Lögberg - 12.03.1925, Qupperneq 1

Látiö taka>af yður MYND
í nýju loðyfirhöfninni
W. W. ROBSON
rKKUR GóB Vlt MYNDIH AÐ 313 PORTAGF, AVE.
ÖíftCf 0.
PROVINCT
THEATIIE AJ
pessa viku
“TROUBLES OF A BRIDE”
With an All Star Cast
Næstu vlku:
Tom Mix í “The Beadwood”,
38. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN.P FIMTUDAGINN 12. MARZ 1925
NUMER 11
Canada.
Hion. Thomas Law, verslunar-
ráÖgj af í sambandsst jórnarinnar,
flutti nýlega allharðorÖa þingræðu
í garð eimsikipafélaga þeirra, er á
undanförnum árum, hefðu einokaö
á flutningsgjöldum. Kvað vera
kominn meira en tima til, að hefj-
ast handa og losast við slikan ó-
vinfagnað. Sagðist hann jafnframt
ekki fá betur séð, en að það væri
engu síður í þágu Breta en Canada-
manna, að fá lækkuð flutnings-
gjöld með millilandaskipunum.
* * •
John O’Grady, leynilögreglumað-
ur í Vancouver, sá er sakaður var
fyrir rúmum fjórum mánuðum um
að hafa myrt Mrs. Violet Carr,
hefir verið sýknaður með öllu af
kæru þessari, sökum ónógra sann-
ana.
# • •
Hon. Sir Edward Kemp, her-
málaráðgjafi Canadastjómar aust-
anhafs, meðan á heimsstyrjöldinni
miklu stóð, kvæntist hinn 3. þ. m.
i Toronto og gekk að eiga ekkju-
frú Virginíu Copping frá Arkans-
as.
* * •
Kosningar til fylkisþingsins i
Saskatchewan, eru sagðar að vera
x aðsigi. Jafnvel búist við að þær
fari fram fyrir lok næsta mánaðar
Allir stjórnmálaflokkarnir eru að
sögn, farnir að gefa sig í óða önn
við kosningaundirbúningnum. ' 1
• • •
W. A. Amos, hefir verið endur-
kosinn forseti akuryrkjuráðsins —
Canadian Counsil of Agriculture, á
nýafstöðnu þingi, sem haldið var í
Toronto.
• • •
Nýlátinn er að Dauphin, Man.
Mrs. Mary McArthur, rétt að segja
hundrað ára að aldri. Hún var
fædd i Yorkshire á Englandi árið
1825, en fluttist til Peterboro-
sveitarinnar í Ontario ásamt for-
eldrum sínum, níu ára gömul. Til
Manitoba fluttist hún 1878 og hefir
átt heima að Dauphin síðan 1894.
* * *
Fjórtán þúsundir kolanáma-
manna í Nova Scotia, i þjónustu
British Empire Steel félagsins,
hafa gert verkfall. Ástæðan sú, að
verkveitendur vildu innleiða nýjati
launataxta, að mun lægri en undan-
farið ár.
• * *
Samban'dsstjórnin í Ottawa hefir
afgreitt $1,905,000 fjárveitingu til
útrýmingar alidýra sjúkdómum.
• • •
Brotum á vinbannslögum Ont-
ario-fylkis, fjölgaði í Torontoborg
um 649 á árinu 1924, samkvæmt
ársskýrslu Dickson’s lögreglustjóra.
* * *
Látinn er hér í borginni Rev. L.
F. Tank, forseti lúterska kirkju-
sambandsins í Canada, hinn mesti
áhrifamaður. Jarðarförin fór fram
siðastliðinn laugardag, að við-
stöddu miklu fjölmenni.
• • •
St. Gertrudes kirkjan að Wood-
stock, N. B., brann nýlega til
kaldra kola. Var hún talin fal-
legasta kaþólska kirkjan til sveita,
þar í fylkinu. Tjónið er metið á
$50,000 eða vel það.
• • •
Það hörmulega slys vildi til í
fyrri viku, að, tvíburastúlkur,
fjögra ára að aldri, dætur Mrs.
Robt. Matthews, að Lintlaw, Sask.,
brunnu inni til dauðs. Móðir þeirra
hafði skroppið í burtu í tíu minút-
ur eða svo. En er hún kom til baka
stóð byggingin í björtu báli, svo
■engrar bjargar var von.
