Lögberg - 12.03.1931, Síða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. MARZ, 1931.
BL». 7.
Ctdrœttir
llr sögu islcnzku bygðarinnar og
safnaðanna. í Pcmbina Connty,
North Dakota.
Bftir J. J. MYRES.
I’aÖ á ef til vill vel við einmitt á
þessum tíma að rifja upp nokkur
Drot úr sögu þessarar íslenzku bygð-
ar og íslenzku safnaSanna hér. Sér
* lagi vegna þess aS síSast liSiS haust
°g yfirstandandi vetur hafa veriS
haldin 50 ára afmæli sumra þessara
safnaSa. Einnig líka vegna þess
hve skamt er síSan 50 ára afmælis-
hatíS bygSarinnar var haldin og aS
enri sem komiS er hefir mjög lítil
hlraun veriS gerS til þess aö láta
þessa söguþætti koma fyrir almenn-
>ngs sjónir nú á seinni árum. Þó
mest af því sem hér verSur frá
sagt hafi auSvitaS áSur komiS út á
Prenti teSi i fvrstu árgöngum Sam-
einingarinnar, Almanaki Ólafs S.
T horgeirssonar, o. s. frv., þá mun
þetta vera mörgum gleymt og ó-
hentugt fyrir flesta aS ná í þaS nú
jafnvel þó þeir vildu.
AuSvitaS er ekki hægt í svona
hlaöagrein aS vera mjög langorSur
°g þaS er skiljanlegt aS mörgu
verSur aS sleppa sem vel væri þess
Vert aS segja frá. Hér verSur aS-
e>ns gerS tilraun til aS tína fram
sUmt af söguatriSum, helzt frá
fyrstu frumbýlingsárunum. En síS-
Ur frá seinni árum, sem aS þeim,
Seni til þekkja stendur líka frekar i
fersku minni.
Ef einhverjir eru óánægSir meö
Þennan útdrátt og vildu láta frá
fteiru segja er þeim velkomiS hér
V>S aS bæta. Eg vil jafnvel mælast
bl þess aS þeir, sem finna köllun
^já sér til þess dragi sig ekki í hlé.
I Almanaki hr. Thorgeirssonar
^yrir áriS 1902 i “Safn til land-
nanissögu íslendinga í Vesturheimi”
sbrifar séra FriSrik J. Bergmann á
þessa leiS
“Fyrsti íslendingurinn, er lét sér
hl hugar koma, aS heritugt nýlendu-
svæSi fyrir íslendinga kynni aS vera
1 RauSárdalnum Dakota-megin, var
séra Páll heitinn Þprláksson. Haust-
'h 1876 fór hann með gufubát frá
h* þeim i Minnesota, er Fisher’s
1-anding nefndist,—nú Fisher. rétt
F'rir sunnan Grand Forks,—norS-
Ur alla RauSá, alla leiS til Winnipeg
°g þaSan norSur til Nýja íslands.
Jrmflytjenda hópurinn mikli var þá
rétt kominn frá íslandi þangaS.
HafSi sá hópur nýlega veriS flutt-
Ur til Winnipeg sömu leiSina af
satua skipstjóra og séra Páll fór
meS. SagSi skipstjóri honúrn margt
af ágætum landkostum í Rauöár-
halnum og þótti sárt, aS jafn efni-
'egt fólk og íslendingar væru,
shyklu fara fram hjá jafn-ágætu ný-
lendusvæSi. Segir séra Páll sjálfur,
aS skipstjóri hafi hreyft þeirri hug-
niynd viS sig, aS þann skyldi snúa
þtssum innflytjenda ht>pi aftur suS-
Ur á bóginn. Mun séra Páll hafa
tekiS því all-fjarri. Hvorki bar
hann enn nokkur kenzl á landkosti
’ Nýja íslandi, né heldur getur hon-
um hafa dulist, hvílíkum annmörk-
unt slíkt fyrirtæki væri háS, hve
^skilegt sem þaS annars kynni aS
v'era.
Nú leiS' og beiS. Séra Páll fór til
Nýja Islands haustiö 1876 og dvaldi
þar nokkra hríS; kyntist hann þá
högurn og horfum. Svo kont hann
aftur í októbermánuSi 1877 og var
þar um veturinn. Þá var fariS aS
^era þar all-ntikiS á óánægju nteS
nýlenduna og bar margt til þess.
^eturinn 1876-77 geysaSi bóluveik-
'n þar í 6 mánuSi og hreif burtu
fjölda manna, svo margir áttu unt
sárt aS binda. Nýlendan var sett í
sóttkví, svo allar samgöngur voru
hannaSar i 228 daga af árinu. Menn
þóttust nú búnir aS átta sig á því,
aS landið væri of-lágt og þess vegna
nikils til of blautt og mýrlent.
honum um þessar mundir blæddi
þaS meir í augum, en nokkurum
örSum rnanni i Nýja íslandi, hve
afar-illa bláfátækir landar hans
stóSu þar aS víSi í baráttunni fyrir
lífi sinu. Smám saman mun sú
fyrirætlun hafa þroskast hjá honum,
aS leita aS heppilegra nýlendusvæSi
handa löndum sínum, þangaS sem
bæSi þeir gætu horfið, er óánægSir
væru í Nýja Islandi, og hinir, sem
korna kynnu frá fósturjörSinni á
næstu árunt.
