Lögberg - 10.05.1928, Síða 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. MAÍ 1928.
Jogberg
Gefið út hvern Fimtudag af Tf.e Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
Tnlaimar, N-6327 N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáuiknft til blað«tni:
THI COIUMBIIV PRtS8, Ltd., Bo* 3171, Wlnnlpeg. Han-
Utan&ekrift ritetjórane:
EOi fOR LOCBtBC, Box 317Í Winnlpeg, M*"'
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram
The "LöKberg’' te prlnted and publtahed by
Tbe Columblfc Preaa. Ldmltei. ln the Columbla
Sutldtng, «Í6 Sargent Ave Wlnnlpeg, Manltoba.
Óviturleg aðstaða.
Þess var fyrir skömmu getið hér í blaðinu,
að mætt hefði fyrir nefnd þeirri í Sambands-
þinginu, er um innflutningsmálin fjallar, mað-
ur einn frá Saskatchewan, er látið hefði sér
þau orð um munn fara, að slíkt væri með öllu
óviðeigandi, hve miklum grúa af útlendingum
væri árlega hrúgað inn í landið, um leið og ' eni
en engar tilraunir væru til þess gerðar, að fá
liingað innflytjendur frá eyjunum brezku. Gaf
maður þessi það ótvírætt í . skyn, hver feikna
hætta gæti af því stafað, ef til þess kæmi, að
þessir ægilegn útlendingar, sem aldrei yrðu
canadiskir með lífi og sál, fengju yfirhöndina í
Sléttufylkjunum, það er að segja yrðu mann-
fleiri en borgarar af brezkum ættum. Og í
hverju er svo þessi óskaplega hætta fólgin?
Mr. George McPhee, sambandsþingmaður
fvrir Yorkton kjördæmið í Saskatchewan, svar-
aði manni þessum all-snarplega, og komst með-
al annars svo að orði:
“Ummæli fvrgreinds manns eru hlátt áfram
glæpsamleg, og varpa allsendis óverðskulduð-
um skugga á líferni, skapgerð og ætt, þeirra
liinna mörgu ágætismanna af erlendum upp-
runa. er tekið hafa sér bólfestu í kjördæmi því,
er eg hefi þann heiður að vera fulltrúi fyrir.”
Þetta er .sannarlega orð í tímíT talað, því nógu
lengi hefir það liðið verið átölulust, að hinum
og þessum stjórnmálagasprara leyfðist að fara
lítilsvirðingar orðum um mæta borgara þessa
lands., af öðrum uppruna en brezkum.
Ekki er það nokkrum minsta vafa undirorp-
ið, að Canada er þörf á innflytjendum í miljóna
tali til þess að bvggja upp og rækta öll þau hin
voldugu víðflæmi, er bíða þess að hönd sé lögð
á plóginn. Og samkvæmt eðlilegri rás viðburð-
anna, verður heldur eigi komið í veg fyrir slíkt.
Hitt skal og jafnframt tekiíj fram, að það er
síður en svo, að canadisk stjórnarvöld hafi
nokkru sinni amast við innflutningi frá Bret-
landi, heldur alveg það gagnstæða. Hefir. til
dæmis, núverandi sambandsstjóm varið til þess
drjúgum meira fé, að auglýsa kosti Canada á
Bretlandi, en með nokkrum öðrum þjóðum,
hver svo sem árngufinn kann að verða. Canada
sem þjóð, getur undir engum kringumstæðum
staðið sig við, að gera upp á milli hinna ýipsu
þjóðbrota, er tekið hafa sér bólfestu í landi
liér. Þau hafa öll sama hlutverkið að inna af
hendi, hlutverk einingarinnar og góðviljans.
t landi sem þessu, þar sem þroskaskilvrðin
eru svo stórfengileg og mikilvæg, verður að
vaxa upp frjálshuga og víðsýn þjóð, er eigi
lætur það viðgangast, að gert sé úpp á milli
barna sinna, hvort heldur þau eru henni borin
og harnfædd, eða hafa öðlast þegnréttindi að
lögum. Hér skulu allir jafnir fvrir lögunum,
skyldumar þær sömu og hlunnindin líka þau
sömu.
