Lögberg - 08.03.1934, Blaðsíða 7

LÖGBEÍRG, FIMTUDAGINN 8. MARZ, 1934.
7
Erindi
flutt á þjóðrœknisfundi t Selkirk
13. febrúar, 1934.
Þó eg sé ekki gamall (74 ára), þá
hef eg samt tekiÖ eftir því aÖ til eru
tvær skilgetnar systur, sem eg nefni
Mentun og ÆttjarÖarást (þjóÖ-
rækni). Þegar þær hafa lagst á eitt
og unniÖ saman i friði og eindrægni,
þá hefir þar mörgu góðu og nyt-
sömu verið komið til leiöar; hvort
sem einn eða fleiri hafa haft þær í
verki með sér, þá hafa störfin jafn-
an miðað til þess að byggja upp, en
ekki til þess að rifa niður.
Eg skal aðeins nafngreina tvo
menn af Vestur-íslendingum, sem
nú eru lagstir til hinstu hvíldar. Það
eru þeir séra Jón Bjarnason og séra
Jónas A. Sigurðsson. Enginn fer að
neita því, að þeir voru bæði mentað-
ir, vitrir, þjóðræknir og sannir ætt-
jarðarvinir. Verk þeirra munu vara
svo lengi sem íslenzk tunga er töluð
hér í Vesturheimi.
Hið sama mætti segja um ýmsa
fleiri hér vestan hafs, sem nú eru
horfnir inn í eilífðina, en hér er
hvorki þörf né timi til að nefna.
Af núlifandi og starfandi íslenzk-
um mentamönnum hér vestra er mér
ekki kunnir þeir, sem standa framar
þeim Sigurði Júl. Jóhannessyni og
séra Rögnvaldi Péturssyni, að ætt-
jarðarást og þjóðrækni.
Svo nefni eg þessa úr flokki leik-
manna: Árni Eggertson, Jón Bíld-
fell, Ásmundur Jóhannsson, Arin-
björn Bardal, o. fl. Þegar þessir og
þeirra jafnokar verða alfarnir í
burtu, kemur mér ekki á óvart að
sjást muni skarð fyrir skildi meðal
Vestur-íslendinga, þegar fram líða
stundir.
Án efa eru hér vestra þúsundir
af rosknum mönnum og konum (ís-
lenzkum), sem bera sér í brjósti
hreina og falslausa þjóðrækni og ætt-
jarðarást; athafnir þeirra og verk,
bæði í þessum bæ og öðrum og út
um sveitir íslendinga, sanna það, að
hér er farið með rétt mál. Eg er
ekki að halda því fram að hvergi sé
blettur eða hrukka á þjóðrækni o. f 1.,
enda væri það of há krafa að heimta
að alt væri flekklaust og fullkomið.
Þá vil eg minnast lítið eitt á ungu
kvnslóðina. Allir, sem hér fæðast
og alast upp eiga Ameríku fyrir
föður- og fósturland, og til þess
hlýtur að renna þeirra þjóðrækni
og ættjarðarást að mestu leyti. Þetta
er alveg eðlilegt. Þeir, sem hér eru
bornir fá alla sína mentun á hér-
lendum skólum, og fræðslan, snýst
víst mest um hið mikla Stórbreta-
veldi, sem auðskilið er. Gott ef ís-
land er til á landabréfum alþýðu-
skóla Canada. Jú, liklega; eg bið þá
afsökunar.
ísland liggur, eins og kunnugt er,
austur i miðju Atlantshafi, norður
við heimskautabaug 63—66° n. br..
Þar eru stórir jöklar, eldhraun mik-
il, há fjöll, sandur og stórgrýti. Þar
eru líka fagrar grundir, blómskrýdd-
ir og fagrir dalir með fossum og ám.
Það er manninum eðlilegt að gera
sér rangar hugmyndir um það, sem
er í mikilli fjarlægð, svo lengi sem
ekki fást rétt kynni eða lýsing af
því fjarlæga, t. d. þjóðinni, land-
kostum og staðháttum.
