Lögberg - 29.07.1926, Blaðsíða 4

Bi«. 4
LÖGBERG FEMTUDAGINN,
29. JXJIÁ 1926
Jögberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TnJaimari N-6327 N-6328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Otanáskrift til blaðsins:
TKE COLUMBIK PRESS, Ltd., Box 3171, Wlnnlpsg. M»0-
Utsnáskrift ritstjórans:
ED1T0R LOCBERC, Box 3171 Wlnnlpog, M»n.
Tho "Lögborg” la prlntod and publlshed by
Tho Columbia Pross, Umited. in ths Coiumbia
Buildlng, t»6 Sargent Ave., Wlnnipeg, Manitoba.
Blekkingar.
Þau eru mör||, meðulin, og margvísleg, sem
notuð eru í kosningabaráttu.
Sum þeirra eru heiðarleg og því ekkert út á
þau að setja.
önnur, ekki að eins vafasöm, heldur .blátt á-
fram blekkíngar, sem menn glæpast á og gleypa
eins og fiskar flugur, eina kosninguna eftir
aðra.
Auðn og eyðilegging.
Það var plágan, sem Hon. Arthur Meighen
sagði í kosningunum síðustu að vofði yfir landi
og lýð, ef fólkið ekki kysi hann og gæfi honum
kost á að vernda landið og þjóðina frá slíkum
óförum með hátollastefnu sinni.
Margir trúðu þessari staðhæfingu Mr.
Meighens, og enn aðrir studdu hann við kósn-
ingarnar sökum eigin hagsmuna, svo að hann
hafði 116 fylgismenn á þingi af 245, en ekki
nógu marga til þess að bjarga þjóðinni frá
eyðilegging með hátolla stefnu sinni.
Það er ekki ófróðlegt að athuga, að hve
miklu leyti að hrakspár Meighens hafa ræzt á
fjárhagsárinu síðasta, sem endaði 31. marz
1926.
Ekkert sýnir efnalegt ástand þjóðarinnar
eins glögt og ábyggilega, eins og verzlunar við-
skifti hennar út á við, það er útfluttar og inn-
fluttar vörur, eða þó öllu heldur mismunurinn á
því, sem þjóðin þarf að kaupa og þess, sem hún
selur, og er1 slíkt nefnt verzlunarhagnaður eða
verzlunartap.
Ef að eyðileggingar kenning Mr. Meighens
hefði verið sönn og að stefna og stjórn frjáls-
lynda flokksins var að gjöreyðileggja velmeg-
un þjóðarinnar, þá er ekki mikils hagnaðar af
verzlun hennar að vænta. En reynslan hefir
sannað, að kenning Meighens var á sandi bygð,
því aldrei í sögu Canada þjóðarinnar hefir
verzlunarhagnaður hennar verið eins mikill og
hann var á síðasta f járhagsári, að undanteknu
stríðsárinu 1918.
Menn muna flestir eftir hríð þeirri, sem stóð
í þessu landi út af gagnskiftasamning Sir Wil-
frid Lauriers við Bandaríkin.
Sá samningur, eins og menn vita, átti að
opna veg fyrir Canadamenn til þess að selja af-
nrðir sínar þar og kaupa Canadamönnum mark-
að hjá þjóð, sem telur 110,000,600 íbúa.
Afturhaldið í landinu ætlaði að ganga af
göflunum út af þessu gjörræði Lauriers, fórn-
aði höndum til himins og hrópaði: “landráð!”
Frá einum enda til annars í landinu töldu
afturhalds postulamir fólkinu trú um, að með
þessu tiitæki væri verið að svíkja Canada und-
an brezku krúnunni í hendur Bandaríkja-
manna. /
Og fólkið trúði — trúði nógu margt til þess
að gagnskiftasamningurinn var drepinn. Hlið
um tollgarðs Bandaríkjanna var aftur lokað og
hændur Vesturfylkjanna sátu uppi með vörur
sínar, sem þeir gátu varla losast við, — sáu of
seint, að afturhaldið hafði dregið þá á tálar —
blindað þá svo með landráða hjali, að þeir mistu
sjónar í bili á sínum eigin hagnaði og á sínum
eigin rétti.
