Lögberg - 15.02.1934, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. FEBRÚAR, 1934
7
Úr gömlum dagbókum
Þýðingin eftir séra Sigurð S.
Christopherson.
Framh.
Úr dagbók Teklu,
Tunnenberg, í maí, 1521.
Vorið er gengið í garð. Mælir
lífsins er barmafullur; lífið streymir
um alt, eins og um háflæði; tré og
blóm springa út; ár og lækir leita
hratt til sjávar; söngur fuglanna
fyllir loftið.—Friðrik er sloppinn
úr fangelsinu.
Það hefir heyrst að Lúter muni
vera á lífi, og óhultur meðal vina
sinna.
Það bar við i morgun; eg var á
ferð með öðrum áleiðis til Eisenach.
Okkur bar að dalverpi; heyrðist þá
hornablástur yfir dalinn og hundgá;
okkur bar að eyðu í skóginum, og
sáum við þá hvar kom á móts við
okkur veiðimanna f lokkur mikill;
nokkru nær sást einn maður á ferð,
með fjaðrahatt; var hann að horfa
á ferö veiðimannanna; kom þá smá-
fugl einn aðvífandi og faldi sig í
grasinu við fætur hans. Hann greip
fuglinn upp og faldi hann í kápu-
ermi sinni og steig fljótlega afsíðis.
Veiðimenn bar nú fljótt að og hund-
arnir fundu af nasvísi sinni hvar
fuglinn var niður kominn, þrifu
þeir til hans og drápu hann.
Það var eitthvað í fasi þessa
manns, sem minti á Lúter. Gátum
við ekki neitað okkur um að koma
nær honum og kasta á hann kveðju.
Hann brosti til okkar og mælti:
“Dýraveiðar minna mann á andleg
fyrirbrigði. Eins og þessir grimmu
veiðihundar gátu náð af mér þess-
um litla skjólstæðing mínum, þann-
ig ásækir satan mannlegar sálir, og
leitast við að draga þær þaðan sem
þeir eiga örugt athvarf. En það er
bót í máli, að armleggur sá, sem
heldur þeim hefir meiri kraft, en
það afl, sem eg hefi yfir að ráða.
Eg hefi ekki mikla ánægju af þess-
um veiðum. Eg hefi meiri ánægju
af að elta uppi villigelti, birni, refi
og úlfa, sem eru að eyða kirkju
Krists. Það er nóg til af rándýr-
um þeim í heiminum.”
Nú skiftist vegurinn, þegar mað-
urinn var spölkorn frá okkur, kall-
aði hann: “Minnist þess að Krists
var freistað á eyðimörku. Biðjið
fyrir mér, að eg fái að vera óáreitt-
ur af satan á þessari eyðimörk.”
Úr dagbók Evu,
Nimptchen í sept. 1521.
Þeir hafa sent mér nokkur blöð
af þýðingu af Nýja Testamentinu
eftir Lúter. Af öllu því, sem Lúter
hefir unnið Guði til þóknunar, finst
uiér þetta vera bezt og fullkomnast.
Þýðing þessi hefir komið af stað
Uiikilli hreyfingu í klaustrinu, sem
eg hefi að aðsetursstað. Systurnar
vilja nú ekki ákalla lengur helga
uienn. Þær segja hiklaust, að það
uiuni satari að kenna, að þessi bók
hafi falist svo lenpi á óskiljanlegu
tungumáli; að alþýða fengi ekki að
hafa hennar not. Þær segja að
þessi óviðjafnanlega bók, sé auð-
skilin og blátt áfram, eins og lífið
hversdagslega; sval'i öllum trúar-
iega; óviðjafnanlegur vinur.ó við-
jafnanlega nærgætinn og góður, alt
af við hendina, sem skilur instu og
helgustu tilfinningar hjartans.
Sumar systurnar eru komnar á
fremsta hlunn með að yfirgefa
klaustrið. Þeim skilst af Nýja
Testamentinu, að það sé meira
verkefni fyrir þær, eftir að komið
er út í lífið, en innan þröngra og
kaldra klausturveggja.
