Lögberg - 01.03.1928, Blaðsíða 1

Helztu heims-íréttir
41. ARGANGUR |
Canada.
Ale^xander Dawson, fyrrum
dómari í Manitoba, andaðist á
laugardaginn var, 25. febrúar,
sjötíu og níu ára að aldri.
•» * *
Á sunnudagskveldið, 26. febr.,
andaðist að heimili sínu í Winni-
peg, Dr. James William Arm-
strong. Fæddur í Nova Scotia
1860. Hafði verið um 40 ár í
Manitoba. Var lengi fylkis þing-
maður og ráðherra þegar Norris
var stjórnarformaður.
* * *
Fylkisstjórnin í Manitoba hef-
ir nú lagt fyrir þingið frumvarp
til ellistyrkslaga í samræmi við
ellistyrkslög sambandsstjórnar-
innar. Samkvæmt þeim lögum,
geta þeir notið þess ellistyrks,
sem (a) eru brezkir þegnar og
_konur, sem verið hafá brezkir
þegnar áður en þær giftust, en
tapað þegnréttinudum sínum við
giftinguna; (b) eru fullra 70 ára
að aldri; (c) hafa verið 20 ár í
Canada; (d) hafa átt heima síð-
astliðin fimm ár í því fylki, þar
sem sótt er um styrkinn; (e) eru
ekki Indíánar, samkvæmt Indíána-
lögunum; (f) hafa ekki tekjur,
sem svara $365 á ári, og (<g) hafa
ekki afsalað sér eignum eða tekj-
um til þess að geta notið eili-
styrksins. Um styrkinn má sækja
nær sem er, eftir að umsækjandi
er orðinn 69 ára og 9 mánaða.
Auðvitað verður hver umsækj-
andi að vera við því búinn, að
geta sannað, að hann haiji rétt til
styrksins og þurfi hans við, t. d.
sé nógu gamall o. s. frv.
Styrkurinn er $20 á mánuði fyr-
ir þá, sem ekki hafa meira en
$125 árstekjur, en minkar að því
skapi, sem tekjurnar eru þar yf-
ir alt upp í $365 á ári, en þeir
sem hafa svo miklar árstekjur
eða meiri, fá engan ellistyrk.
Leiðtogar allra flokka á Mani-
•tobaþinginu tóku frumvarpinu
mjög vel, þegar þ^ð var lagt fyr-
ir þingið. Það er að segja, að
allir tóku vel hugmyndinni um
ellistyrk, en um frumvarpið, eins
og það er lagt fram, eru tðluvert
deildar meiningar. Um upphæð-
ina, sem gamla fólkið á að fá, er
ekki að deila, ef þessi fylkislög
ei?a að vera í samræmi við sam-
bandslögin, og þau verða að vera
tað, því sambandsstjórnin borgar
kelminginn af kostnaðinum. En
ekki eru allir ánægðir með þetta
°* vilja hafa aldurstakmarkið
i®gra og styrkinn hærri. En hitt,
kvernig Manitobafylki á að fá það
fé, sem það þarf til að borga sinn
hluta af þessum útgjðldum, um
það eru deildar skoðanir. Frum-
varpið gerir ráð fyrir, að lagður
sé aukaskattur á fasteignir allar
1 fylkinu, er nemi samtals $500,000
á þessu ári. Ekki er samt búist
vi6, að útgjöldin verði svo mikil,
en stjórninni þykir vissara að hafa
vaðið fyrir neðan sig, og Mr.
Bracken segir, að þessi útgjöld
rouni fljótt hækka.— Bæjarráðs-
mennirnir í Winnipeg hafa mót-
mælt því, að ná inn peningunum
oieð hærra skatti á fasteignum,
Því það sé ósanngjarnt gagnvart
Winnipegborg, og segja að með
Því móti verði Winnipegbúar að
borga miklu meira af þessum út-
^jöldum, heldur en þeim í raun
°g veru beri. Stjórnin segist vera
v^jug til að taka til greina allar
&oðar og hollar bendingar, sem
fram kynnu að koma í þessu máli
°g má vera, að einhver hentugri
ráð finnist til að afla þessara pen-
^oga, heldur en stjórninni hafa
d°ttið í hug, en þau ráð eru enn
ófundin.
