Lögberg - 13.04.1933, Page 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. APRÍL, 1933
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
THE EMPIRE SASH & DOOR CO LTD.
HENRT AVK. EAST. - - WINNIPKG, MAN.
Yard Offlce: ftth Floor, Bank of Hamllton Cbambers.
Kristindómur og goða-
sagnir
Otvarpserindi
Eftir prófessor Magnús Jónsson
Um engan þann, sem lifaS hefir
á þessari jörð, hefir veriS talað og
skrifað jafnmikið og Jesúm Krist.
Um aldirnar hefir hann verið, eins
og spáð var yfir honum nýfæddum,
táknið, seru móti er mælt, táknið,
sem barist er um.
Þá er og mjög athyglisvert, að
einskis annars myndir hafa orðið
jafn margvíslegar og mismunandi,
eins og hans. Honum er lýst sem
konungi og sem íarandmanni, sem
hinum stranga dómara og jafnframt
sem þeim, er allar yfirsjónir fyrir-
gefi. Trúmenn af hinum ólíkustu
stefnum hafa fundið hugsjón sína
þar sem Jesús var. Sumir telja
hann mestan allra, en aðrir hafa
gert lítið úr honum, og hvergi geta
menrt oröið sammála. Þýzki spek-
ingurinn og sagnameistarinn Treit-
schke segir, að þótt öllu trúarlegu
mati sé slept, og litið á Jesúm að-
eins frá venjulegu sögulegu sjónar-
miði, þá hljóti niðurstaðan að verða
sú, að hann sé mestur allra manna.
Von Hartmann segir aftur á móti,
að hann hafi verið greindur og vel
gefinrí, en honum hafi ekki orðið úr
því vegna mentunarleysis. Svona
greinir menn á. Og svona greindi
samtímamenn hans á. Sumir héldu,
að hann væri sonur Guðs, en aörir,
að hann starfaði með fulltingi þess
vonda.
Þessir musmunandi dómar sýna
nú ekkert annað en það, hve fjöl-
þætt þessi persóna er. Það er stór-
kostlegt, að í hinum einföldu frá-
sögum guðspjallanna skuli geymast
svona margháttaður auður upplýs-
inga, og er þetta heldur slæmur ljár
í þúfum þeim mönnum, sem halda,
að guðspjöllin hafi sópast saman
utan um fáar en einfaldar goða-
sagnir. Á þessari dæmalausu fjöl-
breytni í einfaldleikanum er engin
önnur skýring en sú, að persónan,
sem verið er að lýsa, hafi gefið til-
efni til þess. ÞaS eru geislar frá
honum.
En svo hafa menn farið lengra.
Svo yfirbugaðir hafa sumir orðið af
vandamálinu, að þeir hafa lagt inn
á alveg nýja braut, og hún er sú, að
Jesús hafi aldrei verið til. Þetta sé
helgisögn ein alt saman, goðafræði
og goðasagnir. í stað þess, að mað-
urinn Jesús væri gerður að guði,
var guðinn, eða goðið eða goðin
gerð að manni.
Af því að enn ber við, að orð eins
og Jesús-sögnin eða goðafræðin í
guðspjöllunum og goðasagnirnar eru
látnar fjúka, er ekki f jarri sanni að
athuga þessar skoðanir, þó að þær
sé nú úreltar orðnar og eigi fáa for-
mælendur. En slíkar skoðanir koma
alt af fram við og við. Er skemst
að minnast, að nokkrir sögumenn og
bókmentasnillingar þóttust geta
sannað, að skáldið Shakespeare
hefði aldrei verið til, heldur væri
öll þessi ódauðlegu skáldverk eftir
heimspekinginn Francis Bacon, en
hann hefði fengið leikaragrey eitt,
sem hét Shakespeare, til þess að
gangast við faðerninu að þessum
verkum. Voru þessar skoðanir ým-
islega framsettar og sköpuðust utan
um þessa fjarstæðu allmiklar bók-
mentir. Þar sem þetta er nú mögu-
legt, um mann, sem var uppi á jafn
sagnamiklum tímum og Elísabetar-
tíminn var á Englandi, þá er ekki
furða, þótt einhverjir sjái leik" á
borði að bera niður á tímum frum-
kristninnar og vilji vefengja þá við-
burði, sem gerðust á fremur afskekt-
um stað í heiminum fyrir h. u. b.
