Lögberg - 27.10.1932, Blaðsíða 4

Lögberg - 27.10.1932, Blaðsíða 4
Bls. 4. LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. OKTÓBER 1932. Högbcrg GeflS t3t hvern fimtudag af THE COLUMBIA PRE88 LIMITED 695 Sargent Avenue Winnipeg, Manitoba. Utanáskrift ritstjórans. EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVE. WINNIPEG, MAN. Verð $3.00 urn árið—Borgist fyrirfram rhe "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press, Limited, 695 Sargent Ave.,'Winnipeg, Manitoba. PHONE8 S6 327—86 328 Fjársöfnun til líknar- átarfsemi A hverju hausti er miklu fé safnað hér í Winnipeg til líknarstarfsemi. Fyrir þeirri fjársöfnun gengst hið svo nefnda Federated Budget Board. En svo ganga peningarnir, sem safnast, til tuttugu og fimm félaga, sem öll hafa það markmið, að hjálpa þeim, sem hjálpar þurfa, eru líknarfélög af einhverri tegund. Það er auðssott, að miklu er hentugra, að safna fénu á þennan hátt, öllu í einu, heldur en hvert líknarfélag safni sjálft fé út af fyr- ir sig. Hætt við, að einhver þeirra yrðu þá útundan, auk þess sem þetta sparar mikinn tíma og er miklu ánægjulegri aðferð, bæði fvrir þá, sem fénu safna og einnig fyrir alla þá mörgu, sem leggja það fram. Hefir þessi aðferð nú verið viðhöfð í síðastliðin níu ár og reynst vel og orðið vinsæl. Munu flestir, eða allir, á einu máli um það, að þessi aðferð, til að safna fé til líknarstarfsemi, sé hentug og hyggileg. Stríðið við skort og margskonar eymd mannanna á sér altaf stað. Það hefir altaf verið svo og það er ekki annað sjáanlegt, en það verði alt af svo. Það er æfinlega margt fólk, sem á við skort að stríða og margskonar þjáningar, sem ]>að hefir sjálft ekki mátt til að bæta úr. Það er ávalt svo, líka þegar vel lætur í ári, og engin ástæða er til að kvarta um nokkra almenna fjár<hagskreppu. Hitt er líka öllum siðuðum og kristnum þjóðum fyrir löngu ljóst, að þeim sem betur mega, er skylt að hjálpa þeim, sem þess þurfa með. Eftir því, er vér fáum bezt skil- ið, er fólkinu yfirleitt ljúft, að gera þá skyldu sína, að hjálpa þeim, sem hjálpar þurfa. Vestur-tslendingar eru areiðanlega engir eftirbátar annara manna í þeim efnum. Þeir hafa marg-sýnt, að þeir eru það ekki. Oss skilst, að Vestur-íslendingum sé yfirleitt ljúft að líkna og hjálpa. Frá því fyrsta liafa þeir mikið gert í þessa átt, sem er opinbert og almenningur hefir átt kost á að vita um, en hitt er þó sjálfsagt miklu meira, sem eng- inn veit um, eða vissi nokkurn tíma um, nema sá sem gaf og sá sem þáði. Fjársöfnun þessi hefst á mánudaginn í næstu viku, hinn 31. þ. m., og stendur yfir eina viku aðeins. Vér efum ekki, að Islend- ingar í Winnipeg, taki þeim eftir beztu föng- um, sem til þeirra koma í þeim erindum, sem hér er um að ræða. Hér er um almenna borg- araskyldu að ræða, sem ekki tjáir að skorast undan. En vér, íslendingar í Winnipeg og annars- staðar hér í landi, höfum líka vorum eigin líkn- armálum að sinna. Frá því Islendingar komu hér fyrst, og alt til þessara allra síðustu ára, hafa þeir hjálpað hver öðrum svo vel og drengilega, að tiltölulega mjög fáir þeirra, munu hafa orðið að leita til hins opinbera um hjálp til að komast af