VoriS 1878, 27. april, kom
gufubáturinn Eady Ellen til Girnli,
kl 9 árdegis, meS svokallaS skaSa-
bótahveiti, en lagSi af staS aftur
áleiSis til Winnipeg klukkan hálf-
tólf samdægurs. Tók séra Páll
Þorláksson sér far meS bátnum og
tuttugu ísl. unglingar, er ætluSu aS
leita sér aS vistum í Winnipeg og
nágrenninu. Þrem dögum siðar, 30.
apríl, fóru þeir FriSjón FriSriks-
son, kaupmaSur, og Sarnson Bjarna-
son á seglbát í kaupstaSarerindum
til Winnipeg. En meS þeim tóku
sér far Jóhann Pétur Hallson, Ás-
grímssonar, ættaSur frá Geldinga-
holti i SkagafirSi, en síSast. frá Egg
í Hegranesi, meS syni sínuni Gunn
ari, og Magnúsi Stefánssyni frá
Kjarna í EyjafirSi. HöfSu þeir í
hyggju aS skoSa sig ofurlítið urn í
heiminum fyrir utan Nýja ísland.
-EtluSu þeir sér aS ná séra Páli i
Winnipeg og hafa hann fyrir leiS-
toga á ferSunt sínum. Þótti þetta
miklum tíSindum skifta í Nýja ís-
landi og eiginlega liggja landráSum
býsna nærri; var mikiS um ferS
þessa rætt manna á nteSal.
Magnús Stefánsson hitti ritstjóra
einn í Winnipeg, Hunter aS nafni.
Var hann ritstjóri blaSsins, Stand-
ard, garnall maður og fróSur og hinn
mesti alþýSuvinur. HafSi hann
komist viS af hörmungunum, er
duniS höfSu yfir hina islenzku inn-
flytjendur viS Winnipegvatn. Benti
hann Magnúsi *á, aS í Dakota-héraS-
inu, rétt fyrir sunnan landamæri
Kanada og Bandaríkja, væri ágætt
lar.d til akuryrkju. RéS hann hon-
um og þeim félögunt fastlega til þess
?.S skoSa sig þar um. Átti Magnús
tal um þetta viS séra Pál, en hann
tók þessu all-fjarri £»g áleit aS rit-
stjórinn væri aS fara meö blekking-
ar einar af eigingjörnum hvötum.
SagSi hann þaS veriS haga ætlun
sína og þeirra allra aS halda suSur
til Minnesota og skoSa sig um i
grend viS landnám íslendinga i
I.yon og Lincoln counties. Sæi
hann enga ástæSu til aS bregSa frá
þeirri fyrirætlan.
En Magnús Stefánsson og aSrir
böfSu orðiS hugfagnir af orSurn
gantla Hunters og fortölum. Fór
hann því viS annan mann suSur til
Perríbina, sá hét SigurSur Jósúa
Björnsson, frá Bæ i Dalasýslu. En
séra Páll dvaldi unt hríS í Winnipeg^
til aS hlynna þar aS safnaSarmálum
meSal Islendinga. Um miSjan mai
inun hann hafa lagt af staS suSur.
Voru þá i för meS honum Jóhann
Hallson, Gunnar sonur Jóhanns og
Árni Þorláksson Björnsson frá
Fornhaga í Hörgárdal. Nániu þeir
staðar í Pembina til aS vita, hvaS
þeim félögum liSi, er suSur höfSú
fariS á undan þeim. Komu þeir
þá í sörnu andránni vestan úr landi,
höfSu skoSaS sig þar urn í skyndi
og voru nú komnir til aS láta skrifa
sig fyrir jörSum á skrifstofunni þar
i Pembina. NokkuS mun séra Páli
hafa þótt þetta fljótráSiS. En svo
létu þeir mikiS af landkostum þar
vestur, að hann og samferSamenn
hans álitu réttast aS skoSa sig um
þar vestur frá. VeSurblíSa var nú
komin hin mesta. LögSu þeir á staS
vestur um slétturnar og voru allir
fótgangandi. Sáu þeir þá ekki hús
nenta hér og þar á stangli. Héldu
þeir upp til Cavalier um kveldiS.
ÞaS er 25 mílur vestur frá Pembina.