Eg hefi líka dvalið um hríð innan
þessara köldu og kyrlátu veggja/ Er
eg nú líka að búa mig undir að yfir-
gefa klaustrið. Eg trúi því, að eg
geti gert meira gagn með því að
leitast við að liðsinna þeim, sem
þurfa hjálpar og huggunar.
Úr dagbók Elsu,
28. febr., 1522.
Friðar engillinn er kominn aftur
heim! Eva hefir yfirgefið klaustr-
lð fyrir fuh og alt. Eg gekk inn
td móður okkar, sat Eva þar hjá
föður okkar og var að lesa upphátt
tuttugasta og þriðja sálm Davíðs, og
amma hlustaði á lika.
Eva er lítið breytt; svipurinn
C°)
JAKOB ÓLAFSSON BRIEM
C°)
Eins og íslenzku vikublöðin í Winnipeg hafa þegar getið um,
andaðist Jakob Ólafsson Biriem, á Gamalmennaheimilinu Betel,
þann 25. janúar, s.l.; hafði hann verið lasinn um nokkurn undan-
farandi tíma.—Fyrir fáum árum síðan, er eg var sóknarprestur á
Gimli og heimilisprestur á Betel, bað hann mig að vera viðstaddur
útför sína og lesa æíisöguágrip, samið af honum sjálfum, og mæla
kveðjuorð. Sjálfsæfisöguágripið fylgir orðrétt hér með :—
Eg, Jakob Briem, er fæddur á Grupd í Eyjafirði á íslandi, 3.
febr. 1857. Foreldrar mínir voru Ólafur Briem og Dómhildur
Þorsteinsdóttir.
Þegar eg var eins og hálfs árs gamall, dó móðir mín, af af-
leiðingum af barnsburði, og svo faðir minn hálfu ári síðar, að sögn,
af sorg yfir missi hennar. — Þá var búinu, og um leið heimilinu
tvístrað. Og við öll börnin, 10 að tölu, sitt í hverja áttina, tekin
til fósturs af hinum beztu og merkustu þeirra tíma þálifandi
mönnum.
(1) Haraldur, fór til Jóns Stefánssonar timburmanns á
Akureyri, sem áður hafði lært smíðar hjá timburmeistara Ólafi
Briem, föður mínum.
(2) Jóhann, fór til Tryggva Gunnarssonar, þá bónda á Hall-
gilsstöðum í Fnjóskadal.
(3) Gunnlaugur, fór til séra Jóns Austmanns á Halldórs-
stöðum í Bráðardal í Þingeyjarsýslu.
(4) Ólafur fór til séra Ólafs Þorvaldssonar í Viðvík í
Skagaf j arðarsýslu.
(5) Kristján fór til Jóhanns kaupmanns Havstein á Akur-
eyri, bróður Péturs Havsteins amtmanns.
(6) Valdimar, þá 11 ára, fór til föðurbróður síns, séra Jó-
hanns B.riem, þá prestur og prófastur í Hruna í Árnessýslu.
(7) Eggert, þá uppkominn, í skóla, síðar prestur á Hös-
kuldsstöðum í Húnavatnssýslu, hætti síðar prestskap, dó í Reykja-
vík.
(8) Rannveig, þá 5 ára, fór til Péturs Havsteins amtmanns
í Friðriksgáfu í Hörgárdal í Eyjafjarðarsýslu.
(9) Sigríður, uppkomin og gjafvaxta stúlka, er foreldrar
okkar dóu.
(10) Jakob, eg, sem nú þetta skrifa, yngstur allra systkina
minna, sem lifðu, fór til Christjáns Christjánssonar, þá sýslumanns
í Skagafjarðarsýslu, og fór Sigríður systir min með, eða ásamt
mér þangað, og giftist þaðan stuttu síðar, séra Davíð Guðmunds-
syni, síðast prófasti á Hofi í Eyjafjarðarsýslu.
Christján Christjánsson sýslumaður, síðar amtmaður á Frið-
riksgáfu, yfir Norður. og Austur-amtinu, var ljúfmenni mikið og
göfugur; hann átti fyrir konu Ragnheiði dóttur Jóns Thorsteins-
sonar landlæknis í Reykjavík.