• • *
Látinn er nýlega i Montreal,
Bruno Hessling, nafnkunnur húsa-
gerðarmeistari. Hann var fæddur
að Voightsheim á Saxlandi, en
fluttist ungur til Vesturheims.
* * *
f ræðu, sem J. S. Woodsworth,
verkaflokksþingmaður í sambands
þmginu, fyrir Mið-Winnipeg, lýsti
nýlega ýfir þeirri skoöun sinni, að
verkamenn mundu viö næstu kosn-
mgar vinna að minsta kosti tuttugu
°g fimm þingsæti.
* * *
Síðastliðinn mánudag lést á
sjúkrahúsinu i Portage la Prairie,
John J. Garland, fymun fylkis’
þingmaður fyrir Lakeside kjör-
dæmið, hinn mætasti maður að
sögn. Hann varð aðeins rúmlega
fimtugur.
Bandaríkin.
Þeir Calvin Coolidge forseti og
Charles G. Dawes, varaforseti voru
svarnir inn í embætti hinn 4. þ. m.,
með venjulegri viðhöfn. William
H. Taft, dómsforseti hæsta réttar
tók af þeim eiðinn. Forseti lýsti
stefnuskrá sinni í skipulegri ræðu
og kvað sparnað i fjármálum, vera
eins og að undanförnu, eitt megin-
atríði í stefnu stjórnarinnar.
Einnig hét hann landbúnaðinum
óskiftu fylgi- Stuðla kvaðst hann
vilja ennfremur að alþjóðafriði
með bindandi sáttmálum og lýsti
trausti sínu á alþjóðadómstólnum.
Mr. Dawes, varaforseti, sem
jafnframt gegnir forsetastarfi i
senatinu, flutti þar ræðu innsetn-
ingardaginn, sem vakiö hefir mið-
ur vingjarnlegt umtal í blöðunum.
Taldi hann þingsköp efri málstof-
unnar orðin úrelt, svo að bnýna
nauSsyn bæri til, að þeim yrSi
breytt. Ummæli hans í því efni
orsökuðu ströng mótmæli frá
ýmsum leiðandi senatorum úr báð-
um flokkum jafnt, er töldu ræðu
Mr. Dawes lítt hugsaða og gleið-
gosalega.
skal ger af bronzi og vera tuttugu
og fimm fet á hæð.
Hvaðanœfa.
Þýska þingið hefir kosið Dr.
Walter Simons til bráSabirgSa
forseta. Hafa almennar forseta-
kosningar verið fyrirskipaSar hinn
29 þ. m. Helstu menn Demokrata,
hafa skorað opinberlega á alla lýS-
veldissinna, að fylkja sér um Sim-
ons við kosningar til þess að fyrir-
byggja þaS, að keisara-sinnar gangi
sigrandi af hólmi. Mælt er að
Marx fyrverandi ríkiskanzlari og
Dr. Luther núverandi kanzlari
muni báðir verða í kjöri, hinn síð-
arnefndi sem merkisberi dinveld-
isstefnunnar. ,
Ofsaveður veldur stór-
slysum við strendur
tslands.
London, 9. jnarz. — Sjötíu og
sex manns flest fiskimenn, týndu
lífi i ægilegu fárviðri við strendur
íslands (undan ReykjavíkJ sam-
kvæmt símfregnum til Central
fréttastofunnar, frá Oslo í Noregi.
Þrjátiu togarar urðu ósjálfbjarga.
Fjármálaráðgjafi Bandaríkjanna
Andrew Mellon, hefir tilkynt að 1
það séu með öllu tilhæfulaus ó-
sannindi, að nokkur minsta óreiða
hafi átt sér stað í sambandi við sölu
sigurlánsbréfanna Liberty bonds.
Ákærur í þá átt, höfðu sem kunn-
ugt er, verið bomar fram í þjóð-
þinginu hvað ofan í annað.
• * •
Ford bifreiðafélagið í Detroit,
Mich., hefir nýlega stofnað útibú i
Yokohama í Japan. Er búist við
að verksmiðja sú taki þar til starfs
hinn 1. apríl næstkomandi.
• • -B - .--
Charles H. Vasburgh, skólastjóri
við gagnfræðaskólann að Jamaica í
New York rikinu, hefir tekið sér
fyrir hendur að rannsaka súkku-
laði tegundir, sem sagt er að séu
þannig gerðar, að [hver moíli sé
holúr innan og fullur af brennivíni.
