Lögberg - 19.07.1934, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. JÚLl, 1934
Högijerg
0«ní öt hvern fimtudag af
TBK COLUMBIA PRE88 LIMITED
895 Sargrent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáakrift ritstjórana.
BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
v VwrO SX 00 um árið—Borgist fgrirfram
The "Lögberg” is printed and pubiished by The Colum-
bia Press, Limited, 69 5 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Hitler ver gerðir sínar
Hitler kallaði saman 'þingið á föstudag-
inn var, til þess að lvsa fyrir því ástandinu í
landinu og þeim ráðstöfunum, sem stjórnin
hefði gert til að vernda ríkið. Sérstaklega
ætlaði hann ^ð gefa þingi og þjóð allar nauð-
synlegar upplýsingar viðvíkjandi hlóðtökunni
í nazista-flokknum um mánaðamótin síðustu.
Hitler talaði í næstum tvær klukkustund-
ir með þeirri mælsku, sem honum er lagin.
Hjengu menn á orðum hans og klöppuðu lof
í lófa, þegar ræðunni lauk. Þá var Hitler svo
að fram kominn að hann hneig niður í stól og
virtist ekki heyra fagnaðarópin.
Kanzlarinn sagði þingheimi að Rohem
kafteinn hefði verið helzti forsprakki svikar-
anna í storm-sveitunum, en Kurt von Schlei-
cher hershöfðingi í vitorði með honum. Þess-
ir ménn höfðu ætlað sér að taka öll völd í sín-
ar hendur, ef stjórnin hefði ekki orðið fyrri
til og látið taka þá af lífi.
Hilter viðurkendi að 77 menn hefði verið
líflátnir og að 13 hefðu framið sjálfsmorð, eða
veri skotnir, er þeir sýndu lögreglunni mót-
þróa. Ekki hafa nöfn þessara manna verið
birt og verður það ekki gert á meðan Hitler
fer með stjórn.
Yfirleitt var lítið á ræðu Hitlers að
græða, sömu stórvrðin og slagorðin voru-end-
urtekin, en varla minst á utanríkismálin né
fjármálin, sem þó eru í verstu óreiðu. Þá
lýsti hann því yfir hátíðlega að hver, sem setti
sig upp á móti ríkisvaldinu, yrði tafarlaust
líflátinn.
Útlendir blaðamenn, sem nú eru í Berlín,
segja að Hitler sé mikið að tapa vinsældum,
og að vald hans sé nú orðið næsta lítið. Áreið-
anlega urðu menn fyrir miklum vonbrigðum,
hvað varnarræðu þessa snerti. Þegar á
reyndi, sást að Hitler var ekki það mikil-
menni, sem margir höfðu ætlað. Það er því
ýmislegt, sem -stvrkir þá skoðun, sem
Frakkar og aðrir hafa borið fram, að
Hitler hafi aldrei verið nema verkfæri
í höndum stóriðnaðarmanna, eins og
Thyssen. Til þess starfs, sem honum var ætl-
að, var Hitler sérlega vel fallinn, vegna frá-
bærra ræðumanns hæfileika og þess valds,
sem hann gat náð á alþýðu manna. Hitler
talaði um niðurlægingu þýsku þjóðarinnar,
kúgun hennar af sigurvegurunum, ósamlyndi
innan þjóðfélagsins. Loks tókst að sameina
stóran hluta þjóðarinnar um stefnuskrá
Hitlers. Nazista-flokkurinn samanstóð af öll-
um stéttum innan þjóðfélagsins. Þar voru
svæsnustu íhaldsmenn, sem vonuðu að með
Hitler myndu júnkararnir ná aftur sínum
fornu réttindum; þar voru einnig hálfvolgir
sósíalistar og leiðtogar verkamannasamtak-
anna, og ekki sézt miðstéttirnar, sem hörm-
ungar stríðsins og eftirköst þeirra höfðu gert
að öreigum. Þannig átti að sameina alla þjóð-
ilia.
