Lögberg - 21.03.1929, Blaðsíða 5

Lögberg - 21.03.1929, Blaðsíða 5
LÖGBERG FIMTUDAGINN 21. MARZ 1928. Bls. 5. I melr en priöjung aldar hafa Dodd’s Kidney Pills verið viður- kendar rétta meðalið við bak- verk, gigt, þvagteppu og mörgum fleiri sjúkdómum. Fást hjá öll- um lyfsölum, fyrir 50c. askjan eða 6 öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The Dodds Medicine Co., Ltd Toronto, ef borgun fylgir. Sumardvöl í Sviss Eftir Bjó'rn L. Jónsson frá Torfalæk. IV. Fyrst þegar eg kom til Sviss, fanst mér eg nálgast land mitt í einum svip. Eg sat í lestinni, sem fluti mig frá Basel til Buchs; og þótt eg færðist austur á við og fjarlægðist þannig meir og meir, þótti mér sem nálgaðist óð- um og kannaðist æ betur og bet- ur við mig. Eftir því sem austar dró fanst mér landið lifna og öðlast meiri svip. Það fékk bæði “nef” og “augu”; hæðirnar hækk- uðu smámsama,n; meðfram Zur- ichvatni voru þær enn fremur lágar en við Wallenvatn höfðu þær skyndilega hækkað í tign- inni og áunnið sér fjallstitilinn og spegluðu sig með réttlátu stolti í bláum vatnsspeglinum. Hæstu “fjöllin”, sem eg hafði séð síðustu tvö árin á Frakklandi, voru að sjá á hæð við öskjuhlíð; eg hafði oft séð mjög fagra bletti, skóga, akra, víngarða o. s. frv. En nær altaf og allstaðar var það sama; hvert sem auganu var rent, í hvaða átt sem litið var, mætti manni sama sjónin. útsýn- ið venjulega mjög þröngt, sjón- deildarhringurinn takmarkaður lágum, skógivöxnum, einslöguðum hæðum, og mæstum aldrei sást lófastór jóræktarblettur. Manns- höndin hafði allstaðar verið að verki til að nýta hvern ferhyrn- ingsþumlung sem bezt og láta landið ekki standa arðlaust. Þar var nú því nær ekkert, sem minti mig á mitt eigið land, hvorki fjöll né fossar, rfl né gljúfur, holt eða hraun, hrísi vaxnir móar eða mýraflákar. Alls þess vilta og tígulega í landslaginu saknaði eg. Og mér fanst náttúran næstum eins og tamin og undirgefin vilja mannsins og landið; eg minnist varla að hafa verið úti í hvassara veðri, en það sem veðurfræðingar tákna með styrkleika 5—6. — En stundum brýtur þó náttúran af sér fjötrana; eins og björninn, sem vaknar úr dvala og skríður úr híðinu, æðir um alt, tíl að leita sér að bráð, og hlífir þá engu, sem á vegi hans verður, þannig hristir náttúran öðru hvoru af sér drungann og d'eyfðina, færist í tröllsham sinn og gengur ber- serksgang yfir landið. Og vei þeim sveitum, sem fyrir því verða; því að hún eirir engu, dauðu né lifandi.— Fellibylurinn kollvarp- ar trjám og byggingum; dynjandi regnskúrir setja alt á flot á svip- stundu, valda skemdum á mann- virkjum, grafa undirstöðuna und- an járnbrautarteinum og valda þannig stórslysum; haglélin grýta höglum á stærð við egg og leggja í eyði heila akra; og loks eru hin hræðilegu þrumuveður, er kveikja í húsum, æra menn og skepnur og kasta þeim dauðum eða slösuðum til jarðar. Mér finst þessar ham- farir náttúrunnar bæta að nokkru upp fjallaskortinn. Fjöllin fylla oss lotningu; þau benda upp á við «1 þess háa og göfuga; þau tákna um leið það stöðuga, sterka, ó- breytanlega og minna oss á, að hversu miklir sem vér erum, þá vantar mikið á, að vér höfum sigrað alla örðugleika eða getum