Segir hann að ýmsir af nemendum
sínum, bæði stúlkur og piltar, haf:
orðið slompatíir af þessum nýju
sætindategundum. '
• • •
Kona ein 106 ára að aldri lifir
enn við bestu heilsu að Bellefour-
che í Suður Dakota. Gamla konan
hefir enn bestu sjón, — situr að
saumum all-langan kafla úr degi
hverjum, en bregður svo út í bíl á
eftir.
Kona þessli er af canadiskum
ættum, fædd í Ontario, en fluttist
suður yfir landamærin fyrir langa
löngu. Við forsetakosningarnar
1920,, greiddi hún atkvæði í fyrsta
sinn, þá 101 árs gömul. Af núlif-
andi afkomendum hennar má telja
tuttugu og sex barna börn, þrjátiu
og þrjú barna, bamabörn og þrjú
barna, barna, barnabörn.
Bretland.
Látinn er í Lundúnum, James
Ward, fyrrum prófessor í sálar-
fræði við Cambridge háskólann.
Hann útskrifaðist í guðfræði á ung
um aldri, hlaut prestvígslu og
þjónaði Emmanúel Congregational
ista söfnuðinum í Cambridge nokk-
uð á annað ár. Lét hann þá af em-
bætti sökum skoðanaskifta i trú-
málunum, að því er honum sjálf-
um sagðist frá. Liggur eftir hann
fjöldinn allur af heimspekiritum.
• • •
í lok fjárhagsársins, 30. septem-
ber síðastliðinn taldi fastaher Breta
2I5>343 foringja og óbreytta liðs-
menn. Varalið, sem kveðja má til
herþjónustu, ef nauðsyn krefur
telur í alt 447,089 menn.
• • •
Samkvæmt nýútkominni skýrslu
frá forstjóra Barclay’s bankans á
Englandi, þá á breska þjóðin þrjár
biljónir sterlingspunda í erlendum
fyrirtækjum. Telur bankastjórínn
viðskifti Breta við önnur lönd um
þessar mundir, ganga næst þvi, sem
viðgekst árið áður en heimsstyrj-
öldin mikla braust út.
• * *
Skotar búsettir í Banadríkjunum
hafa boðist til að gefa bæjarstjórn-
inni í Edinborg, minnismerki um
þátttöku þjóðbræðra sinna í styrj-
ölddinni miklu. Minnisvarði þessi
Sunnan stórviðri ofsalegt skall
yfir landið .aðfaranótt miðviku-
dags og hélst til næsta kvölds. Hér
bænum sviftust jámplötur og
hellur víða af húsþökum og þeytt-
ust eftir götunum, flaggstengur,
símastaurar, rúður og girðingar
brotnuðu, reykháfar hrundu, skúra
og náðhús tók upp, en alt lauslegt
sem á bersvæði lá, feyktist nndan
rokinu út um hvippinn og hvapp-
inn, svo að háski var að vera á
götunum. Síma- og rafmagnsþræð-
ir slitnuðu viða um bæinn.
Úti um land hefir óveðrið víða
valdið miklum skemdum. Á Isa-
firði urðu miklir skaðar á húsum og
bátum. Einn vélbátur sökk, annan
rak á land og brotnaði hann í spón
í Hnífsdal fauk eitt hús í heilu lagi,
en engin íbúð var í þvi. Þök fuku
af höllum og hlöðum og heyskaðar
urðu allmiklir. Tveir vélbátar
brotnuðu i spón. Tjónið í Hnífsdal
nemur tugum þúsunda.
I Álftafirði sukku tveir vélbátar.
I Grindavik gekk sjór á land og
olli miklum skaða, braut girðingar,
flæddi yfir tún og matjurtagarða,
eyðilagði hús, svo að fólk varð
að hrekjast þaðan við illan leik á
bátum. Sagt er að tvær eða þrjár
jarðir hafi eyðilagst að mestu. Nið-
ur við lendinguna tók sjórinn 12
saltskúra og eyðilagði stórar birgð-
ir af salti. Mikið af sauðfé drukn-
aði í flóðinu og marga báta braut I
spón.
Hafnargarðarnir á Stokkseyri og
Eyrarbakka brotnuðu mjög mikið
í ofviðrinu. Fólk flýði úr húsum
fyrir sjávargangi. Á ýmsum bæj- meiri-
um í Ámessýslu og Rangárvalla-
sýslu fuku heyhlöður og fjárhús.
I Kjós og Kjalarnesi fuku þök af
íbúðarhúsum og heyhlöðum.
