Lögberg - 25.06.1925, Blaðsíða 5

LÖGBERG FIMTUDAGINN,
25. JÚNÍ 1925.
Bla. S
Dodds nýrnapillur eru besta
nýrnameðalið. Lækna og gigt 'bak-
verk, ihjartabilun, þvagteppn og
önnur veikindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pills
kosta 50c askjan eða sex öskjur
fyrir $2.50, og fást hjá öllu'm lyf-
sölum eða frá The Dodd’s Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
lagi mega kynlegt kallast, ef nefnd,
er jafn umfangsmikið verkefnl
hafði með hendi, s%m hundrað
ára hátíðarhaldið, gæti ekki hafa
yfirsést í einu einasta atjúði.
Fólk í Ameríku, af íslensku
bergi brotið, samfagnar hinum
norsku bræðrum sínum og systr-
um við tækifæri þetta. Það gleðst
ýfir heiðri þeim hinum mikla, sem
forseti hins ameríska lýðveldls
hefir sýnt hundrað ára afmælinu,
sem og stjórnir annara þjóða, og
það hefir það á meðvitundinni, að
viðurkenning þessi sé verðskuld-
uð. Norðmenn og Islendingar eru
ekki tveir aðgreindir þjóðflokkar,
— heldur eitt og sama fólkið.
Frumstofninn er sá sami, sagn-
minjarnar næsta svipaðar, þjóð-
ernislega andrúmsloftið það sama
og trúfræðilegu, stjórnarfarslegu
og samfélagslegu hugsjónirnar, af
sama toga spunnar. Vér erum einn
stofn með tveim greinum og hvor-
ug greinin hefir nokkra minstu á-
stæðu til að afneita hinni.
Þér Norðmenn — þér norrænu
Ameríkumenn, eins og þér nefnið
yður við þetta hátíðarhald, eruð
nú að minnast þeirrar staðreynd-
ar, er fáir, harðsnúnir, norrænlr
menn, ýttu knerri úr vör, öttu afli
við úfnar Atlant&hafsdætur, stigu
fæti á ameríska strönd og stofn-
uðu hina. fyrstu Norðmanna ný-
bygð í þessu frelsisins landi.
Árið 1874 stofnuðu íslendingar
til þjóðhátíðar í tilefni af því, að
þá voru liðin þúsund ár frá þvl
er hinn djarfi niðji Noregs, Ing-
ólfur Arnarson, lagði grundvöll-
inn að varanlegri bygð íslands.
Kringumstæðurnar leyfa mér ekkl
að fara út í smáatriði. Enda nægir
sá sögulegi sannleikur, að ísland
var skjótt bygt landshornanna a
milli, fyrir meira en þúsund árum,
af ósigrandi andanshetjum, er
ekki með no'kkru móti gátu fallist
á þá stefnu Haraldar hárfagra, að
kaupa mætti velmegun og frið með
undirokun og kúgun. Menn þessir
hafa verið nefndir óbilgjarnir og
þráir. — Var slíks eigi von, —
voru þeir ekki sprottnir úr nor-
rænni mold? Noregur hefir verið
vagga frelsis og sjálfstæðis frá
því er geislar hinnar fyrstu mið-
nætursólar vörpuðu dýrðarljóma
um ásjónu hins innfædda lýðs.
Af norskri fold, frá fjöllum og
fjörðum, komu þeir menn og þær
konur, er stofnuðu fjögur hundr-
uð ára lýðveldið íslenska, sem
Coolidge forseti mintist svo meist-
aralega í gær. Eg vil leyfa mör
að draga athgli yðar að einni eft-
irtektaverðri staðreynd, í sam-
bandi við hið íslenska lýðveldi __
því var stjórnað án stjórnarfor-
manns eða forseta. Það hafði þing
og dómstóla, en engan opin beran
stjórnarleiðtoga! Stundum hefir
mér flogið í hug, að þessir nor-
rænu menn hafi í kyrþey veigrað
sér við að velja einstakling í em-
bætti; er svo mikið vald fylgdi að
hann gæti ráðið yfir öllum hinum.
Slik var vagga þjóðar þeirrar hlnn
ar fámennu, er vér nú nefnum ís-
lendinga, meðan hún var í bernsku.
Hvort sem vagga sú var í Noregi
ger eða ekki, þá er hitt víst, að
innviðir hennar voru þaðan.
Það var innan vébanda hins ís-
lenska lýðveldis >— á íslenskri
mold, að Einíki hinum rauða fædd-
ist sonur, sá, er Leifur var nefnd-
ur og fann Ameríku árið 1000.
Eiríkur rauði var innfæddur Norð-
maður — utlagi, er leitaði öryggis
á fslandi og fann það.