. uPPyaxandi kynslóð þessa lands, sættir
sig eigi við nokkuð minna en það, að canadiskt
þjoðerni verði fvllilega viðurkent, og það sem
fvrst, og mun þá “útlendingsnafnið”, það er
að segja í lítilsvirðandi merkingu, fljótlega
hverfa úr sögunni.
Stórstígar framfarir.
Þótt vélamenningu nútímans, hafi sitthvað
verið til foráttu fundið, og það sumt vafalaust
með réttu, þá verður því samt eigi á móti mælt,
að margt nytsamt hafi af henni leitt, öldum og
óbornum til lítt metanlegra hagsmuna. öld hind-
urvitnanna er nú í þann veginn að syngja sitt
síðasta vers, en tímabil fullvissunnar jafnt og
þétt að rvðja sér til rúms í staðinn.
Það er í raun og veru ekki nema drykklöng
stund, frá því er tekið var .til að iðka fluglist-
ina, en J»ó em nú framfarimar á því sviði orðn-
ar svo hraðfara og risavaxnar, að verulegum
undrum sætir.
Það er engu líkara, en að fluglistin og víð-
varpið séu að renna í köpp hvort við annað.
Það líður tæpast svo dagur, að ekki berist til
evrna mann nýjar, lokkandi fregnir, um ein-
hvern stórsigurinn í annari hvorri þessari
grein. Er hér þó að eins um vingjarnlega sam-
kepni að ræða, grundvallaða á heilbrigðum
metnaði.
Mönnum stendur það enn í fersku minni, er
Lindbergh hinn svensk-ameríski, flaug einn
síns liðs frá New York til Parísar í fyrra vetur,
sem og afrek Þjóðverjanna tveggja og Irans,
er nýlega lentu loftfari sínu á Greenly Island,
skamt undan ströndum Quebec fylkis. Sam-
göngutæki sem þessi, eru að stytta svo hinar
lengstu f jarlægðir, að þær eru að verða í raun
og veru lítið annað en meðal stekkjarganga.
Fyrir tiltölulega fáum árum, tók það mán-
uði, að fá fregnir af afrekum pólfara og annara
landkönnunarmanna. Nú flytjast slíkar fregn-
ir á vængjum víðvarpsins á örfáum mínútum,
út um allan heim.
Víðvarpið er nú komið á það hátt stig, að
það er orðið óbrigðul tengilína milli landkönn-
unarmannsíns og hinna ýmsu hluta veraldar-
innar. Loftfarið er hans öruggasta flutnings-
tæki, en víðvarpið æðakerfi, er veitir frá sér
fréttastraumnm í allar áttir.
Hver getur um það sagt, hverjar feikna nýj-
ungar að morgundagurinn kann að hera í
skauti sínu á sviði víðvarpsins og flugmálanna?
Svo gæti auðveldlega farið, að innan fárra mán-
aða yrðu þráðlausu skeytin það fullkomin. að
senda mætti með þeim heilar fréttasíður, þann-
ig að flest stórblöð veraldarinnar yrðu með
sama svip.
Að því er vélavísindin áhrærir, er manns-
andinn nií kominn á hærra stig, en nokkru sinni
fyr, og árangurinn af starfi hans þúsundfald-
ur, borið saman við það, er áður var. Nú er sá
tími góðu heilli um garð genginn, er hlegið var
að víðskygnustu leitarfrömuðum mannkynsins,
og þeir leiddir á bál — fyrir galdra.! Nú leyfir
enginn heilvita maður sér lengur, að halda því
fram, að eimlestir megi eigi hraðara fara, en
tíu mílur á klúkkustundinni.
Almenningur er nú að vakna til fullnaðar-
meðvitundar um gikli hinna nothæfu vísinda,
og metur að maklegleikum d.júphygni forystu-
manna sinna. Hver líðandi dagur eggjar
mannkynið nýrri lögeggjan um að bregða
blundi, og taka til starfs með margföldum á-
huga, eins og Shelly skáld komst að orði:
“Rise like lions after slumber
In unvanquishable number.