Þar var þá kominn p>óstafgreiSslu-
staSur og sölubúS. ÞáSu þeir þar
^msir biSu tjón á heilsu sinni fyrir |gjstjng Dg góSa aðhlynning um nótt-
stöSuga vosbúS, óholt og einskorS-| jna Dj á þýskum bónda efnuSum,
aS mataræSi og ýmsar aSrar hörm-
"ngar, er nýlendulifiS hafSi í för
meS sér. Var þaS því ekki að or-
sakalausu, aS þegar voriS 1878 voru
beilmargir orSnir óánœgSir og sáu
þar í nýlendunni enga viSreisnar-
von. Mest mun hafa kveSiS aS
þessari óánægju meSal þess fólks,
er Séra Páll þjónaSi. Að hve miklu
]eyti sú óánægja kann aS hafa veriS
af hans völdunt, skal hér látiS ó-
Sagt. En óhætt er aS fullyrða þaS,
aS unt þessar mundir muni hann
bafa sannfærst unt þaS í hjarta sínu,
aS íslendingar mundu þar aldrei
b°nta fótum fyrir sig efnalega, fyrr
en- þá eftir svo langan tíma, aS óráS
v*ri eftir honurn að bíSa. Enda var
bann orSinn gagnkunnugur kjörunt
ng kostum bænda á ýmsum stöSum
\ l’andaríkjunum og áleit, aS íslend-
]ngar, er til Ameríku væru fluttir
'ettu ekki aS sætta sig viS neitt lak-
ara en þeir. ÞaS mun óhætt aS
nllyrSa, aS enginn maSur í nýlend-
URni þekti þá neitt líkt því eins vel
nR séra P.áll velmegun þá, er inn-
uttir bændur á ýmsum stöSum í
andinu, bæSi NorSmenn og ÞjóS-
Verjar, höfSu komist í á skömmum
'nta. Má því enginn lá honum þótt
ættuSum úr Pennsylvania-ríki, John
Bechtel aS nafni þekki Bertel). Gaf
hann þeint margar og góSar upplýs-
ingar um landiS, enda studdi hann
íslendinga meS ráSi og dáS ávalt
síSar, þegar þeir leituSu hans, sem
ekki var sjaldan fyrstu árin.
Daginn. eftir lögSu þeir enn á
staS vestur eftir. Mátti nú svo
heita, aS þeir væru algjörlega kontnir
vestur úr öllum mannabygSum.
Þeir fylgdu svonefndri Tungá
(’Tongue RiverJ og lögSu leiS sína
ýmist fyrir sunnan hana eSa norS-
an. Þá komu þeir upp á hæSir þær,
sem síSan hafa SandhæSir nefndar
veriS, og þótti þeim land þar næsta
magurt. En um leiS voru þeir
komnir svo langt, aS hálsar þeir, er
Pembina fjöll nefnast, blöstu viS
þeim. Þegar þeir héldu áfram,
komu þeir þar sem landiS fór aftur
aS lækka og urSu þess þá varir, aS
þar var sami frjósami jarSvegurinn
og austur á sléttunum. Leizt þeirn
einkar vel á landiS. Skógurinn lá
þar í beltum fram og aftur, en grasi
vafSar sléttur á milli. Vestást báru
fjöllin skógivaxin viS himin. Þó
þau hefSu lítiS annaS sameiginlegt
viS íslenzku fjölhn en nafniS, gerSu
þessar hæSir sjóndeildarhringinn
svipmeiri og voru þarna til trausts
og verndar fyrir væntanlega ntanna-
LygS, er myndast kynni fyrir neSan
þau, hve nær sent mennirnir gerS-
ust svo hugaSir, aS leita þangað
skjóls og athvarfs. ÞaS er óhætt
aS fullyrSa þaS, aS hæSir ]>essar
áttu sinn mikla og góSa þátt í, aS
draga hugi þessara íslenzku land-
leitenda aS þessu svæSi.
Hér námu þeir staSar. Mælti séra
Páll svo fyrir, aS þeir félagar hans
skyldu verSa hér eftir til aS skoSa
landiS betur. En sjálfur skyldi hann
halda suSur til Minnesota og skoSa
sig þar up og jafnframt sunnar í
Dakota. En svo mun honutu samt
þegar hafa sagst hugur fyrir, aS
austan undir þessum Pembina-hæS-
um mundi verSa liklegasti nýlendu-
staSurinn. Hélt Magnús Stefáns-
son og einhverjir meS honum í suS-
tir átt til aS kanna landiS. Kornu
þeir þar, sem seinna var Vík kallaS.
Flaut þá vatn yfir alla Víkina og
slétturnar þar austur af. Lengst
héldu þeir aS læk þeim, er Kristinn
(’)lafsson frá StokkahlöSum í Eyja-
firSi síSar nam land viS. Voru stór-
ar tjarnir og rnikill vatnselgur þar
sem nú er skraufþurt land. Þóttust
þeir nú æriS langt haldið hafa og
örvæntu aS sér ntundi afturkvæmt
til félaga sinna, svo frantarlega aS
lengra væri fariS. Sneru þeir þá
aftur og þóttust ntikið og frítt land
séS hafa, en kváSu votlendiS helzt
til ókosta. Var mönnum næsta illa
viS þaS eftir veruna í Nýja Islandi.
