Lögberg - 05.12.1929, Blaðsíða 6

Bls. €.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. DESEMJBBR 1929.
mm....— ■»■
Mánadalurinn
EFTIE
JACK LONDON.
Edward Hale hélt, að það mundu ekki verða
nein vandræði með að fá landið keypt. Nai-
smith mundi vera fús til að selja. Hann hefði
í síðastliðin fimm ár viljað selja landið, eða
alt af síðan hann fór að selja uppsprettuvatn
úr lindum þar niður í dalnum. Það var ann-
ars gott, að hann skyldi eiga einmitt þetta
land, því svo að segja alt annað land þar í ná-
grenninu ætti franskur maður, sem þar hefði
lengi verið. Hann vildi ekki selja nokkurt fet
af sínu landi. Hann var einn af þessum bænd-
um, sem unni landinu og mætti ekki sjá af
nokkrum bletti, sem hann einu sinni kæmist
yfir. En hann væri hinsvegar enginn búmað-
ur á nokkurn hátt, og ef dauðinn ekki gerði
miskunnarverk á honum nú mjög bráðlega, þá
gæti hann með engu móti umflúið gjaldþrotin.
Hvað þessu landi viðviki, þá væri það að
segja, að Naismith væri eigandinn og verðið,
sem liann hefði sett á það, væri fimtíu dalir
ekran. Öll upphæðin yrði því þúsund dalir,
því það isem Naismith ætti, væru tuttugu ekr-
ur. Hugsaði maður að kaupa landið til að
búa þar með £amla laginu, eða eins og vana-
lega gerðist, þá væri þetta verð of hátt. Sem
gróðafyrirtæki, gætu þetta vel verið góð kaup,
• vegna þess, að þessi dalur væri nú fyrst að
verða kunnur, og þegar hann væri orðinn
kunnur, þá væri ekkert efamál, að fólk mundi
sækjast eftir að vera þar, því dalurinn hefði
svo marga kosti fram yfir flest önnur pláss.
Og þegar á það væri litið, hvað hér væri á-
nægjulegt að vera, þá væri þetta hreint og
beint gjafverð. Hann vissi, að Naismith mundi
gefa langan gjaldfrest á mestum hluta kaup-
verðsins. Edmund réði þeim til að taka land-
ið á leigu í tvö ár og semja þannig um, að á
þeim tíma hefðn þau rétt til að kaupa, nær sem
þau vildu, og skyldi þá leigan, sem þau þegar
hefðu greitt, ganga upp í kaupverðið. Nai-
smith hefði einu sinni gefið Svislendingi
nokkrum þessi kjör og hann hefði borgað tíu
dali í leigu á mánuði. En svo hefði konan hans
dáið og þá hefði hann farið burtu.
Edmund komst fljótt að því, svona hér um
bil, hvaða hugmynd Wili hafði um búskap yf-
irleitt. Eftir að hafa spurt hann nokkrum
spumingum, þóttist hann skilja, að Willi
hugsaði sér að hafa hundrað og sextíu ekrur
að minsta kosti og mikið af nautgripum og
hestum, eins og gömlu mennimir höfðu haft.
“Þú þarft ekki einu sinni alt þetta land,
drengur minn,” sagði Edmund góðlátlega. “Eg
sé, að þú hugsar þér og skilur búskap, sem rek-
inn er í stóram stíl. Hefirðu hugsað þér, að %
ala upp hjörð af hestum?”
Willi skildi ekki, hvað þessi maður var að
fara. Honum fanst það blátt áfram vitleysa,
að hægt væri að hafa margar skepnur á svona
litlum landbletti, og hann hélt helzt að Ed-
mund væri annað hvort að gera gabb að sér,
eða hann bara vissi ekki hvað hann væri að
tala um.
“Eg trúi því illa, að hægt sé að hafa stórt
bú á litlu landi/r sagði Willi, “eða getur þú
sagt mér, hvemig það má vera?”