Eins og nú standa sakir er tæp-
lega við því að búast að upprenn-
andi kynslóðin hér láti sér mjög
ant um að nema íslenzk fræði, svona
yfirleitt, þó víða séu undantekning-
ar. Eitt sinn átti eg tal við unga
menn hér vestan hafs um ísland.
Einn þeirra hafði þá hugmynd, að
hestarnir á íslandi myndu ekki
stærri né þróttmeiri en vænir sleða-
hundar í Canada. Þetta kann að
sýnast ótrúlegt, en eru þó ekkert
meiri öfgar eða f jarstæða heldur en
þegar suðurlandabúar í fornöld
héldu að menn gætu ekki lifað fyrir
kulda norður á Frakklandi, Þýska-
landi og Englandi.
Ef nú svo fer, sem mig og fleiri
grunar, að unga kynslóðin hér verði
latgeng á að nema íslenzk og norræn
fræði, þó lengi verði undantekning-
ar, þá hyggið að því, að það eru og
verður enn fjöld' af konum og
körlum, af íslenzku bergi brotin,
sem á ókomnum tíma munu eiga ó-
afmáð nöfn sín á blööum og spjöld-
um sögunnar. Takið þeirra mann- ,
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE AND ARGVLE STREET.
WINNIPEG, MAN. PHONE 95 551.
kosti og andlegt þrek til fordæmis,
og gerist ekki ættlerar fyr en í síð-
ustu lög.
Margir af okkur hinum gömlu,
komnir að fótum fram, eru nú í
svipuðu ástandi og- fúnu stofnarnir
í skógunum 'hér í kring: rótarang-
arnir eru máske ekki með öllu dauð-
ir. Unga knyslóðin er sem grænu
trén kring um stofnana, tilbúin að
skjóta frjóöngum og bera ávöxt,
þegar sól og regn frá austri færir
þeim hita óg lífsnæringu, sem leiðir
til þroska og framþróunar í islenzk-
um kynslóðum hér, sem aldrei má
að eilífu deyja.
Sveinri gamli.
SUNDURLAUS SPAKMÆLI
OG HEILRÆÐI.
B. Thorbergson hefir sett saman.
Holt er heima hvað,
Hyggjum vel þar að.
Aðflutt glys ei hagsæld vorri haggi.
Hver sem aflinn er,
Alt vel nota ber.
Hollur reynist heimafenginn baggi.
Lík börn leika best.
Löngum varðar mest,
Hvernig tekst að velja vini sína.
Mörg er manna raun,
Misjöfn hlotnasta laun.
í heiði bláu bjartast stjörnur skína.
Mjótt er mundangs hóf.
Margra heill það gróf,
Að gæta’ ei hófs á gengnum æfivegi.
Einhvern ávöxt ber
Alt, sem gjört er hér.
Eftirköstin forðast fá menn eigi.
Sjálfs eru svikin verst.
Sígandi lukka bezt.
Vón er manns vakandi draumur.
Illa sest ofstopinn.
III forðast varmennin.
Náðar er tíminn oft naumur.
Ei veröur tóa trygð.
Mætir það minst hafði grunað.
Létt falla losta verk.
Löngum er freisting sterk.
Æ koma mein eftir munað.
Sekan sökin bítur.
Sá er jafnan nýtur
Allvel sína iðn sem kann.
Skömm er óhófs æfi.
Oft er slys á sævi.
Vorkunn þeim, sem enginn ann.
Dýrt er drottins orðið.
Dulist fær ei morðið.
Iðnin þroskar alla ment.
Gott er vammlaus vera,
lrel sín störf að gera.
Því er fífl að fátt er kent.
Glögg eru augu gesta.
Góðu skal ei fresta.
Hálfnað verk þá bafið er.
Með lögum land skal byggja,
Lýðsins frelsi tryggja.