1900 árum síðan. Enda hefir þetta
óspart verið reynt, og það er frá
þessum tilraunum, að þau stafa þessi
orðatiltæki um Jesú-sögnina, goðsag-
an um Jesú og annað af svipuðu
tægi.
Eg skal nú lýsa þessum skoðun-
um með fáeinum orðum. Þó að
svipaðar skoðanir hafi oftar komið
fram, skal eg láta mér nægja að
segja frá síðustu stórárásinni, með-
al annars af því, að hún var lang-
skæðust, og fylgt fram af afarmikl-
um lærdómi og dugnaði af sérlega
þektum og velmetnum vísindamönn-
um, svo að eg hygg, að sögulegur
sannleiki meginatriða guðspjallafrá-
sögunnar hafi aldrei fengið sterkari
meðmæli en þau, hve vel hann stóðst
þessa gífurlegu árás.
Einn sá fyrsti, sem gaf út bók um
þetta efni, var Englendingurinn J.
M. Robertson. Hann gaf árið 1900
út bókina “Kristindómur og goða-
fræði," þar sem hann leitaðist við að
sanna, að Jesús hefði aldrei verið til,
heldur væri guðspjallasögurnar safn
af goðsögum. Menn væri nú alment,
sagði hann, horfnir frá þvi að trúa
undrafrásögnunum, en hvers vegna
ætti þá fremur að trúa undri undr-
anna, Jesú Kristi sjálfum. Hann
væri mesta undrið og því ótrúlegast-
ur. Robertson safnaði geysilega
miklu af trúarsögulegu efni, og
reyndi að sýna fram á, að flest það,
sem um Jesú er sagt og eftir hon-
um haft, væri til annarsstaðar og
áður en hann átti að hafa lifað. Ef
hann fann einhverja setningu í
grísku skáldverki eða egipzkum
helgisiðareglum eða persneskum
trúarbókum, sem líktist einhverju í
guðspjöllunum, þá ályktaði hann
þegar í stað af því, að þetta væri
stæling og ekkert annað. Eg hefi
lesið kirkjusögu eftir Robertson
þennan, og er afareinkennilegt að
sjá, hvernig hún svifur í lausu lofti.
Jesús hefir aldrei verið til og varla
postularnir. En þessi hreyfing verð-
ur einhvernveginn til þannig, að áð-
ur en .nokkur veit af, er farið að
prédika Krist, og postular hans í
heiðri hafðir. Eg verð að segja, að
mér finst þessi Robertson, sem er
svo afarhræddur við öll kraftaverk,
hafa skáldað þarna eitthvert allra ó-
trúlegasta kraftaverk, sem eg hefi
nokkurntíma heyrt nefnt.
En þetta var ekki nema byrjun-
in. Árið 1906 gaf Ameríkumaður
einn, William Benjamin Smith, út
bók, sem hann kallaði “Jesús á und-
an kristindómnum.” Hann vildi þar
sýna fram á, að áður en kristindóm-
urinn hófst, hafi verið til Jesú-dýrk-
un hingað og þangað i gyðingdómn-
um. Það er Jósúa-nafnið, sem þar
kemur til greina, en það er sama
nafn og Jesús (Jehosvah — Jahve
frelsar). Þessi Jesú-dýrkun á svo
að hafa komist í samband við
Messíasarvonir þjóðarinnar og
fengið við það nýtt líf og kraft. Og
alt í einu er svo komið, að öll þessi
dýrkun og þrá er orðin að ákveð-
inni persónu, Jesú, sem guðspjöllin
segja frá. Bók Smiths var skrifuð
af afarmiklum lærdómi og skarp-
leika og vakti geysilega mikið umtal
og andmæli.
Þá vil eg víkja til Þýzkalands.
