Lögberg - 01.10.1925, Blaðsíða 7

Lögberg - 01.10.1925, Blaðsíða 7
LÖGBEKG FIMTUDAGINN, i. QKTÓBER 1925. Bhi. T Veðrahjálmur. Ottur af sr. Jóni Hjaltalín presti að Hvammi í Norðurárd&l, 1784. Ó, þú jökull, sem jörSu hylur og jafnan harðnar meir og meir Þú sem frá lífi skepnifr skilur og skeytir ei um hvað sem deyr. Þú hrindir öllu helsi í haf, hvert viltu aldrei láta af. Ó, þú nákaldi norSanvindur. ,-em næðir gegnum jiirtS og hús; þú hristir allar heimsins grindur helgreipum með svo ilsku fús, belgir upp haf en lemur land, lifandi öllu vinnur grand. Ó, þú forla°ra frostiÖ stríÖa, sem færir alt í dauSans hyl, þeim mögru færðu kindum kvíða, kveljandi flest sem nú er til, ætlar aS verða eilíft þá og aldrei linna hétSan í frá. Ó, þú hafis sem hylur strauma, hringlagður kringum þetta land, veÖráttan kemur af þvi auma, eykur þú kulda mein og grand, Ó, aS þú værir allur burt og enginn fengi til þín1 spurt. Ó, J>ú snjókyngja og feykna fannir færir þú nokkufn ávöxt þér, þó þú skepnunum bjargir bannir og byrgir allar grasíautir; hrindandi flestu i hrygSarhaf, hefirÖu nokkurt gagn þar af? Ó, þú eldur, sem bygðir brennir bálheitur æSir svo sem ljóri; hvaS margur af þér kvala kennir, klungri þú dreifir vítt um frón. Viltu ei lina loga þín og láta af aS auka pin. Ó, þiS hin hvítu þoku-skýin, þvi gefiS þiS ei regn á jörS, því grær ei föld en þiðna dýin, því ganga veSrin svona hörð, því viljiS innihalda þið hreinu vatni sem um eg bið. Ó, þér plánetur himins háva, hvað lengi kuldinn vera skal, viljið þiS oft til rauna ráfa og rýra skýjum veðra-dal; skal aldrei sumar veðriS vært, verða og millum bæja fært. Ó, þér tólf 'himins teiknin friSu, tjáir nú ekki að biðja um gott, ráSiS þiS engri aS bæta bliðu blómgast ei jörS en fæst ei vott, eruö þið öll af stáli steypt stríðandi oss með grimd og heift. Ó, þér óspektir loftsins láSa. laðist þiS ei til rósemdar. megnið þið ekki reyni aö ráSa, ráfiS þiS oft ttl skaösemdar, er ykkar skemtun í þvi gjörö ef aldrei linna veSrin hörS. Ó, þú bláa hvotf himins-jaSra, hvað lengi frostið geymir þú, skal ei vorgolan vinda hraSra vortimann kominn lífga nú, hvort fæst ei framar ihláka úr þér, hvar núna góöa verið er. Ó, þú festingar flokkur glæsti fegurstu stjörnur himnum á, hvert vefst um ykkur vindurinn æsti viljiS þið ekki bæta spá, skal ei sumarsins sælan blíð sigrapdi gleðja Islands lýS. Ó, þú tunglið, sem tíma ræöur, teiknar þú ennþá grimd og snjó, hvert skal helkuldinn háska skæður harSur fortæra jörS og sjó; eiga aS bannast beiskum af bjargir allar um lönd og haf. Ó, þú signaSa sólin friSa, sýn þig og skín í heiði þó, nær viltu svellin þykku þýða og þennan harSa vetrarsnjó, nær á að vermast loft og láð, leysa upp gaddinn, vaxa sáS. Ó, GuS, sem þessu öllu stýrir, almættisveran himnum á hvaS eru þínir dómar dýrir, dásamleg verkin, stjórnin há; náSin hugsæt en hefndin þétt, hjálpin óbrygSul, spekin rétt. Ó,þín eilifa kærleiks kelda, kvökum vér fyrir Jesú deyð, sjáSu oss auma, hrygga hrelda, hjálpaSu nú í vorri neyS, c forláttu gjörða glæpina, GuS fyrir Jesú iblóös-dreyra. Eilifa gæskan að því gáSu aumstaddir til þín hrópum vér, hversu aS eymdir særa. sjáðu, sorg og andstreymi brjóstið sker, aS höfuSskepnan hver og ein hyggja oss nú að gjöra mein. Heyrir þú ekkí GuS vér grátum, feetur þú ekki bjargað oss, forlíkun synda frum vér látum frelsarans Jesú dreyra foss, láttu þitt eyra opiS því oss að bæntheyra nauSum í. Þín dýrS er ekki Drottinn meiri, þó deyðir oss meö bræSi þín, eg veit að hrasaö hafa fleiri, sem hreppa þó ei slíka pín. Æ, því viltu oss ofsækja, Israels