Hver einn sína byröi ber.
Seint er kvenna geð kannað.
Kaldlynd er feigðar aldan.
Hver lofar sina hýru.
Hægjast mein þeim frá greinir.
Gleymd er skuld, sem er goldin.
Glapráð framhleypnin skapar.
Lágur sess helzt er hægur.
Hált er veraldar prjálið.
Lifir eik lauf þó fjúki.
Latur erfiði hatar.
Latur oft skipar lötum.
Letin er illa metin.
Safnast þá saman kemur.
Sú gaf er lítið hafði. *)
Dáðleysið dugnað eyðir.
Drengur er sá við gengur.
Dygð oft býr und dökkum hárum.
Deyr svo margur enginn bjargar.
Sorgin dregst með dapran huga.
Dettur verst sá hátt er settur.
Oft er flenna’ und fögru skinni.
Fávís sá, er mest sig dáir.
Hugur ræður hálfum sigri.
Hygginn maöur engan skaðar.
Meira vinnur vit en strit,
Víða efni sorgar.
Grant er vit, sem gengst fyrir lit
Guð fyrir hrafninn borgar.
Voðinn nærri einatt er.
Oft má satt kyrt liggja.
Vondu dæmin varast ber.
Vænna’ er að gefa en þiggja.
Víða kemur vargi bráð.
Valt er lukku hjólið.
llla gefast illra ráð.
Ýmsum geðjast hólið.
Margur fær af litlu lof.
Lengi vex mannshöfuðið.
Lítið prýöir lof um of.
Iængi tekur sjórinn við.
Dygð er fríðleiks dýrsta gerfi.
Dramb er falli næst.
Oft þó hrygð að huga sverfi,
Hjálpin bezta fæst.
*)Spakmælið er; Gefur góð móð-
ir þótt hún geti ekki.
Hljómleikar
Því miður er það líklega að eyða
tíma, prensvertu og pappir til lítils
að skrifa í íslenzkt blað um sym-
phony hljómleika, því til þessa dags
hafa Winnipeg íslendingar, flestir,
látið sér særna aö forsmá slíkt með
fjærveru sinni. Er slíkt vart verj-
andi þar sem okkur er svo tamt að
telja okkur með beztu, listelskustu
gáfuðust og mentuðustu borgurum
bæjarins. Góð músík, og þó fyrst
og fremst góð symphony músík, er
ómissandi menningarþáttur í lífi
hverrar siðaðrar stórborgar, sem
allir, er unna menningu og fögrum
listum ættu að finna sér skylt að
styrkja og efla. Sennilega er þetta
áhugaleysi íslendinga hér til komið
af hugsunarleysi, og ekki öðru, því
áhugi fyrir músík er býsna almenn-
ur. Með það fyrir augum að draga
athygli lesenda Lögbergs aö gildi
þessara hljómleika, lofaðist eg til
að skrifa þessar línur um hljónileik
þann, er Winniþeg Symphony Or-
chestra gaf sunnudaginn 18. febrúar,
í Winnipeg Auditorium.
Þessi hljómleikur var sá fjórði á
þessum vetri og fór yfirleitt mjög
vel. Söngskráin var ágætlega valin
og mun enginn, er þar var hafa haft,
í því tilliti, um neitt að kvarta. Auð-
fundið var að áheyrendur voru
hrifnir, og klöpuðu óspart lof i lófa.
Til minningar um tónskáldið Sir
Edward Elgar, er dó föstudaginn
16. febr., var samkoman hafin með
að leika “Elegy” eftir hann. Það
var leikið af einlægri tilfinning og
þýðleik, en þó tilgerðarlaust; boð-
skapur tónanna var svo hreinn og
beinn að sá er ekki varð snortinn
hefði verið úr steini.
Næsti og stærsti hluti söngskrár-
innar voru tónverk eftir Wagner.