* * *
Manitoba stjórnin hefir sett
t>rjú hundruð þúsund dala út-
gjaldalið í fjárlögin, sem til þess
er ætlaður, að byrja á því mikla
þarfaverki, að byggja nýtt fanga-
hús, einhvers staðar utan við
borgina, Winnipeg, og á þá jafn-
framt að leggja niður gamla
fangahúsið, sem er rétt hjá há-
skóla-byggingunni og þykir þar
meir en lítið hvimleitt nágrenni,
sem von er til. Sjálfsagt dregst
það þó nokkuð lengi enn, að þes«i
nýja bygging komist upp. Stjórn-
in segist enn ekki hafa fengið stað
fyrir þetta nýja fangelsi, en
hún hefir tekið málið að sér,
svö vænta má, að af framkvæmd-
um verði áður en mjðg langt líður.
* » *
Á síðastliðnum þremur mánuð-
um hafa verið drepnir 3,310 úlf-
ar í Ontario fylki og hefir fylk-
isstjórnin varið hér um bil $50,000
fyrir verðlaun fyrir þetta úlfa-
dráp, virðist svo, sem þeim fari
alt af fjölgandi 1 norðanverðu
Ontario fylki, og það er mikið
talað um að verja enn meiru fé
til að eyðileggja þá, en stjórnin
er samt ekki á því sem stendur.
* * *
iSíðan 1921 hefir sambands-
stjórnin varið sem næst sjö milj-
ónum dala til innflutningamál-
anna. Fólkið, sem fluzt hefir inn
í landið, er 787,408. Þar^f komu
361,834 frá Bretlandi, 249,521 frá
öðrum löndum í Evrópu og 176,053
frá Bandaríkjunum. Til þess að
flytja þessi þrjú hundruð og sex-
tíu þúsund Breta til þessa lands,
hafa gengið $3,750,000, en til að
flytja inn 250,000 innflytjendur
frá öðrum löndum ílEvrópu, hefir
verið varið að eins $352,368, eða
með öðrum orðum: Hver Breti,
sem kemur til þessa lands sem
innflytjandi, kostar Canada nærri
$10.00, en hver annar innflytjandi
frá Evrópu lítið meira en $1.00.
Þrátt fyrir þetta, hafa margir
orðið til þess, að áfellast stjórn-
ina harðlega fyrir það, hve lítið
hún gerði að því að fá brezka inn-
flytjendur, en láti sér ant um að
fá fólk úr öðrum löndum.
* * *
Hinn 16. febrúar hvarf kona
nokkur, Mrs. Lottie Adams að
nafni, frá heimili sínu, 40 Cunn-
ingham Ave., St. Vital, Man., og
var hennar víða og vandlega leit-
að, og fanst hún loks hinn 27. s.m.
grafin í fönn, í skurði meðfram
akbrautinni sem nefnd er North
Drive í St. Vital, ekki all-langt
austan við Rauðána. Konan var
dáin og bar Hkið þess Ijós merki,
að hún hafði verið myrt. Kona
þessi og maður hennar bjuggu tvö
ein í litlu húsi, og þegar maður-
inn kom heim frá vinnu sinni hinn
16. febr. var konan ekki heima, en
hann undraðist ekki um hana fyr
en næsta dag og hélt að hún væri
hjá föður sínum, sem hún heim-
sótti oft. Var því ekki leitin haf-
in, fyr en eftir tvo daga„
Maður hefir nú verið tekinn
fastur og grunaður um að vera
valdur að þessu voðaverki. Hann
heitir Albert Victor Westgate, og
hefir átt heima í allmörg ár í
Winnipeg, en er Englendingur, og
kom frá London. Hann hefir þá
atvinnu að keyra bíla og þykjast
menn vita til, að hann hafi mælt
sér mót við Mrs. Adams, daginn
sem hún hvarf.