kóngur, hálfdauða. Sjáðu gaddinn, sem geymir jörðu og gras 'bygðir alstaöar, á líttu svellin hörku-höröu, hversu þau þekja grundimar, láttu þau minka, Drottinn dýr, cláveSrin gef oss væg og hýr. NorSan beljandi vindar vaga, vor GuS hastaöu nú á þá, gef þú oss sæla sumar daga svo að vér gleSi mættum fá, og logniS eftir afstaðnar ofviSris storma tíSirnar. FrostiS úr rnáta mörgum amar, mönnum gr varla úti fært, linaSu, GuS þær raunir ramar, rósamt blíðviSri sendu’ oss vært, hyl oss með þinum fjöSrtim fús frelsarinn góSi sæll Jesús. Fannir, sem byrgja fold og hæöir, fríðasti Drottinn, minka þú, burt tak þú alt sem auma hræSir, augliti þinu til vor snú. JörSina blessa öllum oss útrunniS fyrir blóð á kross. Hafísinn, setn viS landiS liggur, leiS þú í burtu, Drottinn minn, hjálpari vertu dáða dýggur, dragöu e; undan kraftinn þinn blóðfaSmur þinn, sem býtir náð breiöist um þetta Isa-láS. JarSeldi þeim, sem brennir bygðir, bjóS þú aS slokna, ó, Jesú, segSu viS hann, sem hvers kyns 'hrygöir, hingað er leyft að komist þú, en ekki lengra ferS þú fet fyrir þig eg það takmark set. Hvítu skýin, sem fönnum flýta, fleyg þú 'burt GuS meö krafti þín, regnbogann fagra lát oss lita, lina þráviöris harSa pin. minstu á sjálfs þíns' sáttmáls tal sumariS aldrei bregöast skal. Merki himinsins, mýktu Drottinn, svo mönnum boði ei jafnan kalt, auglýstu sjálfs þíns veldisvottinn, víst er það GuS, þú megnar ált, mýki þig því til miskunnar merki vors Jesú lífs æSar. Óspektir loftsins einnig sjáSu of kaldar boöa veSrið stirt, þær til bliSviSris greiSa gáðu, gæsku eyrað þitt lát ei byrgt, ásján þín Jesú einnig sé yfir oss náöug vakandi. Plánetur, sem aö boSa bræði og bruna kulda stýra hér, verm þú, ó GuS og bata bæði svo blíðu veSrin finnum vér, þú Jakules stjarna Jesú kær jafnan í miskunn sért oss nær. LoftiS á líttu Drottinn dýri, dragðu þess grimd í burtu nu, þins föður reiSi stilt afstýri straumar blóðsins er út gafst þú, æ fyrir sjálfs þíns kvöl á kross koml þú Jesús til hjálpar’ oss. Stjörnur, sem leiftra vinds af völdum vor GuS lát þú oss góSu spá, sjá til vér ekki glæpa gjöldum, grátmæddir fyrst þig hrópum á vor leiSarstjarna þitt orS því, þessutn táradal veri i. TungliS láttu oss boöa blíSu bessaSur GuS, því nú er mál, hrind þú i burtu hrygð og stríðu. huggaöu bæði líf og sál, auglitið þitt svo ætíS rótt yfir oss skíni dag og nótt. Sólu himinsins heitt lát skína, herra Jesú, svo bráöni snjór, gef þú að veöriS hljóti hlýna og hiti sumarsins verði stór og vorar sálir vermi hress varmi a£ sólu réttlætis. Eg biS þig GuS í einu orði öllu stýrSu til bóta nú, verndin þín blessuS fári foröi fyrir þaS runna blóS Jesú; æ, sjáðu hann sem ihékk á kross, hrakinn í deyS til hjálpar oss. Ó.kuldar, vindar, frost og fannir fariS i burtu nú í staS, Drottinn vill ykkur eymda anniri aftakist því hann segir þaS, þiS hafiS lengi varaS vel vetur þennan og bruggaö hel. Kom þú sumariS þæga og þýða, þina sólblíSu þráum vér, kom þú vordaga veörið fríSa og vökvandi skúra drtopamir, komið þiö blessuS grösin græn, grói nú tún og engin væn. I I burtu ihafís, eldur, jökull, allur kuldi og veSra-þrá, burtu fjallanna bjarti hökull, burtu sérhvaS, sem hryggja má, Drottinn vill sefa dauSa og strið, Drottinn vill gefa betri tíS. KomiS þiö sumars fuglar friðir fagnandi meö oss syngiS lof, berast aö höndum betri tiðir, börmum oss ekki því um of, býsnaS hefir til batnaðar, bendir oss GuS til vareigSar. Til þín himnanna kóngur kæri kvaka því hugur menn og dýr, elskan þín bliS oss endurnæri eilif réttlætissólin hýr. skípi nú geisla glansinn þinn