hagað öllu að vorum vilja; er það jafnframt hvatning um að halda lengra fram og upp og láta ekki hugfallast. Og eg sé Fjallkonuna i anda, Setn tígulega og göfuga hefðar- mey, sem gelfur mönnum undir fótinn og heldur þeim í hæfilegri fjarlægð og segir: “Enn eruð þ'ð mín ekki verðir. Starfið og stritið og setjið markið hátt. Og þegar þið hafið sigrað allar tor- færurnar, og þá fyrst og fremst ykkur sjálfa, þá hafið þig mig að launum.” Landslagið í Norður-Frakklandi vekur hins vegar í huga mér mynd af tilkomulítilli, ósjálfstæðri, ungri mey, sem gefur sig mót- stöðulaust á vald hverjum sem er og hlýðir viljalaust dutlungum hvers eins. Það er að vísu mjög þægilegt og “praktiskt”, en ekki hvetur það neinn til stórræðanna. — En þá koma fram á leiksviðið hin voldugu um'brot náttúrunnar, sem taka að1 sér hlutverk fjallanna og minna oss á, að lífið má ekki síkoða sem ,léttúðarfullan leik, heldur sem alvöruþrunginn og afleiðingaríkan undirbúning æðra og vandameira hlutverks. En þrumuveður og fellibylur eru ekkert daglegt brauð hér, sem betur fer, og geta því ekki alveg komið í stað fjallanna, sem mað- ur hefir daglega fyrir'augum. Og því var það, að eg fyltist ó^gjan legri hrifningu og fögnuði, er eg fór fram með Wallenvatni í fyrsta sinn. Mér fanst eg aldrei hafa séð eins falleg fjöll. Og landið var þakið engjum og túnum; skóg- arnir teygðu sig langt upp í hlíð- ar. Auðséð var, að hér hafði náttúran farið mýkri höndum um landið, en í mínum átthögum; en eg þurfti ekki annað en að ímynda mér, að einhver hluti íslands væri kominn hingað suður eftir, og þá gat eg talið mér trú um, að eg væri kominn heim. Þessi áhrif áttu ekki að breyt ast við að kynnast íbúum lands- ins. — Allan þann tíma, sem eg vann í Liechtenstein, voru þar mjög margir Svissar, karlar og konur af ýmsum stéttum, kenn arar og 'kenslukonur, nemendur við æðri og lægri skóla, embætt- ismenn o. s. frv. Fanst mér þeir standa okkur miklu nær að skap lyndi og framkomu, en Frakkar, — Eg segi þetta ekki Frökkum til til lasts, langt frá því; mér hafa alt af fallið þeir mjög vel í geð og naumast hitt nokkurn, sem eg hafi misjafnt af að segja. Og ef eg segi að Frakkar og Svissar eða Frakkar og íslendingar séu ólíkir, þá er enginn dómur um það feld- ur, hvorir séu betri. Um það er heldur aldrei hægt áð dæma; all- ar hafa þessar þjóðir sína kosti og lesti, og ef ein er ör og létt- Iynd, önnur þunglynd og alvar- lega sinnuð, þá er ekkert um það asgt, hvort meira má. Hér virtist svissneska skapfest- an og stillingin benda á andlegan skyldleika við íbúa Norðurlanda. Ef til vill er það landið, fjalla- náttúran, sem gerir þetta að verk- um, því að ekki verður um það dleilt, að landslag og veðrátta mótar starfsferil manna. Sá, sem býr á flatlendinu, öðlast ekki staðfestu og áræði fjallbúans. íslenzkri gestrisni hefir stund- um verið haldið á lofti, sem eins- dæmi og fyrirmynd sannrar gest- risni. Ætlun mín er alls ekki, að vilja steypa henni úr þeim tign- arsessi; eftir minni reynslu treystist eg ekki til þess, enda ann eg íslandi vel þessa heiðurs. Þótt undantekningar séu mjög margar — fyrir utan suma þá staði, sem fremur má skoða sem opinber gisti- eða