Shake vour chains to earth like dew3
which in sleep have fallen on you.”
Carlyle sagði einhverju sinni, að dýpt allra
liluta væri fólgin í. söng. Hver veit, nema hin-
ar aðdáanlegu uppgötvanir þessarar svonefndu
undra-aldar, geti geti við nánari athugun skoð-
ast sem unaðsleg túlkun einhverra huldra afla,
er falin liggja undir yfirborðinu, ósýnileg
mannlegu auga, en opin þeim einum, er þorðu
að kafa til grunns.
Hljómlist.
íslendingum vestan hafs, er það nú fvrir
löngu kunnugt, hve víðtækan árangur að söng-
kensla Brynjólfs Þorlákssonar hefir borið íný-
bvgðum vorum hér í álfu, og hve starfsemi hans
hefir yfirleitt notið almennra vinsælda. A
meðal vestur-íslenzkra barna standa verðhréf
Brynjólfs hátt. Hann hefir, með túlkun tón-
anna, glætt í margri vestur-íslenzkri barnssál,
svo innilega ást á ýmsu því fegursta, er í ís-
lenzku þjóðeðli býr, að drjúgum er nú bjartara
umhorfs í vestur-íslenzku þjóðlífi, en ella myndi
verið hafa.
Um mál þau, er einhuga æska beitir sér fyr-
ir, er oþarft að örvænta, — hún tekur viðfangs-
efnunum, hversu erfið, sem þau annars kunna
að vera, með óblöndnum fögnuði, sannfærð um
sigurmátt eigin eðlis. Vitanleg'a er hér átt að-
eins við heilbrigða æsku, sem mótast hefir við
aringlóð kærleiksríkra heimila, þá æsku, er
sjálf skilur, og þráir að gera öðrum skiljanlegt,
að því að eins megi framtíðar musterin trygg
reynast, að í undirstöðu þeirra sé Iagt það not-
hæfasta úr fortíð og samtíð. Slíkan hyggjum
yér lífsskilning vestur-íslenzkrar æsku, og af
þeirri ástæðu, út af fyrir sig, virðist oss heið-
bjartur dagur um alt loft.
Síðastliðinn vetur, dvaldi Brynjólfur Þor-
láksson hér í borg, við að æfa ungmenna söng-
flokk. Lét flokkur sá til sín heyra í Fyrsti7 lút.
kirkju, 23. apríl s.I., við mikla aðsókn. Eigi
skal því leynt, að vér urðum alveg óvenjulegr-
ar ánægju aðnjótandi þetta kveld, og hýgg.jum
að svo muni fleimm farið hafa. 1 flokknum
var liðugt hundrað bama og unglinga, samæf-
ing þeirra var vfirleitt ágæt, blæhrigðin mjúk
og skýr, og hljómfallið ákveðið og stöðugt.
Alls sungu börnin tólf lög, ef oss minnir rétt,
og var íslenzku framburður þeirra svo skýr, að
heyra mátti glögglega hvert einasta orð og
hverja einustu áherzlu um kirkjuna alla.
Hitt höfðum vér fvrir menn, áður en söng-
kensla þessi hófst, er hafa virtust á henni hálf-
gjörða ótrú, og bára fvrir því kvíðboga, að alt
mundi lenda í handaskolum. Samsöngurinn
sjálfur afvopnaði þessa menn.
Að vandlega athuguðu máli, erum vér ekki
í nokkmm minsta vafa um, að eigi aðeins sé
það æskilegt, heldur og beinlínis sjálfsagt, að
menn taki sig saman sem allra fyrst, og semji
við Bryn.jólf um að halda áfram næsta vetur
kenslu -sinni hér í borg, því svo góður vísir var
söngflokkur hans, sá er nú hefir minst verið á,
að miklar líkur eru til, að með sæmilegri rækt,
þurfi þess ekki ýkja lengi að bíða, að hann
verði að fullþroskuðu beri.