Fyrsta verk flokksforingjanna, eftir að
þeim hafði aukist svo fylgi að þeir áttu
stærsta flokk á þingi, var það að skella á-
byrgðinni af þinghúsbrunanum á kommún-
ista. Mönnum var talin trú um að kommún-
ista bylting væri fyrir dyrum. Það varð til
þess að menn litu á nazista sem eina flokkinn
sem bjargað gæti landinu. Hitler og menn
hans urðu einvaldir, þeir drápu kommúnista
unnvörpum og eyðilögðu að miklu leyti sam-
tök þeirra. Næst byrjuðu Gyðinga^ofsókn-
irnar, sem mæltust vel fyrir hjá miðstéttun-
um. Að því loknu var tekið að leysa upp
verðalýðsfélögin, sem orðin voru mjög sterk
og áttu langá sögn að baki. Pólitísk samtök
þeirra voru leyst upp. Til að koma þessu í
framkvæmd var skoðanafrelsi og málfrelsi
bannað. Allir urðu a játast undir skoðanir
nazista og enginn mátti mótmæbi gerðum
þeirra. Eins og nærri má geta átti eitt yfir
alla að ganga, ríka jafnt sem fátæka. Allir
áttu að vinna fyrir ríkið. Brátt varð þó sýni-
legt að stóriðjuhöldarnir fóru sínu fram- 1
stærstu iðnaðarsvæðum landsins, eins og í
Ruhr héruðunum, hafa verkamenn mist öll
sín réttindi; kaup hefir verið lækkað og lífs-
kjör verkafólks nú mun verra en áður.
Enginn vafi er á því að þessi óánægja
innan flokksins, sem kæfð var í blóði á dög-
unum, var að mestu leyti sprottin af því, að
rerkalýðurinn var farinn að sjá að nazistar
höfðu svikið hann. Þegar miðstéttin kemst að
sömu niðurstöðu, er búið með Hitler.
Enginn má samt ætla að vandamál Þýska-
lands hverfi þótt Hitler fari frá. Að lík-
indum tekst með herafli áð stjórna landinu
fyrst um sinn og verða það júnkarar og ka-
þólski miðflokkurinn, sem mestu ráða.
Ef svo verður, má ætla að ófriðarhættan
í Evrópu aukist fremur en hitt. Stjórnmála-
menn á Póllandi liafa látið svo ummælt, að
þótt Hitler hafi verið erfiður viðureignar, þá
verði þó júnkarar hálfu verri, ef að'þeir fá
völd í sínar hendur. Hitler tókst, eins og
menn muna, að jafna að einhverju leyti deil-
urnar um hinn svonefnda “Polish Gorridor”
í Austur-Prússlandi, en nú gæti svo farið, að
vandræði hlytust af því máli aftur.
Hernaðarstefna Þýskalands verður jafn
ákveðin, hvort sem Hitler missir völd eða
ekki, og mjög er það vafasamt hvort sú breyt-
ing vrði til batnaðar þó að Wilhelm Göring
tæki við embætti Hitlers. Það eina, sem leitt
gæti til góðs væri það að skynsamari og gætn-
ari menn innan kaþólska flokksins fengju
meira að ráða en verið hefir, og gætu þannig
haft taumhald á ofstækismönnunum.
Ardís
Arsrit Bandalags lúterskra kvenna. II liefti.
Winnipeg 1934.
Bandalag lúterskra kvenna, sem starfað
hefir nú í tíu ár, réðist í það í fyrra að gefa
út ársrit, þar sem birt væru þau erindi, er á
þingum eru flutt og það annað, sem varðar
sérmál kvenna.
Annað hefti ritsins er nú komið út. Það
er að ytra frágangi og stærð með svipuðu
móti og fyrsta heftið.
Fremst í ritinu er smákvæði, mjög fall-
egt, eftir Jakobínu Johnson. Kvæðið heitir
“Fjólur.”
