Lögberg - 04.08.1927, Síða 1

I
40. ARGANGUR j
Helztu heims-fréttir
Canada.
Að afstöðnum fylkiskosningun-
um hinn 28. f. m. úrskurÖaði kjör-
stjórinn Gagnon rhb.) kosinn í St.
Boniface ikjördæminu með einu at-
kvæði fram yfir Bernier (con.)
Endurtalning atkvæða í því kjör-
dæmi hefir nú fram fariÖ og hefir
Roy dómari úrskuröað Bernier
kosinn meÖ 28 atkvæöum fram yfir
Gagnon. Er þessu þannig varið aÖ
dómarinn úrskurðaÖi 35 atkvæði ó-
gild, en sem kjörstjórinn hafði tal-
ið góð og gild, og voru flest þeirra
fyrir Gagnon. AtkvæðaseÖlarnir
voru merktir með tölunni 2 og ekk-
ert annað á þá skrifað. Endurtaln-
ing hefir farið fram í fleiri kjör-
dæmum ,en ekki raskaÖ fyrsta úr-
skurði. Hafa þá kosningarnar fallið
þannig, eftir því sem nú stendur að
í stjórnarflokknum eru 29, con-1
servatives 15, liberals 7, verkamenn
3 og 1 er utanflokka.
* * •
Það lítur út fyrir að búlönd í
Vestur-Canada séu töluvert að
hækka i verði. í vikunni sem leið,
voru við opinbert uppboð seldar 160
ekrur af skólalandi, í grend við
Rosetown, Sask. fyrir $76.00 ekran.
Mun það vera hæsta verð, sem þar
liefir lengi fengist fyrir bújarðir, en
töluvert af landi hefir þó nýlega
verið selt í Saskatchewan fyrir
$60.00 ekran.
• * *
Fyrir nokkrum dögum fréttist að
Mr. John Olver hefði sagt af sér
stjórnarformensku í British Colum-
bia, vegna heilsubrests og að Mr.
J. D. MacLean fjármálaráðherra
yrði eftirmaður hans. Þetta hefir
ekki reynst rétt, því þrátt fyrir það,
að Mr. Oliver er mjög bilaður á
heilsu, heldur hann samt áfram að
vera stjórnarformaður fyrst um
sinn, samkvæmt tilmælum ráðherra
sinna og flokksmanna. Mr. Mac
Lean hefir um tíma verið settui\
stjórnarformaður og gegnir hann
nú ýmsum af þeim störfum, sem
Mr. Oliver hefir haft á hendi.
* * *
Það leikur töluverður grunúr
á, að fylkiskosningarnar síðustu
hafi í sumum kjördæmum ekki
farið fram eins og vera bar, eða
lögum samkvæmt. Það er t. d.
sagt, og þykir ekki vafa bundið,
að í Rupert’s Land kjördæminu
hafi kosningin, á einum stað að
minsta kosti, alls ekki farið fram
hinn 28. júní eins og til stóð,
heldur 1. júlí, og á öðrum stað, í
sama kjördæmi, hafi mörgum
verið leyft j'að greiða atkvæði,
þótt nöfn þeirra væru ekki á
kjörskránni. Eitthvað líkt þessu
er haldið að átt hafi sér stað í
einum þremur öðrum kjördæmum.
Væntanlega verður þetta mál
rannsakað, eða að minsta kosti er
nú ráðgert að hefja rannsókn í
þessu máli, en fullráðið mun það
ekki, þegar þetta er skrifað.
Bandaríkin.
Það er fátítt hér í landi að minsta
kosti, að konur leggi fyrir sig þá
atvinnu að járna hesta. En það
gerir Mrs. Sophia Penkinson og
hefir hún smiðju sína á Pike stræti
í New York. Þar vinnur hún frá
kl. 7 ,á morgnana til kl. 5 á kveldin
alla virka daga, árið út og árið inn,
og járnar tiu hesta á dag að meðal-
ta!i. Hún fær aldrei bakverk og
segist hafa alt of mikið að gera til
að vera nokkum tíma veik eða
þreytt. Kona þessi kom frá Rúss-
landi fyrir all-mörgum árum og var
maður hennar járnsmiður og lærði
hún af honum að járna hesta, og
hefir stundað þá atvinnu síðan 1919
að hún misti manninn og hefir hún
* á þann hátt ofan af fyrir sér og
dóttur sinni, sem nú er 16 ára göm-
ul. Það er sagt um konu þessa, að
hún hafi stórar hendur og stælta
vöðva og gefi hraustum karlmönn-
um ekkert eftir hvað afl og vinnu-
þrek snertir.