matsöluhús en sem heimili, — þá hygg eg, að gestrisni á mörgum íslenzkum sveitaheimilum, eigi ekki víða sinn líka. — Hjálpast þar tvent að: Mcðfædd hjálpfýsi og um- hyggja fyrir gestinum, að láta honum líða sem bezt og einskis skorta; og hinsvegar oft og tíðum nýnæmið á að sjá ókunnugt mannsandlit, ánægjan yfir þeirri óvæjntu tilbreytingu, að hafa næturgest, sem kemur ef til vill langt að, og hefir fréttir og nýj- ungar að segja. En íslenzka gestrisnin á skæðan keppinaut í Sviss. Naut eg henn- ar oftar en einu sinni. Minnis- stæðust er mér dvölin í Lenzburg. Eg var boðinn þangað ásamt norskum vini mínum og sam- verkamanni, Barseth að nafni, til prestshjóna; höfðu tvö . ibörn þeirra, sonur og dóttir, unnið með okkur í Liechtenstein. Lenzburg er lítill bær í þýzka Sviss, milli Zurich og Basel, nafnkunnur fyr- ir aldinmauksgerð. Uppi á hárri hæð við bæinn stendur æfagam- all kastali, sem ameríski miljóna- mæringurinn Ellsworth keyti fyr- ir stríðið. Kostaði hann miklu fé til að gera við kastalann, sem var í slæmu ástandi, og kemur nú þangað til nokkurra vikna dvalar árlega. — Eins og kunnugt er, hafði hann átt mikið saman að sælda við Amundsen, og eitt sinn kom Amund en þangað með hon- um. Presturinn sagði okkur frá þessu og kvaðst sjálfur hafa séð og talað við Amundsen. Þetta var einmitt fyrri hluta ágúst um rnð leyti, sem öll von var að hverfa um afturkomu hins mikla landkönnuðar. Við stóðum þar við í tvo daga, og einskis var látið ófreistað til að gera okkur dvölina sem á- nægjulegasta. Fyrri morguninn, þegar okkur var borið kaffi í rúmið, varð mér að orði við Bra seth: “Nú, hér er bara alt eins og heima!” Þarna var okkur fært kaffi með sykri, brauði og smjöri, aldinmauki og ávöxtum eins og við gátum etið; ekki sykraðar kaffikökur eins og heima, því að slíkt þekkist víst hvergi annars staðar, heldur venjulegt hveiti- brauð, eins og borðað er við all ar máltiðir. Braseth sagði við mig, að hann hefði oft fengið morgunkaffi í rúmið í Noregi, en aldrei vel úti látinn morgunverð, eins og hér. Svissneska þjóðin er mjög söng elsk. í stærstu borgunum eru fjöl mennar og'góðar hljómsveitir, og minni borgir hafa einnig sína söngflokka og jafnvel hljómsveit- ir. En það sem vakti enn meiri eftirtekt mína, voru svissnesku þjóðlögin. í öðru eins framfara- landi og Sviss, þarf enginn að undrast, þótt æðri sönglist sé mikið stunduð og í hávegum höfð En hitt er merkilegra, að sjá þar þykkar þjóðlagabækur inni á heimilum, ekki huldar þumlungs- þykku ryklagi eða neðstar í bóka- bunkanum, heldur við hliðina sónötum Beethovens og söngvum Schuberts. Eru þjóðsöngvar þess ir á hvers manns vörum og marg- ir gullfallegir. — Fundir byrja með því, að allir syngja eitthvert þekfc þjóðlag; í heimahúsum eða þegar vinir koma saman, stytta þeir sér stundir við að “taka lag.” Þetta hefir líka verið gömul og góð venja á íslandi, en því miður mun hún ekki eiga annari eins vinsæld að fagna nú. Hygg eg, að til þess liggi þrjár ástæður. Sú fyrsta, að í sveitinni er færra fólk en áður, og þegar til kaup- staðanna kemur, þykir ekki “móð- ins” að syngja gömul þjóðlög. Önnur ástæðan er sú, að í sveit- inni vantar nú “f