glóandi í vor hjörtu inn. GefSu oss sumar gott niinn Jesú gef þú oss blessaf,n 1 nótt og dag, bióðdropar þínir bliöi Jesú, bæti vorn lífs og sálar hag, vertu Jesú vor sumar sóltl, svölun, handleiðsla, styrkur, s'kjól. Þínir blóSlækir titran tára, tregi, slög, fjötur, spott og háö, húðstrokur þínar, sviði sára, særing krossnaglar, kvölin bráS, sé þaö vor blessuS sumargjöf, meS sjálfs þins dauða hjúp og gröf. Undir væng þinurri skýl oss skelfd- um, skúrirnar þegar dynja hér, bliSum, almættis armi efldum, umfaöma vora sál aS þér, svo líf og öndin laus viS pin liggi á móðurbrjóstum þín. Blessa þú oss af sjó og landi sviftu i burtu hungursnauS, blessaöu oss af lög og landi, lofti skepnum, svo daglegt brauð mættum vér öSlast sérhvert sinn seðji o(ss guðdóms máttur þinn. PlíSasti Jesú björg qss sendu, hJessaSu |>ennan NorSurárdal, bræSi og straffi burtu vendu, hænin vor til þin hrópa skal. Vertu hjá oss þvi komiö er kvöld kvittaðu oss viS syndagjöld. Vér sleppum þér ei ’dáðadýri Drottinn' fyr enn oss blessar þú, þinn friðarandi hjálpar hýri hugsvála okkar veikri trú almættis höndin eilíf þin auki vort þol í neyS og pín. Hvert eitt mannsbarn og bæi alla blessa þú GuS i vorum reit, láttu oss ekki frá þér falla, frelsaðu þessa aumu sveit; sóknirnar allar eg svo fel undir þitt signaS gæsku þel. Jesús meS okkur jafnan veri Jesús oss leiSi nótt og dag, Jesús á höndum jafnan beri Jesús tœti vorn raunáhag, Jesús oss fyjgi um jarSarleiS Jesús oss geymi í lííi og deyS. MeSan í raunum heimsins hjörum herra lát þú oss lifa þér, svo aS deyjandi fúsir förum faSm í Abrahams blessaSir, og megum skina svo sem sól sjálfs þíns ihátignar fyrir stól. Þar er eilífur yndishagur ununar, vegsemd, gleSi, hrós, bíessunar fagur dýrSar dagur dásemdar fegurS, sælu ljós, afþurkuS tárin, enduð pín, illviörin birt, þvi sólin skin. Kom herra Jesús; tak oss tvista til þín nær, sem þér þykir mál, svo aS vér megum glaöir gista GuSshúsi i og dýrSarskál drekka í ríki þínu þar þá um eilífar aldirnar. Út er nú þannig þessi sálmur, sá er hann lærir missi kífs, vil eg hann heiti veörahjálmur, verSi hann <J$s gleði lífs, í sumargjöf hann sendur er sóknarbörnum minum hér. Lofi þig Drottinn haf og heimur, himin, loft, tungliS, stjörnur, sól, fjöllin sléttlendið, grundir, geimur, grösin, steinar og vinda hjól, dýrin, fuglar og fiskarnir, friöir englar og mennirnir. Eftir sérstökum tilmælum læt eg nú sálm þennan koma fyrir al- mennings sjónir og biö herra rit- stjóra Lögbergs aS taka hann upp í blaS sitt. MeS vinsemd og vi-rSingu, Magnús Einarsson. Frá Vestur-íslendingum Viðtcd við sr. N. S. Thorláksson. Morgunbl. gat þess um daginn, aS hingaö væri von góðra gestá, þar sem væri séra N. Steingrimur Þor- láksson og frú hans. Nú eru þau komin hingaS, komu meS “Lyra” síSast frá Noregi, og dvelja hér þar til 'hún fer næst til Noregs. TíSindamaSur blaösins ihitti sr. Steingrím aS máli nýlega og spurði hann frétta aS vestan. Kann hann frá mörgu að segja, svo sem aS líkindum lætur um mann, sem svo lengi hefir dvaliS fjarri fósturjörð- inni. ! — ÞaS er nú oiðiS nokkuS langt, segir séra Steingrímur, SiSan eg hvarf héöan af landi. Eg fór áriS 1873 með foreldruim minum og systkinum. En 1884 kom kom eg aftur snöggva ferð heim í átthag- ana, Þingeyjarsýslu. Var eg þá viB guSfræðinám í Oslo, og hafSi ekki til umráSa nema sumarleyfi mitt. SíSan hefi eg ekki séð ísland þang- aS til nú. Og aldrei hefí «*"■ u:ngaS komiS eSa neinstaðar á SuSurland fyr en i þetta sinn. Svo hér er eg staddur i algerlega nýjum heimi, heimi, sem mér var orðin .mikíil forvitni