fyrir sig og sína. íslendingar hafa hér sitt eigið elliheimili, sem er eingöngu haldið uppi af Vestur- íslendingum, þiggur engan styrk af opinberu fé og er svo stórt og fuUkomið, að það nægir þörfunum. Báðir íslenzku söfnuðirnir í Winnipeg hafa sín líknarfélög, nefndir inn- an safnaðanna, sem hafa það ætlunarverk að safna fé og verja því til að hjálpa þeim, sem hjálpar þurfa. Einnig á Fyrsti lúterski söfn- uður nokkum sjóð, sem “Samverjinn ” heitir og sem Dr. Björn B. Jónsson stofnaði fyrir nokkrum órum. Er hann nú orðinn svo stór, að hann gefur töluverða árlega vexti, sem varið er til líknarstarfs. Enn fremur hefir hér í borginni verið líknarfélag, sem “Harpa” heitir, og hefir það, að minsta kosti til skamms tíma, verið starfandi. Má vel vera, að hér sé enn meiri líknarstarfsemi, þó oss sé ekki kunnugt um hana. Það er öllum kunnugt og óþarft að taka fram oftar en gert hefir verið, að nú í vetur hljóta þeir íslendingar í Winnipeg að vera miklu fleiri, en nokkru sinni fyr, sem ekki geta komist af hjálparlaust. Nokkrir þeirra hafa nú þegið hjálp af bæjarfé, sumir nokk- uð lengi* Dr. Sig. Júl. Jóhannesson hefir fyrir skömmu haldið því fram hér í blaðinu, að það þyrfti ekki að eiga sér stað, og ætti ekki að eiga sér stað, að nokkur Islendingur í þessari borg þyrfti að þiggja “sveitar- styrk”, íslendingar arttu sjálfir að hjálpa sínu eigin fólki og ekki ætti að þurfa að leita til hins opinbera, eða neitt út fyrir þjóð- flokkinn. Hefir bann fært nokkur rök að því, að þetta sé mögulegt, en gera má ráð fvrir, að ekki sýnist öllum eitt um það, hve sterk þau rök séu. Það er ekki ætlan vor að fara langt út í þetta mál, ekki í þetta sinn að minsta kosti. Vér hikum þó ekki við að segja, að þessari hugmynd vildum vér taka með virðingu og með góðvild. Hitt er annað mál, hvort þessi fallega hugmynd er framkvæmapleg. Vér verðum að jláta, að það er mikill efi í huga vorum, að svo sé. Hér er um það mál að ræða, sem ekki er nú lengur skoðað sem sveitarmál, eða bæjarmál, ekki einu sinni fylkismál, heldur þjóðmál. Stjórn þessa lands lítur á það sem skvldu sína, að leggja fram mikið fé á hverjum mánuði þeim til fram- færslu, sem ekki eiga þess kost, að vinna fvr- ir sér sjálfir. Er 'hér vitannlega um íslend- inga að ræða, alveg eins og' aðra borgara landsins. Vér gerum ráð fyrir, að þeir séu svo sem hvorki betur né ver á vegi staddir, í þessum efnum, heldur en annað fólk í land- inu. Þeir veiða líka að greiða sinn hluta, til bæjarins, fvlkisins og landsins, sem til þess gengur, að hjálpa þeim sem ekki geta sjálfir haft ofan af fyrir sér, vegna atvinnuskorts. Enginn má skilja orð vor svo, að vér sé- um á nokkum hátt að reyna til að draga úr því, að þeir Islendingar, sem betur mega, hjálpi þeim af löndum vorum, sem hjálp- ar þurfa, eða leggi fram fé til líkn- arstarfs eins og þeir bezt geta. Ekkert er fjær huga vorum, en að reyna það. Nú um hinar köldu haustnætur, er hver gjöf, sem látin er af hendi rakna til líknarstarfs, ein- hverjum sem þess þarf með, dálítill sumar- auki. Nýr Leifs-varði Tvo daga í vikunni sem leið, var Mr. Arni Helgason, raffræðingur í Chicago, staddur hér í Winnipeg. Á