Þessi innieign þjóðarinnar, sem nemur
$401,134,405 er aðallega hjá Bretum. Að eins
$8,502,563 hjá öðrum þjóðum og svo langt er
frá því, að óheilla spádómur Meighens rættist,
að verzlunar hagnaður Canada þjóðarinnar,
þegar miðað er við fólksfjölda, er mestur allra
þjóða í heimi. — Ctfluttar vörur frá Canada
voru $1,328,537,137 virði á fjárhagsárinu 1926;
1925 vom þær 1,081,361,643 doll. virði, og 1924
$1,058,763,297.
Verzlunarhagnaður þjóðarinnar árið 1926
nam $247,175,494 umfram það, sem hann var
árið 1925, eða 22.9 af kundraði, og $269,773,480,
eða 25.5 af hundraði, fyrir árið 1924.
Sýnist Hon. Arthur Meighen eða öðrum há-
tollamönnum, sem hrópuðu auðn 0g eyðilegg-
ing yfir Canada í kosningunum 1925, að efna-
]eg afkoma þjóðarinnar gefi þeim eða nokkram
öðram heimild til slíks tals?
1 kosningunum, sem nú eru fyrir hendi,
verða hátolla postulamir að finna upp á nýrri
reifarasögu að segja fólkinu, því vindbóla sú
er þeir bygðu á í kosningunum 1925, er
sprungin.
Hið sama stendur til að gjört verði við
kosnigaraar ,*sem fram eiga að fara 14. sept-
ember næstkomandi, og tilefnið er þingræðis og
þjóðræðisbrot, sem framið var í Ottawa, þegar
að Hon. W. L. Mackenzie King var neitað um
þingrof af ríkisvaldinu.
Afturhaldshlöðin og afturhaldspotftularair
halda fram, að ríkisvaldið hafi fullan rétt til
þess að setjá Canadaþjóðina á kné sér ef því
sýnist svo, því að hún sé eignarfé brezka
ríkisins og að það geti eiginlega farið með Can-
adnmenn eins 0g því gott þykir 0g eins og það
gjörði í þetta sinn.
Þegar þessir afturhaldspostular 0g þessi
afturhaldshlöð eru spurð að, hvaðan ríkisvald-
inu komi sá réttur, að neita fólkinu í Canada um
þann rétt, sem enginn ríkishöfðingi hefir leyft
sér að neita fólkinu á Englandi um í meir en
hundrað ár, þá svara þeir bara því,. að drotn-
unarvaldið — það er ríkisvaldið brezka — hafi
haft rétt til þess að breyta svo við nýlendur sín-
ar, þegar því byði svo við að horfa, og að sá
réttur hafi aldrei verið afnuminn með lögum.
Þegar leiðtogar frjálslynda flokksins benda
á sjálfstæðis þroska þjóðarinnar — benda á, að
hún sé vaxin upp úr nýlendu-ástandi sínu upp
í tölu þjóða, og sem ritað hafa sjálfstæðisþátt
sinn á hvert spjald sögu sinnar í tuttugu og
fimm ár og á spjöld alheims sögunnar í ellefu
ár, og að það sé óhugsanlegt, að þjóðin láti
ríkis valdið hjóða sér þann ósóma, sem það
hefir ekki dirfst að sýna heimaþjóðinni í heila
öld, þá er röksemdafærslan þrotin hjá aftur-
haldinu, sem búast er við, því það er engin rök-
færsla til, sem réttlætir þá afstöðu. En í stað
röksemdanna á að taka upp sömu aðferðina
(er búið að taka hana upp í Winnipeg Trl-
bune), sem notuð var af afturhaldsliðinu 1911
— þá einkennilega lúalegu aðferð, að hrópa
landráð yfir alla menn, sem dirfast að mótmæla
gjörðum ríkisvaldsins.