Eftir nokkurra ára dvöl á íslandi
kvæntist Eiríkur og gekk að eiga
innfædda konu, — að sjálfsógðu
þó af norskri ætt. Fyrir syni þess.
ara hjóna átti það að liggja, að
finna meginland það hið mikla,
er nú byggjum vér.. Eg vil aðeins
minnast á útlegð Eiriks rauða frá
fslandi, landnám hans á Grænlandi
er Leifur var enn ungur, kynnisför
Leifs til Noregs, árið 999 og ferða.
lag hans til Grænlands árið eftir,
er mótbyr hrakti hans veika fley
af réttri leið, er orsökin varð að
hans fræga landfundi.
íslendingar gera tilkall til Leifs
ur vorir gera það líka. Stundum
hafa kröfur þessar og gagnkröfur
leitt til sundurþykkju. Sjálfum
finst mér, að hvor greinin um sig
á þjóðmeiðnum norræna eigi á
sinn sérkennilega hátt, ómótmæl-
anlegt tilkall til þessa manns. Sanr.
leikurinn, málsmergurinn í þessu
atriði, hvílir nú í höndum dísar-
innar í Sökkvabekk og þurfum vér
því engan kvíðboga að bera fyrlr
niðurstöðunni.
Látum norræna bálkinn eiga
Leif Eiríksson í sameiningu, skifta
með sér heiðrinum, sem er óþrot-
legur fyrir alla.
Eg er hingað kominn, til að
ílytja yður árnaðaróskir íslend-
inga í Ameríku. Þeir eru hvorkl
margir né máttkir. En hvernig pvo
sem 'högum þeirra er háttað, þá
sverja þeir aldrei fyrir faðern!
sitt, né heldur ibregðast ástar og
hollustuskyldunum, við sitt nýja
kjörland.
Frelsisástin er grundvölluð 1
eðli mannsins, — hún hofir verið
til frá alda öðli og varir um eilífa
tíð.
Áður en Leifur Eiríkssor. fann
Vínland, áður en Christopher
Columbus steig fæti á San Salva-
dor-ey, var norræni bálkurinn
önnum kafinn við að reyna að
hrinda í framkvæmd hugsjónum
þeim, sem stjórnarfar vortog þjóð-
skipulag hvílir á. Hugsjónir þess-
ar eru eilífs eðlis og þær hafa
barist fyrir viðurkenningu, með
mismunandi árangri meðal þjóð-
anna, frá upphafi vega. íslending-
ar stæra sig ekki af, að þeim hafi
öðrum fremur, verið fengnar þess-
ar hugsjónir til verndar. En hinu
halda þeir óhikað fram, að nor-
ræni bálkurinn, sem þeir eru hluti
af, hafi eigi aðeins öldum saman
hylt frelsishugsjónina, heldur einn-
ig barist fyrir henni á sviði lög-
skipunar og réttar, sem og á or
ustuvöllunum.
Vér íslendingar komum hingað
til lands, eins og vorir norsku
bræður, í þeim höfuðtilgangl,
fyrst af öllu, að bæta vor efnalegu
kjör og tryggja þar með andlega
og efnalega vöxt og viðgang barna
vorra.
Náttúruauðæfum þessa lands,
og draumum mannkynsins, sem
ræst hafa í landnámi Leifs hepna,
eigum vér það að þakka, að bænir
vorar hafa hlotið svar og vonirnar
orðið að staðreynd. Þér eruð nú
að halda hátíðlegt hundrað ára
afmæli fyrsta norska innflytjenda-
hópsins, er til Ameríku kom. Síð-
astliðið ár, héldu íslendingar i
Ameríku guðsþjóðnustu í tilefnl
af því, að 2. ágúst 1874, var hald-
in i Milwaukeé, Wisconsin, fyrsta
íslenska guðsþjónustan í þessari
heimsálfu.
Landnám yðar hér er hundrað
ára gamalt, en vort helmingi
yngra eða því sem næst. Margar
af vorum helstu nýlendum, voru
stofnaðar árið 1875.
Það var eitthvað um þetta leyti,
1875, að Gunnlaugur Pétursson og
fjölskylda hans, ásamt Pétri Pét-
urssyni, ókvæntum manni, óku
með uxum fyrir upp Dane sveit-
ina í Wisconsin, og reistu bú á
heimilisréttarjörð í Lyon héraðinu
í Minnesota. Þetta voru fyrstu ís-
lendingarnir, er í ríki þessu tóku
sér bólfestu.