* * *
Síðastliðið þriðjdagskveld lýsti
forseti Bandafíkjanna, Mr. Cal-
vin Coolidge, yfir því, að hann
yrði ekki í kjöri við forsetakosn-
íngar þær, er fram eiga að fara
1928.
Suður Dakota búum þykir for-
setinn undarlega árvakur, því
hann fer á fætur kl. 5 á hverjum
morgni, síðan hann kom í þe'irra
riki. En þar á móti álita þeir
hann fram úr öllu hófi kveldsvæf-
an, því hann fer í rúmið kl. 8.30
á kveldin. En orsökin til þessa
er sú, að í Washington er klukk-
an tveimur tímum á undan klukk-
unni í S. Dakota, og forsetinn fer
eftir Washington tímanum, þó að
hann sé svo sem 2,600 mílum
vestar í landinu. Hann hefir ekki
fært klukkuna sína siðan hann
kom vestur, og hann getur ekki
verið að liggja í rúminu tvo
klukkutíma á hverjum morgni til
að bíða eftir Dakota klukkunni.
Bretland.
Mr. Baldwin, forsætisráðherra
Breta, hélt ræðu daginn áður en
hann lagði áf stað til Canada o-
sagði þá meðal annars: ”Eg ætla að
taka minn þátt í demantshátíð
Canada-manna, en jafnframt að
halda upp á mitt eigið demants af-
mæli.” Hann er fæddur 3. ágúst
1867.
Hann gat þess að hann ætlaði á
þessari ferS, að koma við í Winni-
peg, og sagði:
“Eg veit ekki hve margir yðar
hafa veitt því eftirtekt, hvað bænd-
urnir í Canada hafa gert. Árum
saman höfðu hveitikaupmenn og
ýmsir gróðabrallsmenn grætt fé á
hveitinu, sem bændur ræktuðu, en
á fimm árum hefir salan á kornteg-
undum í Vestur-Canada tekið gagn-
gerðum breytingum og í staðinn
fyrir lítinn ágóða og örðugleika
hefir komið velgengni og góðar
vonir. Þetta er ein af ástæðunum
fyrir því, að eg ætla að ferðast til
Canada. Mig langar að vera svo
sem eina eða tvær vikur með þeim
sem bjartsýnir eru og vongóðir.
Þetta er alt verk bændanna
sjálfra. Eftir stríðið, þegar allar
bændavörur voru að falla í verði,
fóru bændurnir að ráðgast um það
sín á milli hvað gera skyldi, og þeir
mynduðu hveitisamlag í fylkinu,
þar sem mest af hveitinu er fram-
leitt, og bændurnir ráða því alger-
lega sjálfir. Eyrir einu ári var fé-
lagatalan í hveitisamlaginu 125,000,
þeir seldu 212,000,000 mæla hveítis,
sem var uppskeran af 14,000,000
ekrum, eða yo^° af allri uppsker-
unni í Canada. ,
Vitaskuld hafa menn ýmislegt að
athuga við samtök eins og hér er
um að ræða. En það er talið áreið-
anlegt, að þau hafi komið í veg
fyrir verðfall á hveitinu og haldi
verðinu stöðugra en ella mundi.
Viðfangsefni yðar hér heima
fyrir, eru ekki eins mikilfengleg, en
þau eru miklu margbrotnari og
vænt þætti mér um að sjá, að þér
réðuð fram úr vandamálum yðar,
með samtökum og samvinnu, eins
mynduglega og hagkvæmlega, eins
og bræður yðar í Canada hafa gert.”
Hvaðanœfa.
íbúatala Nýja Sjálands og eyja
þeirra, er til þess teljast, er frek-
lega hálf önnur miljón, eftir siS-
ustu hagsskýrslum að dæma.
Samkvæmt nýútkominni skýrslu,
frá heilbrigðismála skrifstofu þjóð-
bandalagsins, League of Nations,
dóu úr spönsku veikinni yfir hundr-
að þúsundir manna í Norðurálf-
unni, tvo síðustu mánuðina af ár-
inu af árinu 1926, og í síðastliðnum
janúarmánuði.