Þá eru birt fimm erindi, sem flutt voru
á þingi. Bandalags lút. kvenna, sem haldið var
á Gimli í fvrrasumar. Þau eru þessi: “Nýjar
loiðir,” Mrs. Hóbnfríður Danielson, Árborg,
Man.; “Friðarþing,” Miss Kristbjörg Krist-
jánson, Edinburgh, N.D.; “Borgararéttur,”
Mrs. Sarali Schultz, Pilot Mound, Man.;
“Ungmennafélagsstarfsemi,” Mrs. Guðlaug
Jóhannesson, Grund, Man.; “Oxford Group
Movement,” Miss Salome Halldórson, Win-
nipeg, Man.
Tvö erindi flutt á þingi kvenna, sem
haldið var í Argvldbvgð í sumar, eru einnig
í ritinu, “Of eða van”, Miss Svanhvít Jó-
hannesson, Winnipeg, og “Friðarmál” Mrs.
Margrét Stephensen, Winnipeg.
“ Foreldrar . sem kennarar” htjitir rit-
gerð eftir Mrs, Doru Lewis, Séattle, Wasli.
Erindi þetta var lesið á þinginu í fyrra, þar
som höf. gat ekki komið til þess að flytja það.
Þá er ávarp forseta, Mrs. Finnur John-
son. Er þar gefið stutt yfirlit yfir starf
kvennasambandsins, og bent á það helzta, sem
Bandalagið gæti til leiðar komið.
Næst er skýrsla yfir starf sunnudags-
skóla starfsemi Bandalagsins. Síðastliðin
fimm ár hefir það gengist fyrir því að kenn-
arar væru sendir til hinna ýmsu héraða, sem
prestlaus eru að mestu. Þessir kennarar hafa
dvalið að jafnaði um tvær vikur á hverjum
stað og uppfrætt börnin.
t ritinu eru einnig tvö kvæði eftir Guð-
björgu Elías-son. Fyrra kvæðið er mjög snot-
urt.
Aftast í ritinu er samandreginn fundar-
gerningur þingsins í fvrra.
Hér hefir aðeins verið minst á það, sem
í ritinu er, en einstakar ritgerðir ekki verið
teknar til umsaghar. Allar eru þær vel úr
garði gerðar og margar hverjar mjög fróð-
legar og skemtilegar. Ritið er í alla staði
hið eigulegasta.
Dollfuss kanzlari í Austurríki á í sífeldri
baráttu við nazista annars vegar og sósíalista
hins vegar. Svo að segja á hverjum degi ber-
ast hingað fréttir af hryðjuverkum, sem þar
eru framin. Síðasta uppátækið er að senda
sprengjur í póstbögglum. Þessar sprengjur
hafa orðið mörgum að bana. Þá er stöðugt
verið að eyðileggja opinberar byggingar, brýr
og járnbrautir. Nazistum er kent um flest
þessi afbrot, en vel getur verið áð kommún-
istar og sósíalistar eigi einhvern þátt í þeim.
Vorkalýður Austurríkis hefir enn ekki glevmt
byltingunni í vetur.
Rlóðsúthellingarnar í Þýskalandi hafa
vakið mikla andstvgð í Austurríki
I’rince Starhemberg, foringi varnarsveit-
anna austurrísku, lét svo um mælt að slíkir
monn, sem nú væru við völdin í’ Þýskalandi
mvndu ahlrei geta bjargað gormanskri monn-
ingu. Það sagði hann hlutvork austurrísku
stjórnarinijar.
Ekki bætir það samkomulagið að útvarp-
ið or notað til þess á Þýskalandi að segjavDoll-
fuss til syndanna, on gerðir Hitlers eru dáð-
ar við hvert tækifæri sem gefst.
o
'll'IISfllfe
Jarðskjálftarnir á Islandi
Fréttir hafa borist frá ættjörðu vorri um það að jarðskjálft-
ar hafi gjört geysimikinn skaða þar á vissurn svæðum.
Svo mikil brögð hafa orðið af því að fjöldi fólks er húsnæð-
is- og heimilislaus og stendur uppi allslaust í mikilli neyð.
Jarðskjálftar þessir munu hafa aðallega gjört stórskaða í sex
sveitum eða hreppum. Fjöldi húsa í þorpum og bændaheimili
alveg gjöreyðilagst og enn þá langtum fleiri orðið fyrir meiri eða
minni skemdum.