Eldri maðurinn brosti aftur góðlátlega,
“Við skulum athuga málið. Fyrst og fremst
þarftu nú ekki þessar tuttugu ekrar, -nema
bara til prýðis. Það eru fimm ekrar af skóg-
lausu sléttlendi. Þú getur vel lifað á því, að
rækta ýmiskonar garðmat á tveimur þeirra og
selja hann. Meira að segja getur þú ekki og
konan þín gert meira en rækta tvær ekrur, þó
þið vinið alla daga frá morgni til kvelds. Þá
eru eftir þrjár ekrar. Vatnið er nóg í lindun-
um. Láttu þér ekki nægja ein uppskera á ári,
eins og gömlu landnemamir hér í dalnum
gerðu. Farðu með það eins og matjurtagarð-
inn, og ræktaðu á því sem bezt þú getur fóður
handa hestunum. Veittu vatni á það og láttu
það hafa nógan áburð og láttu það gefa eins
mikla uppskera og hægt er. Á þessum þrem-
ur ekrum geta eins margir hestar lifað og lið-
ið vel, eins og á heilu landflæmi af óræktuðu
beitilandi. Eg skal lána ykkur tekur, sem
skýra þetta alt út í æsar fyrir ykkur. Eg get
ekki sagt þér upp á hár, hvað mikið fóður þess-
ar þrjár ekrur gefa af sér, og heldur ekki, hvað
fnikið hver hestur étur, þú verður að hugsa um
það. En eg er viss um, að þó þú fáir þér vinnu-
mann, til að hirða um þessar tvær ekrur með
konunni þinni, þá hefir þú sjálfur nóg að gera
við hestana, sem þú getur framfleytt á hinum
þremur, um það bil að þú ert búinn að eignast
þá. Þá er kominn tími til að fá sér meira land
og búa í stærri stxLrr
Nú skildi Willi, hvað Edmund var að fara,
og sagði, án þess eiginlega að hugsa um, hvað
hann var að segja:
“Þú hlýtur að vera mikill búmaður.”
Edmund brosti og leit til konu sinnar.
“BlessOð verið þið,rr sagði hún góðlátlega.
“Hann býr aldrei og hefir aldrei búið. En
hann veit alt um húskap og skilur hann.” Hún
benti ó bækurnar, sem voru allstaðar í her-
berginu, hvar sem litið var. “Hann er bóka-
maður og hann les allar bækur eftir góða höf-
unda um hvaða efni spm er. Það er hans á-
nægja, að lesa bækur og smíða vmsa hluti úr
tré.”
“Gleymdu ekki Dulcie, kona mín,” sagði I
Edmund.
“Já, Dulcie,’’ sagði Annette og hló. “Það
er kýrin okkar. Það er bágt að segja, hvoru
þykir vænna um hitt, Edmund um kúna, eða
kúnni um Edmund. Þegar Edmund fer til San
Francisco, þá leiðist Dulcie þangað til hann
kemur aftur, en Edmund leiðist líka og flýtir
sér alt af heim eins og hann getur. Mér þykir
stundum nóg um það etfirlæti, sem hann hefir
á kúnni, en hann skilur hana betur en nokkur
annar maður gæti gert.”
“Þetta er eitt af því, sem eg þekki af eigin
reynslu,” sagði Edmund. “Eg hefi gott vit
á Jersey kúm, og ef þið þurfið einhverjar upp-
lýsingar um þær, þá bara komið þið til mín.”
Hann stóð upp og gekk að bókaskápnum og
tóku þau þá eftir því, hvað maðurinn var afar-
stór. Hann tók bók úr skápnum og blaðaði í
henni um stund, til að leita að svari við spurn-
ingu, sem Saxon hafði lagt fyrir hann. Nei,
hér voru engar mýflugur. Þó hafði það komið
fyrir eitt sumar, þegar sunnanvindur hefði
verið samfleytt í tíu daga, að dálítið af mý-
flugum hafði borist með honum frá San Pabío
Bay. Viðvíkjandi þokunni var það að segja,
að hún var mjög sjaldgæf. Og þegar hún kom,
þá var hún æfinlega hátt í lofti, en lagðist ekki
yfir dalinn. Það kom til af því, að fjöllin voru
svo há, sem voru milli hafsins og strandarinn-
ar. Þar að auki var í ,þeim hluta dalsins, þar
sem þau voru, miklu síður hætt við vetrar-
frostum, heldur en annars staðar í dalnum,
eins og reynsla hefði sýnt, því hefðu verið
rækfaðar þar sérstakar tegundir af ávaxta-
trjám, sem ekki gætu þrifist, þar sem frost
kæmu.