jörgjafann”, brennivínið, sem mun hafa átt ekki all-lítinn þátt í mörgum fjör- ugum söngkvöldum. Þriðju- og aðalástæðuna hygg eg vera þá, að sveitirnar séu komnar á þá skað- legu og röngu skoðun kaupstað- anna, að þjóðlögin séu úrelt og þoli ekki samkepni nútíma lista, og að alþýða manna syngi ekki nógu vel og “kunni” ekki að syngja. “Nú eru,” segja menn, “lærðir söngmenn og hljóðfæraleikandur á hverju strái, sem “troða upp” við öll möguleg tækifæri; og hver ætli hafi ánægju af að 'hlusta á mig, eftir að hafa heyrt til þeirra. Þegar Eggert Stefánsson eða Páll ísólfsson hafa ‘haldið hljómleika hér, þá þakka meAn líklega fyrir að heyra gamalt þjóðlag úr ryðg- uðum bóndábaika.” — Heima hjá mér var venja, að málfundir eða ungmennafelagsfundir byrjuðu og enduðu með söng; kringum jólatréð á aðfangadagskvöld var líka altaf sungið. Frá því eg man fyrst eftir mér og alt til fullorð- insára, voru þetta einár mínar mestu ánægjustundir. Og nú er eg sannfærður um, að ef eg heyrði í kvöld töfraflautu Moz- arts á Operunni, eða fimtu hljómkviðu Beethovens leikna af tvö hundruð manna , hljómsveit, þá mundi eg annað kvöld hlusta með óblandinnn ánægju á “Hvað er svo glatt”, eða “ó, fögur er vor fósturjörð” . sungið tvíraddað atf sveitungum mínum norður á Ás- um, þar sem hver syngi með sínu nefi. Eg mundi feginn fórna tveim- ur “Beethovenskvöldum” fyrir eitt ‘‘tvísöngskvöld”. Væri sannar- lega mikið til þess vinnandi, að hægt væri að reisa íslenzka tví- sönginn upp frá dauðum. Hann er á söngsviðinu það sem glíman er á íþróttasviðinu. Það er nokkur bót í máli, að kveðskapur- inn virðist vera að lifna við á ný og vinna hylli manna. Á Frakklandi hefi eg aldrei séð eða heyrt eitt einasta þjóðlag. —- Fyrir utan þjóðsöng Frakka “La Marseillaise” (Fram til orustu”) sem nationalistar syngja og leik- inn er við hersýningar og opin- berar móttökur erlendra stór- varla sömu söngvana ár eftir ár. Það úir og grúir af léttúðar- og gamansöngvum, sem sumir eru mjög fallegir og ná almennri hylli. En þeir fara eins og tízk- an; á endanum fær fólkið leið á æim og kastar þeim eftir nokkra mánuði í stað annara, sem eru nýkomnir á markaðinn. Fram- leiðslan er þrotlaus, og kemur þar í ljós hin takmarkalausa and- lega frjósemi Frakka. Áður en eg lýk máli mínu um Sviss, vil eg drepa lauslega á af- stöðu iSvissa gagnvart hermálum. Þar skiftast þeir í tvo flokka. Meiri hluti þjóðarinnar virðist enn drukkinn af fornri herfrægð, telur brýna nauðsyn á að auka heraflann, og sé það eina leiðin til að verja sig í næsta væntan- legu stríði, meðan nágrannar þeirra haldi áfram að búa sig undir ófrið, geti þeir í engu slak- að til í sínum kröfum, annars væri frelsi þeirra of mikil hætta búin. Þetta eru hinir svonefndu hersinnar (militaristar). Hinn flokkurinn, friðarsinnar (pacifistar, antimilitaristar), sem stöðugt fer fjölgandi, segja, að algerð afvopnun stofni sjálfstæði landsins e'kki í verulega hættu, að ónógur herafli sé miklu hættu- legri en enginn her, auk hinna geysilegu fjárútláta, sem herbún- aðu'r hefir í för með sér. Þeir vilja, að í stað herskyldu komi þegnskylduvinna. í lögum er svo ákveðið, að þeim, sem geti ekki gegnt herþjónustu af