* * *
Eyrir mörgum árum kevptu hjón
í bænum Urbana, í Illinois ríki,
fiðlu $25.00. Fiðlan var fornfáleg.
Lá hún innan um skran í súðher-
bergi í húsi þeirra hjóna. I fyrra
fór sonur hjónanna að læra að lei-ka
á fiðlu, þá mundu hjónin eftir
gömlu fiðlunni. Datt þeim í hug að
láta gera við hana og láta drenginn
æfa sig á henni. Tóku þau nú eftir
því, að letrað var á hana Antonius
Stradivarius Cremona Sis Faciebat,
anno 1716.
Ennfremur voru á fiðlunni
stafirnir A. S-, sem sagt er að séu
á öllum Stradivarius fiðlum. —•
Fiðluleikari í Detroit, bauð hjón-
unum þegar i stað $10.000 fyrir
fiðluna.
* 43■ *
Ferdinand Rúmeníukonungur dó
á miðvikurdagsmorguninn hinn
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 4. ÁGÚST 1927
20. júlí. Héfir hann lengi
verið veikur af krabbameini og
blöðin hafa oft flutt þá fregn að
hann væri að bana kominn. Sonar-
sonur hans Michael prins, sem er
aðeins fimm ára gamall, hefir nú
verið krýndur konungur Rúmeníu í
stað afa síns. Foreldrar þessa barn-
unga konungs eru þau Coral krón-
prins, sem hefir fyrirgert rétti sín-
um til konungdóms í Rúmeníu, og
Helen prinsessa frá Grikklandi.
Þrír forráðamenn hins unga kon-
ungs stjórna ríkinu í hans stað, þar
til hann kemst til lögaldurs. Flestir
af lesendum vorum munu kannast
við ömmu litla konungsins, Maríu
Rúmeníudrotningu síðan hún ferð-
aðist í fyrra haust um Bandaríkin
og Canada og kom þá meðal annars
til Winnipeg.
Þegar Hermine giftist Vil--
hjálmi, fyrverandi Þýzkalands-
keisara, þá lét hún setja það í
giftingasamninginn, að hún mætti
yfirgefa karl sinn um tíma á
hverju ári og dvelja á Þýzkalandi,
en þar má hann ekki koma, eins
og kunnugt er. í sumar ætlaði
hún að dvelja í Berlín og halda
þá til í höll Vilhjálms keisara I.,
“gamla keisarans”. Þessi höll
tilheyrir nú SVilhjálmi II, sam-
kvæmt úrskurði lýðveldisstjórn-
arinnar á Prússlandi, og sýnist
þá ekki nema eðlilegt, að kona
hans megi vera þar, ef hún vill.
Höllin er auð, en henni er haldið
í góðu lagi og til þess búin að
flutt sé í hana nær sem er. “Frá
almennu sjónarmiði” virðist það
því í alla staði eðlilegt, að kona
eigandans búi í höllinni ef henni
svo sýnist, en stjórnin á Prúss-
landi er á öðru máli, og ef hún
hefir ekki béinlinis bannað frúnni
að vera í höllinni, þá hefir hún
þó að minsta kosti sterklega var-
að hana við því, og seftist ekki
geta gefið henni nokkra trygg-
ingu fyrir því, að henni sé þár ó-
hætt að vera vegna kommúnista
og ofbeldismanna.
* * *
Út af morði varaforsetans á ír-
landi, Kevin O’Higgins, hefir Cos-
grave forseti lagt fyrir þingið
lagafrumvarp, sem miðar í þá átt
að koma í veg fyrir, að önnur
eins ofbeldisverk geti haldið á-
fram þar í landi. Er aðal efni
þessa lagafrumvarps, að veita
stjórninni heimild til, 1. að lýsa
yfir þv,í, nær sem er, að landið sé
undir herstjórn, og setja á stofn
herrétt til að prófa sérstök laga-
brot; 2. að reka úr landi hvern
borgara, sem tilheyrir ólöglegum
félagsskap; 3. að gera upptæk rit,
sem stjórnarskránni eru and-
stæð; 4. að bæla niður allan fé-
lagsskap, sem ekki er lögum sam-
kvæmur, og 5. að leggja dauða-
hegningu við því, að geyma vopn
leynilega.1
Úr bœnum.
