Lögberg - 27.10.1932, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. OKTÓBER 1932.
Bl.a 7
Hjá lindinni
Hjá lindinni sátu þau sumarkvöld,
við seiðandi ölduniðinn,
og horfðu á strauminn, er fram
hjá fór
með friðsæla vatna kliðinn.
Söngfuglinn dottaði’ í dreymandi
lund
og daggvota rósin var hnigin í
blund
við indæla aftanfriðinn.
Þau fæðst höfðu bæði í sömu sveit
og saman þar bernskuna gengið,
því bæirnir lágu tún við tún
o:g teygðu fram gróðurríkt engið.
Mörg voru sporin og minninga-
kær,
mildur er æskunnar draumljúfi
blær
þá vængirnir flug hafa fengið.
Þau höfðu í kyrðinni mælt sér mót
i musteri blómskrýddra sala,
þar saman að vaka í vornætur blæ
um vonir og ástir að tala.
Æskunnar himinn er heiður og
blár,
hugurinn býr við drauma og þrár,
sem víðfleygar vonir ala.
Fhá bernsku þau elskast höfðu
heitt,
—um hugina minningar streyma.
Og ást þeirra beggja var einlæg
og sönn
og átti sér fegurstu heima.
Ljúfasta æskuástin blíð,
yndi þú veitir á hverri tíð;
yl átt þú öllum að geyma.
Nú skyldu þau kveðjast við kom-
andi dag,
og kvíðann í hjartanu fundu;
við lindina tæru þau töluðu hljótt
og tryggustu eiðana bundu.
Sumarnótt, ein við þinn alsælu
straum
elskendur lifa sinn fegursta
draum,
þé söknuður leynist í lundu.
Hann ætlaði að vera í sumar “til
sjós”,
hann sagði það gróðaveginn.
Því hann vildi búa henni skjól
í heiminum sólarmegin.
Framtíðarbrautin var fagnandi
lögð,
fegurstu heit voru bundin og sögð,
og sólin rann nætur sveiginn.
Og dagandi bjarmi af djúpinu
steig,
í dölunum fuglarnir sungu.
Þau kvöddust, o'g himininn húm-
aði í lund,
við hrygðina saknaðar þungu.
Beiskur er skilnaðar bikarinn sár
brjóstum, sem unnast, við drauma
og þrár,
og viS'kvæm er ást hinna ungu.
í siglingar ungur með farmanna-
flokk
han fór til að sigra og stríða,
en eftir hún döpur í sveitinni sat
í sólfaðmi draumblárra hlíða.
Dagarnir liðu svo langir hjá.
Lindin rann streymandi upptök-
um frá
í eilífðar útsæinn víða.
Er leiðirnar skildust þau skrifuð-
ust á,
það skeði svo marlgt hjá báðum.
Og hjörtu, sem unnast, fá alls-
staðar mæzt
á ósæis blikandi þráðum.
Hugurinn brúar hafdjúpin víð,
hamingjan kostar baráttu’ og
stríð.
— Ein bára fær breytt okkar
ráðum.
Timarnir liðu við skugga og skin,
skipin þau komu og fóru.
Borgirnar tengdust, höfn við höfn
yfir hafdjúpin víðu og stóru.
Átthagar týndust við annir og
glaum,
atvikin hurfu í byltandi flaum
og ástir, sem elskendur sóru.
Svo var það einn dag, mót stormi
var stýrt,
um stefni þaut rjúkandi alda.
Á skipinu boðarnir brutu svo þétt,
með brimþunga hrynjandi falda.
Slysið þá henti — holskeflan ein
hæfði á þiljum hinn dáðrakka
svein
og dró hann í djúpið kalda.
Hjá lindinni situr hún sumar-
kvöld,
við seiðandi öldu niðinn,
og horfir á strauminn, sem fram
hjá fer,
með friðsæla vatna kliðinn.
BJærinn þinn svalar, blíða nótt!
brjóstið af ekka lyftist hljótt
og þráir þögnina og friðinn.
Kjartan Ólafsson.
—Heimilisblaðið.
Hugurinn hvarílar víða
Eftir Guðm. Elíasson.