Þessi mynd, sem þér sjáið hér, er ein af mörgum þeirra, sem
borist hafa hingað vestur frá jarðskjálftasvæðunum. Tíu mínút-
um áður en jarðskálftinn kom, fæddi kona barn í þessu húsi, nú
er hún og barn hennar heimilislaus, og líkt stendur á með fjölda
marga aðra. Eigum vér að sitja hjá ? vera hlutlausir áhorfendur ?
eða eigum vér að gjöra eitthvað?
Landstjórnin á íslandi hefir álitið málið svo alvarlegt, að hún
hefir skrifað sýslumönnum sínum og falið þeim að gangast fyrir
framkvæmdum til almennra samskota og líknarstarfa. Biskup
landsins hefir skrifað prestum sínum samskonar hvatningarbréf,
og alment er svo að sjá sem öll þjóðin sé samtaka í því að hlaupa
undir bagga með þeim, sem fyrir tjóninu hafa orðið.
En þrátt fyrir allar þessár ráðstafanir hrökkva samskotin
heima fyrir hvergi nándar nærri til þess að bæta úr bráðustu
nauðsyn og gera heimilin vistleg fyrir veturinn, því síðustu fréttir
að heiman segja skaðann nema.yfir eina miljón króna.
Þegar um einhver mikilsverð mál hefir verið að ræða, heima
á ættjörð vorri, hafa Vestur-íslendingar ætíð tekið höndum sam-
an til stuðnings. Þannig var það með Jóns Sigurðssonar varðann,
eimskipamálið, ekknastyrkinn, Akureyrarspítalann og fleira.
Nú er það áreiðanlegt að ekki hefir dáið né dofnað samúðin
meðal vor þegar hörmungar dynja yfir heimaþjóðina. Það er víst
að í þessu tilfelli vilja menn alment eitthvað hjálpa. Nú er þörfin
brýn og þolir litla bið. Leyfir því klúbburinn Helgi magri sér að
skora á íslendinga vestan hafs að efna til almennra samskota eða
fjárframlaga þeim til líknar, sem fyrir tjóninu hafa orðið.
Vér vitum það öll að erfiðleikarnir eru miklir hér í álfu nú
sem stendur, en sennilega munu fáir svo illa staddir að þeir geti
ekki sint þessu rnáli að einhverju leyti. Eins og það er víst að
f iárhagsástæður manna eru takmarkaðar, eins er það einnig víst
að samúð vor og vilji til bjargar, er takmarkalaus og því er það
að klúbburinn Helgi margi hefir farið af stað með þessi samskota-
tilmæli.
Klúbburinn hefir ráðstafað að peningagjafir sendist til for-
seta klúbbsins, herra Soffanías Thorkelssonar, 1331 Spruce St.,
Winnipeg, Man., og verður kvittað fyrir hverja upphæð í báðum
íslenzku vikublöðunum í Winnipeg.
Helgi magri.
Oxford hreyfingin
STARF OG STEFNA
Sú trú, sem Oxford Hópurinn
vinnur í, er ekki hugsjóna þoka,
heldur reglur til að fara eftir, sem
hver og einn getur hagnýtt sér, ef
hann eða hún vill fela Guði alt sitt
líf, afdráttarlaust, hvort sem þrótt-
legt kann að vera eða þýðingarlítið,
skemtilegt eða dauflegt. Þó vér
þannig gefum Guði líf vort, er eng-
in ástæða til að vér verðum fróm
dauðyfli eða guðhræddir daufingj-
ar. Alls ekki skyldi það leiða til
þess að vér skjótum oss undan rétt-
mætum kröfum og skylduverkum.
Því fýlgir ekki annað en þetta, að
vér felum Guði alt sem aðskilur
Hann og oss.
