Lögberg - 20.10.1932, Síða 1

45. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 20. OKTÓBER 1932
NÚMER 42
At My Mother’s Grave
(In Brookside.)
By EINAR P. JÓNSSON.
How still the eve! Yet o’er thy grave’s quiescence
From out the deeps of thought a voice is calling.
Meseems an holy dew in drops is falling
Adown the visage of the bower’s presenoe.
Here botli thp living and the dead are dreaming.
A dying glow the templed silence kisses.
How oft a soul with learning’s largess misses
The living truths that on this bourne are teeming!
Slabs, with Nordic runes — in rows*—engraven,
Arise above the prairie ’s far expanses;
Preserving ever true, though time advances,
Returning gleams of light from Story’s haven.
Our joys and tears, like rains^ when all is over,
Must end their journeys in the selfsame ocean.
Thy mound, a 'legacy of love’s devotion,
Is laden with the rose and four-leaved clover.
\
That morns and noons must wane away is certain.
A westeiing shaft the gatliered liaze is cleaving.
I feel a mystic liand mv web unweaving.
Thy weary son eftsoons will draw the curtain.
Voiceless night. The moody murk is weeping.
My muse’s theme reposes in the dingle.
Here, where the nations’ dust-remains commingle,
The memories come to bivouac with the sleeping.
—P. B.
Stubbs-málið
Kirkjan
Útvarp.
Á sunnudags-kvöldið kemur verður íslenzkri guðs-
þjónustu útvarpað frá Fyrstu lútersku kirkju. Mæltist
hið fyrra útvarp svo vel fyrir, að söfnuðurinn ræðst nú í
þetta aftur, og vonar, að ekki færri hafi gleði af, en hið
fyrra sinn. Guðsþjónustan hefst stundvíslega kl. 7.
Vandað verður að venju til sön'gs og kappkostað að gera
guðsþjónustuna sem hátíðlegasta. Um þessa guðsþjónustu
sameinast væntanlega mikill fjöldi fólks víðsvegar um
íslenzkar bygðir og heilsar með henni vetrinum, sem tal-
inn er byrja með þessari helgi.
Um morguninn kl. 11, verður flutt guðsþjónusta á
ensku í kirkjunni og búist viö mikilli aðsókn þangað að
vanda. Allir velkomnir.
Frá Islandi
Stórkostleg gjaldþrot
Þau eru ekki ótíð gjaldþrotin
um þessar mundir, næstum al-
staðar sem til fréttist. En ein-
hver stórkostlegustu gjaldþrot,
sem sögur fara af, eru gjaldþrot
Insull félaganna í Chicaigo. Eftir
því sem blaðafréttir herma, eru
það eitthvað um tvær biljónir
dala, sem hér eru farnir út í veð-
ur og vind. Má vel vera, að þetta
sé eitthvað orðum aukið og naum-
ast getur annað verið, en þau fé-
lög, sem hér hafa orðið 'gjaldþrota,
eigi einhverjar eignir, sem ein-
hvers séu virði. Sá maður, sem
hér á aðallega hlut að máli, heitir
Samuel Insull og er Englend-
ingur, en kom ungur að aldri til
Bandaríkjanna og fór að vinna
fyrir Edison og varð honum mjög
handgenginn. Það var árið 1881,
sem hann kom til Bandaríkjanna.
Samuel Insull hefir stofnað mörg
raforku félöíg, sem áttu orkuver í
32 ríkjum Bandaríkjanna og á
nokkrum stöðum í Canada. Þetta
voru hlutafélög, eins og gengur,
og þar sem alment var haldið, að
hér væri um mikinn gróða að
ræða, þá hækkuðu hlutabréfin
mjög í verði, og fólk keptist við að
kaupa þau. Á því græddi Insull
stórfé. En hlutabréfin lækkuðu í
verði ekki síður en þau hækkuðu
áður, ag þetta stórkostlega Insull
félag, eða Insull félög, hrundi til
grunna. Fyrir svo sem tveimur
eða þremur árum var Samuel In-
sull einn með auðugustu mönnum.
Nú eru allar miljónirnar, sem
Insull hafði grætt, orðnar að engu,
eitthvað hundrað miljónir, að því
er hann segir sjálfur, og hann er
flúinn til Grikklands, en hefir nú
verið tekinn fastur, og bróðir hans
hefir verið tekinn fastur í Canada,
báðir sakaðir um óheiðarlegt
gróðabrall.
