Lögberg - 19.07.1934, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. JÚLl, 1934
5

Col. Paul Johnson
(Páll Jóhannsson)
Fæddur 2. nóv. 1851—Dáinn 6. júli 1934
Hann var fæddur í Kelduhverfi í NorSur-Þingeyjarsýslu.
Foreldrar hans voru Jóhann Pálsson og Margrét Þórarinsdóttir.
Þegar Páll var ellefu ára að aldri misti hann foreldra sína. Var'Ö
aðeins dagur á milli þeirra, og voru þau jöröuð í sömu gröf. Ætt-
ingjar Páls tóku hann þá til fósturs og vann hann fyrir sér hjá
bændum þar norður frá, unz hann tók sig upp og flutti til Ame-
ríku árið 1873, þá 21 árs að aldri. Fyrst settist hann að í Toronto,
en árið T875 fluttist hann vestur að Winnipegvatni. Þá voru
fyrstu íslenzku innflytjendur að búa um sig í Nýja íslandi og mun
Páll hafa hjálpað til að reisa fyrsta bjálkakofann, sem Islendingar
bygðu þar í sveit.
Arið 1.879 flutti Páll heitinn til Norður-Dakota og tók sér-
bólfestu skamt frá Pembina. Þar b)ó hann í seytján ár. Við
Cavalier var hann í tvö ár og flutti svo til Mountain. Þar bjó
hann til dauðadags. Hann átti því heima í Pembinasveit um 55
ára skeið.
Konu sína misti Páil árið 1887 og einkadóttur sína árið 1908.
Einn son eignuðust þau hjónin, Jón að nafni. Hann á heima i
Saskat chc w an-f vlki.
Þótt Páll heitinn fengi litla sem enga mentun i æsku og ætti
jafnan við erfiðleika að stríða, tókst honum þó að afla sér mikillar
þekkingar á ýmsum sviÖum. Flann gegndi mörgum vandasömum
embættum í sveit sinni. 1 skólaráði átti hann sæti um 20 ár, og í
stjórnarnefnd Pembina Co. álutual átti hanrx sæti í meir en 30 ár.
Hann átti einnig sæti i þingi North Dakota kjörtímabilin 1919-21-
23 °g 2 5- Friðdómari var hann um 30 ár.
Síðastliðið ár átti Páll heitinn við mikla sjúkdóms erfiðleika
að stríða, en ráð og rænu hafði liann frarn að síðustu stund. Sem
fyr segir andaðist hann 6. júlí s. 1. á Drayton sjúkrahúsinu. Hann
var jarðsunginn frá kirkju Mountainsafnaðar 9. júlí, að viðstöddu
fjölmenni. Séra Haraldur Sigmar stýrði kveðjuathöfninni.
Með Páli heitnum er til grafar genginn einn af fyrstu íslenzku
frumbyggjum hér vestra og einn af þeim merkustu.
aldarinnar vandræði og viðfangsefni
eru rædd án undandráttar og f lokka-
rígs. Öllum er leyft að segja sína
skoðun, því að öllum er ljóst, að
vera megi að Guð vígi einhvern við-
staddan til að vera oddvita að því
að smíða veröldina upp.
Biblían er lesin á þessum þingum,
og könnuð til úrræða þess vanda,
sem einstaklingar ganga saman á
þing til umræðu og vitnisburðar.
Þar fyrir utan eru fundir, er konur
halda sér og karlar sér, klerkar sér,
hver stétt fyrir sig, fólk úr sömu
átthögum sér. Engum er skylt að
vera viðstaddur messugerð, og hver
sækir þangað messu, sem honum
bezt líkar.
sem kristileg menning gæti verið.
Kjarninn í þessum mótum eru
leikmenn, ólíkir að þjóðerni, kredd-
um, störfum, lífsskoðunum, og það
er ekki óvanalegt, að þúsund klerk-
ar ýmsra kirkjudeilda og tylft bisk-
upa ferðist langar leiðir til að vera
viðstaddir, ekki aðeins til að kanna
sannar, andlegar þarfir manna nú á
tímum, heldur líka andlegar þarfir
sjálfra sín. En klerkar ráða ekkj
húsþingum. Þau eru fyrir karla og
konur með ákveðnu markmiði, því
að breyta mannslífum til þess að
hverfa veröldinni að Kristi.