Tala íslensk-fædds fólks og
fólks af íslensku fpreldri í Ame-
ríku, er liklega eitthvað nálægt
þrjátíu þúsundum, — mikill meiri
hluti þó búsettur norðan landa-
mæranna.
Það er í nafni þessara þúsunda,
að eg ber fram árnaðaróskir, á
þessari norsk-amerísku aldarhá-
tíð. Eg vil leyfa mér að fullvissa
yður um, að hjörtu vor eru þrung-
in af þakklæti til Guðs feðra
vorra, er leiddi oss til þessa fyrir.
heitna lands, — lands velmegunar
og víðsýnis.
Vér gleðjumst yfir þroska þeim,
sem norræni bálkurinn hefir tek-
ið í Ameríku. Vér fyllumst réttlát-
um metnaði yfir hverju framfara-
skrefi, sem synir Noregs hafa stig-
ið, á hundrað ára dvöl sinni I
Vesturheimi. Vér flytjum yður
árnaðaróskír í ,anda bróðurkær-
leikans, um leið og vér réttum út
vináttuhendi og segjum: “Megl
hin heilaga forsjón, er vakti yfir
yður við sérbvert fótmál á liðnum
hundrað ártim, halda áfram að
vísa yður veg til ennþá miklu
meiri afreksverka í framtíðinni, i
landi því, er forfeður vorir evo
réttilega nefndu, “Vínland hið
góða.”
Enn um mæðradaginn.
Vinstúlka mín, ekta í lund og
ekta foreldri, skrifar mér og mlnn.
ist á grein mína um-mæðradaginn.
Lítur hún á það, eins og eg bjóst
við að fjöldi myndi gera og er vit-
anlega særð í hjarta yfir öfgum
mínum. Eg vissi það vel af ýms-
um ástæðum, að með slíkan huga
myndi margur ganga út af þeirrí
grein. En til þess a£> gera frekari
_. « ®— grein fyrir skoðun minni á þessu
Eiríkssonar og hinir norsku bræð- máli, bæði til vinstúlku minnar og
annara, vil eg leitast við að setja
fram þær ástæður hér, sem mér
finst vera mínu máli til stuðnings.
Vinkona mín skrifar: “— Ekkl
get eg stilt mig um að minnast á
grein þína um Mother’s Day. Eg
hefi hugsað mikið um þá grein og
hvernig þér geti fundist sá dagur
sérstaklega, leiða til afguðadýrk-
unar af því hann er hafður til að
minnast móðurinnar.”
Þessari setningu er fljótsvarað
og er í rauninni svarað í minnl
fyrstu grein. Þegar maður feiJ að
dýrka sköpunarverk Guðs, þó af
allra göfugustu kend sé, þá er það
spor í áttina frá skáparanum sjáif-
ufh, þó maðurinn hafi engan veg-
inn svo til ætlast í fyrstu.
Þetta leiðir tíminn og reynslan
í ljós. Að minnast og þakka er alls
ekki æfinlega það sama og dýrka.
Áframhald áður téðs Ibréfs er
svona: “Til dæmis er dagurinn i
dag, blómadagurinn hafður til að
minnast hinna föllnu hermanna og
skrúðgöngur hafðar og svo þús-
undum skiftir keypt af blómum tii
að leggja á grafir hinna lðngu
dánu hermanna og þar visna þau
innan 24 klukkustunda óg enginn
hefir skemtun af að horfa á, hvað
þá meir. Þessara manna mun líka
vera minst í flestum kirkjum, sem
dæmi þess að þeir hafi ekki hikað
við að leggja líf sitt í sölurnar fyr-
ir land sitt og líf þeirra, sem eftir
eru. En hvað eru þessar fórnir
ávið, eg vil segja hina daglegu st-
vinnandi fórnir móðurinnar. Er
nokkur hermaður í hernum betur
vakandi fyrir hættu og óvinum?
Og í flestum tilfellum mundi hún
leggja líf sitt í sölurnar, án nolck-
urs tillits til þess, að sér yrðl
þakkað það, eða sín yrði minst á
hinum komandi tímum. Þess-
vegna finst mér að þessi Mothers
Day, ætti að verða til þess að
draga hvern þann sem á annað
borð trúir á Guð, nær honum með
því að þakka honum fyrir þá mestu
og bestu gjöf, sem hann hefir
gefið fyrir utan frelsarann sjálf-
an, góða móður”.
Það er ekki tilgangur minn, og
var það aldrei, að hrekja neitt at
því, sem hægt er að segja um góða
móður, nema það, að hversu sem
fórnir hennar eru miklar í daglega
lífinu, þá er ein sú fórn hermann.-
jns, er öllum þeim tekur fram.
Auk þess sem hann leggur líkam-
leg líf sitt í hættu, þá leggur hann
sálu sína líka.
