Lögberg - 22.08.1929, Side 1

42 ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 22. AGÚST 1929
NÚMER 34
Fjallkona Islendingadagsins
í Winnipeg, 3. ágúst 1929.
Fjallkonan: Miss Margrét Ólöf Backman.
Miss Sumarlilja Backman, Miss Aðalbjörg Guðmundsson
hirðmey. hirðmey.
Canada
Þegar fylkiskosningarnar í Sas-
katchewan fóru fram í sumar, var
ekki kosið 1 tveimur afskektustu
kjördæmunum. Nú hafa kosn-
ingar í þessum kjördæmum farið
fram og vann stjórnin (liberals)
í þeim báðum. Eru kosningar í
síðara kjördæminu, Cumberland,
nýafstaðnar og hlaut D.A.Hall,
sem er fylgismaður stjórnarinnar,
■365 atkvæði, en John Beda, óháð-
ur íhaldsmaður, ekki nema 62 at-
kvæði. Tapar hann því trygging-
■arfó sínu, einsog þrettán aðrir af
frambjóðendunum við þessar
frambjóðendum við þessar kosn-
ingar í Saskatchewan. Er þess-
um kosningum hér með lokið og
hafa þær farið þannig, að frjáls-
lyndi flokkurinn hefir 28 þing-
sæti, íhaldsflokkurinn 24, fram-
sóknarflokkurinn eða bændaflokk-
urinn 5, og óháðir teljast 6, en alls
eru fylkisþingmennirnir í Sas-
katohewan 63. Þingið kemur
saman 3. september, og er búist
við að stjórnin verði ekki langlíf
eftir það, því bændaflokksmenn-
irnir og hinir svo nefndu óháðu
þingmenn, muni koma sér saman
u.m það, við íhaldsflokkinn, að
fella stjórnina, enda hafa þeir
þegar látið það í ljós.
* * *
1 kornsölunefnd Canada eru þrír
menn, sem kunnugt er, og hafa
sömu mennirnir átt þar sæti all-
lengi. Þeir eru Leslie H. Boyd,
K. C., James Robinson og Matt-
hews Snow. Fyrir skömmu sögðu
þessir menn af sér embættum sín-
um ,allir í einu. Nú hefir sam-
bandsstjórnin skipað þrjá menn í
þeirra stað og taka þeir við um
næsta nýár. Þeir, sem útnefndir
hafa verið, eru: E. B. Ramsey,
Winnipeg, ráðsmaður fyrir Can-
■ada hveiti samlagið. Hefir hann
á undanförnum árum getlð sér
mikið álit og traust, sem ráðsmað-
"ur Hveitisamlagsins; prófessor
Duncan A. McGibbon, prófessor í
bagfræði við háskóla Manitoba-
fylkis, og Hon. Charles Magill
ííamilton, fyrverandi búnaðarráð-
berra í iSaskatchewanfylki. —
Nefnd þessi heldur fund í Fort
William í dag, 22. ágúst, og mun
á þeim fundi kjósa sér aðstoðar-
Wenn.
* * *
Tveir skipsfarmar af kolum
voru rétt nýlega sendir frá Novt
Scotia til Churchill. Þess er ekki
£etið, hve lengi skipin voru á
leiðinni og heldur ekki, hve löng
þessi sjóferð er, en ferðin gekk
vel, nema hvað skipin hreptu mik-
ið ogviðri einn dag eða tvo. Skip-
in, sem kolin fluttu, voru stjórn-
inni tilheyrandi. Má gera ráð
fyrir að kol, sem notuð verða í
Churchill og þar í grend, í fram-
tíðinni, komi annað hvort frá
Nova Scotia eða þá frá Englandi.
Ýmsah bæjastjórnir og sveita-
stjórnir í Manitoba, eru eitthvað
óánægðar við stjórnina út af
sköttum, sem þær verða áð borga
fylkisstjórninni. Þykja þeir alt
of háir, nema því aðeins, að sveit-
irnar og bæirnir fái einhvern tölu-
verðan hluta af þeim ágóða, sem
fylkið hefir af vínsölunni.