En þeir séra Páll hurfu aftur austur
til mannabygSa og gistu um nóttina
hjá norskum bónda, Bótólfi Olsen,
se^t bjó suSvestur af Cavalier og var
nýlega fluttur þangaS meS fjöl-
skyldu sína. Hann tók þeint opnum
örntum og gerSi þaS ávalt síSar,
þegar Islendingar voru á ferðinni.
HöfSu þeir oft bækistöS sína hjá
honunt fyrstu árin og töluSu þeir
margir viS hann hreina íslenzku, því
annaS 'ktinnu þeir ekki. Vandist
hann og kona hans þvi svo, aS þau
voru talin hálf-íslenzk orSin. NorS-
maSur þessi er nú íyrir löngu flutt-
ur burt, en leifar af bjálkakofanunt
hans standa þann dag í dag.
Þeir Magnús Stefánsson og Sig-
urSur Jósúa settust þarna aS. Námu
þeir lönd í nágrenni við Olsen og
voru þó landkostir þar litlir, því þar
er land mjög sendiS. Unnu þeir
aS bændavinnu hjá þeint Bechtel og
Olsen unt sumariS. En Jóhann
Hallson og Gunnar sonur hans
hurfu aftur snögga ferS til Nýja Is-
Iands. SkoSaSi Jóhann ekki lengur
huga sinn um, hvaS gera skyldi,
heldur tók sig upp meS fólk sitt alt
frá Nýja íslandi og flutti suSur.
Kom hann, Gunnar sonur hans og
SigurSur Jósúa Björnsson til Gimli
aftur úr þessari Dakota-ferS sinni
sunnudaginn. 19. maí, og ekki höfSu
>eir nteiri viSdvöl en svo aS fjórunt
dögunt síSar, föstudaginn 24. mai,
lögSu þeir Jóhann, SigurSur Jósúa
og Benedikt Jónsson frá Mjóadal í
Bárðardal, sent nú tók sig upp meS
þeirn, af staS nteS nokkura gripi al-
farnir frá Nýja íslandi. En daginn
eftir lagSi hiS annaS fólk þeirra á
seglbát af staS frá Gimli, var þaS
hinn svo-nefndi York-bátur Sam-
sonar Bjarnasonar. Komust rnenn
til Selkirk á laugardaginn (25. maíJ
og sunnudaginn (26. maí), en til
Winnipeg á Mánudaginn (27. maí)
nteS gufubátnum Lady Ellen; samt
voru gripirnir reknir landveg.
I W'nnipeg hvíldu menn sig
nokkra daga, en lögSu af staS þaS-
an meS gufubátnum Manitoba suS-
ur til Pembina, þriðjudaginn 4.
júni; voru gripirnir reknir á landi.
Til Enterson var korniS daginn eftir
kl. 10 árdegis, og til Pembina stundu
síSar. Fimtudaginn 6. júní var lagt
af staS frá Pembina klukkan 8 ár-
degis. Voru fengin tvenn sarnok til
fararinnar, annaS hestar hitt uxar.
Var kvenfólkinu og farángrinum
skipaS á vagnana, en karlmenn
gengu. ViSstöSulaust var svo hald-
Æ, KOMDU 1 KVELD.
Mín ljóðþrá líður skort,
það lamar geðið alt,
nú get ég ekki ort,
það er svo dauft og kalt.
Mig vantar arineld
og yl í mína sál.
Æ, komdu nú í kveld
o!g kyntu hjá méd bál.
Þá húmið hylur storð
ég hugsa mest til þín,
hvert andartak og orð
þau áttu, dísin mín.
Eg glópsku minnar geld,
en gatan er svo hál.
Æ, komdu nú í kveld
og kyntu hjá mér bál.
Mín ýfðu, sollin sár
þau sérðu ein hjá mér.
Mín heitu harmatár
é'g hyl ei fyrir þér.
Eg veit iþví sjálfur veld,
ef vonin mín er tál.
Æ, komdu nú í kveld
og kyntu hjá mér bál.
þennan fyrsta vetur, eins og ekki var
viS aS búast. Til fæSis höfSu ntenn
helzt jarSepli, hveitimjöl til brauSs,
dálítiS af mjólk, en mjög litiS af
kjötmat. Samt vildi þaS stöku sinn-
um til, aS menn keyptu dýrakjöt af
Indíánum fyrir eitthvert lítilræSi,
helzt hveitimjöl. Var þaö álitin sér-
stök hátiS á sunnudögum og öSrum
tillidögum, ef svo 'bar vel í veiSi, aS
unt var aS hafa dýrakjöt á borSunt.
Einn bóndi hafSi alls ekkert kjöt
fvrsta veturinn, nema eitt gripslæri,
er hann keypti hjá nágranna sinum
einunt, og hugsaSi rnikiS um, hve
nær sér rnundi takast aS borga.
Frá Vestfjörðum
Þingeyri 24. janúar.
Tíðarfar.—Það sem af er vetrar
hefir veriS afar stirS tíS. Sífeldir
stormar og unthleypingar. Snjór
eigi ntikill fyrr en nú síðustu daga.