Þegar eg var ungur, þótti eg furðu gjörfulegur og laglegur
drengur. Heyrði eg oft minst á það, mér til leiðinda, og einnig
komst eg á snoðir um það, að gera ætti úr mér fjarska mikinn
mann. En það mistókst algerlega. Eg sá líka einlægt að það var
heimska, því aldrei var eg “gefinn fyrir bókina.” En að hlaupa,
stökkva, fara á skíðum og skautum og sækja glímufundi, setn þá
voru mjög iðkaðir, það var mín unun.
Samt átti eg endilega að ganga skólaveginn, hvort sem eg
vildi, eða vildi ekki. Og ekki sízt eftir að eg var 13 ára gamall,
árið 1870. Þá fékk eg slag (apoplexy) sem kallað er, varð allur
máttlaus vinstra megin, afleiðing af vondu kvefi, sem þá gekk yfir
alla sýsluna. Var þá útséð um það, að eg gæti á likamlegri vinnu
fleytt mér yfir móðu lífsins. Og sögðu þá læknar, aö ekki mætti
þrengja mér til mikils lærdóms og sízt cf eg hefði ekki einlægan
vilja til þess sjálfur. Þeir sögðu að kyrsetur væru mér mjög
óhollar, og réðu til þess, að hafa mig sem lengst frá öllum skóla-
bekkjum. Var eg þá látinn lesa í heimaskóla það allra nauðsyn-
legasta.
Þegar eg var 17 ára, var eg orðinn nokkuð styrkur í síðunni
og fór þá frá fósturforeldrum mínum á Friðriksgáfu, austur i
Suður-Múlasýslu, til Halldórs hróður míns, sem þá var þar bóndi
rausnarlegur og smiður góður; var erindið að reyna að læra að
smíða hjá honum, en hann taldi mig á allan hátt frá þvi, svo ekkert
varð af því. Eg var hjá honum í nokkur ár, og hafði ekkert að
gera nema að leika mér og þyggja heimboð hjá nágrönnum og
ýmsum öðrum þar í grend.. Eg sá brátt, að slíkt dugði ekki, og
fór þá að fást við verzlun (búðarstörf hjá öðrum), og skólakenslu
bæði á skólum og sem' heimiliskennari hjá ýmsum málsmetandi
mönnum, sem kusu heldur að láta kenna unglingum sínum heima.
Við verzlun var eg á Akureyri, Seyðisfirði og Eyrarbakka. Við
kenslu við skóla var eg á Þingvöllum við Öxará og Útskálum í
Garði.—
Frá íslandi (Reykjavík) fór eg 28. marz, 1890, og kom til
Winnipeg 20 apríl, sama ár. Fór eg þá til veru til Sigtryggs
Jónassonar og konu hans Rannveigar systur minnar. Hjá þeim
dvaldi eg mestmegnis þar til þau brugðu búi vorið 1910, var eg
eftir það í Winnipeg, hingað og þangað, eftir því sem húsnæði og
kringumstæður með herbergi leyfðu. Brátt leiddist mér það, að
geta ekki til lengdar átt samastað, og fór eg því á gamalmenna-
hælið 9. júní 1915, þá nýstofnað í Wdnnipeg og fluttist með því
til Gimli í ágústmánaðarlok það sama sumar. —
Að enduðum þessum línum minnist eg með innilegu þakk-
læti við Guð, gjafarann allra góðra hluta, hvað hann jafnan á allan
hátt hefir verið mér kærleiksríkur, góður, þolinmóður og miskunn-
samur, og handleiðsla hans hefir verið mér örugg, mjúkleg og
hlifðargjörn, þrátt fyrir það, hvað eg hefi jafnan verið hans
óþekkur drengur (óhlýðið barn).—“Sá sem mikið er fyrirgefið,
elskar mikið,” segir blessaður frelsarinn. Og Guð gefi að það
ætti heima hjá mér! Leiðin er nú þegar á enda.