Klukkan eitt, mánudaginn 30.
maí lögðum við á stað. Ferðinni
var heitið “suður fyrir línu”, eins
og vanalega er komist að orði hér
í Canada, þegar farið er suður í
Bandaríki. Við stönzuðum dá-
litla stund, þegar kom suður
undir Gimli, við að skoða grafreit
bæjarins. Kona bílstjórans var
að líta eftir leiði móður lan’gafa
síns, Bjarna heitins frá Hlíða-
vatnsnesi í Húnavatnssýslu á ís-
landi, sem kom til þessa lands með
fyrstu löndum sínum 1874 og nam
land sex og einn f jórða úr mílu að
vegalenlgd norður frá bænum
Gimli, niður við vatnið, og nefndi
heimili sitt Bjarnastaði, og dó þar
eftir stutt tímabil og var lagður
til hinztu hvíldar á þessu hans
eigin heimilisréttarlandi, skamt
frá fyrsta íveruhúskofanum, sem
hann bygði þar sjálfur. Voru á
þeim tíma fáeinir fleiri frumherj-
ar úr fámenna hópnum jarðsett-
ir á þessum sama bletti, þó nú
sjáist engin merki þess, að þar
hafi grafreitur lítill eða stór
nokkurn tíma verið; af þeirri á-
stæðu, að mannshöndin, með að-
stoð hans, sem veitir skúr o'g skin,
hefir nú um mörg ár tekið fóður
fyrir skepnurnar af þessum forn-
helga bletti, alveg eins og svæð-
inu, sem útfrá honum liggur; og
land Iþetta, Bjarnastaðir,' er al-
gjörlega úr eign og umráðum ís-
lenzku þjóðarinnar, eins og er og
verða mun um mörg önnur lönd,
sem frumherjinn kastaði á eign
sinni.
Börn Bjarna heitins frá Hlíð á
Vatnsnesi voru sex, sem mér er
kunnugt um, tvær stúlkur og fjór-
ir drengir. Eldri stúlkan, sem hét
Sigurbjörg, giftist árið 1877 Ein-
ari Jónassyni lækni, föður Einars
Jónassonar, sem nú er fylkisþing-
maður fyrir Gimli kjördæmi. Sig-
urbjöhg þessi dó í Dakota árið
1883; þau hjón áttu eina dóttur,
sem Guðrún hét, sem dó sama ár
og móðir hennar. Hin systirin,
Elínborg Bjarnadóttip, var gift
kona í Dakota, þegar eg þekti þar
fyrst til; maður hennar hét Jón
Bjarnason, ættaður af Vatns-
nesinu; þau áttu tvö börn, stúlku
og dreng, sem voru roðin fulltíða,
þegar eg sá þau fyrst; hét stúlk-
an Kristín; hún er nú dáin, en
drengurinn heitir Friðrik og er
póstafgreiðslumaður að Hensel,
N. Dak. — Elínborg Bjarnadóttir
er nú dáin fyrir nokkuð mörgum
árum; hún var ein af þessum stór-
merku, íslenzku landnámskonum í
þessu landi, sem alt vildi bæta og
öllum vildi gott gjöra og öll sár
græða; hún fékst töluvert við
smáskamtalækningar og farnaðist
ágætlega. Hugurinn og hjarta-
lagið stjórnaði gjörðum hennar, í
því eins o!g svo mörgu öðru góðu.
sem sú merkiskona vann öðrum til
heilla; hún var nágrannakona
mín um nokkur ár.
Eg man það vel, að eitt sumar-
ið meiddi eg mig töluvert í hend-
inni, skar mig á sláttuvélarljá;
eg var þá, sem kallað var einbúi;
eg greip teyju mína og vafði henni
um sárið og gekk svo á stað til El-
ínborgar; það var tæp míla veg-
ar. Elg man mér sortnaði fyrir
augum á leiðinni, en fanst þó ekki
eg finna sérlega mikið til. — El-
ínborg var stödd úti við húsið,
þegar eg kom. “Hefirðu meitt
þig mikið?” Þessi algengu orð
voru eitthvað svo hlýlega fram-
borin, að mér fanst sárið mundi
strax batna, áður en hún fór að
taka treyjuræfilinn utan af því;
ekki voru æðru eða óstillingarorð-
in og ekki fór eg til annara lækna
en hennar; sárið batnaði bæði
fljótt og vel. — Eg hefi alls enga
trú á því að slíkar manneskjur
sem Elínborg iB'jarnadóttir var,
gleymist nokkurn tíma úr tilveru-
vitund okkar, sem höfum átt því
láni að fagna að kynnast þeim.