Oxford Group hefir fjögur at-
riði, sem eru lykill að því andlega
lífi. Hann vill að vér lifum. Þau
eru:
1. Algjör ráðvendni
2. Algjört hreinlifi
3. Algjör ósérplægni
4. Algjör kærleikur.
Þeir, sem hafa ekki skift um líf-
erni gera eins og fólk gerist, spyrja
strax: “Hvernig get eg, eða hver
sem er, verið algerlega ráðvandur,
hreinn, ósérplæginn eða kærleiksrík-
ur í annari eins veröld og þessi er?”
Jesús Kristur hélt þessi fjögur
boð afdráttarlaust. Sá maður átti
hvergi heima, átti ekkert tré, var
engum jarðneskum böndum bund-
inn. Því nær sem vér lifum hinu
alfullkomna í þessum fjórum atrið-
um, því nær erum vér Kristi, hvort
sem í því felst að vera heimilislaus,
eignalaug, ábyrgðarlaus um jarðnesk
efni eða ábyrgðarfullur. Drottinn
veit hvernig vér beitum oss til að
berjast fyrir lífi á þeim grundvelli,
sem Kristur setti. Hann veit hve
kringumstæðurnar eru erfiðar og
hverju umhverfið orkar á hvert fót-
mál hins sannkristna, og með því
að Honum er fullkunnugt um ein-
lægni vora, þá tekur hann ekki hart
á hrösunum vorum. Vér höfum ekki
nóga þekkingu til að dæma um hvort
manni eða konu hefir tekist að lifa
fullkomlega því lífi, sem Kristur
ætlaði þeim, en Oxford hópurinn
veit fyrir vist, að með því að gera
þessi fjögur óhjákvæmilegu atriði
kristilegs lífernis að óháðum sókn-
armiðum, er Kristur sjálfur settur
til afdráttarlauss eftirdæmis, sem
vér getum sótt eftir að ná til, með
aðstoð Drottins.
Þessi fjögur atriði eru undirstaða
fagurra hugsana, fagurra orða og
fagurra verka. Vera má, að þau séu
ekki svo torsótt sem oss virðist, en
þeir eru næsta fáir, sem geta lifað
eða hafa lifað við algerða ráðvendni,
fullkomið hreinlífi, óskoraða ósér-
plægni og elsku. Því að allir hafa
syndgað og ná ekki að jafnast við
dýrð Drottins, segir oss postulinn
Páll. Það er jafnvel vafasamt,
hvort leysingi eða dýrlingur, sem ver
æfi sinni til guðrækilegra hugleið-
inga, lifir afdráttarlaust því lífi, sem
þessi fjögur atriði heimta. Það er
ekki fullvist, að sá, sem firrir sig
timgengni við aðra menn, beri óskor-
aða elsku til þeirra; sá, sem er ó-
reyndur í því efni, hlýtur að líta svo
á, að slíkt sé sjálfselska í neikvæðu
gerfi. Heilagir eru þeir í þessari
veröld, og hafa verið, sem lifa svo,
að þeir verða öðrum að liði og berj-
ast jafnframt látlausri baráttu við
sinar freistingar og hörmulegar af-
leiðingar af annara syndum. Þessir
menn eru líkir St. George, keppast
sífelt við að drepa syndarinnar
dreka, sem vill ekki leggjast fvrir
og deyja með góðu. Daglega sviðna
þeir af þeirri eisu, sem stendur af
drekans gífurlega gini og kremjast
undir hans digra búk, en upp spretta
þeir aftur, grípa sverð kistilegs líf-
ernis, er þeim féll úr hendi, þegar
syndin bugaði þá og að hrösun
þeirra, af Guðs góða, fyrirgefinni,
hefja þeir á ný að berjast til full-
kominnar ráðvendni, algjörs hrein-
lífis, ósérplægni og kærleika.
Til J>ess að endurfæðast og Iifa
svo að þessi fjögur atriði vísi oss til
lifs vors í Guði, heldur títt nefndur
hópur fjórum andlegum athöfnum
f ram:
1. Að veita öðru kristnu lífi,
guði gefnu, hlutdeild i syndum vor-
um og freistingum og að nota íhlut-
un (sharing), sem vitnisburð til að
hjálpa öðrum, er ekki hafa snúist, til
að kannast við og viðurkenna syndir
sínar.