Hveitiuppskera
í Bandaríkjunum
Búnaðardeild stjórnarinnar í
Wflshington gerir ráð fyrir, að
öll hveitiuppskera í Bandaríkjun-
um verði á þessu ári 711,707,000
mælar. Það er nokkuð minna
heldur en gert var ráð fyrir í
mánuðinum sem leið. í fyrra var
hveitiuppskeran alls 894,204,000
mælar. Lítur út fyrir að Banda-
ríkjamenn séu nú að dragfc úr
hveitiræktinni af ásettu ráði, eða
sníða hana meir eftir sínum eig-
in heimaþörfum. Þar á móti er
maísuppskeran æði mikið meiri
en í fyrra, eftir því sem nú er
gert ráð fyrir, eða 2,884,682,000
mælar, en var í fyrra talin að
vera um 2,563,231,000 mælar.
Ekki allar ferðir til fjár
Tilraun var gerð til að ræna
banka í Winnipeg, í vikunni sem
leið, en hún mishepnaðist alger-
lega, sem þó kemur heldur sjald-
an fyrir. Um kl. 2 á föstudaginn
í síðustu viku, komu þrír menn inn
í Imperial bankann á Arlington og
Westminster. Bað einn þeirra
gjaldkerann að skifta fyrir sig
tíu dala seðli. Vildi svo til, að
bankastjórinn var þar rétt hjá og
sá hann skammbyssu í vasa eins
þessara manna. Greip hann þe!g-
ar skammbyssu, sem lá á borðinu
hjá gjaldkeranum og skaut á
þessa aðkomumenn, sem þegar
tóku til fótanna og misti einn
þeirra skammbyssu sína á gólf-
ið, áður en hann komst út úr
bankanum. Er haldið, að einn
þeirra að minsta kosti hafi særst,
því blóð sást á gólfinu, en allir
komust þeir undan og keyrðu alt
hvað af tók niður Westminster
Ave.
Þessa máls hefir verið stuttlega
getið hér í blaðinu fyrir skömmu.
Stubbs dómari er, eins og aðrir
dómarar, skiþaður af sambands-
stjórninni. Hún ein getur því
vikið honum frá, eða hefir eigin-
lega nokkuð yfir honum að segja.
Dómsmála ráðherra Manitoba-
fylkis hefir litið svo á, að 'gerðir
þessa dómara í vissum málum,
sem fyrir hann hafa komið, en þó
sérstaklega ummæli hans út af
vissum málum, séu ekki viðun-
andi og að þau séu hættuleg fyrir
réttarfarið í fylkinu. Þetta hefir
hann tilkynt dómsmála ráðuneyt-
inu í Ottawa, og það hefir skipað
Ford dómara frá Alberta, til að
rannsaka þetta mál og honum til
aðstoðar Arthur Sullivan, lög-
fræðing í Winnipeg. Kærurnar
gegn Stubbs dómara eru bygðar
á Macdonalds erfðamálinu og á
einum fjórum sakamálum, sem
fyrir þenna dómara hafa komið.
Eru það sérstaklega ummæli hans
ýms, út af þessum málum, sem
varhugaverð þykja og miður vel
sæmandi dómara í dómarasætinu.
Það verður ekki byrjað að rann-
saka þetta mál, fyr en í desem-
ber. Þetta mál, sém vakið hefir
mikið umtal, liggur því væntan-
lega niðri nú um nokkrar vikur,
en vænta má að það skýrist betur
seinna.
Machrays-málið
Það er lítið nýtt af því að segja,
fram yfir það, sem þegar hefir
sagt verið. Rannsóknarnefndin
heldur áfram störfum sínum og
lögmennirnir kalla vitni og spyrja
þau margra spurninga. Nokkra
undanfarna daga, hefir R. W.
Craig, K. C., verið í vitnastand-
inum og að sjálfsögðu hefir hann
sagt nefndinni margt, hvort sem
hún er nú miklu fróðari um þetta
mál, eftir en áður. Mr. Craig er
varaforseti háskólaráðsins. Verð-
ur naumast sagt, að nokkuð veru-
lega markvert hafi komið fram í
þesu máli, nú undanfarna daga.