Það eiga að vera landráð, að vaka yfir sjálf-
stæðisþrótti þeim, sem þjóðinni hefir aukist á
síðastliðnum 20 árum. Það eiga að vera landráð,
ef Canadaþjóðin undirritar samninga við aðr-
ar þjóðir, án þess að Bretinn stýri penna henn-
ar. Það eiga að vera landráð fyrir fólkið í
Canada, að kref jast sama réttar í stjóramálum
og fólkið á Englandi nýtur átölulaust. Og það
eiga að vera landráð, eftir kenning þessara
manna og blaða, fyrir Canada, að reyna að
standa ein, að vér ekki tölum um að ganga ein
án þess að gjöra það eftir nótnabók þeirra aft-
urhaldsmanna, sem vilja að Canadaþjóðin verði
aldrei annað en skjólstæðingur Englendinga.
Og nú á að bjóða Canadaþjóðinni að hafa
skifti á því góðgæti fyrir sjálfstæði sitt og þjóð-
ræði. Skyldu þeir verða margir, Islendingara-
ir, er flækjast láta í því neti?
Kirkjumálin í Mexico.
1.
Eitt af málum þeim, sém eftirtekt hafa vak-
ið umj allan heim, er aðstaða stjómarinnar í
Mexico til kirkju og kristindóms þar í landi, og
svo hafa gengið gífurlegar sögur um athafnir í
því máli, að ekki er úr vegi að gefa nokkurt
yfirlit yfir það hér í blaðinu, svo að menn geti
betur áttað sig á því en ella, og er þá bezt að
gefa stutt yfirlit yfir lög þau, er ókyrðinni hafa
valdið, er átti sér þar stað og á enn, og samin
voru árið 1917, og sem fjalla um trúarhrögðin
og kenslu í sambandi við þau. Eru greinar
þessar teknar úr stjóraarskrá Mexico ríkis og
er töluliðunum haldið eins og þeir koma þar
fyrir:
3. liður—Kenslan skal vera frjáls, þegar
hún fer fram í opinberum stofnunum, skal hún
vera veraldlegs efnis að eins.
Undirbúningsmentun öll, skal einnig vera
veraldlegs efnis.
Engin kirkjuleg stofnun, né heldur kirkju-
legur kennimaður, má stofna eða veita baraa-
skólum forstöðu. Baraaskóla, sem ekki eru
/kostaðir af ríkisfé, má stofna, en kenslan í þeim
verður að vera í umsjá embættismanna ríkís-
ins. 1 baraaskólum, sem stofnaðir eru og við-
. haldið af ríkisfé, er kenslan ókeypis.
5. Liður.—Eíkið bannar alla samninga, sem
að því miða að takmarka frelsi manna, hvort
heldur er í verklega, mentunarlega eða trúar-
bragðalega átt. Lögin banna því öll trúar-
bragðaleg mentasamtök eða munkareglur í
hvaða helzt augnamiði, sem þær eru myndaðar.
24. liður.—Hver og einn er frjáls að að-
hyllast hvaða helst trúarsikoðun, sem honum
pjálfum gott þykir og framfylgja hvaða siða-
reglum og fyririkomulagi sem hann sjálfur kýs,
hvort heldur er á heimili eða við opinberar
guðsþjónustur, ef að þær reglur koma ekki í
bága við ríkislögin. Allar almennar guðsþjón-
ustur skulu fara fram á stöðum þeim eða í al-
mennum stofnunum, sem til þess eru helgaðar,
undir umsjón stjóraarinnar.
37. liður.—Ef einhver gjörir sig sekan um að
misbjóða landslögunum í sambandi við trúmála-
stofnanir eða embættismenn þeirra, skal sá fyr-
ir það týna borgararétti sínum.
, 55. liður, 6. gr.—Af þingmönnum skal kraf-
! ist, að þeir séu ekki kennimenn í neinu trúar-
bragðalegu félagi.
82. liður.—Forseti lýðveldisins má ekki til-
heyra neinum kirkjuflokki, né heldur vera
kennimaður í neinni kirkjudeild.
130. liður.—Embættismenn ríkisins skulu
hafa rétt til þess að ákveða um ytri hplgisiði og
hafa áhrif á þá samkvæmt anda þessara laga.
Og skulu allir aðrir embættismenn veita alrík-
is embættismönnum fulltingi í því.
Ríkisþingið hefir ekki rétt til þess að á-
kveða með lögum hvaða trúmálastofnun skuli
veitt starfsréttindi í ríkinu og hverjum ekki.