Overture úr óperunni “The Flying
Dutchman” var leikinn af kraftí og
skilningi, en heldur fljótt og þar af
lejðandi ekki samsvarandi ná-
kvæmni. En ef hægt er að bregða
upp mynd af ólgusjó og ofsastormi
þá kemur það tónverk nærri þvi að
bregða upp slíkri mynd. Úr sömu
óperunni var einnig “Senta’s Bal-
lad”; aðstoðaði Agnes Kelsey or-
kestraö og var hennar söng töluvert
ábótavant. Hana skorti raddmagn
og e. t. v. skilning, en hún er álitin
góð söngkona, og sennilega hefir
þetta hlutverk ekki hentað henni
eins vel og margt annað. En hún
kemur ágætlega fyrir á söngpalli.
“The Sigfried ldyll,” næsta lag
á eftir, er eitthvert það ljúfasta lag
er Wagner samdi. Það er sem
hann taki mánn inn í töfraland, þar
sem ait er jafn fagurt, göfugt og
gott.
Þá var hið velþekta lag “ O Star
of Eve” úr óperunni Tannháuser
sungið af Roberto Wood. Tókst
bæði orkestra og söngvara ágætlega
að ná hinni friðsælu, en þó löngun-
arfullu stemningu lagsins. Þó Ro-
berto Wood ekki kæmi vel fyrir á
pallinum og röddin ekki heldur mik-
il, þá söng hann svo einlæglega og
blátt áfram, að hann náði tökum á
bæði efni lagsins og þar með hug-
um áheyrendanna. Síðasta lag er
leikið var eftir Wagner, var Over-
ture úr óperunni ‘The Mastersinger.’
Það var vafalaust, frá teknisku
sjónarmiði, betur leikið en sum hin
lögin, en persónulega þá fanst mér
þar skorta einhvern neista, er var
í sumu öðru, er orkestrað fór með.
Söngskránni lauk með fyrsta og
seinasta hluta af “Symphony in D
Minor, eftir fransk-belgíska meist-
arann César Franck. Um það tón-
verk mætti vafalaust skrifa heila
bók og myndi ómögulegt að gefa
nema óskýra skuggamynd af fegurð
og dýrð slíks tónverks. Aðeins eitt
getur gefið nokkra hugmynd um
mikilleik þess, og það er að heyra
verkið leikið, ekki einu sinni, held-
ur oft. Það var, þrátt fyrir dálitla
vankanta á meðferð, þó það lagið,
er snerti mig og marga aðra dýpst
og bezt. Að sumu leyti var spil
orkestrans, að mínu áliti, innblásið
og hvað gera smávegis misfellur til,
ef heildaráhrifin eru slík.
■Um leiðara orkestrans, Bernard
Naylor, er alveg óþarfi fyrir mig
að fjölyrða, því hann er vafalaust
kunnur öllum lesendum Lögbergs, er
músik unna. Undir stjórn hans
hefir þessi hljómsveit nú í tvö ár
gefið Winnipegbúum tækifæri að
heyra mörg af beztu og þýðingar-
mestu tónverkum meistaranna bæöi
úr fortið og samtíð.
Óskandi væri að við íslendingar
vöknuðum til meðvitundar um, að
það er okkar hagur að notfæra okk-
ur það tækifæri er þessi hljómsveit
býður, að heyra, og þar með skilja,
þau verk, er stórkostlegust og feg-
urst eru til í riki tónanna. Það
kostar svo litið fyrir inngangsgjald,
að engum er ofvaxiö, er á annað
borð getur veitt sér nokkuð. Að
hlusta á symphony yfir radio er
betra en ekkert, en það er aðeins
nafnið tómt samanborið við að heyra
það í virkileikanum. Sumir virðast
hafa þó skoðun að skilja symphony
spil sé einhver óttalegur leyndar-
dómur er aðeins fáum útvöldum
hlotnist. Slíkt er skaðlegur mis-
skilningur, því:
“Lát hækka og strikka, lát hreinsast
og prýkka;
því hvað má sjónina dýpka og víkka
sem hljómbjarmans huliðsljómi?
svo hrífst eg með—og hef jist í geði.