Bandaríkin.
Col. Lindberg kom aftur til St.
Louis 15. febrúar, eftir að hafa
heimsótt fimtán þjóðir í Ame-
ríku, sunnan Bandaríkjanna, og
flogið meira en níu þúsund mílur.
* * *
Fjárhagsáætlun stjórnarinn-
ar, sem lögð hefir verið fyrir
þingið, gerir ráð fyrir $28,581,570
til að mæta kostnaðinum við eft-
irlit vínbannslaganna.
* * *
Frank L. Smith, sem neitað var
um að taka sæti sitt í öldunga-
deildinni vegna ólögmætrar kosn-
ingu, hefir sagt af sér, en var
strax skipaður af ríkisstjóranum
í Illinois til að gegna embættinu
það sem eftir er af kjörtímabil-
inu.
* * *
Senator James E. Watson, frá
Indiana ríkinu, hefir lýst yfir því,
að hann verði í kjöri sem forseta-
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 1. MAR Z 1928
NÚMER 9
Fiskiskipið uJón Forseti,, ferst
Þrettán manns af 25 drukna
Frétt frá London, dagsett 27.
febr., segir, að botnvörpuskipið
“Jón forseti” hafi farist, svo sem
eina mílu frá landi, skamt frá
Reykjavík, og að þrettán, af tutt-
ugu og fimm mönnum, sem á
skipinu voru, hafi druknað —
Fréttin segir einnig, að fjögur
botnvörpuskip hafi komið að, þar
sem skipið var að farast og varð-
skip þar að auki, og hafi menn-
irnir þá allir verið 1 reiðanum, en
efni republicana, þegar útnefn-
ingar fara fram í sumar.
* * *
Árið sem leið gáfu Bandaríkja-
menn meira fé til líknarstarfsemi,
mentamála og annars, sem al-
mennings heill varðar, heldur en
nokkurn tíma áður. Skýrslur eru
enn ekki fyrir hendi, sem sýna,
hve gjafirnar hafi verið miklar
alt árið, en 1. nóvember námu þær
$150,000,000, og er gert ráð fyrir,
að i árslokin hafi þær komist
upp í $200,000,000, að minsta
kosti. Hér eru vafalaust að eins
taldar hinar stærri gjafir, sem
menn og konur hafa gefið í lif-
anda lífi, eða látið eftir sig dá-
in. Þó hefir sjálfsagt eitthvað af
þeim $10,000,000, sem Rauðakross
félagið tók á móti til að hjálpa
fólkinu, sem fyrir flóðinu varð í
Mississippi dalnum, komið frá fá-
tæku fólki. En aðallega eru það
auðmennirnir, sem gefið hafa
þetta mikla fé, sem eðlilegt er
En sumir þeirra hafa líka gefið
afar fé, sumir margar miljónir.
Bretland.
Capt. Malcolm Campbell hefir
farið hraðari ferð í bíl sínum,
heldur en nokkur annar maður
hefir gert alt til þessa. Bíl sinn
kallar hann “Bráfugl” og reyndi
Campbell þolrifin í honum fyrir
skömmu að Dayton Beach, Fla/j
Hraðast fór hann 226 mílur á
klukkustund, en meðal-hraðinn á
all-langri leið var 206 mílur á
klukkustund. Þessi bíll er búinn |
til á Englandi og Capt. Campbell
er brezkur maður.
* * *
í síðustu viku fór loftfar frá
London til iParísar á áttatíu mín-
útum. Það er fljótasta ferð, sem
enn hefir farin verið milli þess-
ara tveggja borga. Vegalengdin
en 230 mílur. Árið 1921 flaug
maður þessa sömu leið á 84 mín-
útum.