Eg þakka ykkur öllum, samferðamönnum mínum, einkum
þeim, sem jafnan hafa verið mér góðir og hluttekningarsamir, og
bið Guð að blessa ykkur 611. Hann, sem er svo góður, 'eins og
þið öll hafið reynt, engu er þvi að kvíða. Guð blessi og endur-
gjaldi öllum náðarsamlega, sem mér hafa verið góðir. Svo aftur
og aftur i guðsfriði!
“Dæm svo mildan dauða,
drottinn þínu barni.—
Eins og léttu laufi
lyfti blær frá hjarni,—
eins og lítill lækur
ljúki sínu hjali,
þar sem lygn í leyni
liggur marinn svali.”
(M. /.)
Ykkur einlægur samferðamaður.
Jakob Briem.
Þung voru kjörin, sem örlögin réttu að ungum sveini þessuip.
Ágætir og mikilhæfir foreldrar voru brottnumdir af kaldri hendi
dauðans. í fjarlæg við flest systkina sinna var hann alinn upp
og naut þeirra því ekki, og mun vart hafa kynst sumum þeirra.
Sjúkdómsáfallið kom eins og skrugguél og huldi heiðan himin
vona hans og sól framtíðarinnar. Höllum fæti stóð hann í lifs-
baráttunni þaðan af, til hinztu stundar fram; og viðhorf hans og
afstaða til samtiðarinnar gjörbreyttist.—
í vissri merkingu mátti nefna hann áhorfanda í leik lifsins, þó
söng hann engan sorgartón, þvert ámóti, var hann kunnigjum sín-
um og samferðamönnum boðberi glaðsinnis og ánægju. Okkur
starfbundna fjölskyldufólkinu opnaði hann oft nýjan töfraheim,
með sögum sínum, æfintýrum og ljóðum, sem hann kunni, flestum
fremur. Eðlileg var honum aðgangan að hjörtum barnanna. Hann
skildi þau vel, laðaði þau að sér, tók þau föstum tökum. Jafnan
gátu þeir, er mættu honum á vegferðinni af honum lært; þvi hann
bjó yfir breytilegum og margskonar fróðleik, og útsýni hans yfir
menn og málefni var oft sérkennilegt og frumlegt. Hugarfró var
honum í orðum postulans: “Alt samverkar til góðs þeim, er Guð
elska.” Eins og æfiágrip hans ber með sér, var trú hans á föður-
forsjón og handleiðslu Guðs björt og fögur og guðsbarna lunderni
sanlboðin. Oft er eg mætti honum á götu, fatlaður eins og hann
var—er hvert spor sýnilega olli honum þjáninga, undraðist eg, er
samræða og viðtal hófst, hversu að unglings hugarfar og gleði
réðu orðum hans. Var léttlyndi hans oft sálubót. Stundum datt
mér þá i hug, ag óafvitandi hefði séra Valdimar Briem lýst hugar-
fari Jakobs í ljóðbroti, er hann þýddi úr erlendu máli, og eg hafði
kunnað frá barnæsku:
“Kenn mér blómið bjarta,
að bera vor í hjarta,
mitt í heimsins þraut og þrá—
að þróast undir vetrarsnjá.—
Kenn mér blómið bjarta.”
Hann átti marga vini meðal samferðafólks síns, er hann hafði
kynst, en einnig meðal samlanda sinna víðsvegar í Vesturheimi, er
lesið höfðu sérkennilegar og listrænar greinar er hann ritaði i
blöðin. Sumir fornir lærisveinar hans slitu aldrei bréfasamband
við hann, mætti meðal annar tilnefna Steingrim héraðslækni á
Akureyri, er notið hafði tilsagnar Jakobs á bernskudögum sínum
i Odda. Margir Winnipeg-lslendingar nutu fyrstu tilsagnar í
íslenzku máli hjá honum, sem þegar hefir verið getið um á prenti, í
lofsamlegum ummælum Dr. S. J. Jóhannessonar. Munu áhrif
Jakobs heitins hafa verið drjúg í því að vekja ást á móðurmálnu,
þegar hugsunarháttur var annar gagnvart gildi og viðhaldi máls-
ins en átt hefir sér stað hin síðari ár.