Hvert veit, nema ungmenna söngflokkar,
undir forystu Brynjólfs Þorlákssonar, eigi eft-
ir að ganga sigrandi af hólmi í næstu hljóm-
listar samkepni Manitobafylkis, tslendingum
öllum til ánægju og sæmdar.
Yerksvið vestur-íslenzkrar æsku, er afar-
víðtækt. Það er hún, sem á að bera
hita og þunga dagsins, þegar fram í
sækif. Við hana eru tengdar vorar helgustu
vonir um viðhald þess hezta og fegursta, sem
til er í íslenzku eðli og ætt. Vér höfum ávalt
trúað á æskuna. Hún er trúuð sjálf, — trúuð
á alt, nema vantraustið. — •
Kenslustarf Brynjólfs Þorlákssonar er þjóð-
ræknismál, sem alla íslendinga varðar jafnt.
Verum samtaka um, að hlú að því eftir fremsta
megni.
Eins og venja hefir verið til undanfarin ár,
þá tóku íslendingar hér í borg þátt nokkurn í
hljómlistar samkepni Manitoha fylkis, þeirri,
er nú er rétt svo að segja um garð gengin, og
komu fram hæði sér og þjóðflokki vomm vfir-
leitt, til sæmdar.
KAUPIÐ SÁPU TILBCNA I VESTUR-CANADA
Jif
Suds
Jna Jiffy
FINE
FLUFFY
FLAKES
Hafið sérstaklega gát á
“JIF” miðunum
Reglulegir silkisokkar fyrir .... 25
Laglegir Rayon silkibolir fyrir 25
Fallegar Rayon silkibuxur.30
Þar til öðruvísi er auglýst
4 miðar teknir af
Royal Crown Cleanser eða Lye
jafngilda 1 “JifP’ miða.
THE ROYAL CRROWN SOAPS LIMITED
Meðal -þeirra, er í samkepninni tóku þátt,
skal fyrst nefna hljóðfæraflokk sunnudagsskóla
Fyrstu lútersku kirkju, undir forystu hr. Stef-
áns Sölvasonar. Vann flokkur sá fyrstu verð-
laun, 92 stig af hundraði. Vér áttum þess eigi
kost, að hlýða á hl.jómsveit Mr. Sölvasonar að
þessu sinni, en samkvæmt ummælum þeim, er
vér lásum í ensku blöðunum, þá höfðu dómendur
lokið á hana miklu lofsorði.
Söngflokkur Fyrsltu lútersku kirkju, undir
leiðsögn hr. Paul Bardals, sá er fyrstu verð-
laun hlaut á hljómlistar samkepninni í fyrra,
kepti einnig að þessu sinni. Söng hann óneit-
anlega vel, þótt ekki hlyti hann verðlaun í þetta
sinn. Fékk hann 167 stig, og skorti að eins eitt
stig, til þess að verða verðlauna aðnjótandi.
Æfir flokkurinn sig vafalaust þeim mun hetur,
fram að næstu samkepni.
Söngflo'kkur sá hinn blandaði, Icelandic
Choral Society, er Halldór Thórolfsson stjórn-
ar, gekk sigrandi af hólmi, og hlaut í viðurkenn-
ingarskyni verðlaunaiskjöld. Fékk flokkurinn
168 stig. Hefir söngsitjóri lagt við hann mikla
rækt, og verðskuldar þökk fyrir.
Vér væntum þess, að allir þeir flokkar, sem
nú hafa nefndir verið, haldi áfram að æfa sig
af kappi, sjálfum sér og öðrum til gagns og
gleði, en um fram alt sönglistinni, þessari að-
dáanlegu list listanna, til eflingar vor á meðal.
Kínamálin.
Svo eru þær flóknar og margbreytilegar,
fregnirnar, sem frá Kína berast um þessar
mundir, að örðugt er að átta sig á hvernig mál-
umj þar sé í raun og veru skipað.