Það er ægilega tragedian. Við
sem játum kristna trú, megum ó-
mögulega láta okkur þetta atriðl
úr minni líða, jafnvel þó við séum
neydd út í stríð. Látum oss um
fram alt hafa þor til að viður-
kenna,. að blóð Jesú Krists hafi
ekki þurkað í burt úr okkur sam-
viskuna, heldur sé það, það sem
það er, ábyggilegasti vökvinn fyrir
sálarinnar hreinsun og lífi, jafn
vel nú strax í þessu lífi og a£
sársaukatilfinningin fyrir því að
þurfa að svifta aðra lífinu, sé
hvað best vakandi í sálum þeirra,
sem verulega hafa kynst mann-
kynsfrelsaranum.
Vitaskuld á móðirin sömu fórn-
fýsina er hér unl ræðir í sál sinni,
“and if he be lost — but to save
my soul, that is all you desire:
Do you think that I care for my
soul if my boy be gone to the
pire?”
segir Tennyson í þeirri dýrðleg-
ustu lýsingu móður ástarinnar,
sem eg minnist að hafa séð.
(Rispa er islenskuð af Eínari
Hjörleifssyni, nú Einari H. Kvar-
an. Því miður hefi eg ekki þýðing-
una við hendina)
Viðvíkjandi blómadeginum, áem
vinstúlka mín mínnist á, vona eg
að enginn skilji orð mín svo að eg
telji það fjarstæðu að hlúa að leið-
um ástvina eða annara, á hvern
þann göfugmannlega hátt, sem
syrgjandi vinunum finst sér vera
hugsvölun í. Það atriði á ekkert
skylt við það sem eg hefi fyrir
augum, þegar eg tala um mæðra-
daginn. Ekki er mér heldur trage-
dia stríðsins svo opin í sál, af því
eg sé “friðarsinni” að öllum kost-
um.” öðru nær. Slíkt fnðartal
þegar ræðir um að verja: æru, líf
heimili eða jafnvel lönd, er oft
bein ómenska og eigingirni. Þeg-
ar meta skal gildi manna, er kær-
leikurinn aðalmælikvarðinn. A
þessum tveim, sannri móður og
sönnum hemanni, sést að bæði
karl og kona eiga í eðli sínu jafn-
göfugar tilfinningar, þó mismun-
andi hreimgóða strengi, þurfi til
að kalla þær fram.
Hver getur útreiknað hinar dag-
legu fórnir hermannsins?
“Oft er hermanns örðug ganga”
— segir Jón Thoroddsen.
Gangan sú getur haft sínar þján
ingar, þreytu, hungur, þorsta og
kvöl. En vistrúmið, skotgrafirn-
ar eða skip á öldum hafsiris?
Þegar við erum lögst fil hvíld-
ar í hvítum lökum, scm útiloftið
andar frá í ull og dún til hlýju,
Hve oft höfum við þakkað Guðf
frir gott hvílurúm?
Hve oft hugsað til hermannsins
sem nótt eftir nótt, í vikur, mán-
uði
Hve ólík er sú vistarvera er hon-
um hlotnast standandi nótt eftir
nótt í gröfum, hrakinn, hálfnak-
inn,'þreyttur hungraður, þyrstar,
rennandi af ibleytu, úandi í lús,
ataðar í for, etinn af völskum,
umkringdur af myrkri ógn og óvin-
um, andrúmsloftið eiturgas, sem
rífur og tætir líffæri hans í
sundur og bakar honum þannlg
ólýsanlegrar kvalar og sálin þess
utan, full af ógnum þess er mæta
kann á hverju augnabliki.
Hver getur lýst sársauka þess,
er flakandi í sárum liggur á víg-
velli, knúsaður og troðinn af
manna fótum og hesta, en úr loft-
inu spýr eitur og eldur og eftir
jörðinni læðist logandi eitrið,
tákn sjálfs vítis, og fyllir vit hans
ægar hann þrábi dropa vatns?
Hver? — Já, hver skilur til
fullnustu allar þær þjáningar, sem
hermaðurinn verður að líða, 1
hernaði á landi, sjó og lofti? Aldr-
ei hpfir svo máttug mannstunga
myndast að hún geti lýst því til
fulls. Aldrei svo voldugur pennl,
að hann hafi sveiflað þeim furðu-
geislum inn í mannssálina, sera
vera ber, þó Lewis Wallace, beri
iar ægishjálm, í mínum huga, í
Ben Húr, Líf) hermannsins er
kvöl — kvöl — kvðl,. sem enginn
getur skilið til fulls, nema þeir,
sem kvalir liða og Guð. En alla
jessa kvöl hefir karlmaðurinn
iurft að þola frá óihunatíð, til
iess að vinna heiminn.