Þar skrifaði prestur einn í Bremen,
Albert Kalthoff að nafni, bók um
“Uppruna kristindómsins,” sem út
kom árið 1902. Hann var þeirrar
skoðunar, sem út af fyrir sig getur
verið mikið til í, að það sé yfirleitt
ekki einstaklingarnir, sem komi af
stað hinum miklu hreyfingum í ver-
öldinni, heldur séu þær jafnan fé-
lagslegar. Og þanrftg sé það einnig
um kristindóminn. Dregur hann svo
fram ýmsa strauma og stefnur,
einkanlega öreigahreyfinguna í róm-
verska ríkinu, sem hafi komist í
samband við heimsslitavonir og
Messíasarþrá Gyðinga. Hvort svo
kunni að hafa lifað einhver gyðing-
legur rabbi eða meistari, sem hét
Jesús, er í hans augum algert auka-
atriði, en gat svo sem vel verið, og
við það hafi hreyfingin fengið á-
kveðnari mynd og nafn hans tengst
við hana. En þhð sé alls ekki víst
og þurfi alls ekki að hafa verið.
Þá vil eg nefna Assyríufræðing-
inn nafnkunna P. Jensen í Marburg.
Hann ritaði ákaflega lært og mikið
verk um Gilgamesh hetjuljóðin, og
kom hún út árið 1906. Hann vildi
þar sýna fram á, að hetjuljóðin
babýlonsku um Gilgamesh hefðu
borist land úr landi, og alstaðar
fengið á sig sérkennilegan svip. Til
dæmis nefndi hann, að sögurnar um
Abraham, ísak og Jakob, svo og um
Móse og Elía spámann, værú ekk-
ert annað en Gilgamesh hetjuljóðin
í gyðinglegum búningi. Sama væri
svo um uppruna kristninnar. Bæði
Jesús og líka Páll postuli væru Gil-
gamesh og ekkert annáð.
Svo kem eg nú að þeim manni,
sem fyrst hleypti verulegum hita í
þetta mál, en það var heimspeking-
urinn Arthur Drews, prófessor í
Karlsruhe. Árið 1909 gaf hann út
bók um þetta efni, sem hann kallaði
“Goðsögnina um Krist” (Die
Christusmythe). Hann notar með
mikílli vandvirkni það, sem áður
hafði verið ritað um þetta efni, og
þó mest bók Benjamins Smiths.
Hann álítur, að til hafi verið Jesú-
dýrkun, sem hafi glæðst við Messí-
asarvonirnar. En auk þess hafi bor-
ist inn í þennan átrúnað geysilega
mikið af efni hingað og þangað að,
svo sem frá launhelgunum grísku.
Það eru ýmsir guðdómar, sem
þarna eru saman runnir, Ósíris,
Attis, Adonis, og eg veit ekki hvað
og hvað.
I raun réttri er bók Drews sizt
talin betri en t. d. bók Smiths, en
það er þó ýmislegt, sem gerði það
að verkum, að nú bálaði alt upp
meira en nokkru sinni fyr. Bæði
var nú það, að Drews var vel kunn-
ur vísindamaður, og svo var hann
frábær rithöfundur. Hann setti mál
sitt afarljóst fram og réðist með
sárbeittu háði á guðfræðingana. Þá
var uppi hin svokallaða sögulega
stefna, og því verður ekki neitað, að
rökin, sem þar hafði verið beitt,
höfðu ekki altaf verið sterk. Not-
aði Drews sér þetta og var einstak-
lega laginn á það, að hitta á veik-
ustu deplana. Auk þess var hann
hinn mesti dugnaðarvikingur og lét
sér ekki nægja að skrifa um málið,
heldur hélt hann og fyrirlestra um
það í mörgum borgum. Bækur hans
runnu út í þúsundatali.
En nú hófst einnig mótstaðan, og
kom hún mest frá mönnum sögulegu
stefnunnar. Hermann v. Soden,
Adolf Julicher og Jóhannes Weiss
bæði skrifuðu um málið og fóru
beinlínis herferðir um landið gegn
Drews. Drews gaf út framhalds-
bók um málið, og nú risu þeir einn-
ig upp, sem áður höfðu skrifað í
líka átt. Benjamin Smith skrifaði
t. d. mjög skarplega bók, sem hann
kallaði “Ecca deus,” sjáið guðinn.