Hjónabandið er borgaralegur samningur og
heyra því giftingar allar, eins og hver önnur
réttindí er ríkið veitir, undir embættismenn
ríkisins, samkvæmt ákvæði laganna.
Loforð um að segja satt 0g að takast á hend-
ur ábyrgð þá, sem hjónabandssamningurinn
innibindur, gjörir þann aðilja, sem loforðið
brýtur, sðkan við hegningarákvæði laganna.
Lögin viðurkenna ekki, að kirkjan eða em-
bættismenn hennar, hafi nokkurt dómsvald.
Kennimenn kirkjunnar eru frá 'sjónarmiði
laganna eins og hverjir aðrir emhættismenn 0g
eru háðir ákvæðum laganna, sem embættum
þeirra lúta.
■ 111111111111111111111111 i 111111111111111111111 m 111111111111111 n 111111111111111111111 n 1 m 1111111 iy
I SKREYTIÐ HEIMILIÐ. [
■ Það er á vorinað menn fara að hugsa um að fegra og endurnýja heimili sín. Z
Draperies, blaejur, gólfteppi, Chesterfield Suites, stoppuð húsgögn, o.fl.
í HREINSAÐ OG LITAÐ. - FLJÓT AFGREIÐSLA. 1
Fort Garry Dyers andCleaners Co. Ltd.
■ W. E. THURBER, Manager. |
j 324 YoungSt. WINNIPEG Sími B 2964-2965-2966 =
Kallið upp og fáið koatnaðaráætlun. =
IMMIIIMMMMMIMMMIIMIMIMIMIIIMMIMMMIMIIMMMMilMMMinilMMIMMMMMMMIMIlfs
ÞEIR SEM ÞURFA
LUMBER
KAUPl HANN AF
Héraðsþingin skulu hafa óskorinn rétt til að
kveða á um hversu margir prestar og trúmála-
flokkar séu innan lögskipunarumdæmis þeirra,
sem miðað sé við þörfina innan hinna ýmsu
héraða eða fylkja. Enginn nema sá, sem fædd-
ur er í Mexieo, getur orðið kirkjulegur kenni-
maður í Mexico.
The Empire Sash& Door Co.
Llmlted
Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ og GŒDI ALVEG FYRIRTAK
Enginn kennimaður eða prestur má við
guðsþjónustur, á opinberum mannfundum, í
heimulegum samkvæmum, eða við útbreiðslu
trúboðskenninga sinna, andmæla grundvallar-
lögum landsins, sérstökum embættismönnum
eða stjórnirmi. Þeir skulu ekki hafa atkvæðis-
rétt eða kjörgengi til ríkisembætta, og ekki er
þeim heldur leyft að hafa samfundi í stjóra-
málalegu tilliti.
Aður en kirkja er vígð til helginotkunar,
skal leyfi fengið frá innanríkis ráðherra ríkis-
ins, en áður en það er veitt, s/kal innanríkisráð-
herrann hafa leitað sér allra upplýsinga hjá
héraðs eða fylkisstjóra þess fylkis, sem kirkjan
er í sem vígja á. Umsjónarmaður skal vera
settur yfir hverja kirkju, sem sé ábyrgðarfull-
ur íyrir því, að söfnuðurinn, er kirkjuna á,
breyti lögum samkvæmt, innan kirkju og utan.
Umsjónarmaður hverrar kirkju, ásamt tíu
borgurum, sem heima eiga í hverri sókn, skulu
skyldir að tilkynna hlutaðeigandi sveitarráði
hver tilnefndur hafi verið. Þegar umsjónar-
manna skifti hafa orðið og þegar prestaskifti
verða, skal fráfarandi prestur ávalt tilkynna
hlutaðeigandi yfirvöldum, 0g skal þá hinn nýi
prestur vera í för með honum ásamt tíu borgur-
um í þeirri sókn, sem prestaskiftin verða í.
Ráðsmenn hverrar sveitar skulu skyldir að
sjá um, að ákvæðum þessum sé framfylgt, og
skulu þeir halda skýrslu yfir kirkjur og kirkju-
umsjónarmenn. En ef þeir bregða út af því, þá
skal það varða embættismissi og sekt, sem nem-
ur 1000 pesos.