Tveir bræðurnir dóu heima á
íslandi, Jakob og Sigurður; var
Sigurður bráð-velgefinn maður
og skáld gott, orti Bæringsrímur
og svokallaða Hjálmarskviðu, af
þeim Hjálmari hugumstóra olg
Ingibjörg Hlöðuxsdóttir Svía-
konungs. Má geta þess, að til er
önnur Hjálmarskviða, eftir Hjálm-
ar Jónsson, fyr á Bólu, um sama
efni. Byrjar hún á viðureign
þeirra Örvar-Ddds og Hjálmars
við þá Arngrímsniðja á Sáms-
eyju, með þessari vísu, sem sver
sig í ætt Bólu-Hjálmars:
“Nudda eg broddi fjaðra fals
fas að letra speldi,
þar sem Oddur Arngríms jarls
ellefu niðja feldi.”
En Sigurður byrjar á ástamálum
þeirra Hjálmars olg Ingibjargar,
eða máske réttara sagt tildrögum
þeirra, með þessari einkennilega
lipru hendingu:
“Hugarstóri Hjálmar var,
heitinn Þórinn skjalda,
víða fór, sá frægðir bar
fleins við óra kalda.”
Aldur Sigurðar, þá er hann kvað
Hjálmarskviðu, birtir þessi vísa:
“Kvæða lýti mín ei má
mjög ávíta og lasta,
því nú flyt eg yfir á
árið tvítugasta.”
Friðrik Bjarnason dó við Wyn-
yard, Sask., 2. marz 1930. Er þá,
þegar þetta er skrifað, Samson
Bjarnason, bóndi að Akra, N.
Dakota, einn eftir lifandi af þess-
um Hlíðar systkinum, nú á gam-
als aldri. Samson var um eitt
skeið einn af beztu bændum og
atkvæðamestu mönnum r sínu
bylgðarlagi. Er mér, sem þessar
línur pára, vel minnisstætt, að
snjóaveturinn mikla, 1903—4, þá
er flestar keyrslubrautir í Pem-
bina Co. voru ófærar yfirferðar
að heita mátti, mönnum og skepn
um, þá var það Samson, sem
fyrstur varð til að leggja nýja
braut utan við háa snjóhrygginn
á póstveginum, milli Akra og Ca-
valier, mönnum og skepnum til
hægðarauka, því hann var og er
sannur dýravinur; og þá átti Sam-
son fallegar skepnur. Hann
gjörði mörlgum gott, bæði mönn-
um og málleysingjum, og vonandi
verður hann nú látinn njóta þess
á sínum elliárum, þegar hann
þarf þess helzt við.
Á þessu, sem hér að framan er
skrifað, getur þú, lesari góður
séð, að þýðingarlítið hafi verið
að leita að leiðinu hans Bjarna
heitins frá Hlíð á Vatnsnesi í
Gimli kirkjugarðinum; en mér og
mörgum fleirum er alt af ljúft að
reika á milli bústaða þeirra fram-
liðnu, ekki sízt þegar þar er jafn-
fágurlega umbúið og á sér stað í
Gimli grafreitnum.
Við héldum svo áfram ferðinni
til Winnipeg, og næsta biðstöð
okkar var að 762 Victor St., hvar
við nutum íslenzkrar gestrisnl hjá
þeim hjónum, Mr. og Mrs. Jakob
Friðriksson.
Það er víst betra fyrir mig að
segja ofurlítið greinilegaj* frá
því, hvernig á þessu ferðalagi
mínu stóð, áður en e!g legg á stað
frá Winnipeg suður Rauðárdals-
slétturnar. Eg er svo hræddur
um, að hugurinn fari á gandreið,
þegar þangað kemur, eitthvað út
í geiminn; hvar hann nemur stað-
ar eða hvað þá verður eftir af
minninu, þegar eg finn sjálfan
mig aftur, er ekki gott að full-
yrða neitt um; þess vegna virðist
vera betra, að ganga svo frá
þessu, að eitthvað megi að því
finna.