* * *
Miljóna eigendunum í Bretlandi
er heldur að fækka, en samt eru
þeir 562. Tekjuskatturinn, sem
þessir auðmenn verða að borga í
ríkissjóð, er afar hár. ' Sá sem
hefir sjö hundruð og fimtiu þús-
und pund í árstekjur, verður að
borga nærri helminginn af tekj-
um sínum í skatta og af dánarbú-
um, sem nema tíu miljónum, verð-
ur að borga um fjörutíu af hund-
raði til ríkissjóðs.
Hvaðanœfa.
Fátækur maður í Warsaw á Pól-
landi, Stanislaw Abaciak að nafni,
sem ekkert hafði fengið að gera
vikum saman, fékk þær fréttir
hér um daginn, frá Denver, Colo.,
áð hann hefði erft þar tólf milj-
ónir dala. Honum varð svo mik-
ið um þetta, að það steinleið yf-
ir hann . En það . leið ekki á
löngu, þangað til hann rankaði
við sér og eru víst fullar líkur til
að hann geti notið skildinganna.
ÞORRABLÓT
klúbbsins “Helga magra” fór fram
15. febrúar 1928 á The Marl-
borough Hotel. Prentuð dagskrá
samsætisins hljóðar svo:
1. Ávarp forseta: A. C. Johnson.
Sungið: “O Canada” og “Ó, Guð
vors lands.”
skolast í sjóinn. Fréttin segir enn
fremur, að 9 af hinum 12 hafi ver-
ið bjargað, en 3 séu enn í reiðan-
um þegar fréttin er send frá
Reykjavík til London, og verður
ekki séð af fréttinni hvort þeir
hafa komist lífs af eða ekki.
Jón forseti var eitt af allra
fyrstu botnvörpuskipum, sem ís-
lendingar eignuðust. Hann var
eign Halldórs skipstjóra Þor-
steinssonar og hans félaga.
Fregn þessi er tekin eftir blað-
2. Minni íslands: Á. P. Jó-
hannsson.
2.' Sólósöngur: Mrs. B. H. Olson.
4. Minni íslenzkrar æsku: J. J.
Bildfell.
Þá flutti M. Markússon kvæði:
“Minni æskunnar”, sem hér fylg-
ir:
Æska, þú ert ei’íf sól
allra vorra hæstu drauma,
blóm, sem vorið bjarta ól,
blika skær við dagsins hjól.
Alt er gleði, ást og skjól,
unaðskliður tærra strauma.
Æska, þú ert eilíf sól
allra vorra hæstu drauma.
Þegar ellin lýir lund,
lyftir minning bernsku daga,
lýsir oss á ljúfan fund
liðin vonar morgun stund.
Kynda fjör í mál og mund
mildir tónar vorsins laga.
Þegar ellin lýir lund,
lyftir minning bernsu daga.
Látum æsku ljósið blítt
lifa hjá oss allar stundir;
traust er vakti vorið hlýtt
verði jafnan ungt og nýtt,
vermi alt með þt-.iió þitt
þar til sólin gengur undir.
Látum æsku ljósið blítt
lifa hjá oss allar stundir.
“Eldgamla ísafold”.
0r bœnum.
Þjóðræknisdeildih “Frón” held-
ur fund í neðri sal Goodtemplara-
hússins þriðjudagskveldið 6. marz
19128, kl. 8 e.h. Skemtiskrá fer
fram að fundarstörfum loknum.
Fjölmennið. Rit.
Ungu piltarnir í Fyrstu lút.
kirkju (The Lutheran Brother-
hood) halda samkomu, “At home”
í samkomusal kirkjunnar á fimtu-
dagskvöldið í næstu viku, 8. marz,
kl. 8.15. Þar verður góð skemtun
og góðar veitingar, og þeir verða
vafalaust margir, sem þangað
koma, ekki bara unga fólkið, held-
ur líka það eldra. Með því get-
ur það notið góðrar skemtunar og
sýnt piltunum vinsemd.
Fimtudaginn þ. 26. janúar lézt
að heimili Guðmundar Kjartans-
sonar, við Reykjavík, Man., Jón
Jónsson Randi, varð bráðkvaddur.