Jakob Briem var einmana maður og mun lengi hafa hlakkað
til þess er heimfararleyfi fengist; og af ítrasta megni búið sig
undir langferð þá, er fyrir höndum var. Og nú trúum við, að
hann sé genginn úr æfi-vetrinum inn í eilíf sumarlönd. Við sam-
fögnum honum yfir lausn hans, og þökkum honum sólskinið, sem
hann færði okkur, og sem hann lét frá sér streyma—þrátt fyrir
það þótt hjarta hans stundum blæddi og væri harmi þrungið.
Enda eg svo þessi orð með ljóðboti eftir Tennyson lávarð, í ís-
lenzkri þýðingu eftir séra Matthías Jochumsson, og virðist mér
sem ljóðið lýsi hinztu hugsunum þessa látna vinar:
“Bjartskin og blíðukvöld
og boð um héðanför.—
en hvorki sút né sorgartjöld,
er set eg út minn knör.”
“Á brott frá banastorð,
þó breytist tíð og nöfn;
eg vona að sjá þann vin um borð,
sem visar mér á höfn.”
í Guðs friði, Jakob!
Sigurður Ólafsson.
hreinn og látlaus, trúarfestan og ró-
semin sú sama. Augnaráð og svip-
brigði Evu minna á bjartan dag og
heiðskýrann himinn.
8. marz, 1522.
Marteinn Lúter er aftur kominn
heim, og seztur að í klaustri Ágúst-
inusar, þaðan sem hann fór fyrir ári
síðan á leið til Worms-borgar. Hann
fór þá frá okkur, eftir að hafa grát-
beðið hann að hætta sér ekki í þá
háskaferð. En nú er hann kominn
sigri hrósandi. Lúter er verjandi
góðs málefnis, frammi fyrir keis-
ara og öðrum stórmennum. Hann
er átrúnaðargoð og sigurhetja hinn-
ar þýsku þjóðar. Hann skildi við
horgara og skólamenn með hjörtun
full af kvíða. Hann er kominn aft-
ur heim til þess að sameina öfl
þeirra, sem hafa látið blekkjast og
afvegaleiðast inn á brautir, sem
leiða í öfuga átt við sanna dóm-
greind og réttlæti.
Við hlýddum á Lúter skömmu
eftir að hann kom heim. Ekki feng-
um við litið hann fyrir altarinu án
þess að komast við ; þegar við mint-
umst alls þess, sem hann var búinn
að líða frá því að við sáum hann
síðast; og hvernig hann hafði leitast
við að liðsinna hinni veiku hjörð
sinni, með óþreytandi hvatningum
og áminningum, sem hann sendi frá
Wartburg kastala; þar sem hann
var nokkurs konar fangi.
Hann byrjaði ræðu sína með því
að hrósa trú okkar, og gat þess að
við hefðum þroskast í fjærveru
sinni. Hann tók það fram, að við
þyrftum að ná enn meiri andlegum
þroska; viö þyrftum að vaxa í trú
og kærleika. Hann mælti: “Ef
maður er einsamall á ferð með sverð
við hlið; það gerir þá litið til hvort
vopnið er bert eða sliðrað. Sé hann
í margmenni verður hann að gæta
þess, að hann ekki meiði neinn.
Sanleikurinn í sjálfu sér góður, get-
ur orðið torskilinn þeim, sem skamt
er kominn áleiðis, nema þvi að eins
að hann sé fram borinn meö nær-
gætni og kærleika gagnvart þeim, er
lítt eru þroskaðir andlega; annars
má búast við hneykslun af þeirra
hálfu.
! Trúin, himnesk að uppruna
streymir niöur til vor eins og geisl-
ar sólarinnar, en varmi geislanna
dreifir sér umhverfis, þannig á kær-
I leikurinn að dreifa sér meðal manna,
j eftir þörfum og ástæðum hvers
I eins.”
Næsta sinn er við hlýddum á
Lúter varð honum að orði: “Út-
vortis neyzla altaris sakramentisins
út af fyrir sig, skapar ekki trúar-
legan þroska, heldur hjartanleg mót-
taka orðsins, sem er samfara. Án
hins guðlega trúar boðskapar verða
allar slíkar athafnir sjónhverfingar
og skrípaleikur.”
