Lögberg - 19.01.1933, Qupperneq 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 19. JANÚAR 1933.
Bl.a 7
Breytiþróun í bréfastíl
Eftir Jón Einarsson.
heitið, að fært sé að vitja húsa þó' súru. Eg þ&\f skmmast mín enn þér ærlelgan kaffibolla fyrir vikið öllu fremur, að bréfhöfundurinn
maður geri það. Þórður! klæddu1 fyrir það, að munrturinn á mér undir eins og sýður á katlinum. j vildi sýnast annað en hann ef til
eftir naut- j varð fullur af vatni, þegar séra Eg var svo heppin að fá tvö pund i vill væri. Trúlegast, að hann
Eitt meðal margs annars, sem
breytiþróendur eða Evilutionist-
ar jafnan hafa gleymt að geta um
í fræðum sínum, er breyting sú,
er á hefir orðið íslenzkum bréfa-
stíl.
I gamla daga, löngu fyrir minni
sumra þeirrq, er nú lifa, voru á-
vörp bréfa og annar orðblær æði
mun virðulegri og kærleikskend-
ari en nú gerist. Er það ef til
vill ein orsökin þess, að nokkrir
niætir menn, sem vita lengra en
þeirra langa nef nær, fullyrða, að
heimurinn fari æ versnandi, en þó
um leið, að illmögulegt sé að hann
geti versnað fram úr því sem nú
er. Man ég vel, hvernig almenn
bréf voru “orðuð” á yngri árum
minum, því eg las oft og skrifaði
skeyti fyrir kunningja mína, sem
heppilegra fanst að veifa röngu
tré en engu, er þeir sjálfir voru
ekki penna vanir, — að auki við
bréf þau, er eg ritaði fyrir sjálf-
an mig. Og vel man eg enn sum-
ar bendingar, sem ‘gamla fólkið”
lét mér í té, svo alt mætti fylla
upp skyldukröfur þárikjandi tízku.
Prásagan, sem með fylgir, er bara
einfalt, þá alvanalegt sýnishorn
stílsins. En hvort þið trúið sögu-
atriðinu sjálfu eða eigi, verður
ykkur ekki lagt til stóradóms á-
fellis á “efsta degi”, vona eg.
Sagan skeði einn “harða vetur-
inn” á íslandi. Þið, sem þá voruð
komin á dagskrá þessa lífs, hljót-
ið að muna eftir þeirri árstíð, og
ekki ómögulegt að endurminning-
in streymi í gegnum ykkur, sem
ískalt vatn “milli skinns og hör-
unds” — um þá heilu víðáttu! Er
það sannarlega ekki notaleg til-
finning.
Björn bóndi á Barði kom inn á
baðstofugólf sitt másandi og snjó-
kyngdur, spýtti tóbaksgusu, mó-
rauðri sem jökulvatni, upp á skör-
ina og kallaði í konu sína hátt og
heldur ömurlega:
“Gróa mín! hvar ertu, gullið
mitt?’”
Gróa svarar: “Eg er nú hérna,
Bjökki minn; gengur nokkuð að?”
“Ó, ekki nema það, að hún
Skjalda þín er bandvitlaus og
yxna, og það í þessu veðri, sem
ekki er hundi sigandi út í, hvað
bá heldur manni; hún stökk upp
á bakið á mér, helið að tarna, þeg-
ar eg var að sópa upp fyrir henni,
°g eg hélt hún ætlaði bara að ríða
niér til prestsins.”
Gróa: “Ja, guð hjálpi þér mað-
ur! Það er líka svo notalegt altént
béað hnaukið að tarna. Eg ætti
uð þekja það, líklega. En meiddi
hún þig ekki, kýrhörmungin,
líka?”
Björn: “Ekki gerði hún það
beint, en hún drap mig í öxlina,
verra megin eins og vant er.”
Gróa: “Ja, hérna! Eg átti von
á því. Draumrinn minn í nótt
hlaut að koma einhvers staðar
fram. En þvað ætlar þú að
gera?”