íslendin^ar! Fjölmennið á ís-
lendingadaginn, sem haldinn verð-
ur í River Park næstkomandi
laugardag, þann 6. þ.m.
Mr. Sigurður Þorsteinsson frá
Langholti í Flóa kom til borgar-
innar síðastlíðinn þriðjudag, Er
hann yfirstýrimaður á togara, er
sækir veiðar frá Halifax. Mr.
Þorsteinsson er bráð-efnilegur,
ungur maður, sem sterkan áhuga
hefir á öllu sem íslenzkt er. Dvel-
ur hann hér í borginni fram yffr
íslendingadaginn.
Bréf eiga á skrifstofu Lögbergs:
Miss Kristrún Johnson, Mr. G.
Ólafsson og Mr. Guðm. A. Stef-
ánsson, öll í Winnipeg.
Hinn nýkjörni þingmaður Gimli-
kjördæmis, Mr. I.. Ingaldson, frá
Árborg, leit inn til vor í vikunni
sem leið. Oss var mikil ánægja
að sjá hann og hafa tækifæri til
að óska honum til hamingju með
hans nýju stöðu.
Séra Jónas A. iSigurðáson kom
til borgarinnar á mánudagsmorg-
uninn, á leið til Hnausa, Man.
Fór þangað til að flytja þar ræðu
á íslendingadeginum, sem haldinn
var 1. þ.m.
Mr. og Mrs. M. G. Magnusson,
frá London Ont., komu til borg-
arinnar á laugardaginn. Ætla
þau að dvelja hér vestra um
mánaðartíma hjá ættingjum og
vinum.
Mr. Steingrimur Arson flutti
fyrirlestur um ísland í Good
Templara húsinu á fimtudags-
kveldið, í vikunni sem leið, og
sýndi jafnframt margar myndir
frá ísladni. Fyrirlesturinn var
fróðlegur og skemtilegur og
myndirnar góðar. Mr. Arason og
frú hans fóru daginn eftir til
Mounta'in, N. Dak.
Mr. Gestur Oddleifsson frá
Geysir, Man., var staddur í borg-
inni í vikunni sem leið og var
hann að sækja fund hveitisam-
lagsins, sem haldinn var í Bran-
don. Þaðan fór hann í bíl til-
Leslie, Sask. Með honum var
kona hans, dóttir og tengdasonur.
Mr. og Mrs. Sveinbjörn Ólafs-
son frá Chicago komu til borgar-
innar á mánudaginn í þessari
viku. Þau dvelja hér um tíma hjá
móður Mr. Ólafssonar og syst-
kinum.
Mr. og Mrs. Sveinn Kristjánv
son frá Elfros Sask., hafa verið í
borginni um tíma og verða fram
yfir íslendingadaginn. Þau fara
einnig suður til N. Dak.
Mr. J. S. Gillis, frá Brown, Man.,
kom til borgarinnar á laugardag-
inn frá Brandon, þar sem hann
sat fund hveitisamlagsins. Hann
fór svo til Riverton og sótti ís-
lendingadaginn á Hnausum. Fór
heimleiðis á þriðjudaginn.
Mr. og Mrs. S. B. Johnson frá
Wynýard, Sask., sem dvalið hafa
hér í borginni um tveggja vikna
tíma, ásamt börnum sínum, lögðu
af stað heimleiðis á þriðjudag-
inn.
Laugardaginn þann 23. f.m. kom
saman allmikill mannsöfnuður, og
tók húsráð á heimili þeirra Mr.
og Mrs. Thorsteinn Bjarnason, og
585 WiBiam Ave. hér í borginni.
Var tilefnið þab, að nýkomin var
í heimsókn til , foreldra sinna,
nýgift dóttir þeirra hjóna Lillian,
ásamt manni sínum, Mr. J. »Lor-
enz. Mr. Sigfús Anderson hafði
orð fyrir gestunum, og afhenti
I ungu hjónunum fagran blóm-
geymir úr silfri, til minja um
I hamingjuóskir jviðstaddra vina.
Þakkaði Mr. Lorenz heim-
sóknina og gjöfina með velvöldum
orðum. Að loknu borðhaldi
skemtu gestir sér við söng og
dans fram eftir nóttu.
Hvalaveiðar í Suður-
höfum.