föstudagskveldið átti hann tal við milli tuttugu og þrjátíu Islendinga, að heimili Mr. Ásmundar Jóhannssonar. All- mörgum fleirum hafði verið boðið að koma á þann fund, en sem það kveld voru við ýmis- legt annað bundnir og gátu því ekki komið. Erindi Mr. Ilelgasonar var það, að skýra IslendingTrm hér frá því, að í ráði væri að reisa Leifi hepna afar stórt og mikið minnis- merki í Chicago, og er gert ráð fyrir, að ]>að verði afhjúpað á næsta sumri, í sambandi við heimssýninguna, sem þar veröur þá lialdin. Þeir, sem fyrir þessu gangast, eru fyrst og fremst N'orðmenn í Bandarríkjunum, en einnig Svíar, Danir og Þjóðverjar. Er gert ráð fyrir, að minnismerkið muni kosta ná- lega $300,000 og má af ]>ví ráða, að það er, eða verður, ekkert smásmíði. Sýndi ]\Tr. Helgason mvnd af því, eins og það er fyrir- hugað. Verður minnismerkið steinsúlur tvær, hundrað fet á hæð, en milli þeirra stendur líkneski Leifs, seytján feta hátt, steypt úr kopar eða bronze. Á minnismerkið að standa á miklum steingrunni og verðá þrettán tröppur upp að ganga, tala norrænu goðanna fornu. Listamaðurinn, sem gert hefir uppdrátt- inn að þessu minnismerki, og búið til líkingu af því, eins og það á að verða, heitir Oskar J. W. Hansen. Hann þykir mikill myndhöggv- ari og um minnismerki þetta er talað sem mikið listaverk. Nokkurs konar hlutafélag hefir verið stofnað til að koma þessu fyrirtæki í fram- kvæmd. Hlutabréfin kosta $2.50 og alt. upp í $5,000. Er hver sá, sem leggur fram $2.50, eða þar yfir, hluthafi í félaginu. Eftir að Mr. Helgason hafði skýrt frá því helzta viðvíkjandi þessu fjrrirhugaða minnis- merki, lét hann þá skoðun sína í ljós, að hann teldi viðeigandi, að íslendingar hér í landi, bæði í Bandaríkjunum og Canada, tækju þátt í þessu fyrirtæki með frændum sínum, nor- rænum mönnum víðsvegar í Norður-Ame- ríku. Þess ættu þeir nú kost, og það án þess að leggja fram mikið fé. Það væri ekki við því búist og minnismerkið yrði reist engu að síður, þó þeir legðu ekkert til þess. Þeir, sem þama voru viðstaddir, tóku máli Mr. Helgasonar mjög vel. Þótti, eins og hon- nm, rétt að Islendingar í Ameríku tækju sinn þátt í þessu og það engu síður, þótt þeir ættu heima í Canada. Munu flestir, sem þarna voru, ha.fa ákveðið, að taka einhvem þátt í þessu. Þjóðræknisfélagið hefir þetta mál með höndum og lætur það væntanlega fólk vita nánar um þetta fyrirtæki áður en langl; líður og hvert menn geta sent þá peninga, sem þeir kynni að vilja leggja til. Ekki hyggjum vér þó, að hér verði hafin nokkur veruleg fjársöfnun, en að eins tekið á móti því, sem hver og einn kann að vilja leggja fram, eftir að þetta mál hefir verið skýrt eins Ijóslega og kostur er á. Frá Blaine Eftir séra V. J. Eylands. Ýmsum kann að virðast, að það sé að bera í bakkafullan lækinn að rita frekari fréttapósta frá Blaine, nú i bráðina; einkum þeim er lesið hafa “Strandafréttir” séra Friðriks A. Friðrikssonar í Heims- kringlu í sumar, og umsögn hr. H. Thorlákssonar í Lögbergi í sambandi við hátíðahöldin, sem fóru fram hér á ströndinni, fyrst í Blaine, 31. júlí, og við Silver Lake 7. ágúst s. 1. Ekki er hér riðið úr hlaði með þeim ásetningi, að