Nú hefir verið fram undir viku
norSan hríSarbylur meS fádæma
fannkomu.
Ú tgcrð.—N okkuri r áhugasamir
sjómenn hafa tekiS á leigu eintskip-
ið “Nonno” og gera hann út þessa
vertíS á þorskveiðar. Er þaS nýtt
fyrirkomulag, þar sem allir (nema
KVEF í HÖFÐI
HÁLSI og BRJÓSTI
læknast með Zam-Buk
Ointment 50c. MedicincU Soap 25c.
Um sumariS dvaldi séra Páll hjá j vélamennj, taka þátt í ábata og halla
söfnuSunt sínttm í Wisconsin. En í jog kjör yfirmanna santbærilegri viS
septeníber lagði hann af staS áleiSis jhásetalaun en áður hefir tíðkast.
—Iþróttalíf.—íþróttalif hér í sýslu
Hjálmar á Hofi.
—Mgbl.
norSur til Nýja íslands. Þriðju-
daginn 24. sept. heimsótti hann Jó-
hann Hallsson, er orðiS hafði hon-
unt samferSa stiður ttm voriS, en nú
var búinn aS konta sér fyrir nteS
fólk sitt ásanit nokkurum fleiri á
hinu fyrirhugaSa nýlendusvæði í
Pembina County. Má nærri geta aS
koma hans til Jóhanns og þeirra jje™
hefir veriS þeint hiS mesta fagnaS-
arefni. Hann hafði skoðað ónumin
lönd sunnar í Dakota og eins í
Minnesota, en komist aS þeirri niS-
urstöSu, aS hvergi væri land eins á-
litlegt fyrir Islendinga og hér, bæSi
iS áfram, þangaS til komið var til
Bótólfs Olsens, hins norska, klukk-
an 10 siðdegis. Fyrir utan þá, sem
þegar hafa nefndir verið, voru þeir
með í hópnum Gísli 'Egilsson frá
SkarSsá í SkagafirSi, Jón Jónsson
Hörgdal frá StaSartungu í Hörgár-
dal og Jónas Jónsson frá Saurbæ i
SkagafirSi.
Brátt kont þeim félögunt saman
um, að nauðsynlegt mundi fvrir þá
aS fá sér einhver vihnudýr, ef þeir
ættu nokkuru áfram að koma. Jó-
hann Hallson keypti einn uxa, sem
kallaður var Bush, og tvíhjólaSa
kerru, sem öll var tegld úr viSi, hiS
svonefnda Red River Cart, sent nú
sést hvergi, e\ geymt er á ýmsum
söfnum, þar á' nteSal hinni frægu
Smithsonian Institution í Washing-
ton, sem einn hinn merkasti menja-
gripur úr landnámssögu NorSvest-
urlandsins. Keypti hann þetta hjá
enskumælandi nágranna einum frá
Kanada og gaf 75 dollara fyrir. En
Jón Hörgdal ntun seinna hafa eign-
ast fyrstu samoks-uxana og fyrsta
fjórhjólaSa vagninn.
Margskonar verkefni lágu nú
fvrir höndum. Eitt var að konta
sér upp hreysum fyrir veturinn.
AnnaS var að afla sér nægilegs
heyforða handa gripunum yfir vet-
urinn,. og hiS þriðja var a'ð setja
plóg i jörð og konta sér upp ofur-
litlum akurbletti, er sá mætti í korni
á komandi vori.
Jóhann Hallsson nant land sunn-
an og austan undir skógarbelti þvi
hinu fagra, sent hylur báða bakka
Tungár (Tongue RiverJ, þar sent
þorpið Hallson stendur þann dag í
dag. Þar eru landkostir hinir beztu
og varðvegur sérlega feitur, en land
fremur lágt. Rreisti hann hús sitt
fyrstur rnanna og var þaS bjálka-
kofi, fjórtán fet á lengd, tólf fet a
breidd, en veggirnir fimm fet undir
ris. Mun húsgerS þessari hafa ver-
iS lokið 23 júní. En ekki var samt
flutt í húsiS fyrr en laugardaginn 6.
júlí' og voru þaS ekki færri en níu
nianns, sent þar urSu aS komast
fyrir. Föstudaginn 27. júní ól Ragn-
heiSur Jóhannsdóttir, kona Gísla
Egilssonar, barn, klukkan 8:15 síS-
degis, og sat Sigurðttr Jósúa yfir
henni. Var það fyrsti íslendingur-
inn er fæddist í nýlendunni. HúsiS,
er Jóhann Hallsson lét reisa þetta
fyrsta suntar, stendur enn sem
menjar frá þessari fyrstu landnáms-
tíð og er elzta húsiS í allri nýlend-
unni. HjálpuSu þeir félagar hver
öSrum að húsagerS og heyskap og
kornu furSulega miklu til leiSar.
UrSu þeir þó oft aS vinna hjá ná-
grönnunt sínttm, er á undan þeim
voru komnir og lengra voru á leiS
kontnir í búskapnunt, til þess aS
geta veitt sér einhverjar nauðsynjar
sínar.