* * * *
Einn af brezku ráðherrunum,
Rt. Hon. J. H. Thomas, er nýkom-
inn til Canada. Titillinn, sem
þessi ráðherra hefir, er dálítið
einkennilegur, atvinnuleysisráð-
herra (minister of unemploy-
ment). Er hann hér í embættis-
erindum og aðal erindið mun vera
innflutningur fólks frá Bretlandi
til Canada. En nú sem stendur
mun stjórn Canada ekki sækj-
ast eftir verkamönnum frá Bret-
landi eða öðrum löndum. Upp-
skeruvinna í Vestur-Canada verð-
ur 1 haust töluvert minni en und-
anfarin ár, og þykjast menn þeg-
ar sjá fram á atvinnuskort í vet-
ur, þó sumarið hafi, hvað at-
vinnu snertir, verið gott.
Síðan ellistyrkslögin gengu í
gildi í þremur Vesturfylkjunum,
British Columbia, Saskatchewan
og Manitoba, hefir verið borgað-
ur útellistyrkur, sem nemur alls
$2,637,028.83. Og þeir, sem styrk-
inn hafa fengið, eru 12,002. Telst
svo til, að hver styrkþegi fái hér
um bil $18.50 á mánuði. Eins og
kunnugt er, greiðir sambands-
stjórnin helminginn af þessum
ellistyrk, en fylkin og sveitirnar
hinn helminginn. >— Samkvæmt
stjórnars'kýrslunum, er mestur
ellistyrkur i Manitoba, af því að
gamalmennin eru flest, sem lik-
lega kemur til af því, að hér verði
fólk langlífara en annars staðar.
í Manitoba hafa 4,556 styrkþegar
fengið $282,926, á síðastliðnum
þrem mánuðum, og $767,534 síð-
an ellistyrkslögin gengu í gildi,
með septembermánuði 19(28. — 1
British Columbia eru $4,045 gam-
almenni, sem fá ellistyrk, og nam
styrkurinn þar á síðustu fjórum
mánuðum $226,652. Þar gengu
ellistyrkslögin í gildi í september
1927. Síðan hafa útborganir
numið $1,288,201. — í Saskatche-
wan hafa ellistyrkslögin verið í
gildi síðan í júní 1928. Þar fengu
3,401 gamalmenni $199,3'IÍ0 síð-
ustu þrjá mánuðina, en $581,293
hafa verið útborgaðir síðan lögin
gengu í gildi.
W **• *
Eldsvoði gerði $60,000 skaða í
Manitou. Man., í vikunni sem leið.
Brunnu þar tvær kornhlöður og
fjórir járnbrautarvagnar fullir af
korni. Eyðilögðust í eldinum
4,000 mælar af hveiti, og mikið af
fóðurkorni. Orsökin var sú, að
olíulampi valt um koll og kveikti
út frá sér svo fljótt, að ekki varð
við ráðið.
* * *
Khorassan riddararnir (Knights
of KhorassanX en sem vanalega
eru kallaðir í‘Dokeys”, eru nú
búnir að halda þing sitt hér í Win-
nipeg, og allir farnir, hver til
sinna heimkynna. Manni finst
bærinn síðan ekki aðeins fá-
mennari, heldur líka miklu dauf-
legri, heldur en meðan þeir voru
hér. Þeir voru glaðlegir, þessir
Dokeys, það máttu þeir eiga, og
það var töluvert af þeim á stræt-
um borgarinnar í sínum marglitu
klæðum og með sínar tyrknesku
húfur, og það því fremur, sem
þeir eru ekkert gefnir fyrir að
hafa mjög lágt um sig. Einn dag-
inn fóru þeir í afar mikilli skrúð-
göngu um helztu stræti borgar-
innar og mun sjaldgæft, að slík-
ur mannfjöldi sé sanjan kominn
á strætum Winnipeg borgar, eins
og var það kveld, því allir vildu
sjá “The Dokeys”. Nú eru þeir
farnir, og Winnipeg hefir góða
og gilda ástæðu til að þakka þeim
fyrir komuna og skemtunina.