Þjóðræðisherinn, eða fylkingar Nationalist-
anna, nálgast nú óðum Peking, en fall þeirrar
borgar hlyti að skoðast sem fullnaðar ósigur
fyrir Chang Tso-lin, að minsta kosti á stóru
svæði.
t fyrra komst þessi suðurfylkja her aðeins
til Yangtze, og varð knúður til að íáta þar stað-
ar numið. En nií er helzt svo að sjá, sem hon-
um hafi vaxið ásmegin að nýju.
Engan veginn er það óhugsandi, að Chang
Tso-lin, jafnvel þótt hann yrði að láta Peking
af hendi, myndi samt sem áður halda áfram að
ráða lofum og lögum í Manchuriu, því þar hefir
hann mest fylgi. Þar eiga Japanar ítök mikil,
og þessvegna er það engan veginn ólíklegt, að
þeir mundu á einhvern hátt veita honum fylgi,
því hagsmunum sínum á þeim slóðum telja þeir
bezt borgið í höndum hans. Auk þess gefa Jap-
anar Nationalista flokknum óhýrt auga, sökum
afstöðu hans til Sovíetstjórnarinnar rúss-
nesku.
Þótt hildarleikurinn í Kína hafi verið
hörmulegur, og sé það enn, þá virðist þó eins
og fremur sé að ^ rofa til, og flokkarnir allir
farnir að gera ser vitund gleggri grein fyrir
sameiginlegum hagsmunum, eða hagsmunum
kínversku þjóðarinnar í heild. Er nú svo að
sjá, sem einhverjar samkomulags tilraunir muni
vera á ferðinni, milli norðan- og sunnanmanna
um það, að hrinda í framkvæmd á sameiginleg-
um grundvelH, _ tillögum Washington stefn-
unnar í tollmálinu. Hve djúpar rætur þessar
samkomulags tilraunir eiga og hve gagnkvæm-
ur að skilningurinn er, verður ekki sagt um
að svo stöddu. En þo hendir í raun og veru
sitthvað í þá átt, að aðiljum þeim, er að hildar-
leiknum standa, sé farið að skiljast, að í raun
og veru sé'stefnt að einu og sama takmarki,
það er, að sameinuðu, frjálsu og óháðu, kín-
versku veldi.
Erá Shanghai berast þær fregnir um
þessar mundir, að þarlend stjórnarvöld hafi
lýst friðhelg hverfi þau öll þar sem útlending-
ar búa, og heitið þeim fullri vemd. Þykir
þetta ótvírætt benda til þess, að skilningur á
málunum sé nokkuð að glæðast, og að virðing
gagnvart erlendum þjóðum, rétti þeirra og
hagsmunum, isé að sama skapi að færast í
betra horf.
Maður einn brezkur, mikilsvirtur og marg-
fróður, Sir Erederick Whyte, er dvalið hefir í
Kma undanfarna nokkra manuði, og ferðast
þar víða um, fullvrðir, að hugarfarsafstaða
hinnar kínversku þjóðar, sé jafnt og þétt
að hreytast til hins hetra, —— tortryggnin
að rýma fyrir glæddum skilmngi á hinum ýmsu
\ andamalum. Gerir haun ser goðar vomr um,
að þess verði ekki langt að bíða, að hjaðninga-
vígin^ f.jari út, og að fullkominn friður komist á
að nýju.
2525E525252S25252525252525252525252525E525252525S5252525252525252^
Sterkasta aflið.
Helgasti tónninn hjartans dýpstu strengja,
himneskum friði sveipar draumalönd;
fölskvalaus gleði göfgar kendir tengja,
í guðmóði sönnum lyfta vorri önd.
Sólbaðmur vona sálir skyldar vefur,
samúðin knýr til starfa hverja taug,
fram til að sigra, alt sem orkan gefur,
einingarof, og víkka sjónarbaug.