M. J. í “Iðunn”.
Það er sagt, að einu dýraveið-
ar, sem aldrei hafi verið reknar
að gamni eða qingöngu sem 1-
þrótt, sé hvalaveiðar. Og þó er
margt, sem draga, mundi æfintýra-
þyrsta .íþróttamenn að þessum
veiðiskap: Löng ferðalög, hættur
af ís og óveðrum, blindskerjum og
ýmsum býsnum, 'æsandi atburðir,
vandi mikill og flest það, sem slik-
ir menn sækjast eftir. En það
stendur í vegi, að til þessa veiði-
skapar þarf meiri, dýrari og marg-
brotnari útbúning, en' flestra
veiða annara.
Norðmenn hafa lengi verið
framarlega í flokki hvalveiði-
manna. Þeir hafa elt hvalina inn
í ísana við porðurheimskautið,
hér við ísland og annarsstaðar í
norðurhöfum og nær gereytt öllu
hvalakyni hér. Þá hafa þeir snú-
ið stefni í aðrar áttir og mun
varia sá blettur vera til á allri
heimskringlunni, sem Norðmenn
hafa ekki heimsótt með hvala-
skutulinn og bræðsluofnana. Suð-
urhafseyjar, Brasilíustrendur og
Japansstrendur, Madagaskar og
vesturströnd Afríku hafa þeir
kannað og horfið þaðan aftur, er
fækka tók hvalnum. Og loks var
lialdið til Suður-íshafsins. Það
eru hvalaveiðar þar, sem hér skal
dálítið sagt frá að gamni, eftir
bók, sem danskur læknir, Aage
Krarup Nielsen skrifaði. Hann
var með ,í einum slíkum leiðangri,
1920—21, og gat því sagt frá eft-
ir eigin sjón og reynd.
Flestir hvalaveiða leiðangrarn-
ir eru gerðir út frá 3 smábæjum,
og má nærri geta, að uppi er fót-
ur og fit í bæjum þessum, um þær
mundir, er skipin eiga að leggja
af stað. Veiðunum er hagað þann-
ig, að send eru stór skip, um 10
þús. smálestir, og er í þeim allur1
útbúningur til þess að geta hag-
nýtt hvalinn, skorið hann, saxað
og brætt. Þessi skip eru kölluð |
“móðurskip” og fylgja hverju
þeirra 3—4 smærri skip, hval-
fangarar, sem hér voru tíðast svo
kallaðir. Veiða þeir hvalinn og
draga að “móðurskipinu”.
Leiðangur eins og þessi er á-
kaflega dýr. Það eru tugir milj-
óna, sem liggja í þessum fyrir-
tækjum og leiðangursmenn skifta
þúsundum. Bæir þessir lifa al-
veg á hvalvéiðunum, og hafa
lengi gert. Kynslóð eftir kynslóð
fást menn við þetta, og ættirnar
eiga sína sögu við hvalvéiðarnar.
1 eirini ætt eru ágætar skyttur, í
annari fyrirtaks sjómenn o.s.frv.,
og það er sómi ættarinnar, að
bregðast ekki í þessu efni. Það
má því nærri geta, hve mikið
gengur á, þegar verið er að búa
leiðangurinn út, í septembermán-
uði. Allir láta hendur standa
fram úr ermum, og karlarnir, sem
eru orðnir of gamlir til þess að
geta lagt á sig erfiðí, yngjast
samt upp og segja sögur af fyrri
leiðöngrum, hættum og hreysti-
verkum.
Loks leggja svo skipin út, éitt
eftir annað. Það eru að eins
“móðurskipin”, því að hvalveiða-
bátarnir eru látnir liggja í Suður-
Ameríku milli veiðitímanna. En
Itiðin er löng. Fyrst er haldið til
Englands og tekin þar kol, en í
þetta skifti, seín hér er frá skýrt,
skall kolaverkfall mikið yfir rétt
í þeim svifum, og varð því skipið
að fara til hafna í Vestur-Afríku
og síðan til ‘Suður-Ameríku og
tafðist talsvert við það. Kol'in
kostuðu nokkur hundruð þúsund
S krónum meira fyrir bragðið, og
hver dagur af hinuirl dýrmæta
veiðitíma þó enn þá meira.
