman við
þarlenda menn og tekið upp lifn-
þessar mundir (á seinni hluta 14.
aldar og hinni 15.) mikið lið að
stjórnsemi eður formensku bisk-
upa sinna til manndómsstarfa, þvl
lengst af komu þeir aldrei til
Grænlands, er þangað voru vígðir,
en flæktust í Noregi, Danmörku
aðarháttu þeirra, enda gáfu ný-
náð einhverjum fregnum um þetta lendumenn úr Norðurálfu, sem
og .ritað þær í Ibækur. Hefir Gísll
biskup Oddson í Skálholti lesið
þær í gömlum skræðum í Skálholti
(áður en bækurnar torunnu þar
1630). Sú ritgjörð han® er enn til.
Þar segir, að árið 1342 hafi Græn-
Þéssi Grænlamsfoygða lýsing; nunnukiaustur með Benedikts-
ívars Bárðarsonar er hér nú sett:reglu Það á alt inn { fjarðaiitootn
a íslensku eftir hinni dönsku þýð- 0g út frá yogakirkju, sem vígð er
ingu. Er þar fyrst iskýrt frá sigl. ölafi jconungí helga. Vogarkirkja
ingástefnum og vegalengdum til á alt land með firðinum út frá. I
Grænlands frá Noregi og Islandl,
firðinum eru margir hólmar. Á
sem tekið er upp í lýsinguna eftir, klaustrið helming þeirra en dóm-
gomlum íslenskum bókum. j kirkjan heiming. Á þessum hólm.
Grænlandstoygða lýsing, svo : um eru heitar laugar. Þær eru svo
Isem ívar Bárðarson sagði frá: j heitar á vetrum, að engninn þolir
Svo segja fróðir menn, sem að laUga sig. Á sumrum lauga
fæddir eru á Grænlandi og farið margir sig í þeim og fá bót meina
3. milli, <ið frE Staði 1 Nofg^í sinna..
sé 7 dægra sigling beint í vestur til ;Næst Rafnsfirði er Einarsfjörð.
Horns á íslandi austanverðu. En ur. Milli þeirra er höfuðtoól eitt,
frá Snæfellsnesi, þaðan sem sem konungur á og heitir Foss.
skemst er til Gænlands, er 2 daga I Par er vegleg kirkja vígð Nikulási
og 2 nátta sigling beint vestur. lihelga og veitir konungur þá kirkju
þar er Gunnlbjarnarsker á miðri j Skamt þaðan er fiskivatn hið
leið. Þetta var hin gamla sigling. j besta, þegar leysingar eru miklar
Nú er ís kominn frá landnorður 0g- rignir, flýtur vatnið til sjáv-
ur. fiskakyn margskonar, fleirl I. ...
, i r , reyndist ft>a oft lvg'i Þa sottu oí?
en í nokScru oðru landi. Þar er , •,. . . ® ' , ,. h
„ ,•. , skræiungjar ’að Grænlendmgum.
marman alla vega ljtur, þar er L, , ..«,.«-„„ « , .
., . ,, . ,, I Er þesis getið arið 1349, að þei
talgusteinn, sem eldur vinnur ekki , J , •* ,„ ’ . L „
- ... ... „ , 'hafi drepið 18 menn og flutt 2
a. Af honum gjora Grænlendingar! , . - _ , , .,, °
0ir,0 ^ dren^ 1 Þrældom. Alt þetta
varð að þröngva kosti Grænlend-
. . ,. lendingar kastað kristni og farið
og íslandi. Þottuat sumir af þmm tn Ameríkuþjóða. Segir hann að
hafa her bnskups umboð, sem hættir þeirra hafi áður verig mjög
Eignir Stúdentagarðssjóðlsins eru
nú: 1 sparisjóði um 42 þús. kr.