“Gera!” át Björn eftir konu
8inni. “Gera! það er svo sem ekki
uiargt hægt að gera í þessari gref-
Bsins hríð, þegar varla er hundi
f®rt á seturnar eins og eg sagði
úðan, og tvær langar bæjarleiðir
til prests-nautsins.”
Gróa: “Já, það er alt eins, en
ekki má sleppa Skjöldu minni hjá,
lungbeztu kúnni í fjósinu. Það er
nú reyndar nokkuð til sama hvort
hæjarleiðin er ein eða tvær, því
líklega er ekki farin nema ein í
einu. Það er náttúrlega sjálfsagt
að fara, þó hríðin sé. Eg man að
tað sagði faðir minn sálugi sjálf-
Ur» að aldrei vissi hann dæmi
Þess, að menn hefði orðið úti eða
hlektst á á nokkurn hátt í nauta-
í'erðum, og mátti oftast treysta
hví, er hann sagði blessunin. Það
er eins og hvert annað guðs til-
'ag líklega, þegar eitthvað liggur
á. Eg er ekki hrædd um að pilt-
Urinn rammi ekki, þó nokkuð sé
dimt.”
Björn: “Getur verið að þeir
rammi, piltarnir; en horngrýti er
hann svartur samt og getur ekkí
þig vel og skreptu
fjandanum til
verður að fara með þér, til að
reka á eftir honum, eg meina bol-
anum.”
Gróa: “Nú, ekki sendir þú eftir
bolanum svona óumtalað, Bjökki
minn, til prestsins, eins og þú
bara eigir hann sjálfur, eg meina
bolann. Þú verður að klóra hon-
um línu, eg meina prestinum, og
biðja um hann að láni, eg á við
bolann, ef hann þarf hann ekki
fyrir sjálfan sig fram yfir helg-
ina. Hann messar heima á morg-
un, sauðurinn, ef veður leyfir og
nokkurt fólk kemur. Þú verður
að skrifa strax nokkrar línur og
prestsins. Beggi! Geir nefndi hvalinn, svo mér lá af grænu rótinni í fyrradag, svo ' væri ekki allur þar sem hann væri
við að svelgjast é. j brenndi, ég saman rúg og banka- j séður. Ólærðir menn og jafnvel
Björn: “Æ, hættu nú þessu,' bygg í gær, svo eg get búið til bændur, sem löngum þóttu til-
gullið mitt! Þórður er seztur nið- sopa sem ekki er alveg kraftlaus.; heyra fremur lágu menningar-
ur og byrjaður á bréfinu. Hafðu Maður þarf hressingar, sem er, stigi, eru nú loksins farnir að trúa
ekki hátt á meðan. Hann er. svei- dálítið eins og krassandi í svona því, að jafnvel þeir sjálfir séu
mér, ekki lengi með hverja lín- óarga tíðarfari.” líka menn og um leið hverfur
una. En að geta hugsað svona Þórður: “Eg hefi ekki enn sett ■ “bölvuð glýjan” úr augum hinna,
fljótt líka!” mánaðardaginn á bréfið. Munið er við þægri stöðu búa, og >eir
Gróa: “Ekki vorkenni eg honum þið hver hann er?” j meðtaka vinsemd og óbreytta eða
nú að hugsa nógu fljótt. Eg í-j Gróa: “Eg er nú ekki alveg viss j óþvingaða kurteisi allra flokka
mynda mér að maður gæti það nú um það. Jú, jú, það var á mið-
líka; en það er þéssi voða-flýtir vikudaginn var, sagði einhver
með pennann! Eg er svo aldeilis mér, 24. febrúar 1874, og nú er
hissa!” j mánudagur, svo það er líklega sá
Þórður: “Hver bjó til þetta kola- 29. í dag.”
blek? Eg er svo hræddur um, að Björn:' “Alveg rétt hjá þér, gull-
j það þurkist af. Er ekki til hellu- ið mitt. Þér er alveg óhætt, Þórð-
vanda þig eins og þú getur.”
Björn: “Æ, ekki skrifa eg|blek eða þá kálfsblóð? Það væri ur minn, að
hvorttveggja miklu betra en bréfið.”
þetta.”
Ekkert svar.
meira eða minna að jöfnu gildi.