Áhrif orðsins er hjartanleg full-
vissa þess, aö Jesús Kristur er son-
ur hins lifanda Guðs. Að hann
hefir tekið upp á sig að líða fyrir
syndir okkar og yfirtroðslur, með
því að bera þær upp á krossinn; að
hann biður ávalt fyrir okkur fyrir
hásæti föðursins, og afrekar okkur
frið hjá Guöi. Að hann hefir gef-
ið okkur sakramenti líkama síns og
blóðs. til þess að efla og styrkja hjá
okkur trú á hina yfirgengilegu mis-
kunn Guðs. Trúi eg þessu, er
Drottinn endurlausnari minn. Með
hans aöstoð fæ eg öðlast djörfung
til þess að ganga á hólm gegn árás-
um dauða, heljar og illra anda; þeir
fá þá ekki unnið hér mein, ekki snert
eitt hár á höfði minu.
Hin heilaga næring, sem veitist í
kvöldmáltiðar sakramentinu, er sönn
endurnæring hinum þjáðu ; heilsulyf
sjúkra; lífgjafi hinum deyjandi,
næing þeim hungruðu og sannur
f jársjóður þeiin, sem fátækir eru.—
Allmikill órói átti sér stað innan
Wittenberg borgar, en nú er Lúter
búinn að stilla til friðar, og alt er
fallið i ljúfa löö.
Úr. dagb. Teklu,
í október, 1522.
Nú hefi eg séð Evu frænku koin-
ast í geðshræringu, sem er annars
alt af róleg og látlaus. Við Eva og
fleiri sátum inni í dagstofunni, þá
kom litla þjónustumærin okkar með
þá fregn, að hár og fölleitur maður
stæði fyrir dyruiri. Eg gat ekki
getið til hver hann var, fyr en eg
heyrði hina hrærðu rödd Evu segja:
“Friðrik!” Leit eg viö og sá að
það var liðið yfir Evu.
Friðrik kom eftir augmftriik og
féll á kné hjá Evu, og nefndi hana
öllum fögrum nöfnum, sem eru
hugsanleg. Móðir okkar stóð gegnt
Friðrik, hinu megin við Evu, og
hélt henni að brjósti sér og nefndi
klökk nafn Friðriks. Elsu bar að í
þessu og brá hún sveitadúk yfir
andlit Evu; hrestist hún þá og opn-
aöi augun og leit á Friðrik. Augu
hennar fyltust friðsælum fögnuði og
tárum. Lagði hún þá hönd sína í
hönd Friðriks. Þegar hér var komið
yfirgáfum við þau og gengum inn
í annað herbergi.
Faðir okkar inælti:
“Sá mesti fögnuður, sem hefir
borist heimili þessu síðan að Frið-
rik yfirgaf okkur, hefir borist okk-
ur í dag. Viö skulum þakka Guði.”
Við lutum höfði hrærð, meðan hann
flutti hjartans þakklæti fyrir óvænt-
an fögnuð, sem hafði flust heimili
okkar með komu Friðriks, og end-
urfundi hans og Evu frænku okkar.
Við fórum nú inn til Friðriks og
létum í ljós fögnuð okkar við end-
urkomu hans, og intum hann eftir
hvaö hefði drifið á daga hans, og
hvernig líðan hans hefði verið. Bar
margt á góma.
Eg gekk til herbergis míns og
Evu: kraup Eva fyrir framan
rúmið sitt í þögulli bæn; stóð hún
síðan upp og mælti: “Guð er vissu-
lega gæzkuríkur. Eg hefi ávalt haft
þá trú, en eg hefi aldrei þreifað á
því eins og í kvöld. Guð er ávalt
að leiða okkur gegn um myrkrin að
fögrum morgunljóma. Við megum
aldrei vantreysta honum.”
Morguninn eftir, þegar eg vakn-
aöi, var Eva að lesa í Biblíunni
(Framh. á bls. 8)