Skuldabréf og hjá gjaldkera um
7 þús. kr. Safnað í Kaupmanna-
höfn um 10 þús. kr. Loforð úr s.
st. um 10 þús. kr. Gjöf Thors Jen-
sen og frúar 10 þús. kr. Gjöf lækna
5 þús. kr. Samtals eru þetta um
85 þús. kr. útistandandi er enn
(fyrir happadræittismiða o. fl.)
um 15 þús. kr., eignir á sjóðurinn
fyrir um 3500 kr. og svo framlag
isáttmálasjóðs. Er gert ráð fyrir
því, að hann verði orðinn um 100
þús. k. með vorinu. Er þessa getið
hér til fróðleiks fyrir þá mörgu,
sem lagt hafa skerf til sjóðsins,
því önnur nánari skýrsla hefir ekki
verið gefin út.
botnum svo nærri skerjum þess-
um, að enginn getur siglt hina
gömlu leið án lífsháska, eins og
hér eftir má heyra. Frá Langa-
nesi, sem er norð-austast á íslandi
|1 | | ■■ || Hvt aC þj&st af
ftj I I L L synlexur. f>vl Dr.
í I I I blæíandl og bðlg-
I Lk U ínm íylllnlætr
UppekurBur ðnauB-
Chaao« Oíntment hjálpar þér strax.
«0 cent hylkií hj& lyísðlum eBa fr*
tldmaneon, Bates & Co., Lnnlbed,
Toronto. Reynsluskerfur eendur 6-
kev-u. ef nafn Þeasa blaðe er tlltek-
W oer 2 eent frlmerk< ”-~4.
ar. Og er það minkar fjarar uppi
ógrynni fi'sika á isandinum. Þegar
menn sigla inn á Einarsfjörð, er
vík til .vinstri handar, sem heitir
Þorvaldsvík. Og lengra inni í
firðinum sama megin er nes eitt
sem Klíningur heitir. Nokkru inn-
ar er vík, sem Grávík (eða Granda.
vík) nefnist Skamt þaðan er bær
mikill, sem heitir í Dölum og er
dómkirkju eign. Þegar siglt er inn
fjörðinn til dómkirkjunnar, sem
stendur inni í fjarðarbotni, þá er
til hægri handar skóglendi, sem
dómkirkjan á. í þeim skógi heflr
eins og áður er sagt, potta, katla
og skálar o. s. frv. Þar er og gnægð
hreindýra.
Stormar koma aldrei miklir á
Grænlandi. Snjór fellur þár mik-
ill. En eigi er þar svo kalt, sem á
ísiandi og í Noregi.
Þessi Grænlandsfoygðar skýrsla,
sem rituð er eftir ívar er sú sein-
asta, sem til er um toygðir ísl^nd-
inga og Norðmanna á Grænlandi.
Aðrar mikið eldri eru til nokkrar,
en flestar stuttar-og lýsa aðeins
fáu. Er svo að skilja sem íslend-
ingum hafi margt kunnugt verið
á Grænlandi á 11 öld og fram á
Ihina 13, því oft hafi verið millf
farið. Eftir það áttu þeir öðru að
sinna en sl'íkum ferðum, þegar ö-
öld Norðmamna hin mikla (frá
dögum Haraidar gilla fram á daga
Hálktonar gamla) færðist út hingað,
hver höfðinginn vildi hér annan
ofan ríða, landsmenn bárust á
banaspjótum, þangað til þjóðin
misti frelsi sitt, valdsmenn út-
lendra konunga, páfa, villuklerkar
og verslunarkúgun hjálpaðist að
til að eyða flestri manndáð í land-
inu gjöra lýðinn dáðlausann og
inga, fækka þeim og hvetja þá sem
tórðu, að flýja af landi, með þvl
þeir visisu, að eigi all-langt suð-
vestur frá blöistu móti þeim góð
lönd, sem Leifur heppni kannaði,
Þorfinnur Karisefni og margir
fleiri. Hafa Grænlendingar síðan
jafnan ifarið þangað, flutt þaðan
ýms gæði og sumir sest þar að.