Aftur skal vikið að mæðradegin-
um.
Hugsjónin er að minnast einnar
góðrar gáfu, sem Guð hefir gefið
heiminum. Eg skil það, að í með-
ferð einlæglega kristins manns
getur þetta orðið sæmileg Guðs-
dýrkun fyrst í stað, á meðan þeir
eru uppi, sem sáu síðasta striðið
og þær sem undirnar bera. En það
er aldrei hægt að fara svo með
iað, að háski sé ekki í því og rang-
læti á bak við það, því aðalreglan
verður að beina athygli að synd-
ugri manneskju — að móðurínni.
Eru þar inniluktar allar mæður
og sundlar mig í hvert skifti og
sá sannleiki birtist fyrir huga
mér.
Það er sögulegur sannleikur að
Halla kastaði fyrir björg, ekki
einu barni sínu, heldur mörgum i
útlegðinni með Eyvindi. Hún gerði
það til þess að þurfa ekki að fara
til bygða og mæta þar misjöfnu.
Hún gerði það til þess að geta
verið samvistum við manninn, sem
hún elskaði.
Móðurást hennar varð þannig
að lúta í lægra haldi fyrir skaps-
munum hennar og ástríðum.
Þá sögu heyði eg sannort fólk
segja, er eg var barn á íslandi, að
stúlka hefði setið um barn sitt í
sjö ár að fyrirfara því. Húsmóðir
íslenska vinnumanninn, sem bað
unnustu sína að lesa þref^lt Fað-
ir vorið áður en hún kastaði barni
þeirra í hylinn.”
Stórblaðið Chicago Herald flutti
í hitt ið fyrra frásagnir og mynd-
ir af stúlkubarni 12 eða 13 ára,
sem stjúpan hafði lokað inni I
svínastíu í tíu ár, og var orðið að
ólýsanlegum aumingja þegar lög-
reglan fann hana. Stjúpan sagð-
ist hafa haldið að hún hefði tær-
ingu, og því lokað hann þarna
inni, til þess hún smittaði ekki
hin börnin, og faðir barnsins var
nógu mikið ómenni til að líða
þetta. Telpan var barn fyrri kon-
unnar hans. Eg nenni ekki að
tína fleiri af syndum mannanna
til þess að sýna hve óhæfir þeir
eru, hvrt heldur um ræðir kven-
menn eða karlmenn, til þess að
setja þá í Drottins stað.
Hve ólíkt honum, sem ofan kom
úr dýrðinni til syndaranna, fyrir-
varð sig ékki fjrrir neinn þeirra,
rak engan frá sér, þoldi heldur,
smán, brýgsl og kvalir en yfirgefa
neinn þeirra, er til hans vill koma
og gaf hjartablóð sitt til þess að
þeir mættu lifa.
Það stendur líka skrifað, að “þo
móðirin gleymi barni sínu, mun
eg samt ekki glejnna þér” (Es. 49).
Fyrir því væri ekki gert, ef mögu-
leikinn væri ekki til og hann er
margsannaður. Líka hitt að Drott-
inn gleymir ekki þeim, sem mæð-
urnar gleyma. —
Annar veikur partur á göfug-
ustu hliðinni á þessu máli er
spursmálið það, hvort það særi
ekki heldur móður dýpra en svo
að það borgi sig að endurtaka
sorgaratriði það hið mikla, er skeð
hefir, barnsmissir hennar á hverju
ári opinberlega, þó slíkt sé af góð-
um- hug gert.
Hver vill ýfa örin sín? — þau
verða að átakanlegri sárum endur.
ýfð, en þau voru í fyrstu. á með-
an kraftar voru þá nokkrir til að
bera þau, því, f‘dýpsta sorg og sæl.
an þunga svífa hljóðlaust yílr
storð. Þeirra máli fei talar tunga,
tárin eru beggja orð,” segir skáld-
ið.
Þegar þessi göfugasta hlið máls.
ins hluttekningarheildin, er at-
huguð, rekur maður sig á annan
snaga, sem hvorki er lítill né fal-
legur, en það er, að hvergi er
föðursiift minst. Virðist það ein
sú fátæklegasta viðleitni, að kalia
konuna í kirkju, helga henni dag
og dýrkun mikla, en eiginmaður
hennar og faðir barnsins þeirra,
er lokaður utangátta, þegar minst
er einnar stórrar, í flestum til
fellum, þeirrar stærstu sorgar, er
þeim getur borið að höndum. Eg
held ef hugsandi kona athiigar
þetta, þá hljóti hún að firina að
þá lækkar hún sjálf ærið í verði.