Auk þeirra, sent þegar hafa tald-
ir veriS ntunu þeir hafa komið suS-
ur þetta suntar (1878) og nuntiS
lönd GuSni Tómasson frá Túngu
í Hörgárdal í Dalasýslu og FriSrik
Bjarnason frá HlíS á Vatnsnesi.
Nam ltinn síSarnefndi fyrst land viS
hliS Magnúsar Stefánssonar, í grend
viS Bótólf norska.
Fyrsti bústofn Jóhanns Halls-
sonar voru þrjár kýr og tvö ungviði,
r.uk uxans, er hann hafði keypt sér,
og fyrst framan af var eina akdýr-
iS í nýlendunni. Hann lét plægja
tvær ekrur af landi fyrsta sumariS.
Gat hann sáS í þær hveiti vorinu
eftir og gáfu þær af sér 40 bushel
af hveiti hvor um haustiS 1879. Áar
þaS fyrsta hveitiuppskeran. ÞaS
var slegiS meS verkfæri því er
Cradle enfnist. ÞaS er orf og ljár
og hrífa í einu. Hrífan er aðeins
4—5 tindar ofan á ljánum og jafn-
langir honunt. Var hveiti þetta ]>aS
haust flutt á einum uxa fimm rnílur,
til aS fá þresking á því hjá innlend-
ttm manni, sem orðinn var svo mik-
ill bóndi, að hann átti þreskivél. SíS-
an var því ekiS til bæjarins Walhalla
á hveitimylnu og ntalaS úr því
hveitimjöl, annaS sttmariS L1879)
voru fjórar ekrur plægðar i viSbót.
Ekki var lífið sérlega ríkmannlegt
er nú óSurn að g'.æðast. SumstaSar
eru hér íþróttafélög, sem eru orSin
um þaS bil aldarfjórSungs gömul
Merkust þeirra eru íþróttafélögin
Stefnir á SuSureyri í SúgandafirSi
og Höfrungur á Þingeyri. I Stefni
mun nú urn ^20 félagar éða rösk-
,ra þaS.-^-SiðastliSiS haust var
iriggja vikna námskeiS í íþróttum
haldið að tilhlutan Stefnis á SuSur-
evri. Kennari var Viggo Nathana-
elsson iþróttakennari á Þingeyri
Kent var í fimrn flokkum, piltar,
stúlkur, konur, ungir drengir og auk
sökum skóganna. sem annarsstaSar ,þess glíniuflokkur Xokkurir pilt.
voru engir, og frjósemi jarSvegar
ins. Svo nú var hann ákveSinn í
ar og stúlkur lærðu sérstaklega að
,stjórna fimleikaflokkum. Kent var
ivi i huga sínum, aS^snua sem^fkst- játta stundir á dag Iþróttaahugi er
>ar mikill. I námskeiðinu tóku þátt
73 fullorðnir og 36 börn á skóla-
skyldualdri. LífiS og sálin í öllu í-
þróttalifi SuSureyrar er FriSrik
Hjartar skólastjóri sem og fleiru er
fram-
kværrid síðastliSin 15—20 ár. Enda
eru Súgfirðingar félagslyndir og á- '
hugasamir um ýmsa góSa hluti.
íþróttafélagið Höfrungur á
Þingeyri er nú 26 ára fullra. Fé-
lagatala er nú liðlega 140. Hefir fé-
lagiS unniS aS alls konar iþrótta
starfsenti, t. d. haldið uppi leikfimis-
kenslu á vetrum, haldiS sundnám-
skeiS, iðkað glimur o. fl. Hefir
starfsemi félagsins reynst mjög
happadrjúg ungum og gömlum.
Fjölmargir unglingar hér á Þing-
evri eru dável syndir fyrir aSgerðir
Höfrungs. Nú hefir félagið leigu-
fritt þinghús hreppsins til leikfintis-
æfinga, en aftur á móti lánar félagið
barnaskólanunt áhöld sín til leik-
fimisæfinga. I félaginu liafa æft
leikfinti ungir og gantlir, konur og
karlar. Kent hefir verið í fjórum
flokkum, fyrir pilta, stúlkur, konur
og fullorSna rnenn. Flestir leik-
fimiskennararnir hafa kent fyrir
litla eða enga þóknun.
Nýlega er byrjaS íþróttanámskeiS
á Flateyri fyrir ntilligöngu héraðs-
læknisins þar, hr. Óskars Einars-
scnar. Kennari er sami og á SuS-
ttreyri, Viggo Nathanaelsson.-Mbl.
avíusonar, Ólafssonar lögsaign-
ara á Eyri. Föðursystir Þórð-
ar stúdents var Ingibjörg, kona
séra Jóns á Rafseyri, móðir
séra Sigurðar, föður Jóns for-
seta.
ttm frá Nýja íslandi til Dakota.