Sá mér óvænti atburður hafði
skeð, að Sigurós systir mín, á-
samt syni sínum Elíasi og konu
hans, Guðrúnu Svanhvít, tengda-
dóttur sinni, hafði komið norður
til Nýja íslands að sjá okkur
Laufhólsfólkið, og voru þetta mér
og öllum á heimilinu kærkomnir
gestir. Eg hafði ekki séð Rósu
systur mína síðan vorið 1908.
Sitt af hverju hafði nú borið við
síðan, það þarf styttri tíma til.
Það var því eins og gefur að
skilja margs að minnast á milli
okkar systkinanna.
“Heiðraðu þann, sem hærður má
hrósa dögum sínum;
en vertu, einkum vífum hjá,
vandur að orðum þínum”,
stendur þar. Þetta voru mér ó-
væntir gleðidagar. Það talaðist
svo til á milli mín og þessa fólks,
að eg færi með því suður til Da-
kota að sjá fornar stöðvar, frænd-
ur og forna nágranna.
Og nú var klukkan farin að
ganga sjö, og við vorum að fara
suður úr bænum áleiðis til Pem-
bina. Númer fjórtán kalla Can-
adamenn keyrslubrautina, sem
liggur með fram Rauðánni suður
að “línu”. Fallegt er landið, það
Iglitrar á spegilfagra ána öðru
hverju, þá akra og reisuleg
bændabýli og fallega sáðgarða.
Mér fanst eg aftur vera farinn að
ferðast yfir slétturnar vestur við
haf, með fram Fraser ánni í Brit-
ish Columbia fylki. Sama kvæðið,
eftir Hannes Hafstein, rifjaðist
upp í huga mínum, það var þá
enn ekki gleymt:
“Rósfögur blóma lönd,
. bleikir akrar, fagrar skógar-
lendur”, '
Alt kvæðið, ein sannkallaða ís-
lenzka perlan, olg ógleymanlega
stór sál bak við hverja hendingu,
órjúfanleg ættjarðarást.
(Framh.)
Til séra
S. S. CHRISTOPHERSON.
Þú fæddist upp við fjalla sýn,
sem fagur innsjór var,
þú átt hin fyrstu fótspor þin
í fjölgresinu þar.
Þig fjalla loftið ferkst og hreint
frá hversdags lífi dró,
þú stefndir hærra, hélzt svo beint
til hans, sem verk þér bjó.
Hann valdi þig í vingarð sinn,
að vekja mannsins sál,
hann vissi hver var vilji þinn:
að vitna um drottins mál.
Eg veit, þú drotni ert nú kær,
han'n elskar þig sem Pál,
því hvert þitt orð, sem áheyrn
fær,
er innra hjartans mál.
I
Þú mátt heyra hugboð mitt,
sem haldgott er og rétt,
að enn þá vaxi álit þitt
í kennimanna stétt.
Eg leiðsögn þína forsjón fel,
að frelsa hvern sem naut,
og alt þér gangi’ að óskum vel
á þinni si!gurbraut.
0. G.
LOFTSLAGSBREÝYYTINGAR.
Allir hafa heyrt talað um ísald-
ir, þekkja að einhverju leyti kenn-
ingarnar um umskifti hita og
kulda og um loftslagsbiæytingar,
sem orðið hafi á jörðinni. Því
neitar enlginn, að loftslagið hafi
verið breytingum háð, en um hitt
kemur fræðimönnum ekki saman,
hvernig á breytingum þessum
standi. Nú hefir alþektur stjörnu-
fræðingur, Dr. R. T. A. Innes í
Johannesburg í Suður - Afríku,
sett fram (í “Scientia’) nýjar
skýringar, sem mörgum þykja
sennilegar og mikið eru ræddar
sem stendur. Hann heldur, að
þykt og þéttleiki gufuhvolfs jarð-
arinnar muni ráða miklu um lofts-
lágsbreytingar. Hann bendir á
það m. a., að jafnvel á Miðjarðar-
línu séu há fjöll hulin jökli (í
Afríku, en hitabeltisástand fyrir
neðan, þrátt fyrir það þótt sólar-
geislarnir ættu að falla eins heit-
ir eða helzt heitarí og magnaðri á
fjallatindana en á láglendi og
hafflöt. En hann segir, að þessu
valdi ekki geislamagn sólarinnar,
heldur minni þéttleiki og þyngd
loftsins yfir fjallatindunum. Enn
fremur álítur Dr. Innes, og legg-
ur jafnvel meiri áherzlu á það, að
loftslagsbreytingum jarðarinnar
hafi valdið aðkomandi orsakir,
fyrst og fremst áhrif frá hala-
stjörnum. Hann bendir á það,
að ljósrannsóknir á halastjörnum
hafi leitt í ljós, að í þeim muni
vera ýms efni (Cyanoen, hydro-
carbons og carbon monoxide),
sem haft geti gagngerð áhrif á
loftslag jarðarinnar, jafnvel þótt
það blandaðist mjög litlu af þeim.