* * *
Á mánudaginn í þessari viku,
varð eldsvoð i mikill í bænum
Lloydminster, Sask Brann mikið
af þeim hluta bæjarins, þar sem
búðir, gistihús og aðrar slíkar
byggingar voru aðallega. Mann-
skaði varð enginn, en eignatjón
mikið og er haldið að það nemi
meir en miljón dölum.
* * *
Rt. Hon. Winston Churchill,
fjármála ráðherra Breta í Bald-
wins ráðuneytinu, er að ferðast
um Canada og hefir verið í Win-
nipeg undanfarna daga. Hann
segist vera hingað kominn til að
kynnast landinu og fólkinu og
komast eftir því, hvernig Bretar
og Canadamenn gætu orðið hver
öðrum að sem mestu liði. Mr.
Churchill er, sem kunnugt er, einn
af atkvæðamestu og merkustu
stjórnmálamönnum, sem nú eru
uppi á Bretlandi, auk þess sem
hann er mjög merkur rithöfund-
Við blaðamenn hér gat hann þess,
að verkamanna flokkurinn væri
engan veginn einráður á Bret-
Iandi, þó hann sæti að völdum,
því hann kæmist ekki feti framar,
en liberals vildu vera láta og þeir
mundu ekki fylgja þeim út í neinar
öfgar. Gat þess einnig, að með-
al verkamannaflokks leiðtoganna
væru ýmsir gáfaðir og mentaðir
ágætismenn, sem engin hætta
væri á, að færu út í nokkra vit-
leysu. Hann virti þá viðleitni,
sem eftirmaður hans, Mr. Snow-
den, sýndi í því að fá réttan hluta
Bretlands í stríðs skaðabóta mál-
inu„ en vonaði að það yrði ekki til
þess að alt samkomulag fær út um
þúfur,, því það væri mjög hættu-
legt fyrir Evrópu þjóðirnar. Ekki
hélt hann að skærur þær, sem ættu
sér stað milli Rússa og Kínverja,
mundu hafa nokkur veruleg áhrif
á Evrópu eða Ameríku.
Bandaríkin
Flugmennirnir þrír, sem I sum-
ar ætluðu að fljúga frá Chicago
til Berlín, um Labrador, Græn-
land og Island, eru nú aftur
komnir heim^il(sín. Eins og áð-
ur hefir verið getið um, strönd-
uðu þeir í Port Burwell og hafís-
inn braut loftbátinn þeirra ‘Nntin’
Bowler, allan í spón. Mennirnir,
sem ferð þessa fóru, voru Parker
Cramer og Robert Gast flugmenn
og Robert Wood, einn af ritstjór-
um blaðsins Chicago Tribune,
sem gerði út Iþenna leiðangur.
Þessir menn hafa verið þarna
#■
Súsanna Ingibjörg Indriðason.
Miss Súsanna Ingibjörg Indriða-
son, er fædd 15. júlí 1903 á Stóra-
Eyrarlandi við Akureyri í Eyja-
fjarðarsýslu á íslandi, dóttir Sig-
urðar Indriðasonar Jónssonar frá
Ytri-Ey á Skagaströnd í Húna-
vatnssýslu, og fyrri konu hans
Þuríðar Sigfúsdóttur Oddssonar
frá Meðalnesi í Fellum í Norður-
Múlasýslu. Fluttist hún með for-
eldrum sínum til Ameriku 1904,
er settust að í Selkirk, Man., og
þar dó móðir hennar 1905.