aöisjá; — Og hvernig lýst yður þá á yS- ur hér? — Mér lýst vel á mig. Og mír dyljast ekki þau óhemju stakka- skifti, sem orSiS hafa hér, siSan eg fór fyrst aS heiman. Ef eg man rétt, voru hér í Reykjavik þá ekki \nema 3000 ibúar. Hefi eg í hyggju aö ferðast eittþvaS ihér um og sjá landiS. — Þér munuS fara norSur? — Því miður hefi eg ekki tíma til þess. ViS hjónin þurfum aS fara meS “Lyra” aftur, því eiginlega var ferðin gerS til Noregs til þess aS -sjá systkini konu minnar. Eru nú 31 ár síSan viS vorum í Noregi. Og vildi eg nú fá, tækifæri til áS sjá meira af landi frænda, vorra en eg hefi áður haft. Hefi eg nú þegar gert þaS nokkuS. ViS komum til Bergen 14. júlí og fórum þaöan til mágs míns, L. Rynning, hæstarétt- arlögmanns, sem þá dValdi í Geilo, en annars er búsettur i O9I0, en dvöldum þar vikutíma. ÞaSan fór- um viS til Osló, siðan til EiSsvalla, Hamars og loks til Þrándiheims, og dvöldum þar hjá öSrum mági min- um, R. Rynning yfirréttarmála- færslumanni. — Á þessari ferð minni hefi eg veriS uppi til fjalla i Noregi i fyrsta sinni, og fanst mér mikiö til um fegurð þess lands Skil eg nú fyrst, hve nærri þaB muni ’hafa gengiS hinum fornu NorS- mönnu-m, forfeðrum okkar, að yfir- gefa það. — Þér eruS búnir aS vera ald- arfjórðung í Selkirk. — Já, réttan. ÞaS var einmitt vegna þess, aS söfnuSur minn leyfði mér þetta ferðalag. ÁSur hafSi eg verið prestur norsks safn- aðar í Dakota. — HvaS eru margir í söfnuSi ySar í Selkirk? — Um 325 fermdir, og um 200 börn. — Hvernig er útlit meS afkomu íslendinga þar i Selkirk, þegar þér fóruS ? — ÞaS má segja aS þaS væri á- gætt. Þarna hjá okkur er -svo mikiS undir veiði komiS í vatninu. Og horfur meS hana voru ágætar, þeg-’ ar eg fór. Stunda Islendingar hana mikiS, bæSi sumar og vetur. En verS hefir veriS heldur slæmt á fiskinum undanfariS. Allmikla vinnu hafa íslendingar einnig viS það, aS taka á móti ihonum í frysti- úhsinu til geymslu og senda síSan suður til Bandaríkjanna. — HvaS eru margir íslendingar í Selkirk? —1 Um 700 alls. En svo eru Is- lendingatoygSir út meS Winnipcg- vatninu. — Hafa ekki flestir íslendingar hug á aS heimsækja ættjörSina? — — ÞaS munu þeir flestir hafa En fæstir held eg aö hyggi á þaS, aS flytja sig alfariS heim. En mikiS hefir veriS um þaö rætt, aS fjöl- menna hingaS heim 1930, ef bein ferS fengist. Ætti EimskipafélagiS aS senda okkur skip vestur, og þætti mér þá liklegt aö ekki 'skorti farþega. — Hvernig var meS uppskeru- horfur þegar þér fóruS? — Þær voru ágætar. Og von var um gott verS á hveiti aS minsta kosti. En landbúnaSármenn eiga við ýmsa örðugleika að stríöa. T. d. hefir veriS mjög lágt verð á gripum, og stafar J>aS af hinum mikla flutningskostnaSi til Eng- lands, en mikiS er komiS undir markaSinum þar. — ÞiS hafiS öflugt kirkjufélag? — I því eru fimtíu og sjö söfn- uðir, og tilheyra því 14 prestar. Forseti þess er nú séra Kristinn K. Ólafsson, sem nú er tekinn viS prestakalli þvi, er áöur hafði sr. Friörik Hallgrímsson. — HvaS er að frétta af þjóS- ræknisfélaginu? — ÞaS virSist nú heldur vera að lifna yfir þvi aftur. En þa^sem okkur finst á skorta, er þaS aö méira samband sé milli þjóSar- brotsins vestra og aSalþjóðarinnar hér heima í þjóSernismálunum, þannig, að meiri endurnýjun væri héSan aS heiman og fyllra sam- starf á milli.