Enn fremur skal það vera skylda hverrar
sveitarstjórnar, að tilkynna fylkis- eða héraðs-
stjóra, þegar nýir söfnuðir hafa tekið til starfa
og bygt kirkju. Prívat gjafir mega menn af-
henda í kirkjum, sem helgaðar eru opinberri
guðsþjónustu.
Undir engum kringumstæðum skulu náms-
greinar, sem kendar eru í guðfræðiskólum til
þess að undirbúa presta undir prestsstöður,
viðurkendar, eða teknar til gerina við nám eða
mentastig, sem veitt eru í ríkisskólunum. Hver
sá, sem út af því ákvæði laganna breytir, er
glæpsamlega sekur og öll slík hlunnindi skulu
tafaraust afnumin og einnig mentastig það, sem
þau hafa verið veitt til þess að ná.
Ekkert rit, sem að nokkru leyti getur kallast
kirkjulegt rit, skal hafa rétt til þess að ræða
stjórnmál landsins, og ekki heldur skal minnast
á í slíkum blöðum neinar athafnir embættis-
manna stjóraarinnar, í sambandi við opinber
mál.
Allur pólitiskur félagsskapur, sem að ein-
hverju leyti bendir til að hann sé í sambandi
við trúarbrögð, eða trúarbragðalegt félag, skal
með öllu bannaður. Pólitiskan fuúd má ekki
halda í húsum, sem notuð ertí til oþinberrar
guðsþjónustu.
Enginn prestur má þiggja að gjöf, né heldur
neinn, eða neinir fyrir hans hönd, fasteignir,
sem áður hafa verið í eign og til afnota trúar-
hragða eða velgerða félaga. Prestar géta ekki
lögum samkvæmt tekið arf, frá eða eftir neina,
sem ekki eru skyldmenni hans í fjórða lið að
minsta kosti.
Allar eigur prestanna, bæði lönd 0g lausir
aurar, og trúarbragðafélaganna, skulu stjóm-
ast af 27. grein grundvallarlaga ríkisins, að því
er arftöku einstaklinga í þeim snertir.
Brot á ofangreindum reglum, geta aldrei í
kviðdómi komið, til sektarákvæðis.
Þingrof.
‘^Mikil tíðinai og ill” eru það, sem blöðin fljrtja
nú. Þingrof á miðjum þingtíma, svo störf þingsins
verða að litlu liði þetta árið. Nýjar kosningar í
sumar, þegar annir eru mestar og verst gegnir.
Búast má við, að þeim fylgi mörg óþægindi, því svo
hefir oftast verið, og eflaust verða þessar kosningar
sóttar af kappi á báðar hliðar, 0g líklega harðara en
nokkru sinni áður. Það er svo til þeirra stofnað.
Eftir því sem séð verður af blöðunum, lítur út fyrir,
að landstjórinn hafi brotið viðurkendar hlutleysis-
reglur, og komið því til leiðar, að Conservatívar
hefðu völdin, meðan á kosningunum stæði. Mælisif
það mjög illa fyrir, og það enda bjá mörgum þeim,
er áður hafa fylt þann flokk, og sem ekki eru blind-
aðir af flokksfylgi. Það má því búast við harðri
sókn frá þeirri hlið, og að alt verði notað sem pen-
ingar og vðld geta til Ieiðar komið. Nú er því um
að gjöra að kynna sér sem bezt hvernig sakir standa,
svo atkvæðasmalarnir komi ekki að tómum kofun-
um.