Winnipeg Auditorium
Þessi mikla miljón dala bygg-
ing var opnuð og afhent Winni-
pégborg til umráða og afnota,' á
laugardaginn var, eins og til stóð.
Fór sú athöfn fram með tölu-
verðri viðhöfn, eins og gengur við
slík tækifæri. Webb borgarstjóri
stjórnaði athöfninni, en aðal ræð-
una flutti Bennettt forsætisráð-
herra. Hann talaði í Ottawa, en
útvarpið flutti ræðuna svo greini-
lega, að vel mátti heyra hvert
einasta orð og atkvæði í Winni-
peg. Auk hans töluðu Mr. Mur-
py innanríkisráðherra, Bracken
forsætisráðherra í Manitoba, og
Mr. Honeyman bæjarráðsmaður í
Wlinnipeg. Bygging þessi er að
öllu leyti hin prýðilegasta og
mesta og fallegasta samkomuhús
í Canada fyrir vestan Toronto.
Jafnframt því að bygging þessi
var opnuð, var opnifð í henni iðn-
sýning, sem stendur yfir þessa
viku og er meir en vel þess virði
að sjá. , ,
Atvinnubætur
Borgarstjórinn í Winnipeg, er
nýlega kominn frá Ottawa, þar
sem hann hefir átt tal við stjórn-
ina um atvinnubætur. Hann hef-
ir ekki mikið um það að segja,
hvað sér hafi orðið ágengt, ann-
að en það, að stjórnin hafi tekið
að'sér að sjá einhleypum mönn-
um í Manitoba fyrir vinnu í vet-
ur, þeim sem ekkert annað geti
fengið að gera. Þeir eru vitan-
Iega lan!g-flestir í Winnipeg. Verð-
ur komið upp skýli fyrir þessa
menn einhvers staðar í fylkinu,
þar sem þeir fá fæði og annað,
sem þeir þurfa nauðsynlegast, en
verða látnir vinna að vegabótum
og að hreinsa skóigland og eitt-
hvað fleira þess konar. Sam-
bandsstjórnin borgar kostnaðinn.
Koálnaðurinn við
sambandsfundinn
Kostnaðurinn við sambands-
fundinn 1 Ottawa í sumar, nam
$238,581, eftir því sem George
Perley skýrði sambandsþinginu
frá í vikunni sem leið.
Sambandsþingið
Þar gengur alt eins og í sögu,
eða svo má það heita. Bennett
segir greinilega fyrir, hvernig alt
eigi að ganga og það, sem hann
vill það. verður, því hann hefir^
meir en nóg afl atkvæða til aðj
koma sínu fram. Flokksmenn hansj
fylgja honum trúlega. Fyrirliðar
mótstöðuflokkanna eru dálítið að
malda í móinn við og við, en það
hefir ekkert að þýða. Woodsworth
benti á, að fyrir tveimur árum
hefði verið haldið sérstakt þing,
til að ráða eitthvað fram úr at-
vinnuleysismálunum. Nú væri
ekki á það mál minst og hann vissi
ekki, hvort þingið ætlaði nokkuð
við það mál að eiga eða ekki, þó
ástandið í þeim efnum væri vit-
anleiga margfalt verrra nú, held-
ur en það hefði verið fyrir tveim-
ur árum. Vildi Mr. Woodsworth
fá að vita, hvað stjórnin ætlaði
sér að gera í þessu mikla vand-
ræðamáli. Svarið varð eitthvað á
þá leið, að stjórnin ætlaði sér að
fylgja sinni stefnu í þessu máli —
hver sem hún kann að vera. Sann-
leikurinn mun nú vera sá, að sam-
bandsstjórnin, eins og reyndar
aðrar stjórnir, stendur uppi ráða-
laus í þessu vandræðamáli. Mr.
Bennett hefir nú fyrir löngu fund-
ið, að hér er erfiðara við að eiga,
heldur en hann hélt, eða heldur
en hann lét, þegar hann var að
komast til valda. En það er sann-
gjarnt að vænta leiðsagnar frá
sambandsstjórninni.