Edmund hélt áfram að taka bækur úr skápn-
um, þangað til hann var búinn að taka út æði-
margar. Hann opnaði eina þeirra, sem hét:
“Þrjár ekrur og efnalegt sjálfstæði”, eftir
Bolton Hall, og las fyrir þau í henni um mann,
sem gekk sex hundruð og fimtíu mílur á ári,
til þess með gamla laginu að rækta tuttugu
ekrur, sem hann hafði upp úr þrjú þúsund mæla
af lélegum kartöflum; og um annan mann, sem
notaði nýrri og betri aðfrðir. Hann ræktaði
fimm ekrur, gekk tvö hundruð mílur og fékk
þrjú þúsund mæla af ágætum kartöflum og
seldi þær fyrir margfalt verð við það, sem hinn
maðurinn fékk fyrir sínar kartöflur.
Edmund fékk Saxon bækurnar, en hún rétti
þær aftur að Willa, en þó ekki nema eina og
eina í senn, og opnaði þær allar og las titlana
og nöfn höfundanna. Allar voru þær buskap
viðkomandi að einhverju leyti, og áttu sérstak-
lega við Califomíu. Ein bókin hét: “Akr-
arnir, verksmiðjurnar og vínstofumar”; önn-
ur nefndist: “Um fóðrun búpenings”, og ®ú
þriðja var um aldinarækt, og hin fjórða um
garðrækt o. s. frv.
“Þið getið fengið fleiri bækur hjá mér, nær
sem þið viljið,” sagði Edmund. “Eg hefi mörg
hundruð bækur um búskap og blöð og tímarit
um þau efni, sem eg hefi haldið saman. 0g þið
verðið að koma og sjá Dulcie eins fljótt og þið
getið, kallaði hann eftir þeim, þegar þau vora
komin út úr dyranum.
XIX. KAPITULI.
Mrs. Mortimer kom með langa skrá yfir
margskonar tegundir af útsæði og margar
bækur, sem alllar vora um búskap, en sá fljótt,
að Saxon hafði naumast þörf fyrir þær, því
hún hafði heilan hóp af þeim að láni frá Ed-
mund. Saxon sýndi henni bújörðina og henni
leizt vel á alt, og þar á meðal á leigusamning-
ana, sem gæfu leigjandanum forkaupsrétt að
eigninni.
“Jæja, þá,rr sagði Mrs. Mortimer. “Hvað
er næst? Setjist þið bæði niður. Hér er nokk-
urs konar herstjóm, og eg er eina manneskjan,
sem hefir rétt til að skipa fyrir, auðvitað. Eg,
sem hefi unnið áram saman við stóreflis bóka
safn og lesið ótal bækur um búskap, ætti að
geta sagt ykkur, unglingunum, til, án þess að
þurfa að hugsa mig lengi um. Á hverju eigum
við nú að byrja?”
Hún þagnaði ofur litla stund, eins og hún
væri að hugsa sig um.
“Fyrst er nú á það að líta, að “Madrono
Ranch” — það var nafnið á býlinu—, “er á-
gætis bújörð og þið erað að fá hana með gjaf-
verði. Eg þekki jarðveginn og loftslagið og eg
kann að meta fegurðina. Þetta býli er reglu-
leg gullniima. Það eru regluleg uppgrip í slétt-
unni. Eg skal segja ykkur um það seinna.
Fyrst er landið. Annað hvað þið ætlið að gera
við það. Því er fljótsvarað. Já. Garðmatur
auðvitað. Hvað ætlið þið að gera við hann,
eftir a þið hafi ræktað hann. Selja hann.
Hvar? — Hlustið þið nú á mig. Þið verðið að
gera eins og eg gerði. Eiga ekkert við neina
millimenn. Selja beint til þeirra, sem neyta.
Vera sjálf kaupmenn jafnframt og bændur.