Daginn eftir aS hann kom, fór hann |
í landskoSun snemma morguns. Um
kvöldiS skírði hann fyrsta íslend-
inginn sem fæSst hafSi í Pembina
County, og var hann nefndttr Hallur ! sTgfii:öingar hafa komiö .
eftir langafa sínurn. Um kvoldiS
fér séra Páll til Bótólfs Olsen, hins
norska, og var þar urn nóttina. Hélt
svo áfram leiðar sinnar ofan til Nýja
íslands.
Snemma í desembermánuSi kotn
hann aftur til nýlendunnar.' ‘HafSi
hann þá skroppið suSur til Chicago
og var Ólafur Þorkelsson frá
Reykjavík í för nteS honutn. Flutti
hann þá íslenzka guðsþjónustugjörð
yfir íslendingum í húsi Bótólfs Ol-
sen, hins norska, og tók fólk til
altaris. Var það fyrsta tslenzka
guSsþjónustan, er haldin var í Pem-
bina County ("5. des. 1878) og var
þaS á virkurn degi. I janúar vitjaði
séra Páll nýlendunnar aftur. HafSi
bann keypt sér hest, þegar hann var
á ferðinni næst áSur. Fór Gunnar
Hallsson meS hann til Penfbina til
móts við séra Pál 11. janúar og
komu þeir upp eftir til Olsens þann
16. En á sunnudaginn næsta eftir
(19. jan.J flutti hann aðra guðs-
jjónustu hjá Bótólfi norska.
Smárn saman voru ýmsir aS koma
suSur þennan vetur til aS heimsækja
Jóhann Hallsson og skoða sig um.
MeSal hinna fyrstu var Jón Berg-
mann frá SySra-Laugalandi í Stað-
ar-bygS í EyjafirSi. Hann kom til
Jóhanns 30. janúar. Daginn eftir
lögðu þeir upp í landskoSunarferS,
Jóhann Hallsson og hann, þótt um
etur væri, og skoöuSu land á 8
mílna svæði suður af landnámi Jó-
hanns og þeirra félaga; hafa því
fariS suSur fyrir Vík (nn Moun-
tainj. Hvarf Jón Bergmann aftur
úr þeirri landskoðun sinni ofan til
Bótólfs Olsen 1. febrúar. Seint í
febrúar kom Guðmundur Jóhannes-
son úr SkagafirSi frá Nýja íslandi
einnig til aS skoða sig um. I marz
lögðu þeir Jón Bergmann, Jón Hall-
grímsson frá Botni í Hrafnagils-
hreppi t EyjafirSi og Jón nokkur
Arason, enn á ný upp í landskoðun-
arferS og fóru þá lengra suður á
bóginn en nokkurn tíma hafði áður
veriS farið og leizt allvel á sig. Rit-
aði Jón Bergmann löng og greinileg
bréf niður til Nýja íslands og sagði
bæði kost og löst á hinu nýja land-
námi trieð svo mikilli sanngirni og
gætni aS orSum hans var algjörlega
trúaS og höföu því bréf hans mjög
mikil áhjrif á hugi manria, þótt þau
eiginlega hvettu engan til fararinn
ar og forðuSust algjörlega allar
gyllingar. éSatnanber orS séra Páls
sjálfs, aS þessu lútandi, í almanak-
inu 1901, bls. 43).
Styttur vinnutími
í Leuna litunarverksmiðjun-
um hefir vinnustunda fjöldinn
verið lækkaður úr 48 í 42 stundir.
Vekur þetta eftirtekt sökum þess,
að eigi er lerigra síðan en í sept-
ember, að stundafjöldinn var þar
lækkaður úr 56 í 48.
Jensína Bjarnadóttir Björnsson
Jensína Bjarnadóttir andað- þegar faðir hans druknaði.
ist á heimili dóttur sinnar,’ Fáum árum síðar giftist Guð-
Mrs. Berg, í Blaine í Washing-J rún Sveini Sveinssyni hómó-
tonríki, 4. nóvember 1930. Hún! pata, föður Þorvarðar Sveins-
var fædd á Bauluhúsum í| sonar í Winnipeg. Sveinn og
Arnarfirði 12. september 1855.! Guðrún voru foreldrar Ásgeirs
Voru foreldrar hennar, Bjarni; Sveinssonar í Winnipeg. Voru
Símonarson frá Dynjanda í Björn og Ásgeir því hálfbræð-
Björn ólst upp hjá stjúp-
Arnarfirfði, og kona hans Sig- ur.
ríður Markúsdóttir prests á föður sínum og móður.