Min hæsta sorg og mín æðsta gleði,
þær hittast i söngvanna hæðum.’”
Þannig kveður skáldið mikla
Einar Bienediktsson um slíka músík,
og hún talar þannig til allra, er hana
vilja þýðast.
R. II. Ragnar.
Frá Bredenbury
Herra ritstjóri Lögbergs:
Þó við séum alveg ókunnugir hvor
öðrum, þá samt leyfi eg mér að
skrifa þér nokkrar línur, um leið
og eg sendi Lögbergi fáein erindi,
með þeirri von að þau fái rúm í
blaðinu. Efni þeirra er íslenzk
spakmæli og heilræði. Spakmælin
hafa frá aldaöðli lifað á vörum þjóð-
ar vorrar, og lifa enn, í það minsta
heima á íslandi. Hér vestan hafs er
líklega talsvert ööru máli að gegna,
ekki sízt hvað yngri kynslóðina
snertir; er það stór skaði, því spak-
mæþn geyma oftast í fáum orðum,
stóran og þýöingarmikinn sannleika.
Ef reynt væri að bjarga, þó ekki
væri nema örlitlum hluta þeirra frá
glötun, skilst mér líklegast ráðið
vera, að búa þau i þann búning,
sem hægast yrði að festa þau með
í minninu, sem sé í einhverju ljóð-
formi, sem hægt væri að læra utan
að, fyrir þá, sem vildu leggja á sig
þá fyrirhöfn.—
Helstu fréttir héðan eru: Tíðar-
far. Veturinn byrjaði 20. október
síðastl. með fannkomum og frost-
um, en frosthörkur voru stöðugar
allan desmbermánuð. Síðan i árs-
byrjun hefir tíðarfarið verið væg-
ara, þó kalt hafi verið með köflum.
Fóðurbyrgðir lítur út fyrir að verði
nægar, ef skaplega skipast með tiö-
ina hér eftir. Heilsufar yfirleitt
heldur gott. Aðeins tvö dauðsföll
meðal íslendinga. 2. desember dó
konan Guðný Eggertsson, dóttir
Árna Jónssonar bónda að Hábæ í
Vogum i Gullbringusýslu. Var hún
kona Mr. Guðgeirs Eggertssonar;
hafa þau hjón búið hér í bygðinni
yfir 30 ár. Eftir miðjan janúar
dó Björn Jónsson, ættaður úr Borg-
arfirði á Islandi. Hann var með
fyrstu landnemum þessarar bygðar
og jafnan gildur bóndi.
Afkoma yfir höfuð bærileg, þó
fjárhagur sé víða erfiöur, sem leið-
ir af verðleysi alls, sem bóndinn
hefir að selja.
Með vinsemd og virðingu,
B. Thorbergson.
Áramót 1933-34
Nú er árið, eins og fyr,
út í geiminn runnið.
Þar hefir víða 'staðið styr,
og stormar heiftar brunnið.
CABBAGE, Emkhuizen (Large
Packet)
C A R R O T, Chantenay Half
Long (Large Packet).
ONION, Yellow Globe Danvers,
(Large Packet).
LETTUCE, Grand Rapids. This
packet will sow 20 to 25 feet
of row.
ASTERS, Queen of the Market.
BACHELOR S BUTTON, Fine
Mixed.
COSMOS, New Early Crowned.
CLIMBERS, Fine Mixed.
EVERLASTINGS, Fine Mixed.
CALIFORNIA POPPY, Fine
Mixed.
MIGNONETTE, Fine Mixed.
A kólgu tímans kvikar ný
kreppan örlaganna.
Dimm og geigvæn dularský*)
deyfa sjónir manna.
Sumir kosta kapp um það
kynda að illum glæðum.
Aðrir miðla manndóm af
tnestu hjartans gæðum.