Landssiminn hefir orðið fyrlr
miklu tjóni og eru bilanir víða um
land. í Reykjavíkur umdæmi brotn
uðu um 70 símastaurar.
Þetta er hið mesta rokviðri, sem
komið hefir hér á landi í mörg ár,
leg skifting stað í hugsunarhætti,
innan vébanda þjóðarinnar. Sendi-
nefndir koma viku og mánaðarlega
á fund stjórnarinnar, er sérstak-
lega vilja að skarað sé eldi að köku
hins eða þessa landshluta. Slikt get-
ur gengið of langt. Sameiginleg
þjóðarheill verður æ og æfinlega
að sitja í fyrirrúmi.”
“Þvi er ekki að leyna,” sagði Mr.
Graham “að eg er hlyntur gamla
fyrirkomulaginu, að þingflokkarn-
ir séu aðeins tveir. “Að kalla flokk-
ana gamla, er þó rangnefni, því að
minsta kosti er flokkur sá sem eg
telst til ávalt ungur.”
Mr. Fork, leiðtogi bændanna:
“Ræðumaður á sjálfsagt við, að
séu flokkarnir tveir, þá skuli hans
eigin flokkur vitanlega vera annar
þeirra, því bændaflokkinn hefir
hann tæpast í hyggju.”
Mr. Graham: “Eg vildi leyfa
mér að gera þá skýringu, að þótt
eg að sjálfsögðu sé hlyntur tvi-
flokka fyrirkomulaginu, þá tel eg
litla hættu stafa af smærri þing-
flokkum, eins lengi og frjálslyndi
flokkurinn hefir meiri hluta um
fram alla aðra flokka til samans.”
Mr. Caldwell, bændafl.: “Eftir
þessa slfýrijigu verður hugaraf-
staða járnbrautarráðgjafans vel
skiljanleg.”
Mr. Meighen: “Já, það finst mér
lika.”
Scndineftid frá Strandfylkjnnum.
Siðastliðna viku vitjaði á fund
stjómarinnar all-mannmörg nefnd
frá Strandfylkjunum. Töldu nefnd-
armenn fylki þau hafa verið höfð
útundan og kröfðust ýmsra hlunn-
máli, og samkvæmt beiðni hans,
sent honum bréf, er skýrði tilgang
þjóðræknisfélagsins, og færa skyldi
rök fyrir því gagni, er verða mætti
af því, að námsfólk hér í fylkiriu
fengi kost á að leggja stund á ís-
lenzkunám.
Hefði málið þegar verið lagt fyr-
ir fræðslumálanefndina og hefði
hún það enn til ihugunar. Myndi
mega búast við að róðurinn gengi
þar nokkuð þungt, meðal annars
vegna þess, að nefndin væri smeik
við eftirdæmið.
Kvaðst hann þó vona hins bezta
árangurs, því sér hefði virst allir
hlutaðeigendur, fræðslumálaráð-
herrann ritari fræðslumálanefndar-
innar, Mr. Fletcher, og einstakir
meðlimir nefndarinnar og háskóla-
ráðsins, taka persónulega vingjam-
lega í málið.
Hefði sér verið falið, að ganga
með sendinefnd til fundar við
fræðslumálanefndina, síðasta þing-
dag, og vonaði hann góðs af þeirri
för.
Forseti raktii sögu Ingólfs-
málsins í fáum en skýrum dráttum,
frá upphafi til hinna ánægjulegu
úrslita, að dauðadómnum var
breytt í æfilangt fangelsi.
Það, sem hér hefði bjargað, væri
sá fagri einhugi, og einstöku sam-
tök, sem orðið hefðu meðal allra
tslendilnga hfér veStanhafs. Bæriu
þar öllum aðilum þakkir: Lögmann t
inum, sem svo ágætlega hefði með
málið farið; Þjóðræknisfélaginu,
sem ábyrgðina hefði axlað, sem
enginn annar hefði vogað að tak-
ast á hendur; íslenzku blöðunum
inda, svo sem aukinna hafnarvirkja. hér vestan hafs, sem fyrir málinu
Stjórnin tók erindinu vel, og kvaðstj hefðu svo drengilega talað, en án
hafa ákveðið að fara fram á við þejrra hefði litið getað orðið úr
þingið, að veita fé nokkurt til end-
urbóta á hafnstöðum austur þar,
sem og til ýmsra annara nauðsynja
mála. Hitt væri ekki á rökum bygt,
að umrædd fylki hefðu verið sett
hjá, — nákvæmlega hið sama hefði
gengið yfir þau og aðra hluta lands-
ins.