Álftamýri í Arnarfirði. Séra Eg held mér sé óhætt að
Markús var sonur Þórðar stú-' fullyrða, að Björn og Jensína
dents á Eyri í Seyðisfirði, Ól- hafi verið á Mýrum allan sinn
búskap heima, og þar eignast
8 börn, og eru 6 á lífi: Sig-
ríður Þorbjörg, gift Siigurjóni
Markússyni í Reykjavk; Bjarni
leikari og leiktjaldamálari, er
dvaldi vestanhafs í nokkur ár,
ROSEDALE KOL
MORE HEAT—LESS ASH
Exclusive Retailers in Greater Winnipeg
Lump $12.00 Egfg $11.00
Coke, all kinds, Stove or Nut $15.52N
Souris, for real economy, $7.00 perton
Poca Lump — Foothills
Canmore Bricquets
Credit to responsible parties
THOS. JACKSON & SONS
370 Colony St. Phone 37 021
Símon á Dynjanda, afi hinn- en á nú heima í Reykjavík;
ar látnu, var alkunnur um alla, Sveinsína Guðrún Berg, búsett
Vestfirði. Hann fór utan á í Blaine, Wash.; Salóme, gift
unga aldri og dvaldi í Höfn o!g kona á ísafirði; Jensína Sagen,
búsett í Tacoma, Wash., og
Ólafur G,., bankaíbókhaldari í
Winnipelg.
Til Ameríku fluttu þau Björn
próf með beztu einkunn. Hann! og Jensína árið 1900. Voru
viðar samfleytt í 15 ár. Lagði
hann stund á Siglingafræði,
bæð í Danmörku og á Þýzka-
landi, og tók þar skipstjóra-
mun hafa verið fyrsti íslenzki
skipstjórinn á vestfirzkum þil-
skipum. Símon var faðir Sig-
urðar skipstjóra, se.m gegndi
skipstjórastörfum í 30 ár í
þjónustu Geirs Zoe'ga kaup-
manns.
Jónína ólst upp hjá foreldr-
um sínum, þar til hún var 14
ára gömul, að faðir hennar
druknaði með tveimur bræðrum
hennar. Fór hún þá til frænd-
fólks síns að Skálará í Dýra-
firði og dvaldi þar í 2 ár. Brá
nú móðir hennar búi og flutt-
fyrstu árin í Winnipeg; þaðan
fluttu þau til Mikleyjar. Þar
tókst Björn á hendur að flytja
póst á milli meginlands og
Mikleyjar og Bad Throat Riv-
er, og gegndi þeim starfa í 4
ár. Það var við rekstur þess
verks, að hann misti lífið.
Hann druknaði 22. nóv. 1910.
Fór nú Jensína aftur til
Winnipeg til dætra sinna, er
önnuðust hana upp frá því.
Tíu árum síðar fluttist hún
með þeim vestur á Kyrrahafs-
strönd, þangað sem forlögin
ist með öll börn sín tilíþöfðu ákveðið að hún bæri sín
Reykjavíkur. Átti Jensína þá
4 systkini á lífi: Þorbjörgu,
sem nú býr hjá Salóme systur-
dóttur sinni á ísafirði; Mark-
ús, er síðar varð skipstjóri,
stofnandi stýrimannaskólans í
Reykjavík og kennari hans;
Markús dó um aldamótin; Sal-
óme, er búið hefir í Kaupmanna-
höfn í rúm 50 ára; og Kristján,
sem einnig varð skipstjóri og
sigldi víða um lönd, og var lengi
utan; hann er ekki alls fyrir
löngu dáinn.
bein.
Á hárri hæð, í austurjaðri
Blaine-bæjar, ,er kirkjugarður
staðarins. Þaðan sést, í suð-
urátt, víðáttumikill flói, úfinn
stundum, en tilkomumikill, um-
kringdur af eyjum að sunnan
og vestan, en háum fjallgarði
að norðan. Vogur sést ganga
inn úr þessum flóa að norð-
austan, en við botn hans sést
hringmynduð höfn, lygn og
fögur. Rétt fyrir utan, ná-
lægt eyraroddanum., sem höfn-
Þegar til Reykjavíkur variina myndar að vestan, stendur
komið, fór Jensína til Sigurðar
ISímonarsonar skipstj. frænda
síns og var hjá honum í eitt
ár. Því næst fór hún til séra
Hallgríms .Sveinssonar dóm-
kirkjuprests og síðar biskups.
Hér var hún í 8 ár. Þaðan fór
hún upp á Mýrar, og giftist
þar unnusta sínum, Birni
Bjarnarsyni frá Álftaturigu
í Álftaneshreppi í Mýrasýslu.
Foreldrar Björns voru Björn
Björnsson og Guðrún ólafs-
dóttir frá Álftatungu, Brands-
'sonar bónda á Saurum í Hraun-
hreppi.x Guðrún var yfirsetu-
kona. Björn var ekki fæddur,
viti, er vísar veginn. Nálægt
þeirri höfn, þar sem kvöldroð-
inn gyllir vog og sund, er leg-
staður Jensínu Bjarnadóttur.
Jensína sál. var frið kona,
svipurinn hreinn og bjartur,
glaðlynd og jafnlynd með af-
brigðum, umtalsfróm og orð-
vör. Þó lífsbraut hennar væri
oft örðug og torfær, gekk hún
hana óhikandi og möglunar-
laust. Og bjartsýn og vonhýr
hóf hún sína hinztu ferð.
Yfir ásjónu hennar hvíldi a-
nægja og ró. Dauðinn virtist
að eins vera djúpur svefn.
Árni S. MýrjSal.