Hann var jarðsunginn í grafreit
Hóla safnaðar, þ. 5. febrúar, af
séra Sigurði S. Christouphersyni.
Jón sál. átti heimilisfang í bygð-
inni um nokkurn tíma. Hann var
að góðu kunnur meðal bygðar-
manna.
Jóns Sigurðssonar félagið held-
ur fund að heimili Mr. og Mrs. H.
J. Pálmason, 942 Sherburn St.,
mánudagskveldið ,hinn 5. iþ.m.,
klukkan 8.
Nýkominn er á markaðinn 9. ár-
gangur Tímarits Þjóðræknisfé-
lagsins, meira en tveim örkum
stærri, en venja hefir verið til.—
Ritsins verður nánar getið í næstu
blöðum. Fæst hjá skjalaverði fé-
lagsins, hr. O. S. Thorgeirssyni,
674 Sargent Ave.
í vikunni sem leið urðum vér
varir við þessa gesti í borginni:
Gest Oddleifsson í Haga, Gunnar
Pálsson og Chris. Einarson, frá
Árnesi, St. Olson, Riverton, Odd
Olafsson, Ri'verton, John Eiríks-
son og Pétur Magnússon frá
Gimli.
íslendingar vilja afnema konungs-
samband við Dani.
Associated Press fréttaskeyti
frá Kaupmannahöfn, dagsett 26.
febrúar, segir að allir stjórnmála-
flokkar á Alþingi hafi komið sér
saman um, að æskilegt sé að af-
nema þá samninga við Danmörku,
sem nú eru í gildi um konungs-
samband milli ríkjanna, og að
ísland verði algerlega sjálfstætt
lýðveldi. Segir fréttin, að ástæð-
an fyrir þessu sé sú aðallega, að
íslendingar vilji hafa sína eigin
fulltrúa í. öðrum löndum og ráða
sjálfir algerlega yfir þeim. Ann-
ars eru samningarnir gerðir til
Ársins 1940.
Aðrar fréttir af þessu hafa enn
ekki borist, svo kunnugt sé.
Þjóðræknisþingið.
Eins og getið var um í siðasta
blaði, var það sett í Good Templ-
ara húsinu í Winnipeg að morgni
dags 21. iebrúar, og stóð það yfir
í þrjá daga, og var lokið um mið-
nætti hinn 23., Fundargerðir
þjóðræknisþinganna hafa á und-
anförnum árum verið birtar í Lög-
I bergi og má gera ráð fyrir, að svo
verði enn gert, og er þvi ástæðu-
laust að skýra hér "frá þeim mál-
um, sem fyrir þingið komu eða
hvernig þau voru afgreidd. Frá
öllu slíku verður sjálfsagt á sín-
um tíma nákvæmlega skýrt.
Þingið var vel sótt, sérstaklega
af Winnipegbúum, og voru starfs-
fundirnir all-fjölmennir og komu
þangað jafnan margir fleiri en
þeir, sem tóku þátt í þingstörfum.
Voru starfsfundir haldnir tveir á
hverjum degi, bæði fyrir og eftir
hádegi, en á kveldin voru almenn-
ar samkomur haldnar til “skemt-
unar og fróðleiks” og voru allar
vel sóttar.
Fyrsta kveldið fóru fram glím-
ur og þótti það gáð skemtun.
Þeir sem unnu í glímunum og
vérðlaun hlutu voru þeir óskar
Thorgeirsson og Björn Skúlason
báðir frá Oak Point, og Benedikt
Ólafsson og Vilhjálmur Jónsson
frá Wmnipeg.
Annað kveldið hélt Þjóðræknis-
deildin Frón sitt árlega miðsvetr-
armót. Það var afar fjölsótt, svo
ekki komust fleiri fyrir í húsinu,
og þótti samkoman skemtileg og
maturinn góður, hangikjöt, og
rúllupylsa og pönnukökur og
margt fleira, og maður gat vel í-
myndað sér, svona í bráðina, að
þetta væri íslenzkur matur. Séra
Rúnólfur Marteinsson stjórnaði
samkomunni vel og skörulega.