Niðurl.
Öllum gestum á heimamótum er
heimilt að gera hvað þeir vilja, koma
þegar þeir vilja, fara þegar þeim
sýnist, öllum er gert jafn hátt undir
höfði, allir láta vel að öðrum, þó
af framandi löndum séu og ólíkunt
kynkvíslum, svo að þar gefur að
líta upptök og undirstöðu að því,
1 greininni “Oxford hreyfingin”
sem birt var í síðasta blaði hefir
nisprentast, sökum skrifvillu í hand-
riti, ein setning. Hún er á 5. síðu
i þriðja dálki, annari málsgrein.
Setningin er rétt svona: “Krafta-
verki likastar eru þær lífsbreytingar,
0. s. frv.
Fáein orð
til S. B. Benedikctssonar um
páskakomu of fleira.
Heiðraði fornkunningi!
Eg þakka kærlega fyrir þín vina-
legu og hlýju orð í minn garð í
“Lögbergi” 21. júní, þó eg naumast
ætti það skilið, þar sem eg hafði
verið að ýfast við þinni “fingra-
fræði.”
Eg sá og skildi ofurvel, að þú
fórst eftir nýja stíl í öllum þínum
útreikningi yfir árið 930; það áleit
eg miður rétt og lika talsvert vill-
andi, þegar þess var ekki getið
hvaða tímatali þú fórst eftir. Mér
er ekki kunnugt. að nokkrum öðr-
um hafi dottið í hug að breyta því
tímatali, sem var í gildi á 10. öld, í
annað timatal, sem ekki kom á gang
fyr en 6 til 8 öldum síðar. Og þess-
vegna hélt eg. satt að segja, að þú
hefðir farið eftir nýja stíl í athuga-
leysi.
Allir viðburðir sögu og annála,
er gerðust í tíð júlíanska tímatalsins
(gamla stíls. sem nú köllutn vér),
eru skráðir enn þann dag í dag með
þvi tímatali, bæði á íslandi og í öðr-
um löndum. Þorlákur biskup helgi,
t. d. dó 23. des. 1193 (í gamla stíl).
Eftir nýja stíl—og þínum reikningi
—ætti Þorláksdagur að vera 30.
desember (vorjafndægúr hafði á 12.
öld þokast rétta viku aitur á bak).
Sagan kennir oss, að Kólumbus hafi
fundið Ameríku 12. okt. 1492
(gamli stíll). Bkki 21. október,
sem væri þó samkvæmt nýja stíl.
Svona má halda áfram að telja dæm-
in, ýad infinitum.” í stuttu máli,
menn fara allajafna eftir því alman-
akinu, sem var í gildi þegar við-
burðirnir gerðust.
í almanakinu fyrir ár 930 eftir
Krists burð hefir meðal annars ver-
ið þetta:
16. marz, þriðjudagur. Vorjafn-
dægur.
22. marz, mánudagur. Fult tungl,
(Páskatungl).
28. marz, sunnudagur. Páskadag-
ur.
1. apríl, fimtudagur; 8. 15. 22. og
29. áömuleiðis á fimtudag.
Ár sólaraldar 15. sunnudagsbók-
stafur C, Gyllinitalið 19 og paktar
17-
Almanök voru auðvitað ekki gerð
á íslandi 930, en þau voru samin
og rituð suður í löndum um það
leyti og jafnvel mörgum öldum fyr.
En fyrst þú fórst a|S erfiða í þvi,
að flytja þínar dagsetningar yfir á
nýja stíl, og gerðir það af ásettu
ráði, vegna þess, að það var alt rétt,
frá þínu sjónarmiði, þá er það alt-
saman gott og blessað; það eru þín
forréttindi. Læt eg svo hér með
úttalað um árið 930.