trúarástæðum, skuli veitt und- anþága, en þeir verða að greiða all-hátt ársgjald. Ef einhver neit- arf bæði að gegna herþjónustu og greiða ársgjald sitt, verður hann að sæta fangelsisvist, sem nemur nokkrum dögum og jafnvel nokkr- um mánuðum árlega um vissan árafjölda. Af tvennu illu velja þá flestir herþjónustuna, en fangels- ið verður samt hlutskifti margra. En nú vilja friðarsinnar, að ríkið stofni til þegnskylduvinnu fyrir þessa menn, eins og á sér stað á Norðurlöndum. Árið 1920 var beiðni ,þess efnis lögð fyrir þing- ið, studd með 40 þúsund undir- skriftum. Loks var henni hafnað árið 1924. Situr þar við enn. En baráttan heldur áfram. Og Pierre Ceresole, átrúnaðargoð friðar- sinna er ekki einn þeirra, sem gefast upp, ef fyrstu atlögunni er hrundið. Með bjargfastri trú á sigri hins rétta og með óbifanleg- um viljakrafti berst þessi ridd- ari friðarins ótrauður fyrir einu velferðarmáli mannkyns- Áttavitar mesta ins. í Lothringen, í okt. 1928. — Lesb. Mgbl. FRÁ ÍSLANDI Svo mikið hefir verið ritað og rætt um heimferðarmálið og Ing- ólfsmálið, að fæstum mun auð- velt að muna það alt, nema því aðeins, að þeir hafi tekið þátt í þeim umræðum og því hlotið að fylgjast með. Hér eru því talin nokkur aðalatriðanna til þess að auðvelt verði þeim er þess æskja, að átta sig á málunum og%fylgjast með þeim framvegis: 1. Þær fréttir flugu um bygðir íslendinga, að heimfararnefnd Þjóðræknisfélagsins hefði beðið um eða ætlaði að biðja um styrk af opinberu fé til undirbúnings heimfararinnar. 2. Fólki þótti yfirleitt van- virða að þessu og fanst nefndin hafa stigið óheillaspor. 3. Til þess að koma í veg fyrir sundrung og deilur og forða mál- inu frá blaðarifrildi, fóru tveir menn á fund manna úr heimfar- arnefndinni, og vöruðu þá við þeim afleiðingum, sem af styrk- beiðni hlytu að leiða. Þessir menn voru: Dr. B. J. Brandson og sá, er þessar línur ritar, og vissu hwrugur af öðrum. 4. Nefndin sinti ekki þessum vingjarnlegu bendingum og gaf engan gaum að vilja almennings. 5. Þrjár ástæður færði fólkið fyrir mótstöðu sinni gegn styrkn- um: a) Hans var engin þörf. b) Það var vanvirða fýrir Vest- ur-lslendinga, að biðja um styrk af almannafé i því sam- bandi. c) Það var móðgun gegn Aust- ur-íslendinguim að fá styrk í auglýsingaskyni eins og þessi styrkur var og er. 6. Nokkrir menn koma saman, undir forystu Dr. Brandsons, og hefja opinber mótmæli gegn styrknum. 7. Heimfararnefndin og fylgj- endur hennar kveðast enga sönn- un hafa fyrir því, að óánægja eigi sér stað, nema hjá fáeinum mönnum, og heimta sannanir fyr- ir því, að fólkinu yfirleitt mis Jíki styrkbeiðnin. 8. Til þess að verða við þeirri kröfu heimfararnefndarinnar, var tekin eina friðsama aðferðin, sem möguleg var og mönnum gefinn kostur á að skrifa undir mótmæla skjal gegn styrknum. Undir það skrifuðu á örstuttum tíma þús- undir manna. 