Það er efekert verra
en vondur bakverkur
Konu í Manitoba Batnar af Dodd’s
Kidney Pills.
Ávalt
Mrs. J. Pottinger Hefir
Öskjur í Húsinu.
Overton, 16. jan. (Einkaskeyti).
“Fyrir fáum árum var eg þjáð
af bakverk,” segir Mrs. J. Potting-
er, sem hér er góðkunn kona. Eg
vissi ekki hvað að mér gekk og fór
til ýmsra lækna og plástrar voru
það eina, sem eg fékk hjá þeim.
TTir fóiík pncra veru’ega hvíld. Einn
Ef til vill er þo em -tegund ^ K s n0dd’s
I daginn var eg að Uta í uoaa s
setja þann 29. á
prestinum sjálfur; þessir lærðu
menn geta ekki lesið nema lærða
hönd, svo það væri til lítils gagns
að eg klóraði bréf til hans séra
Geirs okkar, karlsins.”
Gróa: “Það er þá lang-bezt að
biðja hann Þórð að hripa bréfið;
hann er alveg fyrirtaks stílisti
sagður. — Hún Gunna, kærastan
hans, sagði mér sjálf, að hún
hefði aldrei séð bréf eins vel orð-
að og það, er hún fékk frá Þórði,
þegar hann bað hennar, og að
bréfa undanþegin þessari stór-
vægu breytingu að stílslagi til.
Það eru ástabréfin svonefndu.
Enn sem komið er, mun efni þeirra
fáum lögum háð öðrum en aðal-
hvötinni, sem lilggur bak við á-
vörpin, stílgreind ritara og til-
Almanak, og réð þá við mig að
reyna Dodd’s Kidney iPills. Eftir
að hafa tekið úr þremur öskjum
batnaði mér og eg hefi engan bak-
verk haft síðan. Eg hefi þær æf-
inlega í húsinu.’
Aðrir, sem hafa bakverk, segja
heilsan
I
að eins áhrif á
„ .. .. að verkurinn hverfi og
Þórður: “Eg er nú ekki alveg fmningakrofur hans. Eru ritgogn batni> ef ^ nota Dodd’s Kidney
. iss um að það sé rétt, því eg er Þau í svo helgu gildi þann dag í, pilla.’ Þær styrkja nýrun og gera
Að stundu liðinni er Þórður bú- hræddur um að þetta sé ekki j dag, óháð venjum og skólanámi, þau fær um að vinna sitt verk og
inn með bréfið og brosir drýg- hlaupár; sé það ekki, þá er núna að eigi má þau hér meira ræða; hreinsa óholl efni úr b,0f**uu-
indalega til hjónanna. j 1. marz.” jenda flestum næsta vel kunn D°^S0Klbnfa S -
Björn og Gróa, bæði í einu Gróa. .»Ja> þarna komstu með ^egnum eigin reynslu og ástæð- a a a
hljóði: “Æ-i, Þórður, blessaður það, Mikið ankúri ertu bæði ur-
lofaðu okkur að heyra bréfið áð- froður og gætinn, Þórður litli.
ur en þú lokar því — fyrir alla Ranka min i kotinu sagði mér ein-
lifandi muni.” j mitt um daginn að næsta ár ætl-j
Þórður: “Já, auðvitað fer eg agi kun sér fastlega að biðja sér
ekki með bréfið án þess að þið pjitS; sem henni litist dæmalaust
FLITTNINGAR
með “Zeppelin greifa.”
nvrun.
þvl að vegna þess hvað hann er
fljótur í ferðum , geta þau blöð
birzt í Suður-Ameríku sama dag-
Það munu margir ætla, að loft- inn og í Þýzkalandi. (Blöðin eru
siglingar séu svo dýrar, að ekki fullprentuð nokkrum dögum áður
höndin hans væri líka fram úr: vitið, hvað í því er. Það hjóðarjyel á. Þá væri hlaupár, sem væri sé flutt { j0ftinu annag en Verð- en þau eiga að koma út).
hófi ljómandi falleg.”