Séra Ragnar E. Kvaran og Dr.
Sig. Júl. Jóhannesson fluttu ræð-
ur. Miss Jónína Johnson spilaði
á píanó; J. P. Sólmundsson og
Lúðvík Kristjánsson lásu frum-
ort kvæði og einnig var kvæði
lesið eftir Guttorm J. Guttorms-
son. Árni Stefánsson og Sigfús
Halldórs frá Höfnum sungu ein-
söngva og karlakór Brynjólfs Þor-
lákssonar söng nokkur lög. Var
að öllu þessu gerður góður rómur.
Það er mjög algengt hér á sam-
komum, að þeir sem þar syngja
og spila á hljóðfæri eru “kallaðir
upp aftur”, en það er sjaldgæft
með þá, sem flytja ræður eða lesa
ljóð. Þó kom það fyrir í þetta
sinn, því samkomugestum nægði
ekki eitt af gamankvæðum Lúð-
víks Kristjánssonar, svo hann
varð að lesa tvö. Er það hvort-
tveggja, að gamanljóð hans eru
fyndin og hnyttin, enda fer hann
mjög vel með þau, en þó naumast
nógu hátt í stóru húsi.
Síðasta kveldið söng Sigfús Hall-
dórs frá Höfnum nokkrar þjóð-
vísur, sem þótti góð skemtun og
séra Jónas A. Sigurðsson flutti
langt og snjalt og skemtilegt er-
indi um íslenzka þjóðrækni. Að
því búnu var þingstörfum haldið
áfram og þinginu slitið um mið-
nætti.
Síðasta þingdaginn fóru fram
kosningar embættismanna, og
hlutu þessir kosningu: Séra Ragn-
ar E. Kvaran, forseti; Jón J. Bild-
fell, varaforseti; séra Rögnvaldur
Pétursson, skrifari; séra Rúnólf-
ur Marteinsson, vara-skrifari;
Árni Eggertsson, féhirðir; Jakob
Kristjánsson, varaféhirðir; H. S.
vegna ofveðurs hafi þeir ekki
getað haldið sér þar, en 13 þeirra inu Man.Free Press.
—Bardal, fármálaritari; J. G. Jó-
hansson, vara fjármálaritari; O.
S. Thorgeirsson, skjalavörður, og
B. B. Olson og W. J. Johannsson
yfirskoðunarmenn.
Skýrsla forseta
við setningu níunda ársþings
Þjóðræknisfélagsins.
eftir Ragnar E. Kvaran.
Niðurl.
Geta vil eg þess með þakklæti,
að Aðalsteinn Kristjánsson hefir
einnig gefið félaginu $100 til
verðlauna fyrir ritgerð í Tímarit-
ið, samkvæmt reglugerð, er gef-
andinn hefir samið í samráði við
stjórnina. Mun nefndin, sem
veitir verðlaunin, gera grein fyr-
ir þeim á þinginu.
Stjórnarnefndin hefir fundið
til þess, að ekki *má lengur drag-
ast, að félagið leiti löggildingar,
samkvæmt þeim lögum, er í land-
inu gilda. Félagið er nú sem
stendur með öllu réttlaust gagn-
vart þeim mönnum, er t.d. skulda
því andvirði auglýsinga í Tíma-
ritinu. Auglýsingarnar nema nú
orðið aHmikilli upphæð — þær eru
aðaltekjur félagsins — og ber
mikil nauðsyn til þess, að þessi
ágalli sé bættur hið bráðasta.
Og nú hefir gjaldkeri félagsins
aflað sér þeirrar vitneskju, er að
þessu efni lýtur, og leggur fyrir
þingið ákveðnar tillögur um
málið.