9. Nú var sönnun fengin fyrir almennri óánægju, en samt skelti nefndin skolleyrum við vilja al- mennings og hélt áfram við styrk- bejðnina. Reykjavík, 9. febr. 1929. Lausar skrúfur” nefnist gam- anleikur, sem félagið Reykjavík- urannáll er nú tekið að sýna. Er efnið tekið að mestu úr stjórn- málunum og allvíða komið við. Eigi mun leikur þessi standast að fullu samanburð við suma þá leiki, sem félagið hefir sýnt á undanförnum árum. Þó er margt í honum meinfyndið og hlægilegt. Fyrsta sýning var á fimtudags- kvöld. Voru nokkur mistök á leiknum að því er virtist fyrir skort á æfingu og leikendaskiftum er orðið höfðu vegna veikinda síð- ustu dagana. Friðfinnur Guð- jónsson lék þar af hreinni snild. Einnig léku þeir mjög vel, Har- aldur Sigurðsson og Tryggvi Magnússon. Einn galli er á leiknum og hann er sá, að seilst er til Vestur-íslendinga með lít- ilsvirðandi skopi. Við hér heima getum þolað skopið, af því að það er sagt upp í opið geðið á okkur. Hitt er óviðeigandi og vottur um brest á kurteisi og bróðurþeli, að skopast að frændum okkar vestan hafs, á bak. “Dularfull ljósbrigði.” — í alt 10. Loksins lýsir nefndin því þó yfir, að hún skuli hætta við nokk- uð af styrknum, en halda parti af honum.' 11. Þetta boð telur Dr. Brand- son og hans menn ófullnægjandi, segir, að hér sé ekki um fjárupp- hæð að ræða, heldur stefnu og sjálfsvirðingu: “Styrkur er styrk- ur, hvort sem hann er meiri eða minni”, sögðu þeir. 12. Dr. Brandson og H. A. Bergman heita nefndinni því, að veita henni alla mögulega sam- vinnu fjárhagslega og á annan hátt og beita áhrifum sínum á aðra til fullkominnar samvinnu, ef við styrkinn sé hætt. Þessu neitar nefndin. 13. Nú var ekki lengur um nokkra samvinnu að ræða; eftir því sem ritstjóri Heimskringlu réttilega tekur fram, voru 70 til 90 af hundraði allra Vestur-ls- lendinga andstæðir styrknum, en samt hélt nefndin í hann dauða- haldi. 14. Til þess að þeir, sem styrkn- um mótmæltu, gætu ferðast heim án þess að vera nokkuð við styrk- þágu bundnir, varð að sjá þeim haust og það sem af er vetri hafa fynr Óðru sæmile8u fari. sögur borist hvaðanæfa um marg- vísleg ljósfyrirbrigði í lofti, er menn hafa þózt sjá. Var lengi ætlun sjónarvotta, að um flugvél væri að ræða og voru uppi marg- víslegar getgátur . um uppruna 15. Af þessum ástæðum var mælt með Cunard félaginu og Þjóðeignabrautunum í Canada. 16. Nú fara þeir einir heim 1930 með C. P. R. félaginu á vegum heimfararnefndarinnar, sem geta hennar og erindi. Nú virðastlgert sér gott af því að þiggja menn horfnir frá þessari skýr-1 styrk eða samþykkja styrkþágu, ingu, og hallast sumir að því, að en hinir með Cunardlinunnni, sem hér sé um að ræða skeytasending- ar frá öðrum stjörnum. Þó er dr. Helgi éturss ekki borinn fyrir ekki kunna við það, að nafn sitt sé að óþörfu tengt við styrk af ] almennings fé. Þessir litlu vitar vona eg að þeirri skýringu. Hversu sem til menna, nokkra kirkjusöngva, sem kann að hátta um þessi fyrirbæri, | nægi til þess að átta s;g á styrk- trúaði hluti þjóðarinnar syngurjer örðugt að neita þeim með öllu, þágudeilunni f "æsta Maði b;rt- við messur, og “l’Internationale”, gegn eindregnum og ákveðnum1 ast nokk'-ir vifn- t'l þ^^q að rata sem sósíalistar syngja við sínar framburði fjölda sjónarvotta um réttar leiði” ' ^""élfsm^l’nu. guð^þjónustur”, heyrir maður I land alt.