Raráttan fyxir lakkun flutning.'-
gjalda með miJMlandaskipum.
Eins og þegar er kunnugt, hefir
stjórnin hafið baráttu i þeim til-
gangi, að knýja fram lækkun flutn-
ingsgalda með skipum ,er sigla á
milli Canada og Bretlands. Er slíkt
hið þarfasta verk, því um beina
einokun hefir verið að ræða, af
hálfu eimskipafélaganna. Sagðist
stórnarformaður eigi mundu við
það mál skiljast fyr en yfir lyki og
einokunarmúrveggirnir hryndu til
grunna. Var máli hans tekið með
fögnuði af meginþorra viðstaddra
þingmanna.
Aðskilnaðarhjal.
* Ekki kvaðst King stjómarfor-
maður leggja mikið upp úr aðskiln-
aðarhjali þvi, sem gert hefði verið
veður út af undanfarandi. Slíkt
væru aðeins draumórar. Fylkja-
sambandið væri traustara, en
nokkru sinni fyr og þjóðareiningin
Vörður 24. jan. '25.
Or herbúðum sambands-
þingsins.
Síðustu viku snerust umræðurn
ar í sambandsþinginu allmikið um
flokkaskiftinguna, hvort æskilegt
væri, að þingflokkarnir væm tveir
eða fleiri.
Þingmaður einn bar fram þá stað
hæfingu, að eigi væri annað sjáan-
legt, en að bændaflókkurinn mundi
innan skatrjms renna inn í frjáls-
lynda flokkinn, þvi stefnan væri í
raun og veru nákvæmlega sú sama.
í þvi sambandi tók járnbrautarráð'
gjafinn, Hon. George P. Graham til
máls. Kvaðst vera þeirrar skoðunar
að stefnumunur þessara tveggja
flokka væri svo lítill, ,að hann væri
naumast teljandi. Núverandi stjóm
hefði hrint í framkvæmd mörg-
um og mikilvægum laganýmælum,
er öll gengju í frjálslyndis áttina,
svo óhugsandi hefði annað verið,
en að bændaflokksþingmennimir
fylgdu henni að málum.
“Eg er sammála leiðtoga íhalds-
flokksins um það,” sagði Mr. Gra-
ham, “að því miður eigi sér óeðli-
Mr. Donald Kennedy, þingmað-
ur fyrir vesturhluta Edmonton-
borgar, flutti í vikulokin all-Ianga
ræðu um flutningsgjöldin og kvað
á því sviði vera um háskalegt ó-
samræmi að ræða. Mismunurinn á
flutningsgjöldum í Austur og vest-
urfylkjum, væri óverjandi með öllu.
Járnbrautarmálaráðgjafinn svaraði
ræðumanni og Iýsti yfir þvi, að
stjórnin væri staðráðin í að bæta úr
þessu eins fljótt og frekast mætti
verða og koma á fullkomnum jöfn-
uði.
Sjötta ársþing
í
Þjóðræknisfélags Islandxnga
Vcsturheim'u
Þing þetta var sett í Goodtempl-
arahúsinu á Sargent Ave., í Winni-
peg, miðvikudaginn 25. febr. 1925,
kl. 2,30 e. h., og stóð það í 3 daga.
Forseti félagsins, séra Albért E.
Kristjánsson frá Lundar, bað menn
fyrst að syngja sálminn nr. 619 i
sálmabókinni: “Þú Guð rikir hátt
yfir hverfleikans straum.”
Er sálmurinn var á enda, flutti
forseti stutta bæn.
Þvínæst lýsti hann fund settan,
og las þá þegar upp skýrslu sína
um það, sem stjómamefnd félags-
ins hefði haft með höndum á ár-
inu. Mintist hann sérstaklega á
tvö stórmál, auk annara smærri.
Þessi mál voru islenskukenslan, og
1 ngólfsmálið.
Um islenzkukensluna gat forseti
þess, að stjórnamefndin hefði fal-
ið sér, að koma málinu á fram-
færi við fræðslumálanefnd og há-
skólaráð fylkisins. Hefði hann
ífundið fræðslumálaráðherrann að
framkvæmdum fyrir félaginu. En
dýpsta þakklætistilfinningu kvaðst
hann bera til íslenzkrar alþýðu hér
vestanhafs, h|vers einstakjlings af
henni, sem hér hefði hjálpað með
að leggja hönd á plóginn.