Vitið þið hvað eg sá, þegar eg kom hér upp dal-
inn? Sumarbústaði, vetrarbústaði, gistihús,
margt fólk. Nóga munna til að éta mikinn
mat og nóg tækifæri til að selja mikið af hon-
um. En eg sá ekki hvar alt þetta fólk ætlar að
fá allan þann garðmat, sem það þarf. Heyrðu,
Willi, hafðu hestana tilbúna og taktu okkur
Saxon út, þegar við eram búin að borða. Kærðu
þig ekkert um neitt annað, rétt sem stendur.
Láttu alt vera eins og það er. Það er nauðsyn-
legt að vita, hvert maður ætlar að fara, áður
en maður leggur af stað. En við skulum nú
gera okkur grein fyrir því í dag,” og' hún
brosti góðlátlega til Willa.
En Saxon fór ekki með þeim. Hún hafði
of mikið að gera í húsinu, það þurfti að hreinsa
það og það þurfti að búa um Mrs. Mortimer,
svo hún gæti sofið þar um nóttina. Það var
kominn háttatími, þegar þau Willi og Mrs.
. Mortimer komu aftur.
“Þið eruð mestu lánsmanneskjur, ” sagði
Mrs. Mortimer, þegar hún kom inn. “Það má
heita að fólkið, sem hér er, sé nú rétt að vakna
af svefni, auk þess sem margt fólk er nú að
tlytja hingað, og það verður miklu fleira, áð-
ur en langt um líður. Það eru þrjú gistihús í
Glen Ellen, sem er hér rétt hjá. Eg hefi talað
við alla eigenduma.”
Willi dáðist að því, hve glögg' hún var og
fljót að sjá tækifærin að græða.
“En hvaðan koma allar kartöflur og annar
garðmatur, sem þetta fólk þarf ? Alt slíkt hlýt-
ur að líoma frá Santa Rosa eða ofan frá Son-
oma. Það eru einar tólf til fimtán mílur, og
mér er sagt, að þeir, sem þar búa, geti oft ekki
fullnægt þörfinni og gestgjafahúsin í Glen El-
len verði oft að fá kartöflur alla. leið frá San
Francisco. Eg hefi sagt þeim frá ykkur, og
þeir vilja gjarnan kaupa af þeim, sem 'búa hér
í nágrenninu, enda er það betra fyrir þá sjálfa.
Þú getur látið þá hafa eins góðar vörur og eins
ódýrar, eins og hinir, og þú reynir að hafa vör-
una betri, ef hægt er, og flutningurinn verður
þér miklu kostnaðarminni vegna þess, að þú
ert svo nærri markaðnum. ”
“Á morgun skal eg segja ykkur, hvernig
hentugast er að hafa hænsnahúsin, og hvar er
hentugastur staður fyrir þau. Þeim þykja góð-
ir stórir og feitir hanar í San Francisco. Þið
byrjið hænsnaræktina í smáum stíl, og það
verður bara auka-atriði fyrir ykkur fyrst um
sinn. Eg skal segja ykkur alt um hænsnarækt
seinna, og senda ykkur rit um þau efni. Þið
verðið að hugsa. Láta hina gera vinnuna. Það
er nokkuð, sem ykkur ríður á að skilja vel.
Ráðsmaðurinn fær alt áf meira kaup, heldur
en vinnumaðurinn. Þið verðið að hafa bók-
hald. Það er áríðandi að vita hvernig maður
stendur. Þið verðið að vita hvað borgar sig
og hvað borgar sig ekki, og hvað borgar sig
bezt. Gott bókhald sýnir ykkur það. Eg skal
sýna ykkur, hvernig á að halda Jiækur.”
“Það er ekki ljóst fyrir mér, hvernig á að
hafa mikinn búskap á einum tveimur ekrum,”
sagði Willi hálf ólundarlega.
Mrs. Mortimer leit hvast á Willa.
“Tvær ekrur, hvaða vitleysa, ” sagði hún
með áherzlu. “Fimm ekrar. Og jafnvel það
er ekki nóg, því þið getið selt meira en þið get-
ið framleitt, jafnvel af fimm ekrum. Og það
má eg segja þér, drengur minn, að eftir fyrsta
regn hefir þú nóg að gera sjálfur, og hestarnir
þínir, að undirbúa landið. Á morgun skulum
við gera okkur grein fvrir, hvað gera þarf. Svo
er gott að rækta hér ýmsar tegundir af berjum,
því þau gefa góðan arð.”