Það hefir löngum vferið svo, að
allur fjöldinn af kjósendum hefir
litla grein gjört sér fyrir því hvað
í hófi var, en látið blint flokks-
fylgi eða fortölur agentanna ráða
atkvæði sínu. En svo mætti ekki
fara nú. Það er engum manni með
heilbrigðu viti vorkunn að skapa
sér sjálfstæða skoðun í pólitík
eins og nú standa sakir. Nú eru
völdin hrifsuð í hendur annars
flokksins, að eins til þess að hann
hafi betri aðstöðu við kosnipg-
arnar. Af þeim flokki gæti mað-
ur búist við gjörræði í fleiri efn-
um. 1
Það vill nú svo vel til, að bæði
íslenzku blöðin eru að mestu leyti
sammála um þetta. — Slíkt hefir
ekki borið við fyr um kosningar,
svo eg muni. Þeim ber að sönnu
dálítið á milli um aðgjörðir King-
stjórnarinnar, og má auðvitað
margt um það segja frá báðum
hliðum. Sjálfsagt hefir þeirri
stjórn yfirsézt í ýmsu, eins og öðr-
um syndugum mönnum, en margt
hefir hún vel gjört okkur vestan-
mönnum til hagsmuna, og myndi
eílaust hafa gjört fleira í þá átt,
ef hún hefði staðið á traustari
fótum. Og enda þótt alt væri satt,
sem henni hefir verið fundið til
foráttu, þá ættum við að láta
gömlu regluna gilda, að “taka það
skárra af tvennu illu.”
Mestar líkur eru til, að bænda-
flokkurinn sé nú úr sögunni, eftir
framkomu hans á þessu síðasta
þingi að dæma. Hann hefir unn-
ið sér til óhelgi með því að hjálpa
til að fella stjórnina, eins og þá
stóðu sakir. Sá flokkur hafði
bezta tækifæri til að koma fram
áhugamálum bænda á þessu
þingi, því stjórnin átti alt sitt
traust undir fylgi hans. En svo
þegar margt af áhugamálum okk-
ar er komið á góðan rekspöl, og
þar á meðal Hudson Bay brautar-
málið, þá snúast nokkrir af þeim í
lið með Conservatívum; hjálpa til
áð fella stjórnina, og eyðileggja
með því þau mál sem þeir höfðu
áður fylgt og voru kosnir til að
fylgja. Þessir menn hafa brugð-
ist illa trausti kjósenda sinna, og
líklega eyðilagt framtíð flokks
þess, er þeir heyrðu til.
En hvað veldur þessari sundr-
ung í bændaflokknum? Margs er
til getið, og þar á meðal þess, að
Conservatívar hafi gefið þeim fé
til fylgis sér, eins og Flosi forð-
um. En hafi svo verið, þá má
ætla, að þeir kunni betur til að
gæta en Eyjólfur Bölverksson, og
beri ekki gullið utan á sér, svo
vottum verði við komið. Hér er
ekki eins strangur dómstóll fyrir
þingsafglöpum, eins og var á ís-
lírndi í fornöld.
Hvað gat annars Conservatívum
gengið til að fella stjórnina á
þessum tíma, og eyðileggja með
því að miklu leyti störf þingsins
í ár? — Þetta er spurning, sem
kjósendur ættu að athuga. Þótti
þeim þingið vera búið að gjöra of
mikið fyrir bændur og vestur-
fylkin? Meighen og nokkrir af
hans mönnum greiddu þó atkvæði
með okkar stærsta áhugamáli:
Hudson Bay málinu.
iGátu þeir ekki eins vel dregið
það að fella stjórnina, þar til
störfum þinglins var að mestu
lokið? Það er ástæða til að líta
bvo á, sem þeim hafi þótt of mik-
ið gjört fyrir okkur, og viljað
eyðileggja það í tíma. Fylgi Meig-
hens með brautarmálinu, gat aft-
ur verið gott innlegg við næstu
kosningar.
íslenzkir kjósendur! Bændur
og bæjadbúar. — Greiðið ekki
blindandi atkvæði við þessar kosn-
ingar. Athugið vandlega hvað í
húfi er, og kynnið ykkur hlut-
drægnislaust alla málavöxtu. Not-
ið ykkar heilbrigðu skynsemi, en
ekki fortölur apnara eða flokks-
fylgi.
Guðm. Jónsson.
Athugasemdir í marg-
menni.
Það er æfinlega ánægjulegt að
athuga formsatriði, ekki sízt eins
og þau birtast í ásýnd hversdags-
leikans í fjölbreytni mannlegs
lífs. Og það er miklu fróðlegra
að slangra um göturnar með hend-
urnar fyrir aftan bakið, en lesa
bækur. Fyrir nokkrum vikum
var eg á ferðalagi í margmenni og
gerði þá nokkrar athugasemdir.