Miss Indriðason gekk á barna-
skólann í Selkirk og lauk þar
námi, síðan gekk hún eitt ár á
miðskóla 1 Selkirk, fór þar næst á
Business College í Winnipeg; og
eftir að hafa lokið námi þar, fékk
hún stöðu á skrifstofu Hudsons
Bay félagsins í Winnipeg.
Fyrsta apríl 1926 byrjaði hún
hjúkrunarnám við St. Boniface
hospitalið, og útskrifaðist hún
þaðan 16. maí í vor með ágætum
vitnisburði og gullmedalíu fyrir
framúrskarandi verklega hjúkr-
unarkunnáttu, og er hún nú yfir-
hjúkrunarkona á fæðingar-stofn-
un St. Boniface hospítalsins.
Miss Indriðason er sérlega vel
gefin, og á hún óefað bæði nyt-
sama og fagra framtíð fyrir hönd-
um.
***
norður í óbygðum altaf síðan
loftfar þeirra fórst, en komu til
Winnipeg í vikunni sem leið með
Hudsonsflóa brautinni og voru
þá á heimleið.
Jafnvel þó þessi ferð hepnaðist
ekki betur en raun varð á, eru
menn þessir í engum efa um að
þessi norðurleið, sem þeir ætluðu
að fara, sé bezta og öruggasta
flugleiðin milli Ameriku og Ev-
rópu 1500 mílur yfir sjó að fljúga
en hvergi meira en 300 mílur milli
lendingarstaða. En nauðsynlegt
og sjálfsagt telja þeir, að byggja
ðrugga lendingaírstaði á ýmsum
stöðum á leiðinni. Sögðust þeir
hafa aflað sér mikilsverðra upp
lýsinga á þessari ferð flugleið
þessari viðkomandi.
* # *
Hoover forseti vill verja fimm
til fimtán miljónum dala til að
stækka og endurbæta fangelsin.
Hefir það nú komið greinilega í
ljós, að í mörgum fangelsum í
Bandaríkjunum, eru miklu fleiri
fangar, en ætlast var til í fyrstu
og þau í raun og veru rúma. í
einu fangelsi, t.d., sem ætlað er
fyrir 1,712, eru nú 3,787 fangar,
og í öðru, sem ætlað er fyrir 2000,
eru 3,758. Ýms blöð í Bandaríkj-
unum halda því fram, að þetta
muij,di hafa verið látið gott heita
og stjórnin mundi fráleitt hafa
farið að skifta sér neitt af þess-
um þrengslum, ef það hefði ekki
komið fyrir, að nú nýlega og með
skömmu millibili, hafa fangarnir
á ýmsum stöðum gert nokkurs-
konar uppreisn og reynt að strjúka
allir, eða flestir, í einu. Ekki
hepnuðust iþessar tilraunir fang-
anna að strjúka, en þær urðu til
þess, að draga athygli stjórnar-
innar að því, að hér þurfti eitt-
hvað við að gera og nú verður
það vafalaust gert.
* * *
Fjármálanefnd öldungadeild-
arinnar hefir nú vikum saman
verið að vinna við tolllaga-
frumvarpið, eins og það kom frá
fulltrúadeildinni og hefir nú lok-
ið störfum sínum og er gert ráð
fyrir, að nefndarálitið verði lagt
fyrir öldungadeildina við fyrsta
tækifæri. Eins og áður hefir ver-
ið getið um, miða flestar breyt-
ingar, sem verlð er að gera á toll-
lögunum, í þá átt að hækka inn-
flutningstollana enn meir, sér-
staklega á landbúnaðar afurðum,
VILHJÁLMUR STEFÁNSSON
Landkönnuðurinn heimsfrægi, Vilhjálmur Stefánsson,
víðfrægasti Islendingurinn og Canadamaðurinn, sem nú er
uppi, flytur tvö erindi hér í borginni, þann 23. og 24. þ. m.,
samkvæmt auglýsingu, er birtist á öðrum stað í blaðinu.
til að vernda hag bændanna, og
kemur það nokkuð óþægilega við
Canada. Á sumum bændavörum er
töllurinn svo hár, að hann þýðir
sama og innflutningsbann, eins og
t. d. 75 cents á hverju busheli af
kartðflum. Á mjólk, rjóma og
ost er settur hár tollur, en Can-
adamenn selja mikið af mjólk og
rjóma til Bandarikjanna.