“En Willi vill hafa þrjár ekrar af slétt-
lendinu,” sagði Saxon eins fljótt og 'hún gat
komið að orði.
“Til hvers?r’
“Til að rækta þar hey og annað fóður handa
hestum, sem hann hefir í hyggju að ala upp.”
“Það er hægt að gera, en það gefur ekki
nærri eins mikinn arð, eins og þið getið á ann-
an hátt haft upp úr þessum ekrum,” svaraði
Mrs. Mortimer. viðstöðulaust.
“Þá það,” sagði Willi. “Það er líklega
bezt, að halda sig við garðræktina. ’ ’
Mrs. Mortimer var þarna í viku, og allan
þann tíma lét Willi hana og Saxon vera alveg
sjálfráðar um allar þeirra ráðagerðir. Það
var mikið um að vera í Oakland, um þessar
mundir. Bærinn var að vaxa stórkostlega og
þar var afar mikið að gera, og Willi hafði ver-
ið beðinn að kaupa eins marga hesta eins og
hann gæti fengið og senda þá til Oakland, svo
hann var burtu svo að segja dag og nótt og fðr
víða til að kaupa hesta. Af þessum ástæðum
varð hann fljótt kunnugur þar í dalnum. Hann
var líka látinn vita, að flutningsfélagið, sem
hann var að kaupa hesta fyrir, hefði heilmikið
af hrossum, sem orðin vora fótaveik og sem
það nú vildi 'selja fyrir lítið verð. Þessi hross
mundu vel duga úti í sveit og verða, með tím-
anum, nokkurn veginn jafngóð, ef þau væru
tekin af steinlögðu vegunum í borginni. trti í
sveit, þar sem hrossin geta gengið járnalaus,
mundu flest af þeim geta enst enn í nokkur ár.
ar að auki væru hryssumar góðar til undan-
eldis. En hann gat ekki lagt út í að kaupa
þessi hross, þó hann langaði mikið til þess, og
því mintist hann ekkert á þetta við Saxon.
Þegar hann kom heim á kveldin, sat hann í
eldhúsinu og reykti og hlustaði á það, sem kon-
urnar sögðu honum að þær hefðu verið að ráð-
gera um daginn. Það var afar erfitt, að fá
keypta hesta, sem hentugir voru til vinnu í
borginni, og það þó hann mætti nú gefa fimtíu
dölum meira fyrir hvern hest, heldur en áður.
Hann sagði, að þegar maður falaði hestana af
bændunum, þá væri það því líkast, að maður
ætlaði að draga úr þeim tennumar. Hann
sagði, að þrátt fyrir alla bílana, þá væra stóra
vinnuhestarnir alt af að hækka í verði. Eftir
jarðskjálftana miklu, hefði verð á hestum
hækkað mikið, og það hefði aldrei fallið síðan.
“Þú aflar meiri peninga, Willi, með því að
kaupa hesta, heldur en þú gætir gert með dag-
launa vinnu, eða er ekki svo?” spurði Mrs.
Mortimer, og þegar Willi svaraði því játandi,
hélt hún áfram:
“ Jæja, þá, þú þarft ekki að þurka sléttlend-
ið eða plægja það, eða gera neitt við það. Haltu
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hjá
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVE. EAST. - - WINIMIPEQ, MAN.
Yard OfRce: 6th Floor, Bank of HamlUonOhamb«r»_
bara áfram að kaupa hesta, og notaðu hygg-
indi þín sem bezt þú getur. En af þeim ágóða,
sem þú hefir af því að kaupa hestana, getur
þú borgað einum vinnumanni, sem Saxon get-
ur haft hér sér til hjálpar við garðræktina. Það
mun borga sig vel og þið fáið fljótan ágóða.”