Örlítið af kolsýru í gufuhvolf-
inu mundi hita loftslagið mikið,
máske svo mikið, að heimskauta-
ísinn bráðnaði. Aukning á kol-
sýru mundi geta leitt til nýrrar
steinkolaaldar. Slíkt mundi þjá
mjög sumar æðri líftegundir,
þangað til vaxandi gróður hefði
aftur útrýmt úr loftinu kolsýr-
unni. Þá mundi jörðin verða þurr-
ari og kaldari unz nýr árekstur
yrði.” Enn fremur álítur Dr. In-
nes, að sjálfur sólar!gangurinn,
eða gangur sólkerfisins í geimin-
um muni geta valdið loftslags-
breytingum, er sólkrefið hefir
farið gegnum einhverjar geim-
þokur (cosmical clouds).
Dr. Innes segir sjálfur, að hér
sé um að ræða tilgátur, sem at-
! huga þurfi, en þær séu sennilegri
en eldri tillgáturnar. Hinar helztu
ramBuk
I Er Óviðjafnanlegt fyrir
ECZEMA, KYLI,
KULDABÓLGU
og kuldapolla,
skurði, öll brunasár,
HRINGORM, GYLLINI-
aeð, ígerð og eitursár
þeirra eru, eins og gunnugt er, í
því fólgnar, að loftslagsbreyting-
arnar valdi annað hvort mis-
munandi hitamagni sólarinnar,
eða breytingar á lögun jarðar-
inar. — Lögr.
Nýtt páfabréf
Páfinn hefir nýlega gefið út
hirðisbréf (Caritate Christi com-
pulsi), þar sem hann ræðir á-
standið í heiminum í efnalegum
og andlegum málum og hvetur all-
ar þjóðir o!g alla flokka til ein-
ingar og sátta. Páfinn segir, að
orsök kreppunnar sé ágirndin,
fýknin í jarðneska fjármuni, sem
Páll postuli kallar uppsprettu alls
ills. Af þessu sprettur, segi
hann, skortur jafnvægisins í heim-
inum og það, að auðæfi þjóðanna
hlaðast á fárra manna hendur,
sem fara með markaði heimsins
eftir eigin geðþótta og valda al-
menningi með því miklu tjóni.
Þetta vandræða ástand verður
einnig, að áliti páfans, til þess að
efla óánægju o!g undirrróður,
kreppan er gróðrarstía byltingar-
kenninga og þeirra manna, sem
hrjóta vilja niður röð og reglu
þjóðfélagsins og trúna á guð. 1
! þessu sambandi fer páfinn hörð-
{ um orðum um kommúnista, einkum
J guðleysisstefnu þeirra. Hann seg-
i ir, að öllum löglegum vopnum
verði nú að beita til varnar trúnni
o!g þjóðfélagslegum friði og skor-
ar á allar þjóðir að sameinast í
eina fylkingu gegn árásunum, “að
sameinast og rísa af öllu afli
gegn því böli, sem er að buga
mannkynið og því enn þá meira
böli, sem fram undan er.” Páfinn
segir að kreppan, sem nú er, muni
máske vera mestu refiðleikar, sem
á heiminum hafi dunið, síðan
syndaflóðið gekk yfir.—Lögr.
Borgið LÖGBERG !
Þegar þér þarfniál
Prentunar
þá lítið inn eða skrifið til
The Golumbia Press Ltd.
sem mun fullnægja
þörfum yðar
\