auka við neitt í frásögum ofangreindra manna. Þær eru vafalaust sannar o!g rétt- ar, að öllu því er senrtir þá við- burði, sem þar eru til umræðu. Hafa þeir greint frá því, sem þeim var kunnugt um, hver á sínu sviði og innan síns verkahrings. En þar sem margir meðal landa vorra eiga þess ekki kost að lesa bæði islenzku vikublöðin, og með því að félagslíf íslendinga í Blaine á sér víðtækara svið, en “Stranda- fréttirnar” bera vott um, þykir það til hlýða að bæta hér nokkru við. Nokkuð er nú líka umliðið frá því að þessar ritgerðir birt- ust; hjól tímans hefir ekki stanz- að né rás viðburðanna numið staðar síðan. Mætti því frá ýmsu segja, ef tími og rúm leyfðu. Sá, sem þessar línur ritar, hef- ir nú dvalið á þessum slóðum rúm- lega árlangt. Á þeim tíma hefir feefist gott færi á að kynnast líð- an og lifnaðarháttum fólks. Má víst óhætt að fullyrða, að afkoma fólks vors hér sé yfirleitt góð. Stuðlar margt að því. Tíðarfarið er, sem kunnugt er, svo gott sem frekast verður á kosið. óvið- jafnanleg fegurð, takmarkalaus auðlegð og örlæti náttúrunnar taka hér höndum saman til að gera mönnum lífið ánægjulegt. Hér þurfa menn ekki að hervæð- ast svo mjög, sem víðast í eystri bygðum, !gegn árásum vetrarnæð- inganna. Kemur það sér vel, eink- um nú, er svo marga skortir at- vinnu og kaupgetu. Bændur, og þeir, sem hafa afnot jorðar, eru hér betur staddir en annars stað- ar þar sem vér þekkjum til. Að vísu er verð á afurðum þeirra ó- vanalega lágt; peningavelta því lítil, og erfiðleikar á að geta mætt opinberum gjöldum. En frjósemi jarðarinnar bætir upp fávizku mannanna og ójöfnuð í viðskift- um. Hún lætur öllum afurðir sínar ríkule!ga í té, þeim, er vilja nokkuð á sig leggja til að fram- kalla lífið og gróðurinn úr skautí hennar. Kálmeti af ýmsum teg- undum vex hér næsta fyrirhafn- lítið. Mikið af þessu “manna”, sem á jörðinni liggur, rotnar nið- ur og verður að engu; vegna þess að menn hafa meira en þeir geta sjálfir notað heima fyrir, en markaðsverð svo lágt, að ekki borgar sig að flytja vöruna til bæjar. Líknarfélög borga og bæja hirða þó mikið af þessum garð- mat og miðla, ásamt öðrum lífs- nauðsynjum, þeim sem bágstadd- astir eru. Menn ganga í skóg og höggva sér við til eldsneytis. Svo margir hafa nú la!gt fyrir sig þann atvinnuveg og samkepnin svo mikil, að eldiviður er nú ódýrari eh nokkru sinni áður. Þá er sj£r- inn á aðra hönd, sem reynst hefir mörgum ótæmandi auðlind. Er þar gnægð fiskjar, Ijúffeng og nú mjög ódýr. Yfirleitt mun mega segja að þeir, sem eru duglegir og nægjusamir, geti framfleytt lífinu hér betur en viðast hvar annars- staðar, þótt hér sé að sjálfsögðu mikill atvinnuskortuur nú og vöntun á ýmsu því, sem menn hafa vanist á að kalla “þæg- indi”. Margur mundi ætla, að í slíku árferði, sem nú er, hljóti að vera erfitt að halda uppi kirkjulegri starfsemi og fjörugum félagsskap. Vafalaust er það miklum mun erfiðara nú en áður var, og meira reynir nú á viljakraft og fórnar- lund manna í þeim efnum, en nokkru sinni fyr. En syo er að sjá, sem menn hér séu vandanum vaxnir, og nógu þroskaðir til að skilja, að verðmæti menningar- starfseminnar er slík, að ógjarna má kasta