En einnig í enska heiminum kom
fram sterk vörn. Má einkum nefna
Oxfordmanninn Conybeare, sem
skrifaði meistaralega bók gegn
Smith. Er talið, að bókmentir þær
allar, sem út af þessu spunnust, sé
mörg þúsund bindi. En óhætt mun
að segja, að deilunni lauk með full-
komnum sigri þeirra, sem vörðu
sögugildi guðspjallanna, enda mátti
vita það fyrir að svo mundi fara,
eins og málefni standa til.
Langsterkasta röksemd þeirra,
sem mælti á móti fsögugildinu, vajr
náttúrjega þessi staðreynd, að per-
sóna Jesú Krists er alveg einstæð.
Það er svo einstætt fyrirbrigði, að
maður, sem lifir hér á jörð, sé tign-
aður og tilbeðinn eins og guðdóm-
leg vera, og það jafnvel af þeim,
sem með honum voru. Þetta sögðu
þeir, að væri ómögulegt. Hér hlyti
annað að vera bak við. Þeir sögðu
sem svo, að þá væri frekar hægt að
gera sér grein fyrir því, að guð-
dómur svo að segja yrði að manni,
þ. e. að helgisögurnar yrði að veru-
leika i hugum manna.
En allar þessar árásir hafa þó
orðið til þess, að menn hafa enn
betur en áður farið að rannsaka,
hve sterkar heimildirnar séu í raun
og sannleika fyrir uppruna kristin-
dómsins. Og eg skal nú reyna að
víkja að þessu örfáum orðum, þó
að æskilegt hefði verið að hafa til
þess töluvert rýmri tíma.
Kristindómurinn er upprunninn í
fremur afskektum hluta rómverska
ríkisins, og hann kom fram með
þeim hætti, að engin von var um
það, að hann vekti á sér athygli
þeirra manna, sem skrifuðu sögu
rómverska ríkisins um þessar mund-
ir. Það er því í raun og veru merki-
legt, hve snemma fara að sjást merki
um þessa hreyfingu í almennum
heimildum. Bæði sagnaritarinn
Svetoníus og Tacitus hafa ummæli,
sem sýna, að þeir höfðu orðið henn-
ar varir. Einkum eru merkileg um-
mæli Tacitusar um bruna Róma-
borgar, þar sem hann segir að Neró
hafi skotið skuldinni á kristna
menn. Telur hann þá að vísu fyrir-
litlega, en þó hafi þetta verið ljótt
og skammarlegt af keisaranum.
Hann segir, að forsprakki kristna
flokksins hafi verið tekinn af lífi af
Pontíusi Pílatusi. Rétt eftir alda-
mótin fyrstu er svo bréf Pliníusar
til Trajans keisara um kristna menn.
—Þeir sem efast um sögugildi guð-
spjallanna hafa mjög vitnað í þetta,
að ekki er meira um kristnina í þess-
um ritum, en hitt er miklu sannara,
að það er vonum meira eins og sakir
standa. Erfiðara er að gera sér
grein fyrir þögn Jósefusar, sagnarit-
ara Gyðinga, því að honum hlaut
að vera kunnugt um þessa hreyfing.
En það, sem getur um Krist og
kristnina í ritum hans, er talið vera
alt síðari tíma viðbætur. En í raun
og veru á þetta sína eðlilegu orsök.
Jósefus var mikill Rómverjavinur,
og reynir á allan hátt að segja sögu
þjóðar sinnar á þann hátt, að Róm-
verjar fengi sem fallegasta hugmynd
um hána. En vav þá ástæða fyrir
hann að draga fram þá staðreyúd, að
hinir hötuðu og fyrirlitnu kristnu
menn voru upprunnir í gyðinglegum
jarðvegi? Auðvitað hefir hann feg-
inn viljað skjóta því undan, og
hreyfingin varð aldrei svo sterk í
gyðingdómnum, að hann gæti ekki
vel látið vera að geta um hana. Hann
getur á hinn bóginn um Jóhannes
skírara þannig, að vel kemur heim
við frásagnir guðspjallanna, og það
er óbeinn vitnisburður um sögugildi
guðspjallanna.