Heiður og heill vil eg segja öll-
hennar vaktaði hana, rn að þess- um þeim konum og mönnum. sem
um langa tíma liðnum varð hennl
á að slaka eitthvað til á eftirlit-
inu. Stúlkan tekur þá barn sitt og
fer með það ofan að vök á ár-ísn-
um fyrir neðan bæinn og her.dir
barninu í. En af því að telpan var
stálpuð greip hún fingrum oft upp
á ísinn til að bjarga sér. En fjand-
inn hafði skipulega frá öllu geng-
ið í sál þessarar móður, svo hún
hafði búið sig út með þvottakepp
(barefli) og lamdi á fingurnar á
barninu þar til það druknaði í vök-
inni.
Þá er máltækið, sem margir ís-
lendingar kannast við:
“Falleg voru í þér augun grey-
ið, en fleygja skal eg þér samt,”
svo til komið að stúlka var illa á
sig komin. Barnsfaðir hennar var
vinnumaður á sama bæ. og seglr
sagan að hann hafi beðið hana, er
hún sagði honum að hín mvndi
fyrirfara barni þeirra, að lesa
Faðir vorið þrisvar sinnum áður,
og horfa í augu þess. Það er marg-
sannað að þjáningarnar koma ekki
barist hafa fyrir, eða á einhvern
hátt stutt jafnrétti kvenna, en nú
þegar svo mikill og mörgum dýr-
keyptur sigur er unninn, ætt.i kon-
an að varast það, að láta þá
hneykslunarhelluna, sem æfinlega
hlýtur að gera karlmanninn að
vesaling í hennar augum, verða
sér að mylnusteini um háls.
“Það þarl fólk af ýmsum teg-
undum til að byggja þennan heim,”
segir Englendingurinn. Stundum
finst okkur, þeim fávísu, að sumar
sortirnar mættu missa sig; en eitt
er víst, að til þess þarf bæði karl
og konu. Það stendur því ekki til
, að metast á um það hvaða eigin-
leika hvort um sig hafi, af þeim
er að gagni eru; að annað er sterkt
en hitt viðkvæmt, því hvoru
fvoggja gerði Guð og gæddi anda
sínum. Bæði eru því jafnnauðsyn-
leg og hinir ekta eiginleikar þeirra
sömuleiðis.Þá kemur spursmálið:
Elskar sannur maður barn sitt?
Lélega menn lætur maður eiga
sig með lélegum konum, en til
í Ijós við fæðingu, hjá kvenfólkl; sónnunarsvars skulu tekin sams-
sem hefir slíkt í huga, en koma oft
á eftir, þegar glæpur þeirra kemst
upp. Það var því ekki á vitund
heimilisfóksins, að stúlkan ól
ibarnið. Hún tekur barn sitt ný-
fætt, fer ofan að ánni, sem hin
fyrri, minnist hún þá þess er unn.
usti hennar hefir beðið hana um
og les Faðir vor, Þegar hún
lýkur við bænina í þriðja sinn var
komið að henni og heytði sá, er
konar gögn og að framan. Reynsla
úr daglega lífinu og í Ijósi látnar
tilfinningar andans manna.
Á stríðsárunum var héðan kall-
aður. ásamt fleirum ungur maður.
Daginn, sem hann fór, sá eg föður
hans gráta. Það er satt að móðir
piltsins og kona þessa manns, mun
ekki hafa treyst sér á vettvang
þennan dag, en það dregur ekki
úr þeim sannleik að faðir hans
eru. Þau létu mig gleyma öllu, sem
mér hefir ógnað eftir Stephán.
Sorg hans er svo sár, undin svo
djúp, og ólæknandi, endurminn-
ingarnar svo ljúfar og framsetn-
ingin á þeim svo látlaus, en hver
perla er grafin upp úr lifamji sár
inu. Já lifandi þó ár og mörg ár
líði milli hvers kvæðis Árið 1887
er fyrsta kvæðið kveðið og er fyrra
erindið svona:
"Svo far þú í guðsfriði, gamla ár,
í gröfina liðinna tiða
Með fannstormsins ekka, með
frostbyltings tár,
Á förum þú kveður — eg man þér
hve sár
Min sorg var, er sá eg hann líða,
Og seinast af-þreyttur að stríða.”
1888 er annað kvæði ort. Niður-
Iagsorð þess eru þetta:
Munnur ískaldur, stirðnaðir lóf-
arnir litlu.
Um geng eg einsamall,
Enginn mér tinir,
Blóm, sem við götuna gróa —
Inn’ í rósarunni
Rödd eg heyri,
Barns-röddu: “Bablbi eg er hérna.’