Finnast ýmsar bendingar til þess
að Grænlendingar hafa svo gjört.
Því var það að Eiríkur Græn'lend-
inga biskup tókst ferð á hendur
árið 1121 suðvestur til Vínlands
til að kristna heiðna Grænlend-
inga, sem þair fojuggu. Settist bisk-
up þar að og kom aldrei aftur. En
því líklegra að Grænlendingar
hafi notað sér færið að komast til
betri landa, því meira sem krepti
að þeim heima, verslunaránauð og
verslunarleysi frá Noregi, Klerka-
vald og is'krælingjia árásir innan.
lands. Og lengi hafa Grænlending-
ar átt skip svo stór, að þeir gátu
farið á þeim suður með Ameríku-
ströndum. Þaðian ha'fa þeir efa-
laust flutt við til skipa sinna og
Ihúsa, jafn' fram því sem sumt
þrællyndan og færa hann í volæði. var fluttur framan af frá Noregi.
illir orðni.r. Er þetta Miklega að
skilja um einhverja foina fyrstu,
r er fjölmennir tóku það ráð, að ó-
tolýðnast kennimönnum tog flýja
land. Lengi eftir þetta hélst þó við
töluverð bygð á Grænlaodi, jafn-
vel langt fram á 15. öld eða byrj.
un hinnar 16. Má þetta ráða af
toréfi Grænlendinga til páfans,
sem til er enn á páfagerði. Þar
fyrst lögðu þar lönd undir sig á
15. og 16. öld, því allra eíst gaum,
af hvaða þjóðum landsmenn mundu
upp runnir vera og skildu enga
tungu Iþeirra. Þeir hugsuðu mest
um að verja sig árásum lands-
manna og ná löndum þeir.ra með
öllum ráðum, er þeir gátu fundið.
S. G. 12—4 — 77.
-------o—-----
Frá Islandi.
Nýtt sálmasafn hefir fsafoldar-
prentsmiðja gefið últ að tilhlutun
Haráldar prófesistors Níelssonar,
og verður það notað við guðs-
þjónustu gerðir hans í Fríkirkj-
klaga Grænlendingar yfir því 1448 unni' Safnið er ekki stórt, aðeins
að þá vanti biskup og presta. Eftir 77 Salmar’ og er meira en helm'
þetta er trúlegra að þeir hafi þá
farið óðum að fara af landi, því
þá lögðust niður allar verslunar.
íngur þeirra
Jochumsson.
eftir séra Matth.
Þann 1. des. fór eg austur að
1. þ. m. voru nokkrir menn, inn-
lndir og útlendír, sæmdir riddara.
krossi Fálkaorðunnar. Þar á meðal
voru þesisir: A. V. Tulinius, for-
iseti S. f. S.’ séra Einar Jómsson,
prófastur á Hofi, Einar Jónsson
myndhöggvari, Guðm. Jónsson,
skipstjóri, Ingibjörg H. Bjarnason.
alþm., Jón Guðmundsson, hrepp-
stjóri á Sauðárkróki, Jón Haíl-
dórsston trélsmíðamtoistari, Jón
Ólafsson framkv.istj. Ólafur Egg-
ertsston, hrepppstj. Króksfjarðar-
ne)si, Ólafur Jóhannesson, konsúll,
Patreksfirði,, P J. Thorsteinsson
frá Bildudal, Runólfur Halldórs.
son, hreppstjóri, Rauðalæk; Þór-
hállur Daníelsson, kaupm. Horna.
firði, Þórarinn Guðmundsson,
kaupm. Seyðisfirði, (prófelssor
Craigie, prófessor Paul Hermann,
magilster Carl Kuchler, háskóla-
bókavörður Heinrich Erkes.
Vörður 3. jan. '25.
-'Cl
Tal
s í m i
i ð!
KOL
COKE
V I D U R
Th o s.
Jackson &
TVÖ ÞÚSUND PUND AF ÁNÆGJU.
S o n s