Viðskiftasamningarnir, sem
gerðir voru á samveldisfundinum,
eru gengnir í gildi, hvað Canada
snertir. Til þess var þingið kall-
að saman svona snemma. Væntan-
le'ga gerir þingið lítið annað,
þangað til eftir langa hvíld, sem
það tekur sér frá því einhvern
tíma fyrir jólin og þangað til í
janúar.
MEN’S CLUB.
Þetta félag hélt sína fyrstu sam-
komu á þessu starfsári sínu á
.þriðjudagskveldið. Þrátt fyrir vont
veður og vonda færð, krap o!g
bleytu á strætunum, var sam-
koman vel sótt, og hún var upp-
byggileg og skemtileg. Dr. Thor-
lakson skipaði forsæti, en til máls
tóku fyrst Dr. Björn B. Jónsson
og þar næst Dr. A. Blöndal. Þá
flutti Dr. B. J. Brandson all-langt
og prýðilega vandað erindi
um framtíðarhorfur kirkjunnar,
Fyrsta lúterska safnaðar og
1 kirkjufélagsins íslenzka og lút-
| erka í Vesturheimi. Hér skal ekki
út í það farið, að skýra frekar frá
efni þessa ágæta erindis. Þess er
ekki kostur, ekki í þetta sihn að
minta kosti, að gera því þau skil.
sem vert væri. Eftir það tóku til
máls þeir Mr. Eggert Fjeldsted og
Mr. J. J. Swanson. Konurnar báru
fram ágætar kaffiveitingar.
Vísað burt
M]iðstjórn kommúnistaflokksins
á Rússlandi hefir rekið úr sínum
félagsskap, eða svifta þá öllum
ráðum að minsta kosti, tuttugu
af sínum helztu mönnum og fyr-
verandi leiðtogum. Eru þeir sak-
aðir um einhverja ótrúmensku við
flokkinn. Munu flestir þessir
menn, eða allir, hafa verið fylgj-
endur Trotsky, sem nú er í út-
legð á Tyrklandi.
Undirritaður biður þá, er fengið
hafa hjá honum bækur að láni,
—nú síða^t Æfiminning Dr. Jóns
Bjarnasonar, að koma þeim til sín
hið fyrsta. — S. Sigurjónsson, 724
Beverley St., Winnipeg.
Siglufirði, 24. sept.
Síldveiðinni er nú að fullu lok-
ið og hefir engin síld verið sölt-
uð síðasta hálfan mánuð.
Tíðarfar hefir verið mjög ó-
stöðugt, en þurkar allgóðir þessa
viku og hafa því hey náðst inn.
Þorskafli var mjög misjafnj
þessa viku, enda róðrar stopulir
sökum ógæfta.
í dag er hér bleytuhríð og orð-
ið grátt í sjó fram.
Skarlatssótt geisar í bænum,
og hafa læknar fengið vitneskju
um 20 sjúkdómstilfelli. Veikin
kom fýrst upp á heimili bústjóra
mjólkurbúsins á Hóli og breiddist
út þaðan.
Ríkisverksmiðjan lauk í dag við
að bræða síldina. Voru alls brædd
í sumar 137% þúsund mál. —
Vísir.
NORSKAR LOFTSKEYTA-
FREGNIR.
Osló, 23. sept. NRP. — FB.
Norðmenn og saltfiskstollurinn
þýzki.
Vegna hækkunar á innflutnings-
tolli á saltsíld í ÞýzkalandiT hefir
norska ríkisstjórnin gert ráðstaf-
anir til þess að ræða um sölu á
norskri síld við ríkisstjórnina.
Sendiherra Norðmanna í Berlín
hefir verið falið að koma fram
fyrir hönd Noregs í viðræðum
þessum. Útflutningur Norðmanna
á saltsíld nam árið 1930 11,440(?)
smálestum og var að verðmæti
liðle'ga 2 milj. kr.
‘Tslenzku dagarnir” í Osló.
í dag hefjast “íslenzku dagarn-
ir” í Osló, að tilhlutun félagsins
“Norden”. í kveld flytur dr. Guð-
mundur Finnbogason fyrirlestur
um áhrif náttúrunnar á lyndis-
einkunn þjóðarinnar. Gunnar
Gunnarson og Davíð Stefánsson
lesa upp eftir sjálfa sig. María
Markan syngur, en Páll Isólfsson
leikur undir. Hákon konungur
verður viðstaddur. Rithöfunda-
félagið og “Penklubben” efna til
miðdegisveizlu fyrir íslenzku gest-
ina á Grand Hotel. Á sunnudag-
inn eru Ármenningar væntanleg-
ir til Osló og sýna þá leikfimi og
íslenzka glímu á Ullevaal Stadion.