—Tíminn. TA- CUNARD LINE 1820—1929 Elzta eimskipafélagið, sem siglir frá Canada. Cunard línan veitir ágætar sam- göngur milli Canada og Noregs, Svíþjóðar og Danmerkur, bæði til og frá Montreal og Quebec. Eitt, sem mælir með því að ferð- ast með þessari línu, er það, hve þægilegt er að koma við í Lon- don, stærstu borg heimsins. Cunard línan hefir sérstaka inn- flutningaskrifstofu í Winnipeg, fyrir Norðurlönd. Skrifstofu- stjórinn er Mr. Carl Jacobsen, sem útvegar bændum íslenzkt vinnufólk vinnumenn og vinnu- konur, eða heilar fjölskyldur. — Það fer vel um frændur yðar og vini, ef þeir koma til Canada með Cunard línunni. Skrifið á yðar eigin máli, eftir upplýsingum og sendið bréfin á þann stað, sem gefinn er hér að neðan. öllum fyrirspurnum svarað fljótt og yður að kostnaðarlausu. Canard Ll NE 10053 Jasper Ave. EDMONTON 100 Plnder Block SASKATOON 401 I.ancaster Kldg., CALGARY 270 Main St. WINNIPEG, Man. Cor. Bay Sc WellinHton Sts. TORONTO, Ont. 230 Ho8pital St. MONTRÉAL, Que. Canada framtíðarlandið í þeim hluta Suður-Alberta fylk- is, þar sem mest er um blandaðan búnað og eins á svæðunum milli Calgary og Edmonton, er timothy ein allra algengasta og jafnframt bezta heytegundin. Aðrar gras- tegundir, ágætar til fóðurs, má nefna, svo sem Kentucky blue, . broome gras, rúg, alsike og smára. Jarðvegurinn í Alberta er eink- ar vel fallinn til garðyrkju. Enda er þar framleitt afarmikið af jarð- eplum, næpum, rófum og því um líku. Nautgriparæktin í Alberta, hef- ir ávalt verið mjög þýðingarmik- ill atvinnuvegur fyrir fylkisbúa. Eru sláturgripir þar oft á meðal hinna allra beztu í Vesturland- inu. Fram að aldamótunum síð- ustu, var nautgriparæktin höfuð átvinnuvegur íbúa 'suðurfýlkis- ins. í norður- og miðfylkinu, var þá einnig all-mikið um griparækt. Er fram liðu stundir, fóru bænd- ur að leggja mikla áherzlu á framleiðslu mjólkurafurða, og er smjörgerðin þar nú komin á afar- hátt stig. Hefir stjórnin unnið að því all-mikið, að hvetja bænd- ur og veita þeim upplýsingar í öllu þvi, er að kynbótum nautpen- ings lýtur. Nú orðið má svo heita, að griparæktin og korn- yhkjan, sé stunduð jöfnum hðnd- um. Á býlum þeim, er næst liggja borgunum, er mjólkurframleiðsl- an að jafnaði mest, enda er mark- aðurinn þar hagfeldastur. í hæðunum, svo sem tuttugu og fimm mílur suður af High River, keypti prinzinn af Wales mikið og fagurt býli. Hefir þangað ver- ið flutt mikið af nautpeningi, Shorthorn kyni, einnig sauðfé og Dartmoor hestum, frá brezku eyjunum. Hinu kjarngóða beitilandi er það að þakka, hve sláturgripir í Alberta eru vænir. Veðráttufar- ið er heilnæmt öllum jurtagróðri. Saggaloft þekkist þar ekki. — Griparæktarbændur hafa að jafn- aði keypt og alið upp kynbóta- naut, svo sem shorthorn, Here- ford og Aberdeen-Angus. Gripir af þessu kyni hafa selzt við hinu allra hæsta verði á Chicago mark- aðinum. í Peace River héraðinu, er griparæktin að aukast jafnt og þétt. Eftirspurn eftir góðu nauta- kjöti, hefir aukist árlega, og þar af leiðandi hefir æ verið meiri og meiri áherzla lögð á griparæktina. í mið- og norður-fylkinu, er að jafnaði til skýli fyrir allan bú- pening, en í Suður-Alberta ganga gripir sumstaðar úti allan ársins hring og þrifast vel. Bændur hafa lagt og leggja enn, afar- migla rækt við kynbætur hjarða sinna. Eru kynbótanaut í afar- háu verði. Hefir