Með árangur þann fyrir augum,
sem fengist hefði í þessum tveim
stórmálum, er Þjóðræknisfélagið
hefði fyrir beittst, og með þann
vaxandi vilja til samúðar og skiln-
ings á sameiginlegum nauðsynja-
málum Vestur-Ííjlendinga, er sér
fyndist hann alstaðar og alment
verða var við á meðal xslenzkra
einstaklinga, hvar sem hann færi,
kvað forseti, að sér hefði aldrei
virst bjartari vonahiminn fram
undan félaginu, en einmitt nú, og
félagið aldrei hafa staðið jafn
föstum fótum, á jafn öruggum
grundvelli.
Lauk forseti skýrslu sinni á þann
hátt, að hann væri þess fullviss, að
meira en litla áreynslu myndi þurfa
til þess að svæfa félagið, jafnvel
þó félagsmenn allir vildu reyna til
þess; svo mikið lifsafl væri nú I
æðum þess.. —
Var forseta þökkuð ræðan með
miklu lófaklappi.
Næst skýrslu sinni las forseti upp
dagskrá þingsins, og lágu þá, sam-
kvæmt henni, þessi mál fyrir þing-
inu til afgreiðslu:
Skýrslur embættísmanna,
Lesbókarmálið,
Stúdentagarðurinn og samvinnu-
málið,
Verðlaunapeningar fyrir
lenzkukunnáttu,
Bókasafnsmálið,
Útgáfa Tímaritsins,
íslenzkukenslan,
Útbreiðslumál,
Varnarsjóður Ing. Ingólfssonar
Ný mál.
Kosningar embættismanna.
Var kosin þriggja manna nefnd
þeir Thorst. Gíslason, Guðmundur
Féldsted og Björn Pétursson ti
þess að athuga dagskrána.
Sú nefnd gerði tillögu um að á
eftir cj lið áframhaldandi starfa
“Útbreiðslumál, kæmi d) liður
“um þátttöku deilda og kosningu
erindreka til þings.” Ennfremur að
kosning embættismanna skyldi fara
fram á föstudag kl. 1,30 e. h., svo
að nefndin, er fara skyldi á fund
fræðslumálanefndar kl. 4,30 e.
þann dag, skyldi ekki verða síð
búin.
Dagskráin var síðan samþykt og
lesin upp með þessum breytingum
áorðnum.
Samþykt var að setja þriggja
manna nefnd til þess að athuga
skýrslu forseta. Voru kosnir í hani
Sigfús Halldórs frá Höfnum, séra
Rögnvaldur Pétursson og J. .
Gillies.
Lagði nefndin það til, að skýrsla
forseta skyldi samþvkt með lítil
fjörlegum orðabreytingum, og birt
i siöunda ársrangi Tímaritsins.
Var tillaga þessi samþykt, og
þar með tekið við skýrslu forseta
ís-
Þá las ritari stutta skýrslu. Hafði
stjórnarnefndin haldið með sér 14
fundi á árinu, alla að einum 3 und-
anteknum að heimili vara-forseta
Gísla Jónssonar. Hefðu þau hjónin
af gestrisni sinni boðið nefndinni
heimili sitt til fundarhalda, í eitt
skifti fyrir öll.
Var því næst gengið til atkvæða
um skýrslu ritara, samkvæmt sam-
þykt, er gerð var um að samþykkja
skýrslu hvers embœttismanns fyrir
sig. Var skýrslan samþykt með
öllum greiddum atkvæðum.
Þá las féhirðir, Hjálmar Gísla-
son upp skýrslu sína, er var útbýtt
prentaðri meðal fundarmanna.
Gat féhirðir þess, að þrátt fyrir
hinn mikla kostnað er fallið hefði
á þjóðræknisfélagið, við útgáfu
bókaririnar “History of Iceland’”
eftir Knut prófessor Gjerset, þá
væri félagið svo furðulega vel stætt
að nú við árslok væru um $1100,00
í 'sjóði. — Var þeirri fregn fagnað
með dynjandi lófataki.
Að því búnu var skýrsla féhirðis
samþykt með öllum greiddum at-
kvæðum.
Þá bar skjalavörður, Arnljótur
Björnson Ólson fram skýrslu sína.
Gat hann þess, að hún væri i al-
gjörðu samræmi við skýrslu fé-
hirðis. Áleit hann að segja mætti
um sölu þeirra bóka, er félagið
hefði haft með höndurn, sérstak-
lega Tímaritsins, að hún hefði
engu miður gengið en á undan-
farandi árum, þó vitanlega hefði
ekki árað vel hér í landinu, og
vða væri þröngt í búi.