Síðasta höfnin, sem lagt er út
frá, er Port Stanley á Falklands-
eyjum. Þar stóð hin ægilega sjó-
orusta 1914, þegar flotadeild
Þjóðverja var eyðilögð. Eyjarn-
ar eru hrjóstrugar og strjálbýlar,
og í Port Stanley búa éinar 800
sálir og þessi sjóorusta er enn
þann dag í dag aðalumræðuefn-
ið. Menn segja, að eftir 2—3
hundruð ár muni hún enn verða
aðalumræðuefnið, svo hægfara
er þar alt og tilbreytingalust.
Svo er haldið beint suður í ís-
haf. Ekki líður á löngu áður en
fyrsti ísjakinn heilsar skipinu og
svo gerast þeir æ nærgöngulli.
Stormar og illviðri eru í lofti, þó
að komið sé fram á sumar. Og á
sjálfum jólunum komust þeir í
höfn.
Aðal bækistöð skipanna, er ein-
kennileg eyja, sem heitir Decep-
tion Island eða Vonbrigðaeyjan á
íslenzku. Hún er með þeim und-
arlega hættti mynduð, að stór-
eflis eldfjall hefir þar sigið í sjó
með gíg og öllu saman. Hafið
hefir brotist inn um gígsbarminn
á einum stað, og er þar nú inn-
sigling, en annars girðir gigs-
barmurinn alt í kring, svo að þar
inni er hlé fyrir öllum veðrum.
Höfriin er sem sé ekkert annað
en gígurinn, sem er fullur af
sjó. Væri óskandi, að fjallið
fyndi ekki upp á því að fara að
gjósa eftir gamalli venju meðan
skipin liggja þarna, því að þá
þætti líklega éinhverjum hlýna
nóg, þótt suður í íshafi sé.
Strax þegar skipið hefir varpað
akkerum og búið er að tjóðra það
vandlega með strengjum í allar
áttir, er tekið til óspiltra mála, og
breytist skipið þá á svipstundu í
stóreflis bræðsluverksmiðju. Hval
bátarnir koma svo með veiðina
að hliðinni á móðurskipinu og er
þar hvölunum komið fyrir. Hóp-
ur manna tekur þegar að fletta
spikinu af með löngum ljáum, en
jafnóðum og spikflísin er þannig
losuð, er krækt í hana járnkrók-
um og hún dregin upp í skipið.
Slík þjós getur numið upp undir
8000 pundum. Þegar upp á þil-
farið er komið er spikið skorið í
stóra parta og þeim stungið í göt
á þilfarinu, en úr því taka svo vél-
arnar við. Brytja þær það æ
smærra og smærra og merja, þar
til spikið rennur eins og þykk
elfa, sem skiftist í margar kvísl-
ar, og rennur ein í hvern bræðslu-
ofn. Hver af þeim tekur um
15,000 lítra og eru þeir 8—10 á
hverju skipi, og í þeim verður
spikið að olíu. Auk þess eru sér-
stakir bræðsluofnar, þar sem olía
er unnin úr tungu, sporði og
nokkrum feitustu beinum hvals-
ins. Þetta gengur með syngjandi
hraða, svo að sami hvalurinn,
sem byltir sér frí og frjáls í öld-
unum að morgni, getur verið orð-
inn að tærri olíu að kveldi. Það
er lika betra að hafa hraðann á,
því veiðitíminn er ekki nema 4
mánuðir. Útgerðin kostar tugi
miljóna og hvert skip verður því
að fá fullfermi. Og þegar veðr-
ið er gott og veiðin fjörug, svo að
stórar breiður af hvalskrokkum
eru festar við skipin, þá getur
að líta það mesta áframhald við
vinnu, sem þekkist. Vélar og
menn keppast sem mest má verða,
skark og högg, blástrar og stunur
vélanna blandast saman við hróp
og köll, blót og ragn og annað
slíkt, sem menn hafa til þess að
halda sér uppi þegar þeir eru
þreyttir. En áfram vilja allir
halda sem bezt, því að allir, frá
foringja fararinnar til vika-
drengsins, hafa ágóðahluta af því
sem aflast.