Eing og þingheimi er kunnugt,
á félagið dálítinn vísir að bóka-
safni. Safn þetta er að vísu tæp-
lega svo stórt enn þá, að það taki
því að leggja í nokkurn kostnað
til þess að maður fáist til þess að
annast útlán og umhirðu þess.
En hins vegar ber mikil nauðsyn
til þess, að gerðar verði rálstaf-
anir til þess að íslenzkur almenn-
ingur geti átt aðgang að sæmi-
legu safni íslenzkra gullaldar- og
nútímarita. Þetta safn ætti að
sjálfsögðu að vera í Winnipeg,
og engum er skyldara að annast
um það en ' Þjóðrækni-félaginu.
Þá er það og kunnugt, að ein-
stakir menn, bæði hér í borginni
og víða út um bygðir, eiga mikið
af bókum, sem þeir láta sér ekki
mjög ant um að varðveita. Er
lítill vafi á því, að margir þeirra
mundu verða f úsir til þess að
gefa þær bækur í safn, sem vel
væri hirt og almenningi kæmi að
notum.
Sökum þess, sem hér hefir ver-
ið skýrt frá, þykir stjórninni
sjálfsagt að gengið verði frá
reglugerð þessa efnis. Télur hún
sjálfsagt, að þingið geti breytt
henni nokkuð til bóta, enda er
þetta frumvarp fremur samið til
hægðarauka fyrir væntanlega
þingnefnd, en að stjórnin telji frá
því gengið til hlítar.
En í sambandi við bókasafnið
þykir mér rétt að geta enn eins
atriðis. Eins og fjármálaskýrsl-
ur bera með sér, á félagið nú
nokkurt fé í vörzlum umboðs-
mánns Tímaritsins á íslandi.
Stjórninni hefir komið til hugar,
að því fé yrði ekki á annan hátt
betur varið, en til þess að kaupa
þær bækur, sem á markaði eru
heima og sjálfsagðastar þykja í
bókasafn vort. Yrði það vafalaust
greiðasti vegurinn til þess að inn-
heimta féð bráðlega, og hins veg-
ar má telja líklegt, að félagið gæti
komist að óvenjulega góðum
bókakaupum, er keypt væri fyrir
allstóra upphæð í einu. Hefir
gjaldkeri félagsins farið þess á
leit við ágætan mann í Reykjavík,
að eiga um þetta tal við umboðs-
mann og komast eftir væntanleg-
um kjörum. En það kemur til
þingsins kasta að skera úr, hvert
þetta skuli teljast heppileg leið,
og vil eg leyfa mér að benda þeim
mönnum, sem kosnir verða í vænt-
anlegar nefndir, sem fjalla eiga
um útgáfu Tímaritsins, skýrslu
skjalavarðar og bókasafnið, að
taka þetta atriði til yfirvegunar.
Þær fréttir get eg fært þinginu,
að fjárljpgur félagsins er nú með
meiri blóma, en verið hefir áður,
frá því það var stofnað. Stafar
það af hvorutveggju ástæðunum,
að stjórnarnefndin hefir gert sér
far um að halda gætilega á sjóðn-
um, en þó einkum hinu, að gjald-
keri félagsins hefir sýnt frábæra
atorku við auglýsingasöfnun. Og
get vil eg þess, að þó mun upp-
hæðin fyrir auglýsingar næsta ár
nema álitlega miklu meira en
rejndist síðast.
Fjárhagsskýrslur verða lagðar
fram sérstaklega, og þess vegna
er ástæðulaust fyrir mig að rekja
þau mál nú, en eins atriðis vil eg
þó geta. Fjármálaritari hefir
komið fullkomnu skipulagi á verk
sitt og bækur, sem stundum hefir
verið kvartað um á þinginu að
ekki væru nógu greinilega færð-
ar. Skilst mér svo, að nú megi
með miklu minni fyrirhöfn átta
sig á öllum viðskiftum aðalfélags-
ins við deildir og einstak'Iinga. En
mikinn tíma og mikla fyrirhöfn
hefir þetta að sjálfsögðu kostað
fjármálaritara.