*— NorSmenn beggja megin hafsins vinna ólíkt betur aö því, að tengslin haldist. Þeir hafa sitt mikla félag vestra, NorSmanna- forbundet, og gefa út timarit meS sama nafni, fyrir báöa hluta þjóS- arinnar. Þeir aS austanverðu viS hafiö senda sina merm vestur. kirkj an Ihefir t. d. sent tsína fulltrúa, og á 100 ára mírmirgarbátiöinni, 'sem NoSmenn héldu í sumar, sendu þt_ir marga góöa mennj vestur og söngflokk mikinn. Þá hatj NorS- menn vestan hafs sent góS-kunnan söngflokk frá St. ólafsskólanum norska heim til Noregs, og á fleiri vegu reyna þeir aö halda samband- inu lifandi. Svo er eitt, >sem benda má á í þessu sambandi. NorSmenn hafa komið á vestra meðal landa sinn allgóðum markaöi á ýmsum matvörum, sem norskir menn þar vilja fá, en ekki fást annarsstaöar, MeS þessu er sambandinu og þjóö- ernistilfinningunni einnig haldiS viö. Þetta gætu íslendingar .hér heima einnig gert, því landar vestra hafa um það talaö, aS þeir vildu gjarnan fá íslenska matvöru héöan aö heiman. — Frá íslandi verður okkur fyrir vestan aS koma stoð og styrkur til þess aS halda viö þjóSerninu, þvi viS eigum viS ram- an reip aS draga. Mér hefir fundist, að íslendingar hér heima vildu um of láta Vestur-íslendinga sigla sinn sjó. 1930 ætti aS koma skriöur á þaS að tengslin yrSu treyst og aS nýtt lifsafl bærist héöan að heiman. — HvaS virðist yður meö ís- lenskuna meðal Vestur-Islendinga? — MeSal unga fólksins, sérstak- lega í bæjunum, verður ens'kan alt- af meir og meir tamari. Er þaS í raun og veru ekki undarlegt, því þaö fær alla sína mentun á ensku, heyrir ekki annað talaS, og jafnvel heldur ekki á heimilunum. Því nú eru þau orSin tiltölulega mörg ís- lensku heimilin, þar sem enska er töluS daglega. En ef ekki glatast máliS, þá gæti þjóðernis- og þjóS- ræknistilfinningin glæöst. Og við erum nú aS reyna aö vinna aS þvi, aS ' halda íslenskunni viS meS því aS hafa íslenskukenslu á vetrum. Hefir verö sæmileg þátttaka i því skóla'haldi, og er nokkur von um aS hún aukist. En fyrir utan þjóð- ræknisfélagiS vinnur einnig Jóns Bjarnasonar skólinn aö þvi að viS- halda íslenskunni, og hefir hann mikil áhrif. Þvi þaS er ekki þýS- ingarlaust, aö námsmennirnir okkar læri málið og kynnist með þvi sögu og hókmentum landsins. Vfir nöfuö aS tala hefir kirkjufélagiS vestur- islenska frá upphafi verið sterkasta afliS til eflingar og viSiialds þjóð- erninu, —Eru ekki íslendingar altaf taldir góSir iii'iflyjendur? — Mér er óhætt aö fullyröa, aS þeir hafi a't" i veriS taldir meS allra toestu innflytjendunum. Og þaö ætti aS geta fari'S saman, aS þeir væru góSir borgarar þjóSfé- lagsins, þó þeir væru góðir íslend- ingar. Séra N. Steingr. Þorláksson messar hér í dómkirkjunni á morg- un. Og þarf ekki aS efa, aS bæjar- búar fjölmenni til aS hlusta á þenn- an klerk, sem svo lengi hefir verið fjarvistum og unniö i annari heims- álfu lengi og samviskusamlega aS trúmálum landa vorra þar. — Morgunbl. Allir eitt. Eftir dr. Guðm. Finnbogason. Sdhopenhauer, hinn frægi heim spekingur, hefir meSal annars rit- aS þrjár samstæðar smáritgerðir: eina um þaS sem maSur er, aSra um það sem maður á, og þriSju um þaS sem maður sýnist eSa er i ann ara augum. Þessi sjónarmiS eru afar gáfu- leg, svo einföld sem þau eru, og ef vér gáum nánar að, þá er auösætt aS tvö síðari atriSin fara eftir 'hinu fyrsta, þegar til lengdar lætur. Sá, sem er eitthvaS mikiS og gott, get- ur oftast aS lokum eignast þaS sem hann vantar, og jafnframt áö- ur en langt um líSur toygt upp fagra og trausta mynd af sér i 'huga ann- ara. En sá, sem siálfur er auS- virSilegur, er liklegur til aS missa þaS sem hann á, hversu mikiS sem þaS er, og þó aB aSrir hafi um skeið háar ihugmyndir um hann, ]>á hrynja þær von bráðar, þegar hih sanna stærS hans 'kemur i ljós, því aS háar hugmyndir um oss eru sem pappírsseðlar eSa ávisanir. Ef vér getum ekki greitt þær í gulli