ómögulegt er að segja, að bein-
línis sé snyrtilegt umhverfis
hvalvéiðarnar, eins og varla er
við að búast. Þegar dauðir hval-
ir liggja í sjó, myndast innan í
þeim vindur, sem blæs þá út, svo
að oft er því líkast sem floti af
Zeppolinsloftförum hafi sezt á
sjóinn, og þegar svo gat kemur á
hvalinn þykir flestum sá þefur
hinn fúlasti og stækasti, sem bor-
ið hefir fyrir vit þeirra. Auk þess
er loftið fult af stækjulykt þeirri,
sem iafnan er nálægt bræðslu-
stöðvum og hvalfjörum, ekki sízt
þegar blæjalogn er, og gígurinn
verður eins og lokað hús. En á
sjálfu skipinu er alt smurt í olíu-
brækju, sem smýgur gegn um alt
og sósar alt, og þegar kolareykur
og annar óþverri sezt í þessa
brækju, þarf varla á að bæta. En
öllu má venjast, og fæstir hafa
tíma til að hugsa um þessa smá-
muni.
Svona er haldið , áfram viku
eftir viku og mánuð eftir mánuð.
En veiðitíminn er fljótur að líða,
og alt í einu fer að bera á því, að
veiðibátarnir fara ekki að hafa
undan í aðdráttunum. En borð
er á olíugeymunum og ekki má
koma heim öðru vísi en stútfull-
ur. Eitt skipið hefir horfið og
er komið eitthvað suður í ísinn,
en það verst allra frétta um horf-
urnar. En öllu má ofbjóða, einn-
ig hvalamergðinni umhverfis De-
ception og það lítur út fyrir, að
hún sé í raun og veru að ganga
til þurðar. Hvalurinn sýnist
hafa flutt sig.
Og svo tínast skipin, eitt af öðru
úr læginu góða, og halda suður í
enn meiri ís og auðn. Á þessi
svæði hafa engir komið nema
harðgerðir heimskautafarar og
rannsóknarar, til dæmis Charot.
franski vísindamaðurinn, sem
hingað til lands kom nýlega, var
þar við rannsóknir). ísinn þétt-
ist æ meir og í landi sjást tignar-
leg fjöll, alþakin ís og snævi.
Loks er lagst í ágætt lægi, sem
kallað er Port Lockroy. Það lægi
fann Charot árið 1904. En fyrst
þarf nú að búa vel um sig, og
heilan dag er ekki annað gert en
festa skipið. Mörgum akkerum
er varpað óraveg frá skipinu, og
keðjurnar renna út svo langar,
að þv,í er líkast, sem aldrei muni
takast að draga þær inn aftur.
Og úr afturstafni eru handleggs-
digrir kaðlar strengdir um kletta-
nybbur í landi. óvönum sýnist alt
þetta vera nokkuð óþatft í þessu 1
ágæta lægi og blíðu veðri. — En
tveim dögum síðar hefst 18 kl.-
stunda ofsarok, svo tryllingslegt
og rammaukið, að allir 7 kaðlar
standa nötrandi eins og strengir
á hljóðfæri. Skipstjórnarmenn eru
gamlir í hettunni og reyndir.
Aldrei hefir hvalveiðaskip strand-
að þar fyrir handvömm og víst
royndar aldrei yfirleitt, og má
það næstum einstakt héita.
Meira—
Skr úðf ar ar my ndin.
Nokkur bréf hafa borist þjóð-
hátiðarnefndinni um ágæti stóru
myndarinnar, sem tekin var af
vagni íslendinga 1. júlí s. 1. og
i;m þá sögulegu þýðingu, sem hún
hefir til sönnunar íslenzkri
menning og sem alþýðu fólks hér
i landi var áður ókunn. Jafnvel
háskóla lærðir menn hafa játað
vanþekkingu sína í þessu efni.
Þeim hafði verið kent, að brezka
þingið væri “Mother of Parlia-
ments” og lengra höfðu þeir ekki
leitað eftir sönnunum. Þeim kom
það því nokkuð á óvart, þegar
þeir sáu, ekki að eins auglýsingu
a íslenzka vagninum um að þjóð-
þing þeirra frá 930 væri elzta lýð-
veldisþing í heimi, heldur líka þá
fyrstu þingsetu í lifandi eftir-
líking — starfandi, með lögsögu-
mann í forsæti og hvern goðann
eftir annan standa á fætur til
NÚMER 31
ræðuhalda í Lögréttunni, og sem
Winnipeg blaðið Free Press við-
urkendi að hafa verið hartnær
alfullkomna eftirlíking þeirrar
fyrstu þingsetu íslendinga, eins
og sagan lýsir henni. Nokkuð
margir hérlendir menn hafa keypt
mynd þessa fyrir þá sögulegu
þýðingu, sem hún hefir, og fyrir
þá ótvíræðu sönnun, sem hún
flytur um menningu og stjórnvísi
íslendinga í fornöld.