þeim fyrir borð, jafnvel þó viðhald þeirra og varðveizla kosti nú meiri áreynslu en dæmi eru til að undanförnu. Ófögur og næsta ómakleg virð- ist sú mynd af Blaine-búum og fé- laksskap þeirra, sem brugðið er upp í áður nefndum “Stranda- fréttum”. Er þar gefið í skyn, að úlfúð sé hér á svo háu stigi, að menn þori t.d. ekki að minnast á þjóðernisleg áhugamál, sem eru sameiginleg eign allra stétta og flokka, “sakir áflogahættu”, og að mönnum sé það einkar tamt að fjandskapast um það, sem þeir hafi minst vit á, þ. e. trú og heim- speki. Þeir, sem ekki hafa önnui kynni af íslendingum hér en þau, er þessi grein veitir, mættu ætla, að hér ei'gi heima ófriðsamur og óþroskaður ribbaldalýður, sem bezt væri að hafa sem minst sam- an við að sælda. Hvort þetta er sönn lýsing á hugarfari og athafnalífi samherja og stuðningsmanna greinarhöf- undar, skal h ér látið ósagt, en sönn heildarmy-nd er þetta vissu- lega ekki. Hitt mun sannast, að einmitt þessi mál, þjóðernismál- in, trúmál og heimspeki, hafa um langt skeið verið efst á baugi hjá íbúum þessarar bygðar, og hér hefir verið meira hugsað um hin- ar leyndustu ráðgátur tilverunn- ar, en víða annars staðar. Mætti ætla, að þetta bæri fremur vott um andlegan þroska, og vakandi viðleitni til æðra skilnings, en ribbaldahátt, jafnvel þótt svo hafi farið hér, sem óvalt hlýtur að verða, er um þessi mál ræðir, að menn hafa þeirra vegna skifzt í flokka, sem túlka mismunandi og ólíkar skoðanir. Þessi flokkaskifting er hér nú all-ákveðin, og mun hafa verið það frá upphafi bygðarinnar, þó ekki hafi það komið glögglega í ljós fyr en nú á síðari árum. Ekki er nóg með það, að flokk- arnir séu tveir, heldur má segja að skiftingin sé þreföld, talin eftir aldri: lúterskir, óháðir og sambandsmenn. Þá strax, er lút- erski söfnuðurinn var myndaður, voru all-margir, sem fyrir ýmsar ástæður sáu sér ekki fært að ganga í hann, eða voru ekki um það beðnir. Urðu þeir þannig kirkju- lega óháðir, eða nutu prestsþjón- ustu að jafnaði hjá lúterska söfnuðinum og kennimönnum hans, eftir því sem þeir 'þuftu á að halda. Gekk það þannig um all-mög ár, eða þar til Sambands- kirkjufélagið hélt hér innreið sína fyrir fáum árum. Fanst því þá hópur hinna óháðu all-vænlegur og bjóst til að safna þeim undir merki sitt. Hefir það þá að lík- indum hugsað sér, að frelsa um leið nokkrar sálir þeirra, er lút- erskir voru taldir, úr ánauð erfða- kenninganna. En er til kom, voru margir meðal hinna óháðu, er ekki fundu til þess “að blóðið rynni þeim til skyldunnar við trú feðranna” eins og hún er flutt af sálusorgurum sambands- manna; brugðu þeir því á leik aft- ur út í lendur hins félagslega til- veruleysis,. og hafa síðan hvergi nærri komið, nema þeir hafi þurft á sérstakri prestsþjónustu að halda. En hana fá þeir hjá öðr- um hvorum íslenzku prestanna, eftir því sem lund þeirra og trú- arleg tilhneiging bendir þeim, eða hjá einhverjum af hinum mörgu ensku-mælandi prestum sveitar- innar. Sár-fáir af hinum lútersku létu sér segjast, eða voru fáanleg- ir til að taka sinnaskiftum og yf- irgefa söfnuð sinn. í rau og veru situr alt við sama og fyr; skift- ingin næstum sama og þegar