mann- gjörfisins, þá verSum vér gjald- þrota fyr eSa síðar, lífs eöa liðnir, “því dómstóll ræ&ur um ragna ihvel, sem reynir hvem svikahnút”, og undan j>eim dómi kemst enginn. AS vera mikill -í raun og sannleika, er hiö fyrsta. Sé þaS fengiS, veit ist alt annaS meö tímanum. Eri íbver maður á þaS, sem hann er, fyrst og fremst ætt sinni aö þakka eSa um aö kenna. Ætterniö er grundvöllurinn, sem alt annaö hvílir á, þaS ér fræið, sem ihitt alt sprettur af. Hæfileikar vorir og eSlishvatir, ihvort heldur eru til góös eSa illis, eru meSfædd, eru arf ur frá forfeSrum vorum, arfur, sem vér getum notiS rentanna af, ef svo má aS oröi kveða, en ekki aukiö. Enginn getur, hve feginn sem hann vildi, aukiS alin viS áskap- aða hæö sína, enginn getur, fyr- ir hve mikiö fé sem væri, keypt þær gáfur, sem náttúran hefir neit- aS honum um, j>ega.r hann var get- inn í rpóöurlífi. ÞaS felst í sjálfu oröinu gáfur, að vér fáum hæfileik- ana gefins og getum ekki fengiS j>á meS öðrum hætti. En einstakling- urinn er ekki allur, þar sem hann er séður. MaBur af vel gefinni ætt, getur alla æfi virst miðlungs- maöur, og þó átt afkomendur, er skara langt fram úr honum. HiS góða ættareSli getur j>annig virst liggja niöri einn eSa fleiri ættliði, en þaS er ekki glataS fyrir þvi. Þetta vissu fofeSur vorir vel. Þess vegna spurðu jæir fyrst og fremst um ættina. Þeir skildu, aS “seint kemér dúfan úr ihrafnsegginu.” Mesta 'hnoss vor íslendinga, er gott ætterni. GóSu ætterni eigum vér fremur öllu öðru aS þakka þaS sem vér höfum áorkað á umliönum öldum, og á þvi verSum vér aS byggja allar vonir vorar um fagra framtíö. Vér stöndum aö þvi leyti betur aS vigi en allar aörar þjóðir, aS vér vitum margfalt meira um ættir vorar en þær og getum sann- aS aö vé erum vel ættaöir. Enginn hefir nokkru sinni boriS brigöur á, að hinn upprunalegi ætt- stofn vor, íslénzku landnámsmenn- irnir, voru úrvalsmenn. Eg hefi reynt aS færa nokkrar sönnur á þaö, aö kynstofninn hafi fremur batnaS en versoaS J>au þúsund ár, sem hann hefir dvaliS í landinu, og nýlega hefir ameriskur visindamaS- ur tekiö þaS til íhugunar og kom ist aS sömu niðurstöSu. Hann tek- ur íslendinga sem sönnun þess, hvaS góöur kynstofn megnar í trássi viS örSugustu aðstæSur. ÆttfræS- ingarnir segja oss, aS nú séu allir íslendingar komnir af öllum sömu forfeSrum á landnámsöld. Vér er- um því allir einnar ættar, ein stór fjölskylda, og hve dýrmætt þaö er, munu menn fljótt skilja, ef þeir hugsa um, hve miklir örSugleikar mörgurn rikjum stafa af því, þeg- ar mörg og óskyld þjóðerni verða að búa saman í ríkinu. Af slíkum örSugleikum höfum vér ekkert, og því toetri ætti öll samvinna vor og samlíf aS geta orSið. Ef vér svo litum á eign vor ís- lendinga, þá eign sem vér allir eig- um saman, jafnt fátækir sem ríkir — ef vér lítum á þann andans arf, scm forfeður vorir hafa oss eftir látiö, þá er harin ekki að eins stærri en búast hefði mátt viS af svo fá- mennri þjóS, heldur er hann ein- stæöur í sinni röS aS því, aS sami lykill gengur aö honum öllum. HugsiS um þaS, ihve merkilegt þaS er, aS hvert barn í j>essu lanöi, sem lærir aS lesa, eignast þar meS lyk- ilinn aS öllu þvi sem forfeöur vor- ir hafa skráB og geymt síðan þetta land bygðist. HugsiS um, hve ó- likt þetta er því sem á sér staS hjd öðrum þjóðum. Þær bókmentir, sem alþýöa manna j>ar getur lesiS sér til gagns, ná ekki nema nokkr- ar aldir aftur í tímann, á NorSur- löndum t. d. ekki lengra en til siöa- skiftanna eöa tæplega j>að. Og þar viS toœtist, að þaS mál sem alþýöa manna i sveitunum þar talar, er öSruvísi en bókmáliS, eru