Björn var sjálfur vel læs o!g all-
vel skrifandi, en hafði litla æf-
ingu í þeirri list-sem öðrum, eins
og gerðist á þeim árum; hann
vissi og að Þórður þótti þar skör
framar og lét sér því ráðið vel
líka.
Björn: “Jæja, Þórður minn!]
svona, og þegið þið bara á meðan gert eingöngu til þess að gefa mæti> sem ii{ið fer fyrfr> auk] En fremur hefir ‘IZeppelin
stúlkum rétt til að biðja sér pilta, bréfapósts. En sú er ekki reynzl- greifi” flut afar mikið af lækna-
og einum degi bætt við sem merki an é flugferðum “Zeppelins lyfjum og filmum. Og komið hef-
um að þær ættu að nota tækifær- greifa.» gatt er það að vísu, að ir það fyrir, að hann hefir flutt
ið, og hefðu þetta lengri tíma til é seinustu flugferðum hans til heila flu'gvél heimsálfanna milli.
að reyna aftur, ef ekki gengi sam- ^ Suður-Ameríku, hefir mest kveðið Auk þess hefir hann flutt margt
an í fyrsta sinni. Láttu það hafa að allskonar póstsendin'gum, en af lifandi dýrum; fyrst voru það
eg es það.”
Gróa: “Eg skal reyna það.”
Þórður les bréfið:
“Barði ..... 1874.
Háærverðugi herra prestur,, séra
Geir Berlgsson, á hamri í Löngu-
hlíð í Árnessýslu á íslandi.
Ætíð sælir og blessaðir. Inni-
seztu þarna á fletið og hripaðu lega þakka eg yðúr æfinlega alt
nokkrar linur til séra Geir3 okk-. gott og elskulegt af yðar hendi
greinilega mér óverðugum í té látið og sem minn?”
það. Settu 1. marz.’ j auk þess hefir hann flutt allskon-
Þórður: “Já, eg 'geri það.” | ar varning, alt frá píanóum að
Gróa: “En hvernig skrifaðirðu aaumavélanálum. Hann flytur og
utan, á til prestsins, Þórður j | hverri ferð gríðarmikið af
ar. Segðu honum
hvernig á stendur með hana eg mun seint gleyma og bið Guð j Þórður: “Ó, bara eins og vant
Skjöldu hennar Gróu minnar, og að launa yður fyrir mína hönd af i er tjj svoleiðis höfðingja. Það er
segðu ég biðji hann nú að hlaupa ríkdómi sinnar náðar, þegar yður' svo sem ekki stor vandi, þegar
undir bagga með mér og lána mest á liggur í Jesú nafni. Eg magur veit regluna. Það er
mér bola handa henni, n.l. henni óska og vona að Guð almáttugur svona> sérðu, og á ekki að vera
Skjöldu hennar Gróu minnar, hún gefj í Jesú nafni að þessar linur. oðru visi:
sé alveg vitlaus og yxna hún hitti yður glaðan og heilbrigðan
Skjalda. Sérðu, séra Geir er sá a salu og líkama, æ og æfinlega.
eini hér nærlendis, sem á bola. Fátt er yður í fréttum að segja ut-
Þeir geta veitt sér flest, svoleið- an bærilega líðan mína og okkar
is lærðir menn; þá munar ekki svo alls fólksins á þessum bæ, sem
lítið um ljóstollana og prestslömb-; stendur, lof sé góðum Guði. En
in heldur. Legðu þig nú til með það stendur illa á í þessari voða-
að skrifa og orða vel bréfið, grey- j hríð, að hún Skjalda, kýrin henn- j þ£ þekkj eg ekki hvernig á að orða
ið góða, því það er vandasamara ar Gróu minnar, er á gangmáli í j bréf svo það sé eins og þeir
að skrifa geistlegum presti, held-]dag — (Gróa: “Mikið ankolli j heimta, sem bezt kunna sig. Eg
ur en t. a- m. mér og henni Gróu komst h.ann Þórður þarna vel fram þakka þér bara kærlega fyrir það,
minni.” j úr því”),— og nú langar mig til j Þórður minn!”