Það var ágætt, að júni tunglið
1930 komst aftur á sinn rétta stað.
En eg sé, að blessaðir páskarnir eru
ennþá í ólagi. Páskar hafa alla
daga verið erfiðir viðfangs, og var
það eiginlega þeirra vegna, að eg
fór af stað með þetta skrif, og líka
sökum þess, að þú hálfpartinn mælt-
ist til þess, að eg athugaði páskana
sérstaklega.
Eg sá strax á hverju þú flaskaðir
með páskana, 1930, og var kominn
á fremsta stig, í grein minni um dag-
inn, að skýra frá hversvegna þeir
voru viku síðar en þú settir þá, þ. e.
20. april í staðinn fyrir þann 13.,
en hætti við það þá, hafði hálfvegis
forvitni á, að bíða átekta og sjá
hvort þú áttaðir þig ekki á því sjálf-
ur. En eg sé nú, að það heíir ekki
tekist. Fingrarím Jóns biskups Árna-
sonar segir 13. apríl; eftir því ferð
þú. Almanakið segir 20. april. Hér
er auðsjáanlega eitthvað bogið.
Prófum eitthvert annað ár, t. d.
1902; þú munt segja, að páskar hafi
j komið þá. 23. marz, þvi að fingra-
rirnið mæli svo fyrir. En eg segi
130. marz. Enn eitthvað bogið. Þú
gafst sjálfur út almanak árið 1902;
því miður er það eklci í minni eigu.
Gaman væri fyrir þig, að líta í þitt
eigið almanak. Grunur minti er sá,
að þú hafir ekki skeytt fingrarim-
inu í það sinn og sett páskana þar
sem þeir eiga að vera—30. marz.
Akvæðið um páskahald er komið
(til vor frá hinu nafntogaða kirkju-
| þingi, sem var háð i Nikeu í Litlu-
Asíu, árið 325 e. Kr. Eftir því er
bókstaflega farið með páska, um
allan hinn kristna heim, þann dag í
dag. Kristnin var þá nærri 300 ára
gömul. Ágreiningur mikill var kom-
inn upp um nálega hvert einasta trú-
aratriði, svo til stórvandræða horfði.
Til þess að koma sættum á innan
kirkjunnar, kallaði Konstantínus
mikli, sem þá var yfirkeisari alls
Rómaveldis, til þessa fundar. Þar
voru mættir nærri 300 biskupar.
Þær miklu deilur, sem þar skyldi
jafna, koma þessu máli ekki við; um
þær eru heilar bækur ritaðar í sögu
kirkjunnar.
Fram að þessum tima höfðu eng-
ar fastar reglur verið til um páska-
hald. Svo sem kunnugt er, fóru
Gyðingar eftir tunglinu með sitt
timatal. Þeir héldu sína páska æ-
tið þann dag, sem vorjafndægra-
tunglið varð fult (14. dag Nisan
mánaðar). En vorjafndægratungl
var þáð tungl, sem varð fult jafn-
dægradaginn, eða næst þar á eftir, en
fult var tunglið kallað, er það var
14 daga gamalt. Kristnir menn
fengu sína páska frá Gyðingum;
héldu sumir söfnuðir þá á sunnudag,
en sumir sama dag og Gyðingar.
Nikeu fundurinn tók sér fyrir hend-
ur, að koma skipulagi á páskahald-
ið og komu þar þrj ú atriði til greina,
er náðu samþykki þingsins:
1. Að kristnir söfnuðir skyldi
eigi halda páska sama dag og Gyð-
ingar. (Svona var Gyðinga hatrið
þá orðið magnað).
2. Að páskar skuli ætíð vera á
sunnudag. Og, (hér gátu þeir ekki
slitið sig frá tunglinu),
3. Að páska skuli ætíð halda
næsta sunnudag eftir þá tunglfyll-
ingu, sem verður 21. marz eða næst
þar á eftir.
En jafndægur bar þá upp á 21.
marz. Þetta tungl er nú vanalega
nefnt páskatungl. 1930 varð páska-
tunglið fult á sunnudag 13. april.