* * #
Hoover forseti hefir, með tilliti
til Kellogg-Briand sáttmálans, lýst
yfir því, að hætt verði við bygg-
ingu-þriggja herskipa, sem þegar
hefir verið samið um að byggja.
þar til tækifæri hefir gefist til að
komast að fastri niðurstöðu um
það, hvort bygging þeirra komi
ekki í bága við þann jöfnuð her-
flotanna, sem þjóðin nú stefnir
að. Þessari fyrirskipun forset-
ans hefir Carl V. McNutt mótmælt
og hefir forsetinn svarað honum
því, að það sé stefna sín að koma
jöfnuði á herflota Bandaríkja-
manna og Breta, en ekki að hlaupa
í kapp við þá.
Hvaðanæfa
Eftir langt og mikið þjark og
þref, féllust Þjóðverjar loks á að
greiða Bandaríkjunum stríðs-
skuldabætur, samkvæmt samningi
þeim, sem kendur er við Owen D.
Young. Hefir áður verið að því
vikið hér í blaðinu. Nú sitja á
ráðstefnu, í Haag í Hollandi,
fulltrúar frá Bretlandi, Frakk-
landi, ítalíu, Belgíu og Japan, ann-
ars vegar, og Þýzkalands hins
vega, til að ræða þetta mál enn
og reyna að komast að endilegri
niðurstöðu í þessu skaðabóta-
máli. Hefir þar orðið ágreining-
ur svo mikill, að við sjálft liggur,
þegar þetta er skrifað, að ekk-
ert verði þar af samktímulagi og
fulltrúarnir fari heim til sín án
þess að vera nokkru nær en áð-
ur. Það er ekki skaðabóta upp-
hæðin, eða sá tími, sem hún á að
greiðast á, heldur hitt, að fjár-
málaráðherra Breta, Rt. Hon.
Phillip Snowden, heldur því fast
fram, að Bretar séu sér gerðir af-
afskiftir, og þeim beri miklu meira
af þessu skaðabótafé, frá Þjóð-
verjum, heldur en þeim er ætlað,
samkvæmt Young samningunum
svo nefndu. Segir hann, að
Frakkar og Italir komist þar að
of góðum kjörum á kostnað Breta.
Ekki hafa fulltrúar hinna þjóð-
anna enn viljað ganga að kröfum
þeim, sem Mr. Snowden gerir, en
nokkrar ívilnanir hafa þeir þó
boðið honum, en sem hann vill
ekki ganga að og er harður í horn
að taka, að því er virðist. Hvern-
ig þetta muni fara, er enn ekki
hægt að segja, en það lítur út
fyrir, að Mr. Snowden sé full al-
vara með kröfur sínar og aðTiann
njóti þar fylgis stjórnarinnar
brezku og jafnvel þjóðarinnar
yfirleitt. -
* * *
Ekki hafa Rússar og Kínverjar
enn sagt hvor öðrum stríð á hend-
ur, en standa vígbúnir á landa-
mærunum og láta all-ófriðlega og
eitthvað hafa Rússar farið inn
fyrir landamæri Kína og segja
fréttirnar, að nokkrir menn hafi
fallið, því í smáskærum hefir þeg-
ar lent milli þeirra,, en til reglu-
legrar orustu hefir enn ekki kom-
ið. Því verður ekki neitað, að nú
sem stendur, lítur frekar út fyrir
að til fulls ófriðar muni draga
milli Rússa og Kínverja, hvað
sem úr því kann að verða.