í upphafi, nema að því leyti, að hópur hinna óháðu hefir minkað í hlutfalli við tölu þeirra, sem upp hafa verið teknir í söfnuð sam- bandsmanna. Samkomulagið, eft- ir því sem vér bezt vitum, er eins gott nú og nokkru sinni áður í Blajne. Félagsskapur lúterskra hefir litlu tapað, og sér enga á- 1 meir en þriöjung aldar hafa Dodd’e Kidney Pills veriS viSurkendar rétta meðaliS við bakverk, gigt, þvagteppu og mörgum fleiri sjúkdómum. Fáat hJA öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef borgun fylgir. stæðu til að fjargviðrast út af því þótt þeir menn, sem löngu áð- ur höfðu neitað að styðja nokkuð að málum hans, hafi myndað með sér einhvers konar félagsskap. Er söfnuður þeirra og félagslíf látið algjörlega afskiftalaust, að því sem frekas er unt, af hálfu lút- erskra, og virðist það ekki ósann- kjarnt, að vænta sömu kurteisi af þeim. Þar sem hugsanafrelsi er viðurkent, er það sízt að undra, þótt allir geti ekki skipast undlr sama merki. Þessi flokkaskifting táknar vafalaust þá mismunandi afstöðu, sem hugsunarfrjálsir menn taka oft til mestu alvöru- mála lífsins. Við því er ekkert að segja, og ástæðulaust að troða illsakir út af slíku, enda hefir það að vorri vitund ekki verið gert í Blaine á undanförnu ári. Vissu- lega getur oft skapast hiti í *sm- ræðum um þessi mál, er menn berjast fyrir sannfæringu1 sinni og miklu munar um niðurstöður. En skynsamur maður leggur ekki fæð á náunga sinn fyrir þá sök eina, að hann vill ekki gerast já- bróðir hans. Eins er það líka eðlilegt og sjálfsagt lögmál lífs- ins, að þeir, sem líkastir eru að skoðunum skipi sér í flokk saman. Hitt veldur meiri undrun, að þar sem tækifærin til félagsskap- ar eru jafn mörg og mismunandi og í Blaine, að svo margir skuli sanda utan flokka. Annað hvort eiga þeir menn enga sannfæring í þeim málum, sem helgust eru talin og þýðingarmest í lífinu, eða þá svo sljóva og óákveðna, að þeir sjá ekki ástæðu til að vera að berjast fyrir henni. Mörgum þeirra finst það líka vinsælast og fjárhagslega ábyrgðarminst, að standa utan við allan félagsskap, en njóta samt góðs af þeirri menn- inlgarstarfsemi, sem kostar hina starfandi meðlimi félaganna ærna fyrirhöfn og mikið fé. Þó má segja það, mörgum hinna kirkju- lega óháðu til verðugrar viður- kenningar, að þeir eru velunnar- ar málefnanna og styrkja félögin með ráðum og dáð, eftir því sem hugur þeirra stefnir til og getan leyfir. Þetta mun eiga jafnt við hvað snertir báða hina föstu söfn- uði meðal íslendinga í Blaine. (Meira.) Kveðjuorð flutt við jarðarför Ingibjargar Björnsson, fyrrum húsfreyju í Bjarnastaðarhlíð. í Framnesbygð, er andaðist að Gimli þ. 28. ágúst 1932. (Kvæðið sent af höfund- inum en lesið upp af séra Jóhanni Bjarnasyniý. Huganum hvarfla eg að þínu húsinu forna. Lýst voru hin íslenzku óðul árdaga geislum. Lífstærar streymdu þar lindir Ijúfustu fræða. En, nú ertu horfin oss héðan, helgreipum snortin. Kveðja þig ástvinir kærir og kunningja sveitir. Minning þín mótuð í huga mun oss ei fyrnast. Táprík og trygglunduð varstu og trú þínum skyldum. Þökk fyrir tilveru þína, þjóðrækna vina. M. S.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.