Reglan segir að halda páska næsta
sunnudag (20. april). Gyðingar
myndu halda sína páska á sunnu-
dag, ef þá þæri fult tungl. Þess-
vegna næsti sunnudagur hjá kristn-
um mönnum. Til þess að vera viss-
ir um að koma í veg fyrir allan mis-
skilning, þá varð það sérstaklega
tekið fram, að hvenær sem tungl-
fyllinguna ber á sunnudag, þá skuli
páskar vera næsta sunnudag þar á
eftir.
En hvernig á nú sá, sem er alls
ófróður í stjörnureikningi, að vita
hvenær tunglið er fult? Reikn-
ingsfróðir klerkar sömdu töflu
sem sýndi hvenær páskatunglið var
fult, á hverju ári 19. ára tunglaldar,
en menn trúðu þá, að allar breyting-
ar tungls endurtækist einu sinni í
sama mund, á hverjum 19 árum.
Þessu klerkatungli, sem farið er
eftir, að ákveða páska, ber ekki ætið
saman við hið rétta “astrónómiska”
tungl ; getur það munað alt að því
heilum degi. Nú vill svo vel til, að
páska formáli Jóns biskups Árna-
sonar gefur tunglfyllinguna, þótt
hann nefni það ekki. Tvær tölur
í þessum formála biskupsins eru
samt ekki alveg réttar: Gyllirritölin
6 og 17 ættu að gefa fult tungl 18.
og 17. apríl hvor um sig. Útkoifian
með páska verður þó hin sama, þótt
tala J. Á. sé notuð.
Hinir háæruverðugu kirkjufeður
i Nikeu gerðu stórt axarskaft, að
minni hyggju, að binda páskana við
tunglið. Sumir segja að aðalástæð-
an fyrir því hafi verið sú, að píla-
grímar, sem á þeim öldum fóru í
stórhópum til borganna, suður og
austur í löndum um páskana, þurftu
tunglsljós á ferðalaginu. Hvað sem
um það er, þá hefði það samt verið
eitthvað einfaldara, að láta þá koma,
segjum fyrsta sunnudag í apríl, og
láta tunglsljósið og pílagrímana eiga
sig.
En stærra axarskaft gerði Gregó-
ríus páfi þrettándi, þegar hann tók
upp á sig, að leiðrétta tímatalið
1582. Samkvæmt hans boði skyldi
sleppa hlaupársdeginum á aldamót-
um—þremur á hverjum 400 árum.
Þetta var nauðsynleg endurbót, til
þess að samræma árið við göngu
jarðar umhverfis sólu. En Gregóríus
gerði meira. Eins og eg gat um áð-
ur, bar jafndægrið á 21. marz, þeg-
ar Nikeu fundurinn var haldinn 325 ;
BYGT TIL AÐ STANDA
Stórhýsið smá hækkar eftir þvi sem
steinn bætist við stein. Royal bankinn
hefir stækkað ár frá ári. Staða hans,
meðal stærstu banka heimsins er á traust-
um vrundvelli bvgð.
T H E
ROYAL BANK
O F C A N A D A
síðan hafði það þokast, smám sam-
an, aftur á bak, svo nú (1582) var
það komið á 11. marz. Og þá datt
páfanum það snjallræði( !) í hug,
að sleppa 10 dögum úr því ári, ein-
göngu til þess að drífa jafndægrið
á sama dag (21. marz) eins og það
var á dögum Nikeu þingsins. Þetta
var, held eg, hreinn og beinn óþarfi
og ekki til annars en að koma glund-
roða á alt tímatalið. Eg get ekki séð,
að það hefði sakað stórt, þótt jafn-
dægrið hefði verið kyrt á 11. marz,
og þá hefði júlíanska tímatalið hald-
ist óbreytt að öllu öðru en úrfelling
aldamóta hlaupársdaganna. Það
lítur líka svo út, að menn hafi ekki
verið sérlega hrifnir af þessu nýja,
Gregóriusar tímatali, því að undan-
teknum rómversk-kaþólsku ríkjun-
um, sem hlýddu boði páfans þegar í
stað, eins og vænta mátti, þá var
þetta nýja tímatal eigi tekið upp í
Danmörku, t. d. fyr en í febrúar ár-
ið 1700, og á íslandi og Færeyjum
í nóvember s. á.. f löndum Breta-
konungs ekki fyr en 1752. Þá voru
dagarnir orðnir 11, sem varð að
hlaupa yfir (Einn dagur hafði bæst
við: 29. febr. 1700). Tyrkir tóku
upp nýja stíl 1917, Soviet stjórnin
á Rússlandi 1918, og loks Grikkland
1923. Þessi þrjú síðasttöldu ríki
voru orðin 13 dögum á eftir nýja
stíl.