En nú skulum við snúa okkur að
kristilegu heimildunum. Og þá
verðum við að muna það fyrst, að
þessar heimildir missa ekki gildi
sitt fyrir það eitt, að þær eru i trú-
arbók, ef þær standast gagnrýni að
öðru leyti. Einn kunnasti sagnarit-
ari Þjóðverja, sem nú mun vera ný-
dáinn, Edward Meyer, ritaði á siðari
árurn sínum mikil og merkileg verk
um uppruna kristninnar og lætur
þar í ljósi undrun sína yfir því, hve
lítið sagnaritararnir hafi notað þess-
ar ágætu heimildir, til dæmis Post-
ulasöguna, sem megi teljast ágætis
alment heimildarrit og um sum efni
bezt heimild, sem er til. En á þessu
hefir oft iborið, að menn hafa tekið'
alt gilt, ef það bara er utan Nýja-
testamentisins, en engu trúað, sem
þar er.
Hvað sýna nú guðspjöllin okkur,
ef við lítum fyrst á þau; Hvort
styður nú Krists-mynd þeirra frem-
ur þá skoðun, að hér sé goðsögn eða
saga ? Hvort er sennilegra, að þessi
mynd sé til orðin upp úr fornum
Jesúdýrkunar-siðum, að hér sé goð-
sagnir um guðinn, sem deyr og
rís upp, eða raunveruleg mynd, dreg-
in eftir veruleikanum ? Að vísu er
það tvímælalaust, að Jesús guð-
spjallanna er guðdómlegur í kær-
leika sínum, miskunnsemi og hrein-
leika, og að vísdómur hans og tign
gefur fullkomlega tilefni til þess að
segja, að hér umgangist Guð sjálf-
ur. mennina. Að vísu er það lika
satt, að hann deyr og rís upp mönn-
unum til hjálpræðis. En hvar er
helgisagnablærinn ? Og hve mikið
tilefni gefa guðspjöllin til þess að
álíta, að hér sé goðsagnir einar sam-
an settar til þess að sýna þetta, en
þessi persóna sjálf hafi aldrei lif-
að?
Fyrst og fremst er nú það, að
guðspjöllin draga upp mynd Jesú
í alveg ákveðnu umhverfi, á ákveðn-
um stað, og það einhverjum ólíkleg-
asta staðnum, ef um goðsögn væri
að ræða, norður í Galíleu, sem sann-
ast að segja naut ekki sérlega mik-
ils álits. Og þarna eru nefndir bæir
og allskonar örnefni. Að vísu hafa
menn viljað gera úr Nazaret nokk-
urskonar tákn. Þessi bær muni ekki
hafa verið til, heldur sé nafnið
dregið af Nazíreaflokki. En ef svo
væri, hvernig stendur þá á því, að
Jesus er látinn fara frá Nazaret og
til Kapernaum og starfa mest þar,
og yfirleitt á ýmsum öðrum stöð-
Læknar verki, bólgu og blóðrás af
PILES
(HÆMORRHOIDS)
læknast með Zam-Buk
Ointment 50c. Medicinal Soap 25c
um ? Meira að segja er sagt, að hann
gat ekki starfað i Nazaret eins og
annarsstaðar, af því að menn áttu
erfitt með að meta hann i bænum,
þar sem hann var uppalinn. Er ekki
þetta óþægilega raunverulegur
dráttur í myndinni, ef um goðsögn
er að ræða?
Eða þá alt fólkið, sem kemur við
þessa sögu, nafngreint og mótað
með skýrum dráttum. Og svo syst-
kini hans pafngreind.* Hvað kemur
alt þetta við guðinum, sem deyr og
rís upp. Svo vandlega er þetta alt
dregið, svo mikið af smáatvikum
kemur við þessa sögu, að höfundar
guðspjallanna verða stundum að
gefa lesendunum skýringar á þess-
um gyðinglegu venjum og athöfn-
um.