\raldstjórnenda váleg tól
vinna í skugga nætur,
þar til eilíf sannleiks sól
um síðir birta lætur.
*) Hér er átt við hóflausan herbúnað
nútímans, o. fl.
Sveinn gainli.
GEFINS
Blóma og matjurta fræ
UTVEGIÐ EINN NÝJAN KAUPANDA AÐ BLAÐ-
INU EÐA BORGIÐ YDAR EIGIÐ ASKRIFTAR-
GJALD FYRIRFRAM.
Fræið er nákvæmlega rarmsalcað
og ábyrgst að ölhi leyti.
TAKIÐ ÞESSU KOSTABOÐI!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskrift-
argjald til 1. jandar, 1935, fær að velja 2 söfnin af þremur númerum,
1., 2, og 3. (í hverju safni eru ótal tegundir af fræi eins og auglýsingin
ber með sér).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskriftargjöld, $6.00 borgaða
fyrirfram, getur valið tvö söfnin af þremur nr. 1. 2. og 3 og fær nr. 4
þar að auki. t
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjald
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1. 2. og 3., og fær nr. 4. þar
að auki. Hinn nýi kaupandi fær einnig að velja tvö söfnin nr. 1., 2.
og 3., og fær nr. 4. þar að auki.
Allir pakkar sendir móttakanda að kostnaðarlausu.
NO. 1—ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEETS, Half Long Blood
(Large Packet)
NO. 2.—ANNUAL FLOWER COLLECTION
Large Size Packets
NO. 3—SPENCER SWEET PEA COLLECTION
6 — Big Packets — 6
Here are six splcndid Spencer Sweet Peas that will hold their
own either in the garden or on the show bench. Conceded by
experts to be six of the best in their respective color class.
DEEP PINK, Pinkie — SALMON, Barbzara — CRIMSON Crim-
son King — LAVENDER, Austen Frederick Improved—BLUE,
Heavenly Blue — MAROON, Warrior.
NO. 4 — WINTER VEGETABLE COLLECTION
BEETS, Detroit Dark Red (Ounce). The best round red Beet.
Ounce will sow 100 fet of drill.
CABBAGE, Danish Ball Head (Large Packet). This packet will
grow 1,000 lbs. of as good cabbage as you ever tasted.
CABBAGE, Red Rock Pickling (Large Packet). This packet will
easily produce over 300 heads.
CARROT, Chantenay Half Long (Ounce). Ounce will sow 250
feet of drill. *
PUMPKIN, Sweet or Sugar (Large Packet). Packet will sow
10 to 15 hills.
ONION, Yellow Globe Danvers (Large Packet). Will sow 25
to 30 feet of drill.
PARSNIP, Half Long Guernsey (Ounce). Ounce enough for
250 feet of drill.
SQUASH, Imported True Hubbard (Large Packet). Sufficient
seed for 12 to 20 hills.
VEGETABLE MARROW, Long White Vining (Large Packet).
Packet will.sow 20 to 25 hills.
TURNIP, Purple Top Swede (Ounce). Will sow 300 feet of row.
Sendið áskriftargjöld vðar í dag
(Notið þennan seðil)
To THE COLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipeg, Man.
Sendi hér með $............sem ( ) ára áskriftar-
gjald fyrir “Lögberg.” Sendið póst fritt söfnin Nos. :
Nafn
Heimilisfang
PARSNIP, Early Short Round
(Large Packet).
RADISH, French Breakfast
(Large Packet).
TURNIP, Purple Top Strap
Leaf. (Large Packet). The
early white summer table
turnip.
TURNIP, Swede Canadian Gem
(Large Packet).
ONION, White Pickling (Large
Packet).
MATHIOLA, Evening Scented.
Stock.
POPPY, Shirley Mixed.
PETUNIIA, Choice Hybrids.
SURPRISE FLOWER
GARDEN.
SNAPDRAGONS, New Giant
Flowered.
SPENCER SWEET PEAS —
Mixed.
i »