Var skýrsla skjalavarðar síðan
samþykt með öllum greiddum at-
kvæðttm.
Varaf jármálaritaril, Klemens
önasson, sem annast hafði störf
fjármálaritara, var ekki viöstadd-
ur. En með því að skýrsla hans var
óbeinlínis innifahn í skýrslu fé-
hirðis, var sanaþykt að fást ekki
frékar um það ef vara-f jármála-
ritari ekki gæti mætt á þinginu.
Þá las Björn Pétursson upp at-
xugasemdir yfxrsk^ðunarmannar-og
fundu þeir, eins og í fyrra, að hinu
óheppilega fyrirkomulagi á bók-
færslu embættismanna félagsins,
sérstaklega skjalavarðar og fjár-
málaritara, og töMu nauðsynlegt að
breyta bókfærsluaðferðinni.
J. J. Bíldfell gerði og nokkrar
athugasemdir um reikmngsfærslu
og bankaviðskifti félagsins og gaf
ýmsar bendingar um það. — Var
samþykt að kjósa þriggja manna
nefnd til þess að athuga bendingar
yfirskoðunarmanna 0g J. J. Bíld-
fells.
í þá nefnd voru kosnir Þor-
steinn Gíslason, Bjöm Pétursson
og Árni lögmaður Eggertsson.
Þá las Páll Bjamason. frá Win-
nipeg, skýrslu um islenzkukensluna
þeim bæ á yfirstandandi vetri.
Hefðu 98 böm og unglingar orðið
kenslunnar aðnjótandi, á þvi tíma-
bili, er af væri. Þar af hefðu aðeins
3 hætt, 15 væm fluglæs, 43 væru
lesandi, eða stautandi og 40 væru
að læra að stafa. Kvað hann góðan
árangur sjáanlegan af starfinu, en
)ó gengi erfiðlega með laugardags-
skólann. Mundi sú kensla, er þar
færi fram, ekki koma að tilætluð-
um notum. Væri tíminn ónógur, til
þess að koma fylljlega að tilætluð-
um notum.
Þá er skýrslur þessar höfðu
verið afgreiddar á þinginu, bað
vara-forseti Gisli Jónsson, sér
hljóðs. Skýrði hann frá því, að í
þingsalnum væri staddur skáldið
og rithöfundurinn Einar H. Kvar-
an, fyrir tveim mánuðum kominn
vestur um haf. Vildi hann skora
á þirigheim að veita honum full
þingréttindi. Var það samþykt
með dynjandi lófa—
Þá skýrði fonmaður Þjóðrækn-
isdeildarinnar “Fjallkonan” í Wyn-
yard, Ámi Sigurðsson, frá starfi
deildarinnar síðastliðið ár. Kvað
hann deildina hafa haft umsjón
með íslendingadgshaldi, í Wýn-
yard, á síðastliðnu sumri. Hefði
um 1000 manns verið þar saman-
komnir, og væri líkur mannsöfn-
uður við þá hátið staddur árlega
Þá hefði og deildin með höndum
bókasafn, 400 bindi, mest góð
skáldrit. Gengi mest fé deildar-
innar til þess safns. Félagsmenn
væru um 80. Þá hefði og sú deilc
hlutast til um það fyrst, að Þjóð
ræknisfélagið beitti sér fyrir Ing-
ólfsmálið.
Var þessu erindi fagnað með
miklu lófaklappi.
J. Gillis og G. Húnfjörð frá
Brown skýrðu og nokkuð frá starfi
Þjóðræknisdeildarinnar þar. Væri
bar mikill áhugi á því, að kenna
börnum íslenzku, enda væri það
ekki eins vandasamt og margir
teldu. Deildin hefði og gengist
fyrir samskotum í Ingólfssjóðinn.
Enn fremur hefði hún og tekið að
sér, að halda hátiðlegt 25 ára af-
mæli hins unga bygðarlags, og
hefði það farið ágætlega úr hendi.
Þá var tekið fyrir lesbókarmálið.
Gerði Bjami Magnússon tillögu
um, að framkvæmdarnefndinni
skyldi falið að semja um það mál
við dr. Sig. Júl. Jóhannesson, að
svo miklu leyti sem hann sæi sér
fært, þar eð J. Magnús Bjarnason,
skáld, hefði ekki séð sér fært að
verða við tSlmælum stjórnar-
nefndaririnar, um að safna til les-
bókar, að því er forseti hefði skýrt
frá, og heldur ekki séra Eyjólfur
Melan, er nefndin um tima hefði
vonað að gefa myndi kost á sér.