Eg krotaði þær niður hjá mér og
ætlaði að senda þær heim. Þess-
ar athugasemdir skrifaði eg ein3
litlaust og mér var unt, í fyrsta
lagi til þess að komast hjá því að
verða kallaður annað en grand-
var tíðindamaður, og í öðru lagi
til þess að hneyksla ekki frú Guð-
rúnu Lárusdóttur.
Lífsskoðanir síðustu _ ára fara
fara mjög í bága við þessa svo-
kölluðu heilbrigði og bjartsýni
fyrri tíma ýmsra. Menn hafa nú
alt aðrar skoðanir á lífshamingju
en t. d. á síðstliðinni öld, meðan
fífill borgaramenningarinnar var
sem fegurstur. Lífsgildi hækka
og lækka í gengi eins og gjald-
miðill. Þanníg hafa menn í
hrönnum tapað ánægjunni af að
lifa fyrir konu, börn og heimili.
Það hefir orðið gengishrun á kven-
fólkinu eins og varð á þýzka
markinu. Stuttkjóllinn og drengja
kollurinn er í ætt við það, sem
nefnt er stýfing krónunnar hér á
landi. Þó er ekkert líklegra, en
að kvertfólkið verði verðfest þeg-
ar minst varir, á sama hátt og
þýzka markið, þótt ganga megi
að því vísu, að verðgildisfesting-
in verðr á nýjum grundvelli (shr.
rentumarkið). Á morgun eru
framkvæmdar hugsjónir, sem virð-
ast ekki annað en kjaftavaðall í
dag.
Svo að eg víki að stuttkjóla-
siðnum (sem er í tízku í öllum
evrópiskum bæjum, nema Reykja-
vík, þá er hann í rauninni hálf-
gerður afkáraskapur. Merkir
menn hafa haldið því fram, að
það geti haft alvarleg áhrif á
menn, að sjá langt upp eftir fót-
um kvenna, en ekki hefi eg mikla
trú á því, yfirleitt. Samt hefir
mér virst þetta sýningarhald
kvenmanna hafa einna verst áhrif
á gamla menn; ungir menn á vor-
um tímum eru fullir af “spleen”.
Hinu finst mér ekki svarandi,
sem formælendur stuttkjólasiðs-
ins stagast jafnan á, nefnilega ,
fegurðaráhrifum þeim, sem fætur
kvenna eiga að hafa á menn. Auð-
vitað eru fætur,kvenna eins fall-
egir og hvað annað, en heldur
ekki fallegri en hvað annað frá
fagurfræðilegu sjónar miði, og
margt verið látið ódásamað, sem
fegurra var.
En séu drættir þeir athugaðir,
sem alstaðar mótar fyrir í lífsvið-
horfi nútíðarkonunnar, þá finst
mér sem reka muni að því, að all-
mikil bylting muni gerast í kven-
búningi, þegar þessi stuttkjóla-
siður hefir Iifað sitt fegursta.
Síðustu tízkufyrirbærin koma
manni á þá trú. Stuttkjóllinn eða
kjólgopinn virðist vera upphaf
þess, að konur taki að klæðast
jökkum af svipaðri gerð og karl-
ar, og alls engum pilsum. Tekst
þá af kvenhataralýðnum ómakið
að úthúða pilsvörgunum. Með öðr-
um orðum: Þeir tímar eru að
nálgast, að mismunur á búnaði
manns og konu hverfur hjá oss,
eins og t. d. hjá Austurlandaþjóð-
um ýmsum. Menn vita, að það
var. siður í fornöld, að karlar og
konur byggjust eins eða líkt, og
er enn siður víða. Kjólar kvenna
eins og tíðkast hafa fram á vora
daga, eru leifarnar af kirtlum
eð skikkjum fornaldarmanna. Or-
sökin til þess að konur héldu leng-
ur í þennan forna klæðnað beggja
kynjanna, er eflaust sú, að þær
áttu jafnan við frumrænni lífs-