í blöðunum er mikið rætt um'
íslendinga og ísland þessa dag-
ana og komu hinna íslenzku
gesta til Noregs.
Norskur leikari sæmdur
heiðursmerki.
Konungur hefir veitt Harald
Stormoen St. Olafs orðuna i við-
urkenningarskyni fyrir leiklist
hans.
Lán Osló-borgar.
Menn hafa nú þegar skrifað
sig fyrir hlutum í láni því, sem
Oslóborg bauð út, enda þótt frest-
urinn væri ekki útrunninn fyr en
1. október. Útboðinu er þvi lok-
ið. Lánið er að upphæð 18 milj.
króna. Vextir 6%. — Vísir.
Einkennileg heimsókn
Þess var getið hér í blaðinu
fyrir skömmu, að von væri á
fjölda bænda úr norðanverðu
Manitobafylkis, sem ætluðu sér að
ganga til Winnipeg til að finna
fylkisstjórnina og bera fram við
hana ýmsar kröfur. Bændurnir,
sem gengu til Winnipeg, urðu víst
eitthvað töluvert færri, heldur en
til stóð í fyrstu, en þeir komu
samt eitthvað um 150. Flestir af
þeim eiga heima norðan við Ár-
borg og hafa margir þeirra búið
þar lengi. Fyrir helgina komu
þeir til Winnipeg og á mánudaíg-
inn gengu þeir fyrir Bracken for-
sætisráðherra. Ekki gengu þeir
allir fyrir ráðherrann, en völdu til
þess níu karlmenn, eina konu og
einn 15 ára gamlan dreng. En
fyrirliðinn var Miichael Sawiak,
sem er alls ekki bóndi, en á heima
í Winnipeg. Lítur út fyrir, að
hann sé potturin og pannan að
öllu þessu.
Kröfur þær, sem þessir menn
höfðu fram að bera við stjórnina,
voru margar og flestar þeirra sú
fjarstæða, sem engu tali tekur,
svo sem það, að stjórnin ætti að
ábyrgjast hverjum bónda $1,000
á ári, hvort sem hann gerði nokk-
uð eða ekki neitt, og stjórnin ætti
að kosta skólana að öllu leyti og
leggja til skólabækurnar. Einnig
vildu þeir fá alla læknishjálp ó-
ókeypis. Uppgjöf á öllum skött-
um og öllum opinberum gjöldum
hverju nafni sem nefnast, en fyrst
af öllu þurftu þeir að fá peninga
hjá stjórninni til að komast heim
til sín aftur.
Stjórnarfolrmaðurinn talaði
lengi við þessa nefnd, eina fjóra
klukkutíma. En svörin voru, að
efninu til þau, að hann 'gæti ekk-
ert gert fyrir þessa menn, og
kröfur þeirra tækju engu tali. Það
merkilegasta við þessa ‘kröfu-
göngu” er það, að hún sýnir hve
langt óhlutvandir menn geta
stundum leitt fólk af rettri leið
og talið því trú um mikla vitleysu.
Hver vill þiggja járnbraut?
Flestir mnuu hafa eitthvað um
það heyrt, að hin tvö miklu járn-
brautakerfi í Canada, bohguðu sig
heldur illa um þessar mundir, að
minsta kosti þjóðeignakerfið. En
þeð eru fleiri járnbrautir í land-
inu, heldur en þessi tvö miklu
járnbrautakerfi. British Colum-
bia fylkið á líka járnbraut, sem
heitir Pacific and Great Eastern
Railway. Þessi járnbraut hefir
kostað fylkið mikið fé, eða um
$70,000,000; þar af $37,000,000
fyrir brautina sjálfa, en hitt hef-
ir farið til að bæta upp halla á
reksturskostnaði. Nú er fylkis-
stjórnin komin í mestu vandræði
með þetta alt saman og er sagt,
að hún vilji gjarnan gefa braut-
ina, ef einhver vildi þiggja, til að
losna við útgjöldin, sem henni
.fylgja.