Þórður: “O-ekki skil ég að það allra innvirðulegast og auðmjúk-i Björn: “Eg segi alveg eins og
myndablöðum frá ÞýzkaTandi,
kanarífuglar, síðan heilt bý-
flugnahús og hundur, og nú í
seinustu ferðinni tveir apar,
nokkrir silfurrefir og — flóð-
hestur. — Lesb.
Há-æruverðugi
herra prestur Geir Bergsson
Prestur á Hamri í Lönguhlíð
i Árnesýslu á íslandi,
í Evrópu.”
Gróa: “Ef þetta er ekki snildar-
frágangur á allan hátt á bréfinu,
sé nú sá vandi að skrifa honum ast að mega fá að biðja yður að
hún Gróa mín, gullið; vertu
blesaður fyrir það alt saman.7
En nú er nýlega um garð liðinn
febrúarmánuður 1932, og þá lið-
sera Geiri, að maður komist ekki hjálpa mér einu sinni enn og lána
fram úr því. E'g hefi skrifað bréf i mér bola handa henni n.l. Skjöldu.
til prests fyr og ekki komið að Og sendi eg þess vegna drengina
gjaldi. En er nokkuð fleira en tvo meg þetta bréf og eiga þeir að
þetta, sem eg á að setjal bréfið?” leiða bola með sér til baka, ef þér ]ega hálf öld (eða 58 ár) síðan
Gróa: Þið gleymið ekki, vona sjáið yður fært að verða við þessu þetta bréf var skráð. Hversdags-
eg, að biðja að heilsa prestinum ] sífelda kvabbi, sem seint verður l^gar reglur fyrir bréfastíl "ú,
fyrst? Blessaður Þórður minn! launað eins og það er vert. En[ sem þ0 eru ekki háðar neinum
orðaðu nú bréfið fallega. Séra áður en mjög langt líður vil eg1 ströngum lögum, eru orðnar svo
Geir, sauðurinn, er ætíð vandur reyna að borga yður bolatollinn,! margfalt einfaldari en árið 1874,
að virðingu sinni og orðar bréf þótt rýr só búskapurinn nú, sem' að ekkert er þar líkt með hvers-
dæmalaust vel sjálfur og annars fyrri. Eg verð svo að slá enda á j dagslegum háttum. Þá var svo að
hvað sem hann skrifar, karlinn. þessar ómerkilegu og fátækle&u 1 segja ónauðsynlegt að hafa nokk-
Eg man eftir ræðunni hans sein-jlínur og biðja yður auðmjúklega urt verulegt efni þótt langt væri
ast, fyrir 3 vikum, eins og hann að fyrirgefa hve þær eru ófull- ] bréfið. En innileikinn, undirgefn-
hefði flutt hana í gær. — Hann komnar eins og alt annað af is og hávirðugheitin voru líkust
sagði frá einhverjum manni, sem minni endi. Og eg lofa áreiðan- málSkrúði Austurlanda. Nú, á
| hét Jónas, eða eitthvað líkt því, og lega að skrifa yður lengra og betra hinum “síðustu og verstu tímum”
að hann, þessi Jónas, hefði verið bréf síðar ef eg lifi og tóri. Að er einfeldnin og þó orð í fullri
étinn af hval. Hann tiltók ekki, endingu kveð eg yður svo i hlýj- meiningu, samkvæm annari hag-
hvort það var blessuð steypu-j um anda og fel yður guðs hand- nýtingu tíma og efna, aðal atrið-
reiðan eða bara andarnefja eins leiðslu, vernd og varatekt, varð- jg. Framanskráð bréf mætti nú
og sú, sem rak hérna upp á leir-j veizlu og bevörun í lengd og bráð, hæglega skrifa á afar lítinn papp-
una 1 fyrra. Eg man víst lengst í lifi og dauða, æ og æfinlega, og írssnepil í örfáum orðum og sere-
orðin, sem hann séra Geir hafði er yðar auðmjúkur þénustu reiðu- moníulaust með öllu og með fylli-
um þetta slys. Hann sagði að Jónas búinn, ónýtur, undirdánugastur j lega sama árangri, t. a. m. líkt
hefði setið á bæn í hvalfiskjarins j vin og velunnari meðan lifi og þessu:
kviði í þrjá daga. En sú þolin- heiti
mæði i manninum. Ef þetta var j
Björn Hákonarson.”