í kvæðinu 1895 er þetta m. a.
"Þetta mjallhvíta lauf, er sem
ennið hans bjart*
Þegar andlátsró grúfði sig þar.
Og í ljósgulum hadd, sé eg hár-
lokka skart,
sem af helsvita gljáandi var.”
1 síðasta kvæðinu 1901, stendur
þetta:
“En trú þú ei, eg hnugginn harmi
grand,
þó halli oní kveldskuganna land.
land.
Við herra lands þess hefi eg löngu
sæst,
Og honum treysti — við höfum
fyrri mæst”
V
Hér finst manni, maður eygi
erindið, sem Drottinn átti með
sorgina inn í þessa stórbrotnu sál.
Það glitrar eins og á gullinn
streng, í föðurástina mestu, er
hér kemur til tengsla, föðurást
þeirri er hann gróðursetti í skálds
þessa «ál og á honum dregur Guð
hann til sín. Davíð konungur grét
yfir þeim syni, er vildj steypa hon
um úr völdum. Sigurinn yfir óvin.
unum, varð ekkert nema harma-
brauð, þegar hann vissi að sonur
hans var veginn. “Sonur minn,
Absalón, sonur minn, sonur minn
Absalón!
Ó, að eg hefði dáið í þinn stað,
Absalón, sonur minn. sonur
minn.” (II. sam. 18.) Af þessu
sést að einu gildir hvort það er
kotungur eða konungur, biskup,
eða bölsýnisskáld, Drottinn hefir
sæmt þá alla geisla af líkingu
sinni, kærleika til afkvæmis síne.
í daglega lífinu sjáum vér, að
líkami mannsins slitnar í barátt-
unni fyrir heimili sínu og þeim
sem þar eru og sál hans gugnar
undan erfiðleikunum.
Sjómaðurinn, námamaðurinn og
fleiri leggja líf sitt beinlínis 1
hættu daglega og týnast oft i
grátlegasta hátt, í þeirri viður
eign að sækja sér og sínuiri lifs
-björg í lög og láð.
Nú orðið, er sagt að læknar geti
með vissu, talið fyrir fram æfiár
verkamanna við ýmiskonar bygg-
ingastörf stórborganna, svo sern
gufuhamra, stein og stálverk, m.
m.
Séu nú börn þessara manna, sem
þeir hafa lagt alt það í sölurnar
fyrir, sem Guð gaf þeim, til þessa
heims vegferðar og ef til vill meir
séu þau nú burt kölluð, nær það
nokkruri átt að útiloka þá frá
endurminninga athöfninni í Guðs
húsi ?
Einn þáttur í ranghverfinu á
þessu atriði enn er tíminn.
Þar sem það er rangt að dýrka
nokkuð af sköpunarverki Guðs, I
stað skaparans, jafnvel þó af göf-
ugri kend sé, þá er og líka rangt
að taka Drottins dag til slíkrar
dýrkunar.
‘Mitt hús er bænahús, en þér
hafið gert það að ræningjabæli,”
stendur skrifað.
m
s
1
ú
BAK1Ð)}YÐAR EIGIN
BKAUD,
* meS
Bv
fe
ROYAL
Sem staðist hef-
ir reynsluna nú
yfir 5o ár
kom hana segja þetta, er síðan er; fann til líka. Jón Vídalín segir að
það sé náttúrlegt að gráta í mót-
læti vina sinna, en óhamingja
barnanna sé stærri en svo, að hún
taki táruyi þessi risavaxna sál
hverrar aðalþáttur er trúin, þessi
styrkleikans málsvari, er átti ö-
teljabidi sannanir fyrir gæsku
guðs af gæðum lifsíns. á inóti
hverju andvarpi mannanna, svo
djúpt sker hann barnanna böl, séð
frá annara hálfu, að honum finst
sjálf tárin ekki verða syölun.
Stephán G. Stephánsson, þessi
mvrki en samt sterki ádeilumaður,
sem manni finst oftast að fremur
sé málsvari dauðans en lífsins,
kveður ekki færri en fjögur kvæðl
eftir drenginn sinn.
Eg á engin orð til að lýsa þvi,
oft haft að máltæki: “Falleg eru
í þér augun greyið, en fleygja
skal eg þér samt.”