Þjóðhátíðarnefndinni er það
áhugamál, að íslendingar hver-
vetna í þessari heimsálfu hafi
samtök til þess að útbreiða sölu
myndarinnar. Hún er einhuga
þéirrar skoðunar, að myndin eigi
að prýða vegg á hverju íslenzku
heimili hér vestra í Ameríku, af
því
1. Að engjn mynd sé þar betur
viðeigandi eða hafi jafn þjóðern-
islega þýðingu, og
2. Vekja meira athygli áhorf-
enda en flest annað, og
3. Að hún leiði til unmtals og
örfi til eftlirleitar uppKýsinga I
sögu Islands og afrek þjóðarinn-
ar á öllum sviðum í fortíð og nú-
tíð, með öðrum orðum, sé ment-
andi.
Myndin er ódýr, $1.25, og fæst
hjá ísl. blöðunum í Winnipeg, og
hjá forseta og ritara nefndarinn-
ar. Peningar fylgi öllum pönt-
unum. — Sendið pantanir sem
fyrst og sem flestir.
Nefndin.
Vér spyrjum.
Ei er vanzi anda mannsins
út um geima hugnáms sveima,
og á gátum lausnar leita
lífsins sjóla að tignarstóli.
Dásemd! kanna dulinsranna,
og draum óljósum ráðning kjósi.
En hitt er satt: í himinbratta
hverfur þróttur vorum dróttum.
Skyn ef kanna mætti manna
megingeima sólnaheima,
hvort þá kynni heima að finna
himinsjóla á veldisstóli.
Eða máske að hinn hái
eins sé nærri, hvergi fjarri
hvar sem vér í alheim erum
undir tjaldi hans og valdi.
Skynheim utar ekkert vitum,
ei á gátum ráðning hljótum;
herra ei kunnum hæstan finna,
hann því utar skynheim situr.
Segjum fylli alheim allan
æðstur drottinn geims og hnatta.
En hverriig er hans háttað veru?
Hveri^ig má yor skynjun sjá
hann?
'Sólin hverfir sínu kerfi,
sjálf þó haldin æðra valdi.
Eru kerfin öll að hverfast
utan um sól á miðpunktsstóli?
Hreyfiþunga er haldi gangi
heims í stérku sigurverki,
stjórnarafl í stjörnutafli,
stöðvar máttar. Er það Drottinn?
Vizka og þekking voga ekki,
vér þótt beiðum, svör að greiða.
Trúin ein þá úrlausn reynir,
örugg þykist, vitar blika:
Dýrðleg verkin, vísdómsmerkin
vitni bera’ um guðdómsveru,
og skaparans mál í skýrum sál-
um,
Skynlaus máttur ei er Drottinn.
Fræðin enn oss kristin kenna
að kæmi Guð á jörðu niður.
Ferðamóður þá hann þáði
þekka hvíld í Abrahams tjaldi.
Og við Jakob lipran lék hann
langan tíma snarpa glímu;
hann þó félli á hné að velli
hörðu af Jakobs glímutaki.
Hve skal lengi halda að mengi
Hebreafræði í trúarræðu?
Ásjón milda alheimsvaidar
enginn maður hefir skoðað.
Helgisagnir sjóta og ragna
sjást í ljóðum fornra þjóða.
Hefir trúin til þar búið
tál og blekking andstætt þekk-
ing.
Kaldeaspeki er kafin ryki
í klefa gleymsku, nærri héimsku,
Hún sem dáðu helztu þjóðir
og héldu, í lotning, vizkudrotn-
ing.
Munu ei gyðjur mannaniðja
jnæta allar slíku falli,
óháð skynsemd úr þá vinsar
aldasora gullið dýra,
Reynir þekking ríki að stækka,
af rúnum dulum svifta hulu.
Henni þökk. En þó mun ekki
þörf á trú nein rýrnun búin.
Þekking vandi stefnu og standi
stýrið við á eigin sviði;
síðan trúin til þess búin
taki völd í áframhaldi.
B. Þorsteinsson.