mál- lýzkur, oft sín i hverjum lands- hluta, svo aS menn úr fjarlægum héruSum eiga erfitt meö aS skilja hver annan og ríkismáliS er Jæim ótamt. HugsiS um þaS, hve miklu nánara sálufélag íslendinga getur orðiö, þar sem engar mállýzkur eru og þar sem orö forfeðra vorra á landnámsöld hljóma eins' kunnug- ’.egá í eyrum vorum og }>aS sem talaS er í dag. Þet'ta tel eg næst ætteminu vort mesta hnoss En hiS þriðja tel eg þaS, sem raunar er afleiSirig af því tvennu, sem eg nú hefi nefnt, sem sé þaS, aS hér á landi er raunar engin stéttagrein- ing. Hér eru engar slíkar stéttir, aS auBur eða völd eða æSri menn- ing gangi aS erföum i sérstökum ættum, kynslóð eftir kynslóð; hér er engin stétt, er fædd sé til aS vera fátæk eða undirokuS eöa mentun- arlaus mann fram af manni. Hér getur sá, sem fæddur er af fátæk- um foreldrum í versta hreysinu, orSiS fremsti maSur þjóSar sinn- ar á hvaða sviSi sem er, ef hann hefir hæfileika og manndáö tjl, þvi aS jafnt ríkiS sem góSir menn greiða götu efnilegra manna. Eg minniist á þetta þrent, sem eg tel þjóB vora sælasta af, sökum þess aS þaS leggur oss ö’lum skyld- ur á herSar, skyldur sem oss ætti aS vera ljúft aS hugfesta, þegar íslands er minst. Hugsunin um þaS, aS þjóS vor er vel ættuö, á aS hvetja oss til þess aB standa á verði gegn því aS hún nokkum tima spill- ist á því aS blanda blóði viS ver ættaSa menn, en jafnfram skyld- ar meSvitundin um hinar góöu gáf- ur, sem i þjóSinni toúa, oss til þess aS gera þaS sem í voru valdi stend- ur til þess aö allir góðir hæfileikar fái aS þro*i'vst og njóta sín. Hér ætti aö vera og gæti orðiS valinn maður í hvérju rúmi. — Hugsurn um þaö, að hin ágæta tunga vor hefir hingaS til veriS sameign aflra íslendinga, andans brú frá manni til manns og kyni til kyns, á aS vera oss' hvöt og skylda til aS varöveita hana hreina, jafnframt og vér auðgum hana af orðum af íslenzk- um stofnum yfir hvern hlut, hug- tak og handtak, sem íslendingar þurfa. Þegar menn t. d. gerast þeir Færeyjagikkir aB vita ekki hvað “trjádýr” hrifan er, eSa þykj- ast ekki skilja né geta notaS ís- lenzkt orS undir eins og }>eir kom- ast út 'fyrir landsteinana, eSa halda því fram, aÖ fleytumar okkar hald- st ekki ofansjávar nema talaS sé þar einskonar espcranto, sem raun- ar engar aörar þjóBir skilja, þá er vert aS minna á þaS, aS þjóð vor hefir hingaS til ekki þurft á neinu svæði aö bjargast viö skrípamál- lýzkur eða gleypa hrátt hvert út- lent tólfálnalangt og tírætt bögu- mæli, .iheldur hefir haft myndar- skap í sér til toess aö mynda góS ís- lenz'k, orS eftir j>örlfum og getur þaS hæglega enn. Hugsunin um þaö, aö vér erum raunar allir eirmar stéttar, ætti aS vera oss hiS bezta leiðarljós til aS jafna deilur, er rísa af miamunandi hagsmunum þá og þá stundina. Þar sem sá, sem er sveitabóndi í ár, verBur ef til vill kaupstaðarbúi næsta ár, eða J>á á hinn veginn, þá ætti þaö aS vera hvöt til að líta með sanngirni á hag beggja. Þeg- ar sá, sem er háseti í dag, verður ef til vill útgerSarmaður á morg- un, þá ætti þaö aS vera bending um aS lita ekki of einstrengings- lega á hag aö eins annars þessara flokka. Þar sem sonur verka- mannsins á eyrinni er stúdent, get- ur hvorki hann litiö niður á föður sinn, né faðirinn borið öfundár- hug til lærðu mannanna, og svona mætti lengi telja. Allar hinar svo- nefndu stéttir eru tengdar svo mörgum og sterikum böndum, aS alt tal um, nauðsyn stéttarbaráttu hér á landi er því líkt sem tala um nauBsyn og blessun heimilisófriS- ar. Hitt er sannara, aS vér erum allir einnar ættar, einnar tungu, einnar stéttar, og ættum j>ví aö