Aftur á móti haía að minsta kosti
þrjú fyrstu guðspjöllin, sem hafa
geymt sögu Jesú skýrasta, mjög lít-
ið af því, sem vér mundum vænta í
sögunni af guðinum, sem deyr og
rís upp. Þar er ekkert af Attis og
Adónis eða sólguðinum Mítra. Guð-
dómur hans skin alveg ósjálfrátt
gegnum hversdagshjúpinn án þess
að nokkuð sé gert til þess annað en
segja rétt frá. Persóna Jesú er svo
gyðinglega mótuð, orð hans svo
gersamlega feld inn i umhverfið í
tíma og rúmi, að það er eitt af undr-
um veraldarsögunnar, að hún skyldi
samtímis geta verið jafn algild eins
og hún hefir reynst. Hann tekur
líkingar sínar úr daglegu lífi í Gyð-
ingalandi. Hann segir lærisveinum
sínum að fara ekki á vegu heiðingj-
anna og annað 'fleira, sem kemur
heldur báglega heim við það, að það
sé gríska menningin, sem er hér að
koma sér upp endurlausnarguði. Nei,
það er ekki til skýrar mótuð persóna
en persóna Jesú, þó að hún sé á hinn
bóginn alls ekki einföld, já meira að
segja svo samsett, að það er á einsk-
is færi nema raunveruleikans að
skapa hana.
Og loks verð eg að benda á eitt,
6g það er sú staðreynd, að þeir sem
skrifa, vilja láta þessa persónu hafa
verið uppi alveg nýlega. Svo nærri
er það, að það er hægt að vitna í þá,
sem sáu hann upprisinn. Símon frá
Kýrene er faðir þeirra Alexanders
og Rúfusar, serrj sennilega hafa ver-
ið alkunnir menn, er elzta guð-
spjallsritið varð til. Og það kemur
líka heim við það, að Tacitus lætur
hann vera líflátinn af Pílatusi. Ef
nú þessi undrapersóna var búin til
af ímyndunaraflinu, þá er ekki
nokkur efi á, að hann hefði verið lát-
inn vera uppi einhverntíma í forn-
öld, óra löngu áður en guðspjalls-
ritin verða til. Þannig er það æfin-
lega, því að það er eins og menn
geti altaí frekar hugsað sér, að þess
háttar geti hafa átt sér stað fyrir
æfalöngu síðan, þegar mennirnir
voru miklir og heilagir.
En um líkurnar til þess, að sagnir
og þrá þjóðarinnar yrði þannig að
ákveðinni petrsónu, getum við ef til
vil bezt dæmt með því að setja okk-
ur í sömu spor. Og getum við þá
hugsað okkur sem dæmi, að Jón Sig-
urðson hefði aldrei verið til. Þessi
skýra og afmarkaða mynd, í á-
kveðnu umhverfi, hefði í raunveru-
leikanum ekki verið annað en sjálf-
stæðisþrá þjóðarinnar, sem hefði
verið útbúin með eiginleikum ágæt-
ustu manna innlendra og útlendra.
Þessar hugmyndir hefði einhvern
veginn á óskiljanlegan hátt dregist
saman í þessa lifandi persónu. Við
erum sennilega álíka langt frá Jóni
Sigurðssyni, eins og þeir voru frá
Jesú, sem rituðu um hann, og þó
að vísu talsvert lengra frá honum.
En það þarf í raun og veru ekki
annað en setja dæmið þannig upp
til þess að sjá, hvílík regin f jarstæða
öll þessi kenning er.
En þó strandar þetta alt fyrst
verulega á Páli postula og bréfum
hans, enda hafa margir af þeim, sem
þessu hafa haldið fram, ekki séð sér
annað fært en losa sig líka við Pál.
Það gerir þó ekki Drews. Hann
segir einmitt, að Páll sé sá, sem hafi
málað þessa persónu. Hann sé altaf
að tala um Krist, en sá sögulegi
Nuáa-Tone
Veitir betri heilsu, meiri krafta, sem
þýðir meiri dugnað og vinnuþrek. pað
styrkir taugarnar og vöðvana og önnur
veikluð líffæri. NUGA-TONE er meðal,
sem sérfræðingur í lyfjafræði hefir
fundið, og sem gert hefir þúsundir
heilsubilaðra manna aftur að hraustum
og duglegum mönnum. J>að hefir unnið
kraftaverk. petta læknislyf fæst nú í
öllum lyfjabúðum, þrjátíu daga forði,
sem ábyrgð hefir, fyrir eánn dollar.