Þetta þing er að þvi leyti frá-
brugðið undanförnum þingum, að
nú verður að miða þingsköp við
hina róttæku breytingu á stjórn-
arskránni, sem gerð var síðastlið-
ið ár. Samkvæmt henni er þing-
ið nú að miklu leyti fulltrúaþing.
Eins og mönnum er kunnugt, eru
ekki fullkomin fyrirmæli um það
í stjórnarskránni, hvernig henni
skuli beita í einstaka atriði. Er
þetta all-bagalegt. um 21. grein-
ina, þar sem ræðir um rétt deildá
og einstaklinga. Þótti stjórninni
auðsætt, að hún yrði að koma sér
saman um reglur til þess að fara
eftir, til þess að alt færi ekki í
handaskolum á þinginu. Er gert
ráð fyrir, að deildir geti sent
fulltrú^i á þing, er fari með at-
kvæði allra deildarmanna, þeirra,
er eigi fara með atkvæði sitt
sjálfir. En frá því er ekki skýrt
í greininni, né annars staðar í
stjórnarskránni, hvort einstakir
félagsmenn geti notað rétt sinn til
þess að fara með atkvæði sitt, ef
deild þeirra er áður búin að veita
einhverjum umboð til þess að fara
með atkvæði þeirra. Virtist nefnd-
inni bersýnilegt, að einstaklingar
yrðu að ti'lkynna stjórn deildar
sinnar áður, ef þeir ætluðu deild-
inni ekki að fara með það, eða
fulltrúum hennar. Fyrir þá sök
hefi eg, í samráði við meðstjórn-
endur mína, auglýst, að þeir ein-
staklingar einir geti notið at-
kvæðisréttar síns á þingi, sem
hafi tilkynt stjórn deildar sinnar
að þeir hafi það í hyggju, tveim
dögum fyrir þing. En bæta skal
eg því við, að eg lít svo á, að þetta
þurfi ekki að gilda um einstak-
linga úr deildum, sem alls ekki
senda neina fulltrúav. Þar sem
svo stendur á, þarf enginn árekst-
ur að verða, þótt engin tilkynning
komi fyrir fram.
Eg vona, að þingheimur líti svo •
á, sem þessi ráðstöfun sé í anda
stjórnarskrárinnar. En með því
að þetta er fyrsta þingið, sem
tyýða á hinni breyttu stjórnar-
skrá, þá er áríðandi, að menn komi
sér þegar saman um þingsköp í
þessu efni, þar sem stjórnarskrá-
in ekki nær fyllilega til.
Eg vil því fara þess á leit við
þingmenn, að þeir láti það verða
sitt fyrsta verk, að kjósa tvær
nefndir — kjörbréfanefnd og
dagskrárnefnd. Og eg vænti þess,
að kjörbréfanefnd rannsaki ekki
einungis hverjir séu réttir þing-
menn, heldur geri jafnframt til-
lögur um, hvernig atkvæða-
greiðslu skuli háttað á þinginu.
Það er ógerningur — eða þarf-
laust— að viðhafa við hvern smá-
úrskurð talningu á atkvæðum í
umboði. En fái forseti ekki skýr-
ar reglur til þess að fara eftir,
verður fundastjórn ekki einungis
erfið, heldur og óhugsandi. Verði
þingmenn við þeim tilmælum, að
kjósa kjörbréfanefnd, vildi eg
mælast til að hún yrði föst nefnd
yfir alt þingið og annaðist alla
talningu á atkvæðum,
Deildir félagsins hafa ekki gef-
ið mér skýrslu um, hve margir
félagsmenn hafa látist á árinu, að
undantekinni deildinni “Frón”
hér í Winnipeg. Hún hefir mist
fjóra ágætismenn: Guðvalda Egg-
ertsson, Sigurgrím Gíslason, Arn-
grím Johnson og Thorlák Jónas-
son. Voru sumir þessara manna
óvenjulega starfandi að félags-
málum, enda drengskaparmenn í
hvívetna.