Það var því samvizka föðursins,
sem þessu 'barni bjargaði. Þó þess.
ar sögur séu skuggalegar, skal
enginn ætla að slíkir glæpir séu
tíðari með þjóð vorri en öðrum
þjóðum. Eg er þeirrar skoðunar
að fleiri örlagabörn hafi fengið að
halda lífi hjá íslenskri þjóð en
öðrum, miðað við mannfjölda,
sökum þess, held eg, að þeir hafa
meira sálarþrek en margir aðrir
þeir, sem fylgjast með því sem
Öagblöðin bæði í Canada og Banda-
ríkjunum segja frá, geta athugað
um þetta sjálfir, og þá ættum við
öll að falla á kné og biðja: ”Guð,
ann mannsandinn með allri sinni
vizku og töluverðum mætti, getur
ekki skapað eitt augnablik, né
ráðið um tilveru þess, fært til né
tekið til baka augnablikið, sem
Guðsnáð réttir oss öllum núna, er
eina augnablikið, sem vér eigum
ráð á. Maðurinn i;æður ekkert við
tímann. Drottinns dagur, er si
dagur, sem vér höfum minst vald
til að brúka eftir geðþótta. Og bö
að bæði eg og aðrir brúki hann otl
eingöngu til skemtunar, finn eg
það, og það getur hver einn fund-
ið, sem vill skoða huga sinn í al-
vöru um það, að það er oft glaður
dagur þá. Samt vil eg heldur eta
og leika mér heilan sunnudag, en
sitja í kirkju einn klukkutíma upp
það, að heyra aðeins menn eða
konur prédikað. Það er alveg sjálf-
sagt að vikurkenna, og það er gert
hér að framan, að þeir, sem kom-
ið .hafa þessu af stað, hafa horft
á göfugustu hlið þessa máls. Það
er eg viss um líka að gera, þeir
kennimenn, sem ennþá hafa tekið
málið, samkvæmt landssið til með-
ferðar.
En eins og það er mannleg sál,
sem við tekur hér, svo er það og
líka mannleg sál, sem afhendir
þessvegna er hjá báðum hætt við
óekta ívafinu.
Sjálfsviljinn er einstaklingsins
viðkvæmasti púntur. Konum er
það af Guði í sál lagt að hugsa um
manninn (“til mannsins skal þeim
hugur standa” —) hún er því við-
kvæm fyrir öllu, er hann lætur
henni í té eða tekur af henni. Hún
vill gjalda það fyrra g'-ðu og
geldur sér oft í skaða, eins og
jafnvægisskortur hennar crkar
því, að hún kann lítt með að fara
þau hnoss, er karlmaðurinn og
kringumstæður, héldu fyrir henni,
svo sem frelsið, sem hún veldur
ekki nú, og er þegar farið að gera
hana að ófreskju. Nú er rnann-
inum það af Guði í sál lagt að
vinna jðrðina, þó ýmsar heyri
hann raddir um aðferðina. Þegar
sviðinn er hjáliðinn hverri kyn-
slóð, eftir striðin, koma ný atvik,
líka nýjar kynslóðir, ðrlagakring-
umstæðurnar fæðast að nýju. Þá
er gott að hafa kropið, geta krop-
ið kenunni.
"Eona móðir!
\
Þú, sem fékst að heimanfylgju
heitustu hreinustu ástina. þaraf-
jeiðmdi sterkast fórnfýsiseðlið, þú
sem alt vilt gefa! ^
Þú, sem ert knýtt mannkyninu
með viðkvæmasta strengnum! Þú,
sem elskar mig.
Gefðu mér fleiri sonu, fyrir
fleiri stríð. Eg skal leiða þig í
kirkju og láta prédika kosti þína.
Eg skal sjálfur standa utin gátta,
og hvergi vera nefndur. Gefðu
mér bara aflið, sem til þess þarf
að vinna jörðina.”
Þetta getur orðið yfirskriftin á
teningnum sturduir.
Nú þótt Drottins kirkja sé hei-
lög og því engin smásynd að van-
helga hana, er hún hús, það er:
efni, sem menn geta höndlað. Hætt
að misbrúka hana, hafi þeir gert
sig seka 1 sliku. Þeir geta rifið
húsið niður og bygt annað nýtt.
En það er alt öðru vísi með tím-
Rannveig K. G. Sigurbjörnsson.
Sw edish-Americaii Line
f
f
f
f
f
f
♦;♦
f
♦%
HALIFAX eða NEW YORK
Ss Drottingham REYKJAVIK Ss Stockholm
2. og 3. farrými ISLANDI 2. og 3. farrými
t Á þriðja farrými $122.50.
Fáið farbréf yðar hjá næsta umboðsmanni,
eða hjá
Swedish-American Line
WINNIPEG, Phone A-426G
f
Y
Y 470 Main Street,
♦;♦
ái var án slíkrar hvílu? gefðu okkur fleiri feður, eins og hve í raunúmi fögur kvæði þessi