hafa betri skilyrði en nokkur önnur þjóS til að.skilja hver annan eins og góöir bræður og jafna málin meS góSvi'ld og sanngimi. Allir eitt! Islenzka þjóðin lifi.! , —Vörður. Frá Islandi. ÓlafsfirSingar eru aS stofna nýtt læknisembætti og fengu þeir til þess 2600 kr. hjá síöasta Alþingi, en leggja fram annaS eins sjálfir. Læknirinn er þó óráðinn enn. --1--- Frk. GuSlaug Arason er nú á ferS i Þýskalandi til þess Sa kynna sér skriftarkenslu í barnaskólum. Gerir hún ráS fyrir aö koma aftur í lok september. --1 -*- Dáin er hér í bænum 21. þ. m. frú Ingibjörg Grímsdóttir kona Hannesar HafliSasonar áður skip- stjóra. --S-•-- JafnaSarmaðurinn, skáldsaga Jóns Björnssonar, kostar kr. 4,50, og var ekki rétt sagt frá verðinu í síSasta tbl. — Sagan fæst í Bókav. Þorst.Gíslasonar. —\—1— KvæSi GuSmundar skálds Friö- jónssonar eru, nú fullprentuS og koma innan skamms á bókamark- aðinn. Er þaS merikileg bók, sem hlýtur aö eignast marga vini. Þó sögur G. F. séu margar góSar, þá er þó kveÖskapur hans meira virSi. SíSastl. sunnudag synti Erlingur Pálsson lögregluniaSur frá suSaust- urhorni ViÖeyjar og inn á höfn íí Reykjavík. Er þaS sagt lengsta sund hér viS land, sem sögur fara af, frá þvi í fornöld, og’mun þaöí vera Grettir einn, sem lengra heffr synt, svo vitanlegt sé. Vegalengd- in er sögS vera nálægt 5V2 km. og Erlingur var á sundinu 2 kl.st. 40 min. 22 sek. — Ben. G. Waage synti 6. sept. 1914 úr Viöey aS Völ- undarbryggju, en þaS er töluvert styttri leiS. Frá IsafirSi er simaS 31. júlí: H,ið nýja sjúkrahús bæjarins var tekiS til notkunar i gær. Sjúkling- ar 30. Búast menn viS, aS strax verði a'S bæta viS 30 rúmum. Bæj- arstjórnin hefir ákveðiS, aS gamla siúkrahúsið verði notaS sem gamal- mennahæli. Ætla mann, aB 20 gam- almenni geti átt þar heima. —Hafn- arnefnd hefir lokiS viS uppfyllingu og byggingu vörugeymsluhúss. KostnaSur 24 þúsund krónur. — ReknetaveiSi tregaifi tvo seinustu dagana. Vikutíma þurkur. ÓKEYPIS 5 Tube Radio Set ÓKEYPIS Sendið áritun yðar í frí- merktu bréfi; og fáið frek- ari fréttir um Tilboð vort. Radiotex Co. 296 Broadway, New York. Don’t Fail to Read— anonymous THE MOST RBMARKABLE NOVEL. OF THE 20TH CENTURY Realty! Ailvpiiture! Limiteil Offer Now Only $ ^.00 H^ifnlar Prico $2.00 UNANIMOUSLY ACCLAIMED AS A MASTERPIBCE. NEVER WAS THE TRUTH DEPICTED IN A MORE FASCINATINiG MANNER. Publisher’s Price S 1 OO Dirert— Only Send Yonr Order To-Day --------USE THI8 COUPON------ Acme PMblishlng Co., 165 Broadway, New York Clty. Gentlomen:—Fo.r the $1.00 encloeed please enter my order for one copy of "Pro8tl- tutea/' before the gpecial offer expirea Name ............ Add-resa ........ City and State.. $1000.°° VEITTIR hverjum þeim, er Býnir ati eitthvaC 1 þessari auglýs- ingu, sé eigi sam- kvæmt sannleik- an\im. TÆKIFÆRI YDAR t tn að kaupa beint fr& verkamibj- unni ekta alullar fatnatS. $50.00 virt5i. Fötin handaaumuð og ör Serge eba Worated. Nýjaaa aniö — ein- All etSa tvíhnept., fyrir aí5 eins ............ Send No Money—Write for our Special Offer. Perfeot Flt and HatUfaction tiuaranteed. Kvenna $10.00 ECIAL 0FFER- Karla Virði Ekta Silki Sokkar Fyrir Aðeins Sex pör af Þykkum e8a þunnum, ekta SIUKI SOKKUM, kvenna, $10.00 virCi, fyrir a8 eins Abyrgst atS vera úr Besta Efni. $1.00 Tðlf pör af ekta, karlmanna SILKI- SOKKUM, þunnum eCa þykkum, $10.00 virCi, fyrir aCeins $1.00 $1.00 ________________________________ Hendlíl Knga Peninga. FkrifitS oas strax eftir frekari upplýsingum. The Allied Sales Co., 150 Nassau St., New York, N.Y

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.