það komið fyr- ir, að kálfar af bezta kyni hafa selzt fyrir fimm þúsund dali. Algengasta nautgripa-tegundin í Alberta, er Shorthorn, en víða er talsvert af Herefords, einkum í suðurfylkinu. En Aberdeen- Angus er að finna á víð og dreif um alt fylkið. Eins og áður hefir verið getið um, er mjólkur- og smjörfraii)- | leiðslan á m;klu þroskastigi. Skil- i vrðin til slíkrar framleiðslu eru I bau beztu. Akuryrkjumáladeild- in hefir í þjónustu sinni sérfræð- inga, er hafa eftirlit með smjör- framleiðslunni. Markaður fyrir Alberta smjör, er orðinn feykilega mikill í aust- urhluta Bandaríkjanna. Eru það einkum heildsöluhúsin í Toronto, Montreal og Vancouver, er ann- as um söluna. Alls eru í fylkinu fimtíu og þrjú sameignar rjómabú, þrettán, sem eru einstaklings eign og allmörg í flestum hinna stærri bæja. Sameignarfélögin voru þau fyrstu og átti stjórnin allmikið í þeim þá og hafði þar af leiðandi Strangt eftirlit með rekstri þeirra. Nú eru það bygðarlögin, eða sveitar- félögin, er rjómabú þessi eiga, en umboðsmaður stjórnarinnar, eða starfsmenn hans, hafa með þeim stððugt eftirlit. Rjómanum er skift í flokka, eftir því hve mis- munandi smjörfitan er. Flokkun- in er bygð á lögum, er kallast The Dairymen’s Act of Canada. Rjómabúin í bæjunum kaupa eigi aðeins rjóma, heldur og ný- mjólkina og selja hana síðan til borgarbúa. Rjómabúið í Edmon- ton, The Edmonton City Dairy, er hið stærsta í öllu landinu. Það kaupir rjóma úr ö|llum áttum, stundum úr þrjú hundruð mílna fjarlægð. Hefir það einnig all- mörg útibú og býr auk þeís til ís- rjóma. Það selur árlega yfir hálfa þriðju milj. punda af smjöri. Sex- tíu og fimm hundraðshlutar af um rjómabúum í fylkinu, eru norðan við Red Deer ána. Ostagerðinni í fylkinu hefir enn sem komið er, miðað tiltölu- lega seint áfram. Bændur nota allmikið af mjólkinni til gripa- eldis, og kjósa fremur að selja rjómann. Það er að öllu saman- lögðu, hentugra og auðveldara. Dánarfregn Látinn á heimili sínu í River- ton, þann 8. marz, Vigfús Bjarna- son, 77 ára að aldri. Hann var einn af landnemum í hinni svo- nefndu ísafoldar bygð (nú How- ardville), Hann var ölvesingur ag ætt og kom hingað til lands árið 1887. Hópur ástvina syrgir hann. Jarðarför hans fór fram frá lútersku kirkjunni í Riverton, þann 14. marz. — Óefað verður hans minst ítarlegar síðar. WALKER. Snemma í næsta mánuði kemur hinn frægi leikari, Bransby Wil- liams, aftur til Winnipeg og sýn- ir hann þá tvo leiki, sem báðir eru nýir og óþektir í Winnipeg. Heita þeir “A Romance of the Road” og “Treasure Island”. Báðir eru leikir þessir skemtilegir og fall- egir og vel leiknir og þykir al’s- staðar mikið til þeirra koma, þar sem þeir hafa verið leiknir. — Þetta verður nánar auglýst síðar. WONDERLAND. “Kvikmyndin, “The Phantom City”, sem Wonderland leikhúsið sýnir þrjá síðustu dagana af þess- ari viku, þykir ein með allra beztu myndum af lífinu í Vestur- landinu. Ken Maynard leikur að- al hlutverkið afbragðs vel. Fyrstu þrjá dagana af næstu viku sýnir leikhúsið tvær myndir, “Forbidden Hours” og “Drift- wood’’ og eru þær hvor annari betri og ágætir leikarar í báðum.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.