Þessi tillag var samþykt í einu
hljóði.
Næst var á dagsrá stúdentagarð-
urinn og samvinnumálið.
Var ákveðið að setja þriggja
manna nefnd til þess að athuga
það mál og hlutu kosningu séra
Rögnv. Pétursson, Hjálmar Gísla-
son og Árni Sigurðsson.
Þá lá fyrir að ræða um verð-
launapening fyrir íslenskukunn-
áttu.
Sigfús Halldórs frá Höfnum
gerði tillögu um, að væntanlegri
framkvæmdarnefnd Þjóðræknis-
félagsins skyldi falið, að fjalla um
það mál óbundnum höndum, þar
eð nefndartillögur þær, er samþ.
hefðu verið í fyrra, hefðu, að áliti
framkvæmdarnefndrinnar stofnað
félaginu í mjög þungbæra kostn-
að. — Var þessi tillaga samþykt
með öllum greiddum atkvæðum.
Til þess að athuga bókasafns-
málið, skipaði {forseti Iþriggja
manna nefnd, með samþykki þing-
heims. Voru það þeir Páll Bjam-
arson, Jakob Kristjánsson og Jón
Húnf jörð.
Þá var tekið fyrir málið urri út-
gáfu timaritsins. Kom fram til-
laga um, að henni skyldi haldið á-
fram, og var samþykt.
Var kosin 3 manna nefnd, til
að gera tillögur um útgáfu rits-
ins, og voru það þeir séra Ragnar
E. Kvaran, Einar P. Jónsson og
Ámi Sigurðsson.
Þá var \s\enskukenslumálið tekið
fyrir, og var samþykt að setja í
það þriggja manna nefnd. Vom i
þá nefnd kosnir Páll Bjarnarson,
Ragnar H. Stefánsson og B. B.
Ólson.
Þá var næst á dagskrá útbrciðslu-
mál. Taldil forseti nauðsynlegt,
að leggja meiri áherzlu á að stofna
nýjar deildir Tillaga var samþykt
um, að leggja útbreiðslxunálin al-
gjörlega i hendur stjórnarnefndar-
innar til næsta þings.
Þá var tekið fyrir málið um
hluttöku deilda og kosningu crmd-
reka til þings. Var samþykt að
setja í það mál þriggja manna
nefnd, og hlutu kosningu Árni
Sigurðsson, Thorst. Gíslason og
J. J. Bildfell.
Varnarsjóðsmál Ingólfs Ing-
ólfssonar var því næst tekið fyrir.
Var sett í það þriggja manna
nefnd og voru í henni, Ámi lög-
maður Eggertsson, tvar Hjartar-
son og Guðm. Féldsted.
Þá er hér var komið, var degi
mjög hallað, og var því samþykt
að fresta fundi til næsta dags, kl.
10 f. h.
* * *
Að kvöldi þessa þingdags, kl. 8,
var samkoma i Goodtemplarahús-
inu, að tilhlutan stjómarnefndar
Þjóðræknisfélagsins, og var að-
gangur ókeypis Flutti séra Hjört-
ur J. Leó þar erindi af mikilli
mælsku. Kvað hann það hafa
verið áhugamál sitt í heilan manns-
aldur, að svo yrði i garðinn búið,
hér vestra, að engar góðar ís-
lenzkar námsgáfur þyrftu hér for-
görðum að fara, sökum efnaskorts.
Vildi hann óska þess, að Þjóð-
ræknisfélagið gengist fyrir sjóð-
stofnun, unz saman væru komnir
um 30—50,000 dalir. Skyldi vöxt-
unum af því fé varið til styrktar
efnilegum námsmönnum af ís-
lenzku bergi brotnum, hér vestan
hafs. Var gerður hinn bezti róm-
ur að erindi ræðumanns.
Á undan og eftir söng karlakór
Goodtemplara, sem nýlega var
stofnaður undir stjórn hr. H&ll-
dórs Þórólfssonar. Hafði hann
náð mjög góðum tökum á flokkn-
um. Var ánægja að hlusta á söng-
inn, þó húsið sé, því miður, ver
sönghæft, en flest önnur samkomu-
hús. Gefur þessi söngflokkur góð-
ar vonir um framtíðina.
J /Trh.JJ