2. Að fela líf vort, umliðið, nú-
veranda og ókomið, í Guðs vald og
forsjá.
3. Að bæta það, sem vér höfum
brotið, beinlínis eða óbeinlínis, við
alla menn.
4. Að hlýða á, fara eftir og treysta
Guðs stjórnar tilvisun og breyta þar
eftir í öllu, sem vér gerum, stóru og
smáu.
Þessar andlegu athafnir hafa
dugað óteljandi fjölda manna, er
breytt hafa hugarfari og háttalagi,
svo að þeir geta ekki án þeirra ver-
ið. Þetta eru engar nýjungar eða
nýstárleg uppátæki Oxford hóps-
ins, heldur einföld fyrirmæli ein-
faldrar kristni.
Ekki er hópurinn einn, sem kend-
ur er við Oxford, heldur mjög
margir, stórt safn margra hópa, sem
starfa fyrir Krist í ýmsum löndum,
óbreytt fólk, rétt eins og gerist, sem
hittist þar sem verkast vill i 'dag-
legum störfum og umgengni. Þeir
líkjast hópum hinna fyrstu kristnu,
sem komu saman i felustöðum, þar
sem kúgarar þeirra komust ekki að
þeim, til þess að halda uppi blysi
kristninnar. Oxford hóparnir þurfa
ekki að fela sig—enn sem komið er
—en þeirra markmið er hið sama
og kristinna manna í fornöld, að
leysa þegna og þjóðir af synd, halda
trúnni vakandi, fyrir hverja Kristur
kom á jörð, þjáðist og dó, svo að
hver maður, kona og barn í þessari
veröld, mætti fá að líta það full-
komna fagurlífi,sem vér mundum
allir öðlast, ef vér vildum lika verða
Kristi líkir.
Fundir þessara hópa eru haldnir
hvar sem vera skal, í stórum borg-
um og smáum þorpum. Með vitn-
isburði um hvað Kristur þýðir í líf-
erni, er til Guðs hefir snúist, vekj-
ast- aðrir til að skynja, hverra kosta
þeir eiga von, ef þeir hverfa til nýs
lífs. Ráð eru gerð, með Guðs hjálp,
til að ná til þeirra, sem sofa and-
legum svefni,eða eru andlega volað-
ir, og rætt um hverjar leiðir séu
greiðastar til að koma þeim ráðum
fram, þessum hópum er unun að því
að vinna fyrir Krist. Það sem rek-
ur á eftir þeim er örugg trú og full-
vissa um það, að manninum liggur
mikið á að stjórnast af Kristi. Hóp-
arnir eru sumir stórir, sumir smáir,
en hversu fámennir sem vera kunna,
þá eru þeir yfrið áríðandi ljósberar í
veröldinni, sem myrkrið er að fær-
ast yfir.
Á húsþingum eða heimamótum
(house parties) er ókunnugum hæg-
ast að kynna sér atverka þessara
hópa. Þau eru haldin til og frá í
ýmsum löndum, með vissu millibili;
nafnið er vel valið, því að húsþingin
eru alveg ólík trúbragðafundum og
æsilegum vakningarsamkomum. Þeir
sem sækja mótin meðhöndlast eins
og gestir; allir eru jafnir þar, hversu
ójafnt, sem þeir kunna að vera sett-
ir í veröldinni; þar ber á deyfð ein-
göngu að því leyti sem hún fyrir-
finst ekki, og á slíkum mótum er
oft gaman og glatt á hjalla.
Á húsþingum þessum er rætt um
Krist og hans kraft, hans líf, hans
ráð frýjulaust og frjálslega, svo að
þeim, sem cru ókunr.ugir hispursleysi
Oxford hópanna, verður hverft við
og vita varla hvað þeir eiga að
hugsa, þar til löngunin kemur yfir
þá, að kanna betur þann holla krist-
indóm. Andlegum þörfum einstakra
er sint með skynsemi og rögg. Ver-