* ■ * *
Victoría Svía drottning liggur
veik suður á Þýzkalandi. Hefir
hún verið mikið veik í eina tvo
mánuði og eru veikindi hennar
talin hættuleg.
Veitið athygli.
Eins og sjá má af auglýsingu á
öðrum stað hér í blaðinu, flytur
Vilhjálmur Stefánsson tvo fyrir-
lestra hér í borginni, á föstudags-
kveldið og laugardagskveldið, í
þessari viku. Fyrri fyrirlestur-
inn, sem fluttur verður 1 tjaldi í
grend við Amphitheatre á föstu-
dagskveldið, nefnir höfundurinn:
“The Friendly Arctic”, en hinn
siðara, ‘The Northward Course of
Empire”, og verður hann fluttur
við St. John’s College á laugar-
dagskvöldið. (Eru fyrirlestrar
þessir, fluttir undir umsjón fé-
lagsins The Canadian Chautau-
quas, sem nú er að koma hér til
borgarinnar og hefir margt að
bjóða fólkinu til skemtunar og
fróðleiks, svo sem fyrirlestra, söng
og hljóðfæraslátt, leiki o. f 1., sem
alt er framúrskarandi vandað og
vel valið. Verður félagið hér í
viku og skemtiskrárnar, sem það
hefir að bjóða, eru alls ellefu.
Aðgöngumiðar fyrir allar skemt-
anirnar, kosta aðeins $1.50.
Það má geta því nærri, að ís-
lendingar 1 þessum bæ, sleppi
ekki því tækifæri, sem nú berst
þeim svo auðveldlega, að sjá og
heyra Vilhjálm Stefánsson, sem
vafalaust er víðfrægastur allra
núlifandi manna af íslenzkum
ættum, og sem í Bandaríkjunum
hefir verið nefndur “hinn mesti
núlifandi Canadamaður”. En
Vilhjálmur Stefánsson, eins og
allir vita, er fæddur í Canada.
Hvað skemtunum þeim öðrum,
sem hér eru í boði, viðvíkur, vilj-
um vér vísa til fyrnefndrar aug-
I lýsingar hér í blaðinu.
FJALLKONULJÓÐ
á íslendingadag í Los Angeles, 4. ágúst 1929,
Það var sú tíð, er hauður hetjur bygðu
og hraustir drengir þræddu feðra spor,
þingræði og löggjöf þegna frelsi trygðu,
þá var íslands fyrsta sólskinsvor.
Á vetri, vori, sumri og svölu hausti
kom svæsinn vetur þrátt með frost og hríð,
dvínaði gleði, auður, afl og hreysti,
— Alþingi fórnað norskum kóngalýð.
Þjóðu íslands ísar þjáðu og eldar,
eldþrungnir jöklar spúðu grjóti á láð.
Hungri og dauða sveitir voru seldar,
síngjörn var stjórn og kaldlynd Danaráð.
En göfgum manni, gæddum þrótt og hreysti,
þótt grandi neyðir, hungur, fár og ís,
— í brjósti hans er ávalt einhver neisti,
sem aftur lifnar, þegar sólin rís.
Upp er nú runnið annað sólskinsvorið,
og umliðin hin kalda vetratnótt.
Fólkið er nú til nýrrar gæfu borið,
með nýjum kjark og göfgum æskuþrótt.
Nú horskir sveinar hreysti og dáðum unna
og hátt á lofti bera þjóðarskjöld,
þeir vilja frjálsir flestar listir kunna,
og fagna morgni eftir dapurt kvöld.
Og einnig þú, sem ert á Vínlands storðu,
er áður eg fann á glæstri landnámsöld,
upp til gömlu ísafoldar horfðu,
þar er nú morgunn, — liðið vetrarkvöld.
Þar hraust býr fólk í háu fjallalandi,
sem hefir óspilt geymt sín fo.rnu ljóð,
en helgar vættir vaka og bægja grandi,
og vernda hina nýupprisnu þjóð.
Halldór Halldórsson.
J