Eg vona að ofanrituð frásögn um
páskahaldið gefi fullnægjandi skýr-
ingu, bæðí þér og öðrum, sem eitt-
hvað gaman kynnu að hafa af slík-
um fræðum. Ef ekki, þá bara skrif-
ar þú mér prívatlega eða skreppur
hingað vestur; eg Iofa þér að vera
gestanæturnar, ef þú verður þekk-
ur og góður.
Að endingu leyfi eg mér að þakka
þér sérstaklega fyrir grein þína í
“Lögbergi” 14. júní, “Verndið börn-
in.” Það er ein sú fallegasta og
bezta bindindis hugvekja, sem eg
hefi séð í íslenzkum blöðum um
langt skeið.
Iremerton, Wash., j6. júlí 1934.
Virðingarfylst,
Sveinn Arnason.
Kennari í eðlisfræði: Eins og þér
sjáið þá sjáið þér ekki skap-
aðan hlut, en nú skuluð þér bráðum
fá að sjá hvers vegna þér sjáið ekki.
Ur bænum
Góðfúslega er mælst til þess að
þeir, sem blaðinu skulda, láti ekki
dragast að senda borgun sína, sé
þess nokkur kostur.
Hjálmur Thorsteinsson frá Gimli
kom til borgarinnar á þriðjudaginn.
Hann verður hér nokkra daga.
“BJARMI”
mælist vinsamlega til þess, að
skuldandi kaupendur hér vestra
hafi hugfast að gjalddagi hans er
1. júlí ár hvert, og sendi borganir
síiiar við fyrstu hentugleika til
undirskrifaðs umboðsmanns hans,
eða beint til útgefandans, S. Á.
Gislasonar, Reykjavík. Eg hef enn
nokkuð af bókumi þeim og ritum,
sem eg auglýsti um síðustu jól í
Lögbergi og Hkr.; eru ritin með
sama verði og þá, og sömu vilkjör
boðin nýjum kaupendum Bjarma
og þeim er borga skuldir sínar að
fullu, eins og þá voru tekin fram.
Verð blaðsins er $1.50 um ánð.
Skrá yfir ritin send þeim er Jress
óska. Vinsamlegast S. Sigurjóns-
son, 134 Louise Ave., Brandon,
Man.
Ferðist til Islands
meö
Canadian Pacific
Eimskipunum
Hin liraða sjóferð frá Canada eftir hinni fögru
• * St. Lawrence siglingaleið
priðja flokks farrými frd Montreal eða Quebec til Reykjavíkur—
Aðra leið $111.50 — Báðar leiðir $197.00
Fargjöld örlítiö hærri með “Duchess” og “Empress” skipunum.
öll þjónusta ábyrgst liin ánægjulegasta
Vegabréf ónauðsynleg
Sendið heim eftir konu yðar og börnum eða heitmey, og látið þær
ferðast með CANADIAN PACIPIC til Þess að trygg-ja þeim greiða og
þægilega ferð. Vér ráðstðfum öllu aðlútandi hinu nauðsynlega land-
gönguleyfi.
Eftir frekari upplýsingum spyrjist fyrir hjá næsta umboðsmanni eða
skrifið til
TV. C. CASEY, Steamship Oeneral Passénger Agent,
372 Main Street, Winnipeg, Man.