‘Þetta er nú bréf, sem
“Séra Geir Berjgson,
Kæri vinur!
Efni bréfsins er nú
að biðja
ekki laglega fyrir komið hjá hon-j Björn. r^ta tnti, oc....
ekki óhætt er að sýna presti! Þú ert þig að gera svo vel að lána mér
um, sauðnum, þá þekki eg
móðurmálið okkar. Mér þótti snillingur að stíla, Þórður litli. bolann þinn fram yfir hélgina. Eg
verst, að hann sagði ekki greini- j Þeir gera ekki betur, sumir þeir, sendi tvo af piltum mínum eftir
lega frá hvernig Jónas þessi lærðu, hugsa ég.” j honum. Mun elg áður langt um
| komst út úr hvalnum, eða hvort Gróa: “Eg held eg hafi aldrei líður þóknast þér fyrir greiðann.
j hann drap h^alinn.— Eg veit bara heyrt bréf eins vel orðað og þetta, Vinsamlegast og virðingarfylst,
hvað eg hefði gert í sporum Jón-]nema kannske bréfið sem hann Þinn einl.
asar. En eg má aldrei hval nefna Bjökki minn skrifaði mér rétt áð-! Björn Hákonarson.
— né heyra hann nefndan — þvíjur en eg gaf það eftir, hm! Eg j Fjas, fyrirbænir og aðrar ó-
mér dettur þá í hug blessað spik-jveit af því eins og höndunum á þarfar orðalengingar mtíga nú
ið og rengið, sem er einhver sá mér, að enginn annar í þessari heita útlægar úr venjulegu bréfa-
bezti matur sem eg hefi nokkurn sveit gæti orðið bréf svona vel, máli. Flestir myndu nú líta á
tíma borðað nýtt,. saltað eða hang-jnema ef til vill séra Geir, sauður- ofurmælgina með stórvægilegum
ið, — eg tala nú ekki um upp úr inn, sjálfur. Eg skal svei mér gefa virðingarlitum, sem líkur þess,
INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS j
Amaranth, Man
Akra, N. Dakota '
Árborg, Man
Árnes, Man
Baldur, Man
Bantry, N. Dakota
Bellingham, Wash
Belmont, Man
Blaine, Wash Thorgeir Símonarson .
Bredenbury, Sask
Brown. Man T. S. Gillis
Cavalier, N. Daksta
Churchbridge, Sask :
Cypress River, Man
Dafoe, Sask J. Stefánsson
Edinburg, N. Dakota....
F.lfros, Sask .. Goodmundson, Mrs. J. H.
Foam Lake, Sask
Garðar, N. Dakota
Gerald, Sask
Gevsir, Man
• Gimli, Man
] Glenhoro, Man
Hallson, N. Dakota
■ Hayland, Man.
! Hecla, Man
] Hensel, N. Dakota
Hnausa, Man
Hove, Man.
Húsavik, Man
Tvanhoe. Minn R. Tones
Kandahar, Sask J. Stefánsson
Langruth, Man J
Leslie. Sask |
I.undar, Man |
Markerville. Alta ;
Minneota. Minn
Mountain, N. Dakota....
Mozart, Sask
Narrows, Man
Oak Point, Man
Oakview, Man.
Otto, Man
Pembina. N. Dakota....
Point Roberts. Wash....
Red Deer, Alta
Revkjavík, Man
Riverton, Man
Seattle. Wash T. T. Middal 1
Selkirk, Man 1
Siglunes, Man
Silver Ray, Man
Svold. N. Dakot'a B. S. Thorvardson
Swan River, Man
Tantallon, Sask J. Kr. Tohnson
Upham. N. Dakota
Vancouver, B.C Mrs. Harvey
] Vítiir, Man
Vogar, Man Guðmundur Tónsson
V'estbourne. Man
Winnipeg Beach. Man..
Winnipegosis, Man
Wynj^ard. Sask ...1