“Það er sjálfsagt,” sagði Willi. “Maður
tekur aldrei vinnumenn til annars, en að liafa
ágóða af þeim, eins og allir vita. En hvernig
Saxon og einn vinnumaður geta unnnið fimm
ekrar, skil eg ekki, þegar Mr. Hale segir, að
við Saxon getum ekki unnið tvær ekrur og
þurfum að fá hjálp til þess.”
“Saxon á ekki að vinna útivinnu,” svaraði
Mrs. Mortimer. “Þú sást mig ekki gera það í
San José. Saxon vinnur með heilanum, en ekki
með höndunum. Það er meir en tími til kom-
inn fyrir þig, að skilja það. Hálfur annar dal-
ur á dag, sem maður getur unnið fyrir með því
að vinna hjá öðrum. Hún getur ekki gert sig
ánægða með svo litlar tekjur. Hlustaðu nú á
mig. Eg talaði lengi við Mr. Hale í dag. Hann
segir mér, að það1 sé hér um bil ómögulegt, að
fá vinnumann hér um slóðir. ”
“Eg veit það,” svaraði Willi. “Allii, seni
eitthvað geta gert, fara til borganna. Það eru
bara ónytjungarnir, sem eftir eru. Þeir af dug-
legum mönnum, sem eftir era, vinna ekki hjá
öðrum.”
“Það er hverju orði sannara,” svaraði Mrs.
Mortimer. “Takið þið nú eftir því, börnin
góð, sem eg ætla að segja. Eg veit um þetta,
og eg talaði við Mr. Hale um það. Hann er
reiðubúinn að ráða fram úr þessu fyrir ykkur.
Hann þekkir vel yfir fangavörðinn við San
Quentin fangelsið og hann ætlar að útvega
ykkur tvo fanga þaðan, sem hafa liagað sér vel
í fangelsinu, og sem fangavörðurinn hefir því
leyfi til að sleppa, þó tími þeirra sé ekki út«
runninn. Þó verður fangavörðurinn alt að fá
að vita um þessa fanga vikulega, þangað til
tíminn er útrunninn, sem þeir vora dæmdir
til fangelsisvistar. Þarna era margir Kínar
og Italir og það era engir betri garðyrkjumenn
en þeir. Með þessu vinnið þið tvent í einu. Þið
gerið góðverk á þessum vesalings föngum og
þið hlynnið að ykkar eigin hagsmunum.”
Það var auðséð, að Saxon þótti þessi ráða-
gerð nokkuð varhugaverð og Willi vissi held-
ur ekki vel, hvað hann átti um þetta að hugsa.
“Þið hafið séð John,” sagði Mrs. Mortim-
er, “manninn, sem vinnur hjá Mr. Hale. Hvern-
ig lízt ykkur á hann?”
“Eg var einmitt að óska þess í dag, að við
gætum fengið vinnumann líkan honum.” sagði
Saxon. “Hann er svo dæmalaust góðmann-
legur, og eg er viss um, að hann er ráðvandur
og trúr. Mrs. Hale hefir líka sagt mér það.”
“Það er eitt, honum viðkomandi, sem eg er
viss um, að Mrs. Hale hefir ekki sagt þér,”
sagði Mrs. Mortimer brosandi. “Hann er einn
af þeim, sem islept hefir verið úr fangelsinu
fyrir góða hegðun, en er þó undir eftirliti lög-
reglunnar. Fyrir tuttugu og átta árum varð
hann manni að bana í hamslausri reiði út af
sextíu og fimm centum. Þig munið eftir gamla
Louis, sem er hjá mér. Það er líkt með hann.
Þetta er þá alt klappað og klárt. Þegar menn-
irnir koma, borgið þið þeim auðvitað sóma-
samlegt kaup. Þeir verða báðir að vera af
sama þjóðemi, og þið verðið að byggja kofa
handa þeim til að búa í. En það verður ekki
mjög langt þangað til þið þurfið að fá fleiri
vinnumenn, en þessa tvo menn.”
Brewers Of
COUNTRY ‘CLUB'
BEER
GOLDEN GLOW
ALE
BANQUET ALE
XXX STOUT
BR E W E RV
OSBORN E &. M U LVEV - Wl N NIPEG
PHONES 4I III 4230456
PROMPT DELIVERY
TO PERMIT HOLDERS