Fáðu þér flösku í dag, en vertu viss
um að á miðanum standi NUGA-TONE.
Jesús sé ekkert. En þó verði hann
að gera úr honum sögulega persónu
i orði kveðnu. Það er nú engin
furða, þó að þeim mönnum, sem
vilja halda því fram, að frumkristn-
in sé eintómur reykur, sé ekki vel
við að eiga safn af ótvíræðum forn-
bréfum frá þvi svona 20—30 árum
eftir dauða þess, sem aldrei á að
hafa verið til. Og svo höfundur
þeirra, þessi persóna, sem ómögu-
legt er að losna við, algerlega ólík-
ur nokkrum hálfguði, heldur geð-
ríkur og gáfaður kristniboði, sem
snýst til kristni sennilega einu til
þremur árum eftir að sá dó, sem
aldrei á að hafa verið til. Og að
halda því fram, að Páll þekki ekki
þann sögulega Jesúm, er svo mikil
f jarstæða, sem hægt er með að fara.
Hversvegna fer hann þá til Jerú-
salem til þess að tala við þá, sem
höfðu verið með Jesú? Og hvers-
vegna er hann þá að tala um, að
hann hafi ekki þekt hann og kæri
sig ekki um að hafa þekt hann “í
holdinu,” eins og hann orðar það?
Fyrir Páli er það hinn krossfesti
og upprisni frelsari, sem er megin-
atriðið. En hann veit ógnarvel og
dettur aldrei í hug að renna frá
þeirri staðreynd, að hann var mað-
ur. Og öll guðfræði hans, öll trú
hans, alt sem bar hann uppi, bygðist
á því, að hann var maður, alveg af-
dráttarlaust, fæddur eins og aðrir
undir lögmáli. Annars var alt ó-
nýtt.
Því miður er timi minn búinn og
eg er í raun og veru mitt í efninu,
og hef þó ekki gengið frá því, sem
eg hef talað um. En þetta er nóg,
af því að eg veit, að þennan sann-
leika þarf í raun og veru ekki að
verja.
Hitt er annað mál, að hinn sögu-
legi grundvöllur er engan veginn
allur kristindómurinn. Sjálft megin-
atriði trúarinnar verður aldrei sögu-
lega sannað. Þar kemur annað til
greina. Þal kemur hið mikla val
mansins sjálfs. Það er um trúna
eins og kærleikann, að hvorugt er
reist á útreikningi eða sönnunum.
Hvorttveggja er ákvörðun, þar sem
maðurinn gefur sig öðrum á vald
skilyrðislaust.
En sögulega grundvellinum meg-
um við ekki sleppa, og ekki láta
mönnum haldast uppi að fleipra um
Jesú-söguna og annað þess háttar.
Sagnfræðingurinn Haase lýsti vel
skynsemd þessarar kenninga með því
að segja að hann gæti þá alveg eins
vel trúað því, að dómkirkjan mikla
í Strassburg hefði aldrei verið bygð,
heldur myndaðist einhvern veginn
við það, að stormarnir hefðu þyrlað
saman rykinu á götunni. Eg vil taka
undir þessi orð hans og ljúka með
því máli mínu,
—Prestafélagsritið.
Áhugi fyrir knattspyrnu
Oft fer svo, að ekki þarf mikla
ástæðú til þess að uppþot og blóðs-
úthellingar verði, þar sem uppstökk-
ir menn og æsingagjarnir eru saman
komnir, og er þessi saga til marks
um það:
í Madrid keptu nýlega tvö knatt-
spyrnufélög borgarinnar. í leiknum
urðu keppendur saupsáttir og það
leiddi aftur til þess, að áhorfendur
fóru að rífast um leikinn, og skift-
ust í tvo flokka. Hélt sinn flokk-
urinn með hvoru félagi. Og svo
smáharnaði rimman, þangað til lög-
reglan varð að skerast í leikinn. Þá
snerust allir áhorfendur öndverðir
gegn henni og komu þá byssur á
loft. Áhorfendur skutu á lögregl-
una og lögreglan skaut á áhorfendur
og lauk með því, að einn maður var
drepinn, en nokkrir særðust.