Gjálífis tildur, æsing augnabliksins,
ekkert á skylt við þvílíkt guðamál,
hillingaflaumur, reifður gliti ryksins,
reynast mun flestum illa bruggað tál;
örvandi þróun allra lægstu hvata,
eyðandi drep, á hverri þroskataug;
líkam og sál í sukki því má ata,
að síðarmeir naumast fáist nokkur laug.
Hvað er vort líf án ástarbliksins bjarta:
Brunarúst döpur, fjærri sönnum yl;
þar sem að ríkir þagnar húmið svarta,
og þyknandi óðum grimmúðgt klakaþil.
Gleðinnar strengir gjalda hrörnun þorsins,
gleymskunnar hrími svellast, tapa þrótt;
getur vart sól, með geislamagni vorsins,
grafhúmið lýst, á slíkri vetrarnótt.
Sterkasta aflið, alheimsmáttar fylling,
uppspretta ljóssins fyrst í hverri sál;
hver er svo glámskygn glaums í tryltri hylling
grómi að blanda þvílíkt guðamál?
Hvort mun ei glópska, gjöf frá uppheims veldi
glata, en díýrka sorablekking kífs?
Burtu að rýma ósjálfráðum eldi,
einustu frumtauga þessa og annars lífs.?
Jú, en því miður gjálífs girnda flaumur,
glapið fær sýn og lamað sannleiks þrá;
skynjunarfærin skekkir tíðarstraumur,
skaðann svo naumast berum deili á.
Heitasta þrá er: æsing augnabliksins,
ekkert við jafnast slíkan helgidóm!!
Tízkunnar óra reifða mekki ryksins
í reynslunnar deiglu, sem þó verða hjóm.
Hver, sem að ekki tildur tíðarandans
tilbeðið fær, né verður með í leik,
hlýtur að ráfa einn á vegum vandans,
án virðingar þeirra, er tízku hylla reyk.
Vöntun á samhygð valdið hrösun getur,
vafaspor margt er sannleiksbrautum á;
hreinleikans frumur kærleikurinn hvetur
hvergi að skeika settu marki frá.
Leiðir til sigurs ljóð fá marga hrausta,
lýsir upp fjarskann vonarstjörnu blik,
örfar til starfa orkustrengi trausta
áfram mót straumi, laust við minsta hik.
Víða fær hylling valdið glapasýnum,
vanans und grillum hulið freraspor, jí
þó mun um síðir tápi ef ei týnum,
takmarki ná hin æðsta hugsjón vor. h]
bj
Jóhannes J. Húnfjörð.
S2SE5E5EFE5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5E5EE
wwmmjwwMmjmmmmwmmmsmmsem
DÁNARMINNING
§
íslenzkra sjómanna. ort sérstaklega í tilefni af
strandi “Jóns forseta.”
Guð blessi þig, fátæka, fámenna þjóð
og friði hvert mannsbarn, er syrgjandi grætur,
og stilli þær hjartnanna stunur og hljóð,
er stíga til himins um andvökunætur,
við kulnaða eldinn, sem áður þeim brann,
þar ekkja og börn gráta föður og mann.
Hve tapið er sárt, engin tunga fær skýrt,
því tekið er mikið af fámennu liði.
Og blóð þeirra hetja er heildinni dýrt,
þótt héðan þeir gengju í alþjóðafriði.
Þeir buðu sig fram í hið blóðuga stríð,
sem blóðfórnir heimtar af margsærðum lýð.
• Og blessuð er þjóðinni minning þess manns,
sem móður og konu og barnanna vegna
sér st°fnar í hættu að lögum þess lands,
þótt líf hans það kosti þeim skyldum að gegna.
Og blómsveiga fléttar hans fátæka bygð
úr frægð hans og karlmensku, hreysti og dygð.
Frá hásölum alföður huggunarorð
með himnesku Ijósgeisla útvarpi streyma,
og blessandi Guðs-faðmur, — biðjandi storð,
sem biður hann vinina sína að geyma, —
sem hjúkrandi móðir, að hjartastað